Tíminn - 13.04.1972, Blaðsíða 9

TÍMINN
8
Fimmtudagur 13. april 1972
Fimmtudagur 13. april 1972
TÍMINN
9
Silja Aðalsteinsdóttir:
Einn karl-
maður eða
fimm konur
Nokkrar Úur tóku sig saman i
haust er leið og skipulögðu
könnun á barna- og unglinga-
bókum að áeggjan undirritaðrar.
Af könnun þessari hafa sprottið
nokkur blaðaskrif, auk þess sem
stjórn Félags islenzkra rit-
höfunda gerði um hana ályktun,
og þykir okkur hvort tveggja
svaravert.
Fyrst er þess að geta, að litið er
um málefnalega gagnrýni á
greinargerðina, sem könnuninni
fylgdi. Eirikur Sigurðsson getur
þess réttilega, að við sleppum að
ræða sérstaklega skemmtana-
gildi bókanna (Mbl. 16.2. '72), en
kemur svo með dæmi um að
liklega höfum við einmitt dæmt
bækurnar eftir þvi. Góð bók,
snjallt bókmenntaverk hlýtur að
vera skemmtilegt aflestrar, en þó
eru skemmtilegheit þess illa
mælanleg og erfitt að lýsa þeim
með orðum. Inn á þetta atriöi
kem ég i formála greinar-
gerðarinnar, þótt meö öðrum
orðum sé. Þá finnur Eirikur lítil-
lega að kaílaröð, en þar nægir að
minna á, að i fyrsta kafla er ekki
alltaf það, sem merkilegast er.
úvert á móti er rúsinunni oft
komið fyrir i miðri pylsu eða
pylsuenda. Þá er svari minu sem
bókmenntamanns lokið.
Hvers vegna
Verk þettta var unnið af áhuga-
mönnum þ.e.a.s. við höfðum ekki
skrifað áður um bókmenntir opin-
berlega. Okkur þótti skorta raun-
hæfar leiðbeiningar til fólks um
val á barnabókum. Dómar um
þessa bókmenntagrein hafa yfir-
leitt verið svo einhæfar og lof-
legar að á þeim hefur minna
mark verið takandi en dómum
um aðrar bækur. Auk þess virtist
okkur einkar handhægt að hafa
dóma um sem flestar bækur á
sama stað, þvi oft eru einmitt
bækurnar handa börnunum
valdar i flýti, og stundum sú
bókin valin, sem mest hefur verið
auglýst. Stjörnuformið höfðum
við séð sá sams konar könnunum i
erlendum blöðum og fannst það
harla gott.
handhófskenntog
f I jót færnislega fram-
kvæmt"
Við vorum fimm saman, þvi
betur sjá augu en auga, og las
hver um sig allar bækurnar vand-
lega. Að lestri loknum skrifaði
hver hjá sér dóm um bókina, þeir
dómar voru svo ræddir þar til
sammála niðurstaða náðist um
einkunn. Einnig voru teknir til
hliðsjónar dómar barna, sem
höfðu lesið bækurnar. Yfirleitt
vinna bókmenntagagnrýnendur
einir og kveða upp dóma sina án
þess að ráðfæra sig við aðila með
aðra menntun eða af öðru kyn-
ferði fimm manna álit er varla
miklu verra mat á bók en álit eins
manns. Ekki fæ ég heldur séð að
það sýni meira sjálfstraust að
birta slika könnun en að skrifa
bók handa börnum og láta prenta
hana.
Könnunin fjölrituð
Þetta vár mikil vinna, unnin i
fristundum. Þvi þótti okkur að
vonum súrt, þegar prentaraverk-
fall skall á, og sýnt varð, að
verkið yrði ónýtt, ef ekkert yrði
að gert. Af þeim sökum gripum
við til þess ráðs að láta fjölrita
niðurstöður ef einhver vildi nýta.
Annað kynið í sama starfi
Við erum allar kennarar, ýmist
með kennarapróf, stúdentspróf
og kennarapróf eða háskólapróf.
Slika eða lika menntun hafa
flestir gagnrýnendur, án þess ég
minnist þess að hingað til hafi
verið fundið að þvi. Svo erum við
allar kvenkyns, og það þykir
auðvitað ámælisvert. Það er
alveg makalaust að konum skuli
Framhald á bls. 10
UTIÐ INN I GAGNFRÆÐA-
SKÓLANN VIÐ LAUGALÆK
Guðrún Kirgisdóttir
Guömundur ilallsteinsson
>
Eyjólfur Guöjónsson
i gagnfræðaskólanum viö
úaugalæk er skólastjóri Óskar
Magnússon frá Tungunesi. i
skólanum voru skráöir 515
nemendur I nóvemberlok 1971.
Kennarar eru 36, þar meötaldir
yfirkennari og skólastjóri.
Við höfum komiö okkur fyrir á
skrifstofu skólastjórans. Þar eru
alltaf nóg verkefni fyrir hendi.
— Þessi skrifstofustörf okkar
skólastjóranna gætu nú aðrir
unnið eins vel eða jafnvel betur.
Starfskraftar okkar ættu að
nýtast mun betur á annan hátt, til
dæmis við kennslu, umræður við
foreldra og önnur leiðandi störf.
Starfsaðstaöan hér er heldur
erfið fyrir skólastjóra og yfir-
kennara, þvi að kennslan fer
fram i tveimur húsum. En þetta
hygg ég að standi til bóta. 1 ráði
mun að reisa viðbótarbyggingu,
og á hún að tengja saman þau
hús, sem fyrir eru.
— Samvinnan við borgaryfir-
völdin?
Hún má kallast ágæt — eins og
gott hjónaband, í aðalatriðum
bezta samvinna, en smásnerrur á
milli. Þeir, sem ráða borgar-
málunum, eru alltaf til viðtals og
það met ég mikils.
— Ég hef ekki sömu sögu að
segja hvað viðkemur rikis-
valdinu. Við það eru alltaf si-
felldar sennur, einkum um greið-
slu lyrir unnin störf, flokka-
skiptingu og starfsmat. Að visu
hefur starfsmatið aldrei náð til
okkar skólastjóranna. Vinna
okkar er, að dómi samninga-
manna rlkisins, ekki talin mat
hæf, heldur skal hún lúta ein-
hverri formúlu, sem erfitt er að
henda reiður á hvernig reikna
skuli eftir, — mætti kannski
kallast hagræðingarformúla.
Starfið innan skólaveggjanna
virðast fara aö mestu utan við
sjónhring almennings. Fólkið,
jafnvel foreldrar nemendanna,
hefur ekki hugmynd um hvað
gerist á vetri hverjum, en það
gefur auga leið, að þar er aöeins
um leifturmynd að ræða, sem litið
segir, þegar svo mörgu fólki þarf
að veita viötal.
Ég lit svo á, að kynning
almennings af uppeldis- og
menntastarfi skólanna þurfi að
vera miklu meira en er, vegna
þess hve flest, sem fyrir fáum
árum var heimilishlutverk, hefur
færzt á hendur skólanna, og þeir
eru i^alltof mörgum tilfellum
óviðbunir að gegna því starfi,
sökum húsnæðisvandræða og
timaskorts.
Um heimanám er það að segja,
að vafalaust er orðið erfitt að
byggja mikið á þvi, hvort tveggja
Johanna Haraldsdóttir
er, að ástæður til að rækja það eru
mjög misjafnar hjá nemendum,
— sums staðar engir möguleikar,
og einnig að fullorðið fólk, sem
ekki hefur notið verulegrar
menntunar, er ekki fært um aö
leiðbeina börnum sinum i
samræmi við þær kenn-
sluaðferðir, sem skólinn notar.
Tek ég þar sem dæmi tölur og
nengi.
1 skólunum þarf aö vera
lestraraðstaða og gott bókasafn.
Og þar ættu svo börnin, meö
aðstoö kennara, að geta búið sig
undir næsta dag.
Eg hef starfao aö kennslumál-
um i rúman aðdarfjórðung, og
þótt ýmsum kunni að koma það
ókunnuglega fyrir sjónir þá hefur
breyting ekki orðið ýkja mikil á
unglingunum. j Flesterþetta
ágætis fólk, dugandi manneskjur.
Umhverfiö og tiðarandinn hefur
vitanlega sett sinn svip á ytra
borðið. En breytingin nær ekki
djúpt i sálarlifið, ef hægt er að
komast inn úr umhverfisskelinni,
sem það hefur brugðið um sig.
Hraði og yfirþyrmandi hávaði
stórborgarlifsins truflar barn-
shugann og veldur óhollri spennu.
Fjölmiðlar, sérstaklega „hasar”
— blöð og sjónvarp, eru sterkur
áhrifavaldur. Abyrgð þeirra, sem
þessu stjórna, er þvi mikil, og ég
veit ekki hvort nokkur er gæddur
þvi innsæi, að gera sér þess fulla
grein, hve efnisval fjölmiðla
skiptir miklu máli. Það er
tvímælalaust betra að stytta
hljóðvarps- og sjónvarpsdagskrá
og fækka siöum bóka og blaða, en
láta óumdeilanlegan óhroða fá
þar mikið rúm. — Lélegt efni for-
heimskar fólk.
Starfið I skólanum gengur
vonum framar, en að byggja upp
nýja stofnun, það er, ef svo má að
orði komast, háð veðurfari og
jarðvegi, hve kjarnmikill gróöur
vex þar upp.
Þetta er þriðja árið sem skólinn
starfar, og ég hef verið svo lán-
samur að hafa traust kennaralið,
sem ekki hefur brugðizt — það er
þungamiðjan. Án góðra starfs-
krafta er skólahald óhugsandi svo
að i lagi sé.
A engu sviði þjóðfélagsins
skiptir þetta atriði jafn miklu
máli.
Þráinn Guðmundsson
yfirkennari
Það má kannski segja að
aöstaöa hér i skólanum sé sæmi-
leg til almennrar kennslu, en það
vantar bæði samkomusal og
iþróttahús. Fjarlægðin milli
skólans og þess staðar, þar sem
leikfimikennsla fer fram, or-
sakar þaö, að vinnutöflur
nemenda eru sundurslitnar og
mun óhagstæðari en vera ætti.
Mér finnst krakkarnir yfirleitt
betri nú en þegar ég byrjaöi minn
kennsluferil. Afstaða þeirra til
kennara er jákvæðari og minna
um beinan, ástæðulausan mót-
þróa. En hitt er mjög á verri veg,
aukin tóbaksnotkun og jafnvel
vinnautn yngri nemenda.
Fólkið veit ekki nægilega mikið
um þaö starf, sem unnið er I
skólunum. Þótt mikill meirihluti
foreldra sé vinsamlegur I afstöðu
sinni, þá gætir oft misskilnings,
sem auðvelt er að leysa með
frekari kynningu og nánara
samstarfi.
Flestir kennarar rækja störf sln
vel og hafa mjög mikið að gera,
jafnvel svo, að segja má að þeir
séu með starf sitt á heilanum
hverja vökustund. Starfstimi
þeirra er fullir níu mánuðir I
skóla; og sérstök áherzla er nú
lögð á, að þeir sæki sumar-
námskeið i hinum ýmsu kenn-
slugreinum. Þótt meirihluti
sumarleyfisins s é þannig fullur
vinnutimi i þágu skólans, fær
kennarinn enga aukagreiðslu
vegna þessara námskeiða.
Það er þvi með öllu óraunhæft,
og af vanþekkingu fram borin sú
skoðun, að kennarar hafi fri
meira en aðrar vinnustéttir.
Þótt segja megi,. aö það sé
einstaklingsbundið, er óhætt að
fullyrða, að mikill hluti kennara
vinnur við starf sitt langt umfram
áætlaðan heimavinnutima. Auð-
vitað getur engin stétt variö sig
fyrir vinnulitlum einstaklingum,
að þeir komi óorði á. En þau til-
felli eru ekki gildandi fyrir
sjónarmið annarra en þeirra,
sem vilja bregða hinu verra, þótt
betur viti.
1 kerfinu er sjálfsagt margt,
sem nauðsynlegt er að breyta I
betra horf. En skólinn verður þó
að vera hæfilega íhaldssamur.
Ekki kasta frá sér án Ihugunar
eða innbyrða án yfirvegunar.
Mér er sérstaklega andstætt
hvernig farið er meö seinfærari
nemendurna. Þeim er ætlað
námsefni langt umfram getu, og I
skólakerfinu er enginn stakkur
sniðinn við þeirra vöxt.
tf.tytf.Wq.vq-WWtf-WWWWV-V
Þ.M. SKRIFAR
I þessum efnum munu bar-
naskólarnir skár á vegi staddir.
1 neðstu bekkjum gagn-
fræðastigsins er vitað, að margir,
sem þar komast inn, eru litt læsir.
Og i stað þess að halda lestrar-
kennslunni fram, er hafin kennsla
i málfræði og tveimur erlendum
málum, sem þá verður neman-
danum algjör ofraun.
Þetta tel ég mjög aðkallandi
vandamál, sem veröur að ráða
bót á.
Heimanám veldur sifelldum
erfiöleikum vegna mismunandi
aðstöðu nemendanna. Vafalaust
ber að stefna að því að bæta að-
stöðuna þannig, að undirbúningur
kennslustunda geti farið fram I
skólanum.
Hávaði og sjoppusetur krakk-
anna, löngu eftir að kennslutima
er lokið, er oft skrifað á reikning
viðkomandi skóla. Þá gleymist
það stundum, að á þessum tima
eru þau fyrst og fremst börn
foreldra sinna.
Þetta er i 3. bekk. Þar kennir
Halldór Þorsteinsson teikningu.
Allir virðast hafa næg verkefni og
vera I önnum.
Mörg listamannsefni? spyr ég.
„Hér er ekki gert upp á milli
manna. Hver hefur til slns ágætis
nokkuð”, svarar kennarinn.
Unga stúlkan heitir Jóhanna
Haraldsdóttir og er 16 ára.
Jú, henni þykir gaman aö
teikna. Þó á hún annað áhuga-
mál, sem stendur henni nær. Hún
vill fyrst og fremst miða sitt nám
við það að komast I fóstru-
skólann.
Bekkjarformaðurinn er
Guðmundur Hallsteinsson. Hann
er einnig 16 ára og stefnir að iðn-
námi, helzt húsasmlöi.
Jú, það eru smásnúningar.sem
fylgja bekkjarformennskunni,
t.d. þarf hann að innheimta
bekkjargjöld og standa skil á
þeim, og svo ýmislegt fleira, sem
snertir bekkinn sem heild.
3. bekkur C, landspróf. Það eru
eftir fáeinar minútur af kennslu-
stund, og Þráinn yfirkennari
gefur mér fúslega leyfi til að tala
dálitið við krakkana. Þetta er
yfirlitsbjartur hópur, sem
ánægjulegt er að komast ögn i
kynni við.
Hann kveðst heita Eyjólfur
Guðjónsson, ungi maðurinn og
hann hefur áhuga á námi sinu og
hugsar til lengri skólagöngu.
Helzt vill hann komast I menn-
taskólann við Hamrahlið, verði
þess kostur.
— Hvers vegna?
Jú, vegna þess, að þar muni
verða reyndar ýmsar leiöir til að
koma til móts við nemendur hvað
snertir starfstilhögun. Þar að
auki er þar náttúrfræðideild, en
náttúrufræði er hans áhugaefni.
Eyjólfur vill meiri andlega leið-
sögn i skólanum. Meiri andlega
félagshyggju. Hann telur, að ekki
sé nægileg áherzla lögð á það að
nota námstimann vel. Námsað-
staðan I skólunum þarf að taka
breytingum til bóta þannig, að
þeir nemendur, sem erfiðar
aðstæður hafa til heimanáms geti
dvalið lengur i skólanum og búið
sig þar undir næsta vinnudag.
„Já, og ég vil að jafnhliða þvi,
sem nemendur gera þær kröfur til
skólans, að hann veiti gagnlega
og þroskandi leiðsögn, þá finni
þeir til eigin ábygðar og geri
kröfur gagnvart sjálfum sér”,
segir Eyjólfur að lokum.
Unga stúlkan, Guðrún
Birgisdóttir, er ekki fullkomlega
ánægð með heimsmyndina eins
og hún litur út frá hennar sjónar-
hóli. Það snertir ekki skólann sér-
staklega. Námið gengur vel. Já,
og i raun og veru amar ekkert að
hjá henni sjálfri. En það eru svo
margir aðrir, sem eiga bágt, og á
meðan svo er, getur hún ekki
fullkomlega notið þeirra gæða,
sem hún sem einstaklingur
verður aðnjótandi.
— Þetta er allt gerfimennska,
plast, og ekki höfum við
krakkarnir skapað þau vanda-
mál, sem þvi eru samfara. Það er
heimsmynd fullorðna fólksins,
sem blsir við okkur unga fólkinu,
og okkur finnst hún ekki falleg,
þess vegna viljum við breyta
henni. Við viljum betri heim,
frjálsan, friðelskandi. Ekki endi-
lega rikan af peningum, heldur af
samúð og ást.
Hljómlistin? Nei, hún er ekki
plastiðnaður, hún er dásamlegur,
skynjanlegur veruleiki fyrir þá
sem njóta hennar”.
Hún yrkir, unga stúlkan.
Kvæðið, sem hér fer á eftir, gaf
hún mér.
Lítið kvæði um stóran heim
Ég elska sólina.
Þú elskar sólina.
Við elskum sólina.
Þú og ég erum við.
Allir eru við.
Allir eru allt,
og allir elska allt.
Blómin og fiðrildin.
Meistarinn segir:
„Elskizt, en gerið ástina ekki að
skyldu”.
Þess vegna elskumst þú og ég
— i dag —
1 augum ástarinnar er ástin allt.
Þar eru ekki strið.
Hvar ertu heimur, sem okkur
dreymir um?
Ég horfi á fólkið.
Það kastar steinum.
Skólabjallan hringir. Kennslu-
stundinni er lokið, og börnin
ganga út. Nokkur eru þó kyrr inni
i stofunni og halda áfram að
spjalla við mig. Og ekki skortir
umræðuefnið. Ég held, að þessu
unga fólki verði ekki borið það
réttilega á brýn, að það láti sig
engu skipta viðfangsefni sam-
tiðarinnar, eða telji sig ábyrgðar-
laust gagnvart þeim.
Teiknikennsla i Laugalækjarskóla.
Óskar Magnússon, skólastjóri
Þráinn Guðmundsson,
yfirkennari
Þessu unga fólki verður ekki borið það á brýn, að það láti sig engu skipta viðfangsefni samtíðarinnar eöa telji sig ábyrgðarlaust gagnvart þeim.