Tíminn - 14.04.1972, Blaðsíða 5

Föstudagur 14. april 1972.
TÍMINN
5
—
■
Frumvarpið um framleiðsluráðslögin til umræðu á Alþingi:
Nauðsynlegt að höfuðtilgangur
frumvarpsins verði að lögum
Er byggist á reynzlu þeirra sem bezt þekkja til landbúnaðarmála
Miklar umræður urðu um st-
jórnarfrumvarpið um Fram-
leiðsiuráð landbúnaðarins, þegar
það var til fyrstu umræðu i neðri
deild Alþingis s.l. fimmtudag, og
lauk umræðunni ekki fyrr en eftir
miðnætti.
Ingólfur Jónsson (S) og Gylfi Þ.
Gislason (A) gagnrýndu mjög
frumvarpið og töldu þörf á mikl-
um breytingum á þvi, áður en það
yrði að lögum. Vilhjálmur
Hjálmarsson (F) og Stefán Val-
geirsson (F) ræddu einnig nokkuð
um frumvarpið. Taldi Vilhjálmur
að meginefni frumvarpsins ætti
að vera óbreytt, og Stefán taldi
frumvarpið vcra til meiri hags-
bóta fyrir bændur en gildandi lög-
gjöf um þetta efni, en sagði, að i
landbúnaöarnefnd þingd. þar
sem hann ætti sæti, myndi
hann beita sér fyrir nokkrum
breytingum á frumvarpinu. Hall-
dór E. Sigurðsson landbúnaðar-
ráðherra minnti á að frumvarpið
væri flutt óbreytt frá þvi, sem
nefndin, sem skipuð var i septem-
ber s.l., gekk frá þvi eftir að
aukafundur Stéttarsambands
bænda hafði fjallað um málið.
Hann sagöi, að frumvarpið gæti
tekið einhverjum breytingum i
meðferð Alþingis, en kvaðst
treysta þvi, að höfuðatriði þess
héldust. Sagði landbúnaðarráð-
herra að frumvarpið væri byggt á
reynslu þeirra, sem bezt þekktu
til landbúnaðarins hér á landi.
Halldór E. Sigurðsson land-
búnaðarráðherra mælti fyrir
frumvarpinu. Hann sagði, að ef
frumvarpið yrði að lögum, yrði
það til þess að tryggja bændum
góða afkomu, neytendum góða
vöru á hagkvæmu verði og góða
nýtingu hennar. Ráðherrann
minnti á, að i stjórnarsáttmálan-
um segði, að lögin um Fram-
leiðsluráðið yrðu endurskoðuð i
samráði við Stéttarsamband
bænda og að þvi stefnt, að Stét-
tarsambandið semdi við rikis-
stjórnina um kjaramál bænda-
stéttarinnar og verðlagningu bú-
vara. Miðað skyldi jafnan við
það, að kjör bænda yrðu sam-
bærileg við launakjör annarra
vinnandi stétta. I samræmi við
þetta hefði nefndin, sem samdi
frumvarpið, verið skipuð 14. sept.
s.l. f skipunarbréfi hefði nefnd-
inni verið falið að endurskoða
framleiðsluráðslögin á grundvelli
stjórnarsamningsins og i sam-
ræmi við ályktanir aðalfundar
Stéttarsambands bænda s.l.
haust. Þar sem fyrirhugað hefði
verið að gera þá meginbreytingu
á fvrirkomulagi um verðlagningu
landbúnaðarvara, að bændur
semdu við rikið, og vitað hefði
verið, að Norðmenn hefðu slikt
fyrirkomulag, hefði formaður
norsku bændasamtakanna, Jan
Melby, verið fenginn hingað.
Þá sagði ráðherrann m.a., að
3ja grein frumvarpsins, þar sem
kveðið væri á um sérstakt gjald á
innflutt kjarnfóður, hefði verið
hið eina, sem umdeilt hefði verið
á Stéttarsambandsfundi, en hefði
verið samþykkt með 34 atkvæð-
um gegn 7 á fundinum. Hér væri
ekki um skatt að ræða, þar sem
fjármagnið skyldi notað til að
verðjafna, ef útflutningsupp-
bæturnar nægðu ekki til að ná
grundvallarverðinu. Hann sagði,
að það væri ekkert aðalatriði
fyrir sig, hvort þetta gjald væri
25%, eins og kveðið væri á um i
frumvarpinu, eða eitthvað lægra.
Um kvótakerfið sagði ráðherrann
m.a., að það væri ekki að hans
skapi, að slikt yrði tekið upp.
Þessu næst gerði ráðherrann
grein fyrir helztu breytingum,
sem felast i frumvarpinu, og ný-
mælum. Hér á eftir er birtur stór
hluti greinargerðarinnar með
frumvarpinu:
,,I erindisbréfi nefndarinnar er
sagt, að „miða skuli við það, að
kjör bænda verði sambærileg við
launakjör annarra vinnandi
stétta”.
Nefndin hefur látið gera at-
hugun á þvi, hvernig háttað er
kjörum bænda, miðað við hinar
svokölluðu viðmiðunarstéttir.
Frá og með árinu 1962 hefur
Hagstofan birt tölur um tekjur
hinna einstöku starfsstétta. Eftir-
farandi samanburður á brúttó-
tekjum bænda og viðmiðunar-
stéttanna er byggður á úrvinnslu
Hagstofunnar. Það mun skekkja
samanburðinn, að ekki eru vextir
af skuldum vegna búsins og að
nokkru leyti fyrning og fasteigna-
gjöld útihúsa talin á land-
búnaðarframtali og koma þvi
ekki öll til frádrags. Sama er að
segja um útgjöld vegna viðhalds
og viðgerða á útihúsum og
tryggingariðgjöld fram til ársins
1965, en frá og með þvi ári eiga
þessir liðir að koma til frádráttar
á landbúnaðarframtali.
Bændur
Ár (1)
1962 ................99
1963 .............. 118
1964 .............. 161
1965 .............. 199
1966 .............. 193
1967 .............. 194
1968 ...............197
1969 ...............233
Er nefndin þeirrar skoðunar, að
Sexmannanefnd hafi ýmsa mögu-
leika til að rétta þetta hlulfall við,
með hinu breytta samningsformi.
í frumvarpinu er gert ráð fyrir
nýrri Sexmannanefnd, er skipuð
sé þrem mönnum frá rikisstjórn-
inni og þrem frá bændasam-
tökunum. Það er einnig gert ráð
fyrir þvi, að þriggja manna yfir-
nefnd verði starfandi, á svipaðan
hátt og verið hefur.
Eins og áður er drepið á, átti
nefndin að athuga möguleika á að
setja reglur um niðurgreiðslur á
verði landbúnaðarvara, sem selj-
ast innanlands. Það hefur ætið
verið svo, að niðurgreiðslur hafa
nær einhliða verið ákveðnar af
rikisstjórninni, þó að frá þessu
hafi verið undantekningar. Það,
sem jafnan hefur ráðið upphæð
niðurgreiðslnanna, er þörfin á að
greiða niður kaupgreiðsluvisitöl-
una hverju sinni.
Þetta visitölusjónarmið hlýtur
að vera mjög mikils ráðandi i
þessum efnum. Hins vegar er þvi
ekki að leyna, að breytingar á
niðurgreiðslum geta haft slæm
áhrif á þróun afurðasölunnar á
innlendum markaði og óhagstæð
áhrif á kjör bænda. Nefndin hefur
þvi sett um það ábendingu i lögin,
að þegar breyta eigi niðurgreiðsl-
um, skuli haft samráð við Sex-
mannanefnd og Framleiðsluráð.
Jafnframt telur nefndin, að
niðurgreiðsla á rekstrarvörur,
s.s. tilbúnum áburði, komi vissu-
lega til greina. Hún útilokar held-
ur ekkimöguleikann á þvi, að
niðurgreiðslur geti átt sér stað,
án þess að ákveðið magn afurða
liggi þar á bak við. Hins vegar vill
nefndin benda á, að bein greiðsla
til framleiðenda, án tillits til
framleiðslumagns, er mjög erfið i
framkvæmd, og ýmiss vandasöm
ákvörðunaratriði eru samfara
sliku fyrirkomulagi.
Nefndin hefur rætt mjög um
þær misjöfnu aðstæður, sem
bændur búa við i hinum ýmsu
héruðum landsins. 1 þvi sam-
bandi telur hún sig hafa lært
mikið af skýrslum og upplýsing-
um þeim, sem formaður Norges
Bondelag lét nefndinni i té um
það, hvernig farið er með slik
vandamál i Noregi.
í höfuðatriðum er nefndin sam-
mála um, að framkvæma þurfi
sérstakar ráðstafanir til þess að
rétta þeim hjálparhönd, sem við
þessi erfiðu skilyrði búa. Leggur
nefndin þvi til, að stofnaður verði
sérstakur sjóður i þessu skyni, er
fái ákveðið árlegt fjárframlag.
Gert er ráð fyrir, að rikisstjórn-
in tryggi árlega fjármagn i þessu
skyni. Ýmsar fjáröflunarleiðir
virðast vera þarna fyrir hendi. 1
29. grein laga nr. 93 1971 um
Framkvæmdastofnun rikisins er
það talið með verkefnum Byggða
sjóðs að "bæta aðstöðu til búsetu
i einstökum byggðarlögum og
koma i veg fyrir, að lifvænlegar
Viðmiðunarstéttir (l)/'(2)
(2) (3)
126 0,79
152 0,78
192 0,84
232 0,86
272 0,71
300 0,65
276 0,71
316 0,74
byggðir fari i eyði”. Það ætti þvi
ekki að vera úr vegi, að ein-
hverjar fjárhæðir fáist til þeirrar
fyrirgreiðslu við bændur i hinum
erfiðu byggðarlögum, svo sem
frumvarpið (16 gr.) gerir ráð
fyrir. Þá má einnig reikna með
nokkrum fjárhæðum er kunna að
verða afgangs af útflutningsbóta-
fé i þessu skyni.
Á undanförnum árum hefur
Framleiðsluráð landbúnaðarins
greitt talsverðar fjárhæðir til
styrktar búsetu i einstokum sveit-
um. Er hér um rekstrarstyrk að
ræða til hinna smærri mjólkur
stöðva á Vestur- og Austurlandi,
en tilvera þessara litlu mjólkur-
stöðva er alger forsenda þess, að
ibúar kauptúna og kaupstaða fái
gerilsneydda mjólk i svipuðu
formi og neytendur hinna stærri
þéttbýiiskjarna, annars staðar á
landinu.
Nefndin Jitur svo á, að mjög
skorti á, að þessi aðstoð hafi verið
fullnægjandi. Er hún þeirrar
skoðunar, að bændur þeir, er búa
i hinum afskekktu og erfiðari
byggðarlögum, þurfi i rauninni að
fá hærra verð fyrir afurðir sinar
en aðrir bændur landsins.
Greiðslur F'ramleiðsluráðs i
þessu skyni hafa árlega numið 12-
15 milljónum króna. Til viðbótar
þessu hefur svo Bjargráðasjóður
greitt hin siðari ár um 7 milljónir
króna i heyflutningastyrki. Ef
bændur hinna afskekktari sveita
eiga að fá t.d. 10% hærra
mjólkurverð en að meðaltali er
greitt öðrum bændum i landinu,
kostaði það um 7 milljónir króna.
Flutningastyrkir þeir, sem þörf
Meðalbrúttótekjur kvæntra karla á aldrinum 25-66 ára.
Þús. króna.
væri nú að greiða vegna mjólkur-
flutninga umfram það, sem greitt
er, riæmu nú minnst þrem
milljónum króna. Samtal eru
þetta um 29-32 milljónir króna,
miðað við ár, og er þá ekki tekið
tillit til aðstoðar við fiutning á
rekstrarvörum , s.s. áburði o.fl.,
til framleiðenda.
Þá hefur nefndin einnig orðið
sammála um nokkru fyllri ák-
væði um verðjöfnun, er taki m.a.
tillit til f jármagnskostnaðar
vinnslustöðva og flutningskostn-
aðar að vinnslustöðvum.
Rétt þykir að vekja athygli á
þvi, að náin tengsl eru á milli ein
stakra greina frumvarpsins.
Þetta á sérstaklega við um ák-
væðin um framleiðsluáætlana-
gerð skv. 5. tölulið 2. gr., ákvæði
3. gr. útflutningstryggingarinnar
i 15. gr., svo og ákvæðanna i 5. gr.
um kaup bóndans.
Nefndin gerir ráð fyrir, að
áætlanagerðin um framleiðslu-
magn og söluverð búsafurða, að
viðbættri 10% útflutningsábyrgð
15. gr., myndi grundvöll að þvi
vörumagni, sem eigi að gefa
bændum laun sambærileg við
aðrar stéttir.
Þarf ekki að gripa til ákvæða 3.
gr. um framleiðslutakmarkanir
eða annað þvi skylt, nema fram-
leiðslumagn verði meira en fram-
leiðsluáætlanir hafa gert ráð
Halldór E. Sigurðsson
fyrir, ellegar að þeir markaðir,
sem treyst hefur verið á, hafa
brugðizt eða aðrar ófyrirsjáan-
legar og óviðráðanlegar orsakir
liggi til, að áætlanir raskist veru-
lega.”
1 blaðinu á morgun verður
greint frá ræðum þingmanna,
sem lóku til máls auk ráðþerrans,
og ennfremur verður rakin svar-
ræða landbúnaðarráðherra.
THOR HEYERDAHL yngri, háskóla-
lektor, frá Noregi, og sérfræðingur i haf-
liffræði, heldur fyrirlestur, sem hann
nefnir
HAFIÐ SEM FORÐABÚR
OG SORPIIAUGUR
i Norræna Húsinu i dag, 14.april kl. 20.30.
Aðgangur er ókeypis. — Allir velkomnir.
NORRÆNA
HÚSIÐ
Auglýsingastofa Timans er i
Bankastræti 7 simar 19523 — 18300.

'JiiÝ'Ý.-rÝ',

o vV
UTGERÐAR-
MENN

v.'I

'V’
fr-oT
•Vvr
Fyrirliggjandi:
ÞORSKANET
cristal og normal
TEINATÓG
NETAHRINGIR
BELGIR
BAUJUR
UPPSETT LÍNA
BRYGGJUBÖND
Kaupfélag Suðurnesja
r'.-.V-.V';;íívX‘*
(A*
U-'-V'
-V'-lí
í.v;.-
;íM