Tíminn - 16.04.1972, Blaðsíða 9

Sunnudagur 16. april 1972.
TÍMINN
9
f rawsiikftarHok'kurfnn
Frair>kv*r«d9»tióri;KflStÍ3nB«neiitktsS6W, RjtStjótari: ÞAttft'iftö: ..-.
Þórarinsson (áb), Aftdrés Kftsfíánssorti Jón H«Í9«íi>n» Indriðt.
G. Þorsteinsson og Tómas- K&rfwon, Atí^týsinsfastjóri: Stefrt-
grimor : -Gisjason. : RltstjÓrnarskTftstOtwr:: t:: ÆrfdftihÚSÍftU;:: Sftneí1:::: :■
léaðo — 1S3Q6, Skrifstofur BapkastræH ?. — AfgretSriosfroi
: 12323. Augfýsingasimj 19533t ASrar skrif^tofvr simj T8300,::
Áskrjftarg{alc( kr, S2$,OQ á mánufti innanlamts. í lausasólu
kK Í5.<xt elntakfö. — fiíiSaprent b.t. (Oífsa*):
Reykjavík þarf
nýja stjórn
Morgunblaðið birti nylega langa ræðu eftir
Geir Hallgrimsson, sem sagt er að hann hafi
haldið á fundi Sjálfstæðismanna, þar sem rætt
var um „aðförina að Reykjavik”. Fyrirsögn
Mbl. á ræðu Geirs er i samræmi við þetta, en
þar segir, að markmið nýju skattalaganna sé
,,að koma Reykjavik og Reykvikingum á kné.”
Tilefnið er þó ekki annað en það, að samkvæmt
nýju skatta- og tekjustofnalögunum býr
Reykjavik við nákvæmlega sömu tekjustofna
og önnur bæjar- og sveitarfélög. Allar
fullyrðingar um, að eitthvað sé verið að mis-
muna Reykjavik, eru algjörlega tilhæfulausar.
Það, sem að er i sambandi við fjármál
Reykjavikurborgar, er ekki skortur á eðli-
legum tekjustofnum, heldur hitt, að alla að-
gæzlu hefur skort i f jármálastjórn borgarinnar
um langt skeið. Það getur ekki dulizt neinum,
að rekstrarkostnaður Reykjavikurborgar og
stofnana hennar er orðinn miklu meiri en góðu
hófi gegnir. Ráðdeildina og sparnaðar-
hyggjuna hefur vantað, enda það bætzt við, að
borgarstjórarnir hafa oftast verið uppteknir af
landsmálabaráttunni og haft borgarstjóra-
starfið fyrir hjáverk, eins og Gunnar
Thoroddsen gerði áður og Geir Hallgrimsson
gerir nú.
Ef hin nýju tekjustofnalög þrengja eitthvað
að tekjumöguleikum Reykjavikurborgar, sem
um má deila, þá væru vitanlega réttu við-
brögðin þau að reyna að auka sparnað i
borgarrekstrinum og draga eitthvað úr fram-
kvæmdum, þar sem ofþensla er nú á vinnu-
markaðnum, en undir þeim kringumstæðum er
eðlilegt, að riki og bæjarfélög haldi frekar að
sér höndum. í stað þess að fara þessa leið,
reynir borgarstjórnarmeirihlutinn að spenna
bogann til fulls og nýtir alla möguleika til
skattahækkana, sem tiltækir eru. Ætlunin er
svo að kenna rikisstjórninni um þá auka-
hækkun, sem borgarstjórnarmeirihlutinn
beitir sér fyrir.
Litið dæmi um þetta er það, að samkvæmt
siðustu áætlun borgarstjórnarmeirihlutans er
27% af tekjum borgarinnar ráðstafað til fjár-
festingar, en i hinni upphaflegu áætlun var gert
ráð fyrir 23%. Þetta er gert á sama tima og
Mbl. hvetur til þess, að hið opinbera dragi
saman seglin vegna ofþenslunnar!
Vissulega sýna þessi vinnubrögð, að það sem
Reykvikingar þarfnast er ný stjórn, sem
vinnur að þvi að draga úr rekstrarkostnaði og
leggja hóflegar álögur á borgarbúa. Framar
öðru þurfa Reykvikingar svo borgarstjóra,
sem sinnir starfi sinu til fulls, en lætur ekki
fyrst og fremst stjórnast af valdabaráttunni
innan Sjálfstæðisflokksins. En af þessu valda-
brölti Geirs stafar öðru fremur sú aukahækkun
á útsvörum og fasteignagjöldum, sem borgar-
stjórnarmeirihlutinn beitir sér fyrir.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Örlagaríkar kosningar
í Baden-Wiirttemberg
Fellir Bonnþingið samningana við Rtíssa og Pólverja?
Brandt og Scheel
ÖVENJULEG athygli bein-
ist um þessar mundir að
fylkiskosningunum, sem fara
fram i Baden- Wiirttemberg
sunnudaginn 23. april næst-
komandi. Þannig beinist
miklu meiri athygli að þeim
en þjóðaratkvæðagreiðslunni»
i Frakklandi, sem á að fara
fram sama dag.
Astæðan er sú, að úrslit
þessara kosninga geta ráðið
miklu um endalok vináttusátt-
málanna, sem Vestur-
Þýzkaland gerði við Sovétrik-
in og Pólland á árinu 1970 og
liggja nú fyrir þinginu i Bonn
til staðfestingar. Kristilegi
flokkurinn gerir nú allt, sem
hann getur til að koma i veg
fyrir að samningarnir verði
staðfestir, og eru talsverðar
likur á, að hann nái þvi marki.
Sambandsþingið i Bonn er
skipað 496 þingmönnum og til-
heyra 254 þeirra stjórnar-
flokknum, Sósialdemó
krata-flokknum, en 241-
lynda flokknum, en 242
Kristilega flokknum, sem er i
stjórnarandstöðu. Þrir þing-
menn Frjálslynda flokksins og
einn þingmaður jafnaðar-
manna hafa þegar lýst yfir
þvi, að þeir ætli að greiða at-
kvæði gegn samningunum.
Auk þess er einn þingmaður
F>jálslynda flokksins talinn
liklegur til að verða á móti
samningunum. Andstæðingar
samninganna á þingi eru þá
orðnir 247, en ekki nema 249
með þeim. En af þessum 249
þingmönnum eru a.m.k. tveir
þingmenn i Frjálslynda
flokknum og jafnvel fleiri,
taldir veikir i trúnni. Bregðist
þeir einnig, falla samn-
ingarnir, nema einhver eða
einhverjir úr þingliði
kristilegra demókrata snúist
með þeim. Enn er ekki vitað,
hvort nokkur þeirra treystir
sér til að óhlýðnast flokknum,
þótt margir þeirra séu
óánægðir með afstöðu hans.
ÚRSLIT fylkiskosninganna í
Banden-Wurttemberg geta að
þvi leyti haft áhrif á atkvæða-
greiðsluna um samningana i
þinginu, að þau geta orðið
veruleg visbending um af-
stöðu almennings. Þótt ýms
heimamál og efnahagsmál
ráði oftast mestu um úrslit
fylkiskosninga, gildir það ekki
um kosningarnar i Baden-
Wurttemberg að þessu sinni.
Utanrikismálin hafa sett
meginsvip á kosningabarátt-
una og þá vitanlega fyrst og
fremst afstaðan til vináttu-
samninganna við Sovétrikin
og Pólland.
t fylkiskosningunum, sem
fóru siðast fram i Baden-
WÚrttemberg eða 28. april
1968, fengu kristilegir demó-
kratar 44,2% atkvæðanna,
sósialdemokratar 29%,
Frjálslyndi flokkurinn 14,4%
og nýnazistar 9,8%. 1 þing-
kosningunum haustið 1969
urðu úrslitin talsvert önnur,
en þá fengu t.d. kristilegir
demókratar 50,7% af atkvæð-
unum, en Frjálslyndi flokk-
urinn ekki nema 7,5.
Jafnaðarmenn unnu nokkuð á,
en nýnazistar töpuðu. Eftir
fylkiskosningarnar 1968
mynduðu Kristilegi flokkurinn
og jafnaðarmenn saman
fylkisstjórn, enda fóru þeir þá
saman með stjórnina i Bonn.
Þessi samvinna hefur ahldizt
siðan, en nú hefur verið lýst
yfir, að henni sé slitið að og
muni hún ekki halda áfram
eftir kosningarnar. Baráttan
stendur nú um það, hvort
kristilegir demókratar eiga að
fá hreinan meirihluta eða
nvort sosialdemókratar og
Frjálslyndi flokkurinn eigi að
fá meirihluta samanlagt.
1 SAMBANDI við þessar
kosningar hefur það sögulega
gerzt, að nýnazistar hafa
dregið sig i hlé. Þeir bjóða
ekki fram, en hvetja fylgis-
menn sina til að greiða Kristi-
lega flokknum atkvæði. Margt
bendir til, að þessi afstaða
þeirra geti ráðið úrslitum, en
þeir fengu 9,8% atkvæðanna i
fylkiskosningunum 1968 og
samanlagt fengu þeir og
kristilegir demókratar þá
54,2% atkvæðanna. Það þarf
þvi varuleg breyting að verða,
ef kristilegir demókratar eiga
ekki að bera sigur úr býtum.
Sú saga er mjög á kréiki, að
kristilegir demókratar hafi
greitt nýnazistum verulega
fjárfúlgu fyrir að hætta við
framboð. Þetta er m.a.
sprottið af þvi, að nýnazistar
voru búnir að fá nær eina
milljón marka af opinberu fé
til kosningabaráttunnar, en
verða nú að endurgreiða það.
Sagan segir, að þeir hafi verið
búnir að eyða nokkrum hluta
þess, og ætli Kristilegi flokk-
urinn að aðstoða þá við það.
Sjálfir bera nýnazistar á
þessu og bera þvi við, að þeir
vilji styrkja kristilega flokk-
inn vegna andstöðu hans við
samningana. Það kann og að
hafa ýtt undir þessa afstöðu
þeirra, að vafasamt er, að þeir
hefðu náð þvi fylgi, 5%, sem
tilskiliðer að flokkurinn fái, ef
hann á að fá fulltrúa kjörna.
AF HALFU kristilegra
demókrata er reynt að draga
athygli frá samningunum i
kosningabaráttunni. Þeir
ræða meira um efnahags-
málin, þar sem Bonnstjórnin
virðist standa hallari fæti,
mótia.m.k. að mati almenn
ings. Þá reyna þeir mjög
að hræða með þvi, að sósial-
demókrarar stefni að auknum
rikisafskiptum og þjóðnýt-
ingu. Þvi til sönnunar benda
þeir á, að vinstri sinnar báru
sigur úr býtum á nýloknu
þingi ungra sósialdemókrata.
Stjórnarflokkarnir reyna
hinsvegar að draga samning-
ana sem mest inn i kosninga-
baráttuna. Þeir benda á, að
afleiðing þess, ef samningarn-
ir féllu, yrði nýtt kalt strið i
Evrópu og versnandi sambúð
milli austurs og vesturs i álf-
unni. Ef samningarnir féllu,
þá væri samningur fjórveld
anna um Berlin einnig úr sög-
unni, þar sem Rússar hafa sett
það að skilyrði fyrir endan-
legri staðfestingu þeirra, að
vináttusáttmálarnir væru
staðfestir áður. Þá benda þeir
á, að hjá öllum vestrænum
bandalagsþjóðum Vestur-
Þjóðverja, sé það undantekn-
ingalitið talið óráðlegt og ugg-
vænlegt, ef samningarnir
væru felldir af Bonnþinginu.
ÞAÐ er bersýnilegt á við-
brögðum Rússa, að þeir
myndu taka það illa upp, ef
samningarnir væru felldir.
Áreiðanlega myndi það lika
mjög styrkja aðstöðu þeirra
afla i Kreml, sem kjósa heldur
kalt strið i Evrópu en bætta
sambúð. Fyrir Þjóðverja gætu
afleiðingarnar vel orðið þær,
að þeir einangruðust og ein
stök vestræn riki semdu við
Iiússa, án tillits til Vestur-
Þýzkalands. ömögulegt er
lika að vita, hvaða áhrif þetta
gæti haft á stjórnmálaþró-
unina i Vestur-Þýzkalandi.
Vitað er, að um þetta mál hef-
ur verið mikill ágreiningur
innan Kristilega flokksins
og að Josef Strauss, sem er
mikill hægri sinni, hefur ráðið
mestu um þessa afstöðu. Hann
hefði ekki stutt Barzel sem
kanzlaraefni, nema Barzel
hefði keypt stuðning hans þvi
verði að snúast gegn samning-
unum. Hægri menn ráða nú
bersýnilega mestu um stjórn
Kristilega flokksins. Þá stefna
nýnazistar augljóslega að þvi
að hafa heldur áhrif á stefnu
Kristilega flokksins en að hafa
sérstök framboð. Nazisminn
kann þannig að geta fengið
fótfestu i Vestur-Þýzkalandi,
ef kalt strið kemur aftur til
sögu i Evrópu. Allir héldu
fyrir fáum árum, að fasisminn
væri liðinn undir lok á Italiu,
en nú virðist allt annað uppi á
teningnum.
Bazel og aðrir forráðamenn
Kristilega flokksins leika þvi
hættulegan leik um þessar
mundir. Sjálfir eru þeir
áreiðanlega ekki nazistar, en
þeir geta óviljandi verið að
vekja upp hreyfingu, sem þeir
ráða ekki við. Þessvegna er
það nú von allra frjálslyndra
afla i Evrópu, að úrslit kosn-
inganna i Baden-Wúrttemberg
verði á þá leið, aö þau verði
þeim þingmönnum i Bonn,
sem nú eru i vafa, hvatning til
þess að greiða atkvæði með
samningunum. Þ.Þ.