Tíminn - 16.04.1972, Page 11
TÍMINN
Sunnudagur 16. april 1972.
11
IGÁR TIL ÁÐ
ÍSI f DAG, EN f
AÐ EFTIR MÉR"
út úr þvi fyrirbæri. Einhverjum
kann að henta að mála eftir
ákveðinni stefnu allt sitt málara-
lif. Oðrum hentar það ekki, og
þeir ættu að koma sér út úr þeim
fjötrum og verða hreyfanlegri.
En þá er náttúrlega vandamálið
að ráða við það frelsi, sem maður
hefur gefið sér.
Ungir listamenn gera sér oft
ekki grein fyrir þessu. Ég álit að
það sé mikið atriði að þeir reyni
að byggja sig upp, verða persónu-
legir, þótt þeir verði fyrir áhrif-
um hvaðanæva að. Það er ekki
nóg að vera bráðflinkur, ef aldrei
er hægt að merkja nein persónu-
leg áhrif i verkum myndlista-
manns.
Listastefnur eru nú breytilegar
og örar miðað við það sem áður
var. Vissulega eiga mynd
listarmenn að freista þess að
verða fyrir jákvæðum áhrifum af
þeim. En á hitt er éinnig að lita,
að það er eiginlega ekkert nýtt
undir sólinni. Menn eru alltaf að
reyna að segja það sem þeim býr
i brjósti og túlka áhrif umhverfis-
ins á mismunandi vegu.Með
aldrinum finnst mér maður fá
meiri yfirsýn yfir ýmiss konar
stefnur og skoðanir i þessum efn-
um.
— Þú varst nú einu sinni sjálfur
framúrstefnumaður og linumað-
ur, er ekki svo?
— Mikil ósköp. Við vorum lika
ungir einu-sinni gömlu mennirnir.
Ég var ákaflega alvarlegur og
vildi kynna það sem var uppi i
teningnum i listinni sem algjör
linumálari. Og talsvert var á sig
lagt i þessu skyni. t eitt skipti hélt
ég sýningu i Listamannaskálan-
um á flatarmálsmyndum ein-
göngu, og seldi ekki eina einustu
mynd!
En fyrst við minnumst á þessa
tima, þá hefur mér fundizt gæta
misskilnings hjá sumum yngstu
myndlistarmönnum okkar um
kollega sina, sem nú eru á miðj-
um aldri og eldri, og vanmat á
þeim. Ætla mætti þó.að menn
væru raunsærri nú á þessum mik-
lu raunsæistimum en áður. En
það ber að athuga að þeir mynd-
listarmenn islenzkir, sem nú eru
á miðjum aldri og eldri, eru yfir-
leitt mjög vel menntaðir. Þeir
hafa unnið mjög mikið og flestir
dvalizt meira og minna erlendis
við nám. Það var hefð að mynd-
listarmenn menntuðu sig mjög
vel i sinni grein, og ég er ekki viss
um að yngri listamenn hafi i fullu
tré við eldri kollega sina hvað
slikt snertir.
En við vorum áðan að tala um
listastefnur. Þaðkæmi mér ekki á
óvart þótt rómantisk stefna ætti
senn eftir að skjóta upp kollinum i
listum, og mér finnst það lika
timabært. Þessi rómantiska
stefna yrði sjálfsagt allt öðru visi
en fyrri rómantiskar hreyfingar,
og fyrst og fremst andsvar við
þeirri raunsæisstefnu eða skyn-
semisstefnu, sem rikt hefur að
undanförnu. Auðvitað er margt i
ólagi i heiminum og rétt að gagn-
rýna það. En mér finnst einhvern
veginn að það vanti meiri hlýju i
listirnar. Ný rómantik gæti
verkað jákvæðar og sterkar á fólk
en raunsæi, sem gefur auga leið
að er nauðsynlegt, en getur verið
neikvætt ef við töpum bjartsýn-
inni. Mér hefur fundizt gæta
skorts á bjartsýni á manninn i
listum undanfarin ár. Það hefur
verið hamrað á, að mennirnir séu
ekkertannað en skriðkvikindi. Ég
efast um að hinn almenni maður
sé þannig gerður, þótt eflaust
megi það valda sjúka brjál
æði.sem mest hefur verið gagn-
rýnt, hjá vissum hópum.
— Þú hefur stundað önnur störf
samhliða m á 1 a r a 1 i s t i n n i,
Eirikur?
— Já, ég vann i mörg ár i prent-
myndagerð. Og undanfarið hef ég
starfað á teiknistofu við gerð aug-
lýsinga, útlit bóka, uppsetningu
bæklinga, gerð umbúða og jafnvel
sjónvarpsauglýsinga. Þetta er
starf.sem gaman og fróðlegt er að
kynnast og spannar yfir geysi-
breitt svið. Þá hef ég gert blaða-
teikningar og sé ekkert á móti þvi
að sinna einhverju sliku samhliða
málaralistinni, þótt nú sé viðbúið
að ég hvili mig eitthvað a auka-
störfum. Ég ætla nefnilega nú i
fyrsta skipti 46 á gamall að prófa
að vera „alvörumálari”.
Það er nú fyrst sem ég get tekið
mér fri og bara málað. Það gefur
mér að sjálfsögðu aukiö frelsi til
að velta hlutunum fyrir mér, þótt
ég hafi hinsvegar einnig skapað
mér visst frelsi með þvi að sinna
á öðrum vettvangi. Ég hef aldrei
þurft að mála mynd til að selja
hana. Málari má aldrei vera svo
klemmdur, að hann hugsi fyrst og
fremst um sölumöguleika. Það
getur áreiðanlega verið alveg
drepandi lúmskt. SJ
iggjum eru myndir Eiriks, sem stendur hægra megin f öftustu röö (meö
narsson nú einnig hafnfinkur málari. Kennarinn er Jóhann Þorsteins-
Eirikur Smith heima hjá sér i Hafnarfiröi. Fyrir ofan hann er málvcrk,
sem hann hcfur gert af móöur sinni. Máverkin á myndunum i opnunni
voru á sýningu Eiriks i Norræna húsinu. Fyrir þá sem taka eftir golf-
styttunni má gcta þess aö Eirikur er mikill golfgarpur, sem mun vera
einstakt um islenzka myndlistarmenn.
m,h
w
á Islandi á friðartímum
u
lands sjálfs, hvenær sú aðstaða
yrði látin i té.
2. Að allir aðrir samningsaðilar
hefðu fullan skilning á sérstöðu
Islands.
3. Að viðurkennt væri, að tsland
hefði engan her og ætlaöi ekki að
stofna her.
4. Að ekki kæmi til mála að er-
lendur her eða herstöðvar yrði á
íslandi á friðartimum”.
Tillit til þessarar yfirlýsingar
um skilyrði islands var tekið þeg-
ar gengið var frá sáttmálanum.
1 ræðu sinni sagði utanrikisráð-
herra siðan um þetta:
Þriðja grein skýrir sig auðvitað
sjálf i augum þeirra manna, sem
kunna að skýra samninga. Hún
verður enn þá ótviræðari, þegar
hún er borin saman við 9. gr. en
eftir þau samtöl, sem átt hafa sér
staðog þærótviræðu yfirlýsingar,
sem við höfðum gefið - og þær
ótviræðu yfirlýsingar, sem utan-
rikisráðherra Bandarikjanna
hefur gefið og hans aðstoðar-
menn, allir i embættisnafni og
nafni allra bandalagsþjóðanna -
þá er það svo ótvirætt, sem frek-
ast er unnt, að þess verður aldrei
óskað af Islendingum, að þeir
stofni eigin her, að þeir vigbúist,
að þeir hafi erlendan her hér á
friðartimum, eða að þeir hafi er-
lendar herstöðvar hér á friðar-
timum”.
Þessar siðustu málsgreinar
feitletrar Mbl. til sérstakrar
áherzlu.
Daginn eftir, 30. marz, þann
fræga dag, birtir Mbl. langa
stefnuræðu Ólafs Thórs, forsætis-
ráðherra um málið, og eftirfar-
andi setningar eru sérstaklega
teknar stórletraðar og feitar sem
inngangur á forsiðu, en standa
eftir sem áður lika i ræðunni, sem
birt er orðrétt. Ólafur er að lýsa
þvi, hvað N-Atlantshafssáttmál-
inn sé og segir:
„Hann er, hvað Islendinga sér-
staklega áhrærir, sáttmáli um
það, að þar sem íslendingar eng-
an her hafi, skuli þeir heldur eng-
an her þurfa að stofna, og enga
hermenn þurfa að leggja af
mörkum, þótt til styrjaldar komi.
Hann er sáttmáli um það, að eng-
in þjóð skuli nokkru sinni hafa her
á Islandi á friðartimum. Hann er
sáttmáli um það, að aldrei skuli
herstöðvar ver á Islandi á friðar-
timum. Hann er sáttmáli um það,
að íslendingar láni baráttunni
fyrir frelsinu sömu afnot af landi
sinu, ef til átaka kemur, sem þeir
gerðu i siðustu styrjöld”.
Hér skal ekki lagt út af þessum
orðum, en þetta er rifjað upp, svo
að fólk geti haft það til ihugunar
og hliðsjónar við það, sem nú er
sagt og ritað um þessi mál á þingi
og i blöðum, svo að menn hafi um
það fullglöggan vitnisburð, hver
fyrirvari Islands var, og hver
hann er enn i dag. Eðlilegt ástánd
samkvæmt sáttmálanum er lof-
orð um aðstöðu á Keflavikurflug-
velli, ef til átaka kemur, en ekki
erlendur her þar. Það er þvi sjálf-
sagt að tslendingar - Sjálfstæðis-
menn sem aðrir - reyni á hverjum
tima, sem það leyfir, að afnema
hið óeðlilega ástand hersetunnar
og komi á hinu eðlilega ástandi,
sem Atlantshafssamningurinn
gerir beinlinis ráð fyrir og gilti
fyrstu ár hans frá 1949-1951. Það
er rikisstjórnin nú að gera. Fyrir-
vari tslands er ótviræður, viður-
kenndur af Bandarikjunum i um
boði allra bandalagsþjóðanna,
enda hefur hann aldrei verið vé-
fengdur af neinu bandalagsxikj-
anna öll þessi ár.
— AK.