Tíminn - 23.04.1972, Síða 8

Tíminn - 23.04.1972, Síða 8
8 TÍMINN Sunnudagur 23. april 1972. iZnTBTTfinffll Víðtæk samstaða gegn skattahækkunum Geirs Merkur atburður bað verður að telja til merkari tiðinda á stjórnmálasviðinu, aö minnihlutaflokkunum i borgar- stjórn Reykjavikur, þ.e. núver- andi rikisstjórnarflokkum og Al- þýðuflokknum, tókstað ná algerri samstööu i afstöðunni til þeirrar hækkunar á útsvörum og fast- eignagjöldum, sem borgar- stjórnarmeirihlutinn hefur sam- þykkt aö ráði Geirs Hallgrims- sonar. Alþýðuflokkurinn taldi þaö mikilvægara að taka hér ábyrga afstöðu en að fylgja hinni óábyrgu skatthækkunarstefnu Geirs Hall- grimssonar. Annars er þetta ekki i fyrsta sinn á þessu kjörtimabili borgarstjórnarinnar, sem allir minnihlutaflokkarnir hafa borið gæfu til að taka höndum saman um sameiginlega afstöðu. Vel væri, ef það væri visbending um, að sá timi fari að styttast, að Sjálfstæöisflokkurinn drottni yfir Reykjavik, þótt hann hafi minni- hluta kjósenda að baki sér, sökum sundurlyndis og ósamkomulags ihaldsandstæðinga. Alger stefnubreyting er nauðsynleg Minnihlutaflokkarnir i borgar- stjórn Reykjavikur, mörkuðu hina sameiginlegu afstöðu sina til skattahækkana Geirs Hallgrims- sonar meö sérstakri bókun, þegar fjárhagsáætlun borgarinnar fyrir 1972 var afgreidd. bað er ekki úr vegi að rifja upp efni þeirrar bók- unar hér, en i upphafi hennar seg- ir svo: ,,Við undirritaðir borgarfull- trúar, sem skipum minnihluta borgarstjórnar, þrátt fyrir þá staöreynd, að meirihluti Reyk- vikinga stóð að kjöri okkar við. siðustu borgarstjórnarkosningar, flytjum ekki að þessu sinni breytingartillögur við fjárhags- áætlun Reykjavikurborgar fyrir áriö 1972. Bæöi er, að nokkuö er nú liöið á árið og þvi óhægra um allar breytingar, a.m.k. að þvi er varðar verklegar framkvæmdir, svo og hitt, að sumar af tillögum okkar og ábendingum hafa verið teknar til greina við gerð þess- arar áætlunar. Nægir i þvi sam- bandi að nefna Vistheimilið i Arnarholti, dagheimili borgar- innar, iþróttahús við Hliðarskól- ann og aukið framlag til ibúðar- bygginga. bá er það skoðun okk- ar, að meira þurfi en tillöguflutn- ing við fjárhagsáætlun, svo að ráðin verði bót á þeim meinsemd- um, sem grafið hafa um sig i borgarrekstrinum á löngum valdaferli Sjálfstæðisflokksins i borgarstjórn. Að okkar dómi skortir mjög á, að nægilegrar hagsýni og sparnaöar sé gætt i rekstrinum. betta leiðir svo aftur á móti til þess, að skattheimtan verður óeðlilega mikil, eins og Reykvik- ingar hafa fundið fyrir á undan- förnum árum og munu þó enn betur finna fyrir á þessu ári, þar sem ákveðið hefur verið að inn heimta fasteignagjöldin með hæsta leyfilegu álagi og ekki verður annað séð, en aö þvi sé stefnt að innheimta útsvörin einn- ig með álagi. Við teljum, aö sé vilji fyrir hendi, megidraga verulcga úr rekstrar- kostnaöi borgarinnar án þess aö skerða framkvæmdir eöa þá þjónustu, sem borgin veitir núna. Til þess að slikt megi veröa þarf algjöra stefnubreytingu og nýja aöila viö stjórnvöl borgarmál- anna.” 400 millj. króna útgjöldum létt af borginni t framhaldi bókunarinnar segir svo: „Astæðan fyrir þvi, að siðari umræða og afgreiðsla fjárhags- áætlunarinnar fer ekki fram fyrr en nú, þegar þrir og hálfur mán- uður eru liðnir af fjárhagsárinu, er sú, að ný lög um tekjustofna sveitarfélaga voru samþykkt á Alþingi hinn 17. marz sl. Jafn- framt var gerö sú breyting, að verulegum útgjöldum var létt af sveitarfélögunum, þar sem rikis- sjóður tók á sig greiðslur kostnað- ar við löggæzlu, almannatrygg- ingar, og sjúkrasamlög. Við telj- um þessar breytingar vera spor i rétt átt og tvimælalaust beri að halda áfram á þeirri braut að koma á einfaldari og gleggri verkaskiptingu milli rikisins og sveitarfélaganna. / IVI e ö f r a m a n g r e i n d u m breytingum var létt af borgar- sjóði Reykjavikur útgjöldum, sem numið heföu á þessu ári nær- fellt 400 millj. króna. brátt fyrir þetta lækka rekstrargjöld borgarsjóös frá þeirri áætlun, sem samin var skv. eldri lögum og lögö fram i desembermánuöi sl., aöeins úr 1809 milljónum króna I 1556 milljónir króna, eöa um 253 milljónir. bannig hafa rekstrargjöldin raunverulega veriö hækkuö um nærfellt 150 milljónir kr. frá þvf i desember sl. ” Framlög til framkvæmda nær tvöfölduð I framhaldi bókunarinnar er vikið nánar að hækkun rekstrar- útgjalda, og segir þar: „betta stafar af þvi, að nú hafa verið teknar með i útgjaida- áætlunina ýmsar hækkanir, sem verða á þessu ári og ekki var gert ráð fyrir við samningu fjárhags- áætlunarinnar i desember. betta er mjög óvenjulegt hjá Reykja- vikurborg. bá er vert að vekja at- hygli á þvi, að viö gerð fjárhags- áætlunar i desember sl„ var ráö- gert aö verja til framkvæmda 503 millj. kr. eöa 22% af tekjum borgarsjóös. Núna er hins vegar áætlað að hækka þessa upphæð i 577 millj. kr. eöa um 74 milljónir. Verður þá framkvæmdaféð rösk 27% af heildartekjunum og hefur aldrei áður verið áætlað að verja svo háum hundraðshluta af tekj- um borgarsjóðs til framkvæmda. Til samanburðar má geta þess, að á siðasta ári var fram- kvæmdaféð áætlað 297 milljónir króna, eöa nærfellt helmingi lægra en nú. Sú mikla framkvæmdagleöi hjá borgarstjórnarmeirihlutanum, sem iýsir sér i þessu, ber vissu- lega vott um, aö jafnvel i þeim hcrbúöum er mikil bjartsýni rikj- andi og trú á framtiöina þrátt fyr- ir það, sem þar er sagt og skrifaö um núverandi ríkisstjórn og störf hennar.” Framlögin verða vart öll notuð á þessu ári t framhaldi bókunarinnar er vikið að þvi, að mjög vafasamt sé að hægt verði aö nota öll ráðgerð framlög til framkvæmda á þessu ári. Um þetta segir svo: „bað er siður en svo ágrein- ings- eða ádeiluefni, að miklu fé sé varið til framkvæmda. Ekki verður hins vegar komizt hjá að láta i ljós efasemdir um, að hægt verði að nýta framkvæmdaféð á þessu ári, bæði vegna skorts á vinnuafli svo og hins, hve undir- búningur ýmissa stórra verka er skammt á veg kominn Okkur viröist, að litils sparnaðaranda hafi gætt hjá meirihluta borgarstjórnar við samningu þessarar fjárhags- áætlunar að þvi er varðar kostnaðarliðina. Ætlunin er hins vegar að spara i engu þegar að þvi kemur að leggja gjöldin á borgarbúa. bannig er ákveðið að nota 50% álag á fasteigna- gjöldin og jafnvel að bæta álagi á útsvörin lika. Sjálfsagt er þetta gert öðrum þræöi til að reyna að sanna þá kenningu Mbl. og sborgarstjórnarmeirihlutans, að breytingarnar á skattakerfinu séu mjög óhagstæðar fyrir Reyk- vikinga. Fjárhagsáætlunin virðist þó ekki samin með hliösjón af þeirri kenningu. bannig hefur aldrei eins hárri % af tekjum borgarsjóðs veriö variö til framkvæmda og eigna- aukningar og einmitt nú. bannig hefur aldrei fyrr verið áætlað jafn rækilega fyrir öllum hugsanlegum hækkunum á rekstrarliöum á árinu og einmitt nú. bannig er áætlaö mjög frjáls- lega fyrir launum starfsmanna, sem ekki hafa verið ráönir til starfa eöa eru i störfum. Má i þvi sambandi minna á full- trúa i 25. launaflokki á skrifstofu borgarstjóra, sem jafnan eru áætluð laun, þótt hann hætti störf- um fyrir nokkrum árum, einnig tvo starfsmenn á skrifstofu fræðslustjóra og aðra tvo hjá sál- fræðideild skóla, sem reiknuð eru laun allt áriö á áætluninni, þótt þeir séu óráðnir til starfa ennþá. Fleira mætti nefna af sliku” Hækkun á fasteigna gjöldum íbúðar húsnæðis mótmælt bá er i bókuninni vikið sérstak- lega að þeim skattahækkunum, sem leiðir af umræddri gerð fjár- hagsáætlunar. bar er þvi sérstak- lega mótmælt að hækka fast- eignagjöldin á ibúöarhúsnæði, og eins sé hækkun útsvara óverj- andi. Um þetta segir svo: „Við hefðum talið æskilegt og eðlilegt, að reynt hefði verið við gerð pessarar fjárhagsaætlunar að halda útgjöldum svo i skefjum, að komast mætti hjá aö leggja 50% aukaálag á ibúðarhúsnæði og ibúöarhúsalóðir. Til þess hefur þvi miður engin tilraun verið gerð eins og að framan greinir. brátt fyrir það, þótt i engu hefði verið sparað á rekstrarliðunum, hefði mátt auka framkvæmdaféð um nærfellt 50%, frá áætlun siðasta árs. bótt álaginu á ibúðarhúsnæð- ið og ibúðarhúsalóðirnar hefði verið sleppt. Einhvern tima hefði 50% aukning á framkvæmdafé milli ára verið taliö þó nokkuð mikið. í sambandi viö fasteignagjöldin leggjum við mikla herzlu á þaö, aö þau veröi ekki lögö á ibúöir tekjulitils aldraös fólks, sem þaö býr sjálft i.” Hækkun útsvara mótmælt Að lokum er svo vikiö aö hækk- un útsvara, og henni eindregið mótmælt. Um þaö segir á þessa leið: ”bá viljum viö, aö þaö komi skýrt fram, aö viö erum andvigir þeirri hugmynd, aö bæta álagi á útsvörin. Komi til þess viö álagn- ingu, að tekjur nægi ekki fyrir áætluöum gjöldum, er þaö okkar skoöun, aö borgarstjórn eigi aö fjalla um fjárhagsáætlunina aö nýju og ráða fram úr þeim vanda á annan hátt en meö hækkun út- svara. Okkur er ljóst, að við erum ekki i þeirri aðstöðu að geta lagt til og framkvæmt þær breytingar, sem að okkar dómi þyrfti að gera, bæði varðandi rekstur og fram- kvæmdir borgarinnar, til þess að draga úr hinni miklu skattheimtu og tryggja skynsamlega nýtingu þess fjármagns, sem borgin hef- ur yfir að ráða. Við munum þvi ekki taka þátt i atkvæðagreiðslu um þessa fjárhagsáætlun eða ein- staka liði hennar umfram það, sem þessi bókun segir.” Borgarstjórnarmeirihlutinn samþykkti að hækka útsvörin um 10%, en til þess þarf leyfi félags- málaráðherra, að sú hækkun komi til framkvæmda. Bersýni- legt er, að minnihlutaflokkarnir I borgarstjórninni ætlast ekki til þess að það leyfi verði veitt. Andstaða Alberts En það voru ekki aðeins fulltrú- ar minnihlutaflokkanna, sem voru andvigir þessari fjárhags- áætlunargerð og skatthækkunar- stefnu Geir Hallgrims- sonar.Kunnugt er, að einn af borgarfulltrúum Sjálfstæðis- flokksins, Albert Guðmundsson, beitti sér eindregið gegn henni innan flokksins, þótt hann léti undan flokksaga að lokum. Albert benti m.a. á, að það væri hreint óráð frá sjónarmiði atvinnuveg- anna að ætla að tvöfalda framlög borgarinnar til fjárfestingar, þegar ofþensla væri á vinnu- markaðinum. Nokkurt dæmi um það, hvernig að fjárhagsáætluninni var unnið, er það,. að á fjárhagsáætluninni fyrir 1971 voru útgjöldin áætluö 1805 millj. króna, en eru nú áætluð 2144 millj. kr. eftir að búið er að létta af borginni útgjöldum, sem hefðu numið um 400 millj. kr. nú. Raunveruleg hækkun milli ára er þvi 741 millj. kr. hærra eð 41%. betta er miklu meiri hækkun en hægt er að færa eðlileg rök að. Kaupgjald, verðlag eða annar til- kostnaður hefur ekki hækkað neitt tilsvarandi. Tilgangur Geirs bað er ekki undarlegt, þótt margir spyrji hvað það sé, sem valdi þessari fjárhagsáætlunar- gerð og skattastefnu Geirs Hall- grimssonar. bessari spurningu er auðvelt að svara. Innan Sjálf- stæðisflokksins er nú háð hat- römm valdabarátta. Bæði Geir Hallgrimsson og Gunnar Thoroddsen vilja koma Jóhanni Hafstein frá, og þá ekki siður hinn fyrrnefndi. 1 innstu röðum Sjálf- stæðisflokksins þykir nú sá leið- togi mestur, sem hatrammast berst gegn rikisstjórninni, en margir i innsta hring flokksins ganga með þá óraunhæfu draum- óra, að hægt verði að fella stjórn- ina með nógu illvigri andstööu. Geir Hallgrimsson þóttist sjá til- valið tækifæri til að afla sér fylgis i innsta hring flokksins með þvi að hækka skattana og reyna siðan að kenna rikisstjórninni um. Hér skal ekkert dæmt um, hvaða styrk þetta kann að veita Geir i baráttunni við Jóhann og Gunnar i innsta hring Sjálfstæðis- flokksins. Ef til vill rikir sá andi þar, að sjálfsagt sé að beita sem mestu ábyrgðarleysi og bola- brögðum. En meðal almennings veikir þetta ekki rikisstjórnina. Hann mun, þegar skattseðlarnir koma, eigna stjórninni það sem hennar er og Geir það sem Geirs er. Vafalitið munu svona vinnu- brögð meira styðja hana en veikja. En mikilsverðast af öllu væri þó það, ef skattaálögur og bolabrögð Geirs Hallgrimssonar yrðu til að efla samstöðu á vett- vangi borgarmálanna, sem yrði nógu viðtæk og sterk til að tryggja höfuðborginni nýja for- ustu eftir langvarandi óstjórn ihaldsins. b.b.

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.