Tíminn - 26.04.1972, Qupperneq 9

Miðvikudagur 26. april 1972
TÍMINN
9
Olgefaod?; Fraontktta rHok-kurfnn
: Framkv*ir><ia»tiðrii Kris+[án 6«n*dik(»so«, RjtítjötaM Þérarirti) .
: : Þárarinsson (áij)): : Artdrés KrWíán«S»rt,: Jön HelgaíPrt, lndíiði
G. Þorsteinsspn og Tdnsf». KsrJwon, Augtýsingastjóri: Sfeirt-
:■::::: grifrtur: IJislason:: :RlJsfÍ9rnarskTÍfS:tOtur:: f:: ®ddw!hÚSÍrtU>:: Sfrnáf:
16300 — 18306. Skrif?tofpr Bankastræfi .7. ~ Afsrelðsiwskrti
14333^:-Auflfýsingasimi:::! 9523,:: AlJraT::skrif5tpfl»r::SÍjrtÍ::T8!ÍQ0>:::::
Áskriftai'gjald kt, 42$,00 é mánuSi Innanlands. f taúsasóly
kr- li.«t aintaktS. — fiUSáÞrant h.f. (0«**tt
Kjarval
Islenzka þjóðin ber meistara til moldar i dag,
og þeir munu fáir, sem ekki fylgja honum til
grafar, að minnsta kosti i huganum. Þessi
meistari er Jóhannes Sveinsson Kjarval, list-
málari, og fá lýsingarnöfn munu eiga sér dýpri
og einlægari hljómgrunn en þetta, sem þjóðin
festi við hann eins og ósjálfrátt.
íslenzk málaralist er einn þáttur hins nýja
íslands. Við höfum átt þar marga góða vor-
menn og snjalla málara, en Kjarval er þar
að nokkru leyti eins og sumarkoma. Hann er
og var með ýmsum hætti stærri en fyrirrennar-
ar hans, frjálsari og viðfeðmari. Við getum
ekki fullyrt.að hann sé mesti málari íslands.
Framtiðin sker úr um slikt, fremur i málara-
list en mörgu öðru, þvi að sú listgrein á dóm
sinn að sækja undir mat langrar framtiðar,
jafnvel miklu heldur en bókmenntir. Að þvi
leyti eru tónlist og myndlist samferða. En i vit-
und okkar, sem lifðum með Kjarval og sköpun
hans, er hann meistari og mikilmenni i anda og
sannleika.
Kjarval var einn þessara snillinga, sem
skýtur upp úr ættanna kynlega blandi hins
sterka þjóðarstofns, sem náttúruval hefur
mótað og meitlað með harðræðum. Hann var
ekki ræktunargróður, heldur brimsorfið og
veðurbarið náttúruundur. Hann er ef til vill
fullkomnasta frelsisimynd, sem þjóðin hefur
séð i islenzkum manni. Snilld hans var eins og
sú sýn, sem islenzk náttúra hvessir bezt. Frelsi
hans var með einkennum og afli islenzks fljóts.
Andagift hans og einráð túlkun eins og birtu-
brigðin i islenzku veðurfari. Litróf hans hið
sama og landsins.
Jóhannes Kjarval opnaði íslendingum nýja
sýn á fegurð landsins, færði þeim sýnir sinar
inn i heimili og söfn, festi liti og leiftur sibreyti-
legrar fegurðar i mynd, gerði svipleiftrin var-
anleg. Maðurinn og landið voru eitt i list hans.
Hraunið og mosinn voru litaspjald hans. Sam-
tal hans við náttúruna voru fullkomnasta
skáldskaparmál á tungu lita og orða.
Sá arfur, sem Kjarval lætur þjóð sinni eftir,
er og verður langa hrið stórveldi i islenzkum
hugarheimi, ekki aðeins vegna þess hve hann
var snjall málari, heldur lika vegna hins, að
hann var frjálsari maður en aðrir, skyggnari,
sterkari og konungbornari i riki fegurðarinnar.
Þjóðin vildi nú fegin geta til þess vitnað, að
hún hefði betur gert við þennan meistara sinn,
en raun varð á. Það er afsökun hennar, að það
er enginn leikur hversdagsmönnum að veita
svo alfrjálsum mönnum þá þjónustu, sem bezt
hæfir. Hann hlaut að vera hinn mikli gefandi i
þeim samskiptum. En þökk Islendinga til
Kjarvals mun ekki kólna með árum, þvi að
listasjóður hans mun um alla framtið kalla
þjóðina til þeirra hughrifa, sem bezt finnast i
mannkindinni. — AK
ERLENT YFIRLIT
Brandt myndi að líkindum
sigra í þingkosningum
Hann hyggst efna til kosninga, ef þingið fellir austursamningana
Hrandt i samræftum vift Kosygin
ÞÓTT ÚRSLIT fylkis-
kosninganna i Baden-W-
iírtemberg yrðu að þvi leyti
ósigur fyrir stjórnarflokkana i
Bonn, benda þau frekar til
þess, að Brandt og Scheel
myndu halda velli, ef efnt væri
til sambandsþingkosninga nú,
en það væru eðlileg viðbrögð
Brandts, ef Bonnþingið felldi
samningana við Sovétrikin og
Pólland, að efna tafarlaust til
sambandsþingkosninga.
Þar sem nú var fyrst og
fremst kosið um utanrikis-
mál, er eðlilegra að bera
kosningaúrslitin i Baden-
Wurtemberg nú saman við
úrslitþingkosninganna 1969 en
við fylkiskosningarnar 1968. í
fylkiskosningunum 1968 var
það lika yfirlýst af kristilegum
demokrötum og jafnaðar-
mönnum, að þeir myndu halda
samvinnu um fylkisstjórnina
áfram, og átti það sinn þátt i
þvi, að þeir fengu minna fylgi
en ella, en bæði frjálsir demó-
kratar og nýnazistar meira.
Fyrir þingkosingarnar 1969
var hins vegar orðið fullvist,
að jafnaðarmenn og frjálsir
demokratar myndu vinna
saman eftir kosningar, ef þeir
bæru sigur úr býtum.
ÍKOSNINGUNUM i Baden-
Wurtemberg nú fengu kristi-
legir demokratar 53%
atkvæða. t þingkosingunum
1969fenguþeir 50.7% atkvæða,
en nýnazistar, sem studdu þá
nú, fengu 4,5%. Kristilegir
demokratar og nýnazistar,
fengu þannig samanlagt 55,2%
atkvæða. Þeir hafa þvi tapað
2,2% af heildaratkvæða-
magninu miðað við
kosningarnar 1969. I þing-
kosningunum 1969 fengu
jafnaðarmenn 36,5%, en fengu
nú 37,5% Þeir bæta þvi við sig
1% atkvæða. 1 þingkosning-
unum 1969 fengu frjálsir
demokratar 7,5%, en fengu nú
8,9%. Stjórnarflokkarnir hafa
þannig bætt við sig rúmum 2%
af heildaratkvæðamagninu,
miðað við þingkosningarnar
1969.
EF sambandsþing-
kosningarnar færu fram nú,
myndu nýnazistar að öllum
likindum ekki bjóða fram,
heldur styðja kristilega demo-
krata. t þingkosningunum 1969
fengu kristilegir demokratar
46,1% atkvæðanna, en
nýnazistar 4,3%, og fengu þeir
þvi samanlagt 50,4% atkvæð-
anna. Þeir hefðu þvi unnið
kosningarnar, ef þeir hefðu
staðið saman þá. Hins vegar
myndu þeir tapa nú, þrátt
fyrir samstöðu, ef þeir töpuðu
yfirleitt jafnmiklu fylgi og i
fylkiskosningunum i Baden-
Wúrtemberg á sunnudaginn.
Frekar þykir liklegt, að
stjórnarflokkarnir fengju yfir-
leitt betri útkomu i öðrum
fylkjum en Baden-Wiirtem-
berg, ef sambandsþing-
kosningar færu fram nú. Kjós-
endur i Baden-Wúrtemberg
hafa yfirleitt þótt öllu ihalds-
samari en Vestur-Þjóðverjar
yfirleitt. Þá er þar búsett til-
tölulega meira af flóttafólki
frá Austur-Evrópu en i öðrum
fylkjum Vestur-Þýzkalands.
Siðast, en ekki sizt, þykir það
hafa haft veruleg áhrif á
úrslitin i Baden-Wiirtemberg,
að forsætisráðherrann þar,
sem jafnframt er leiðtogi
kristilegra demokrata, Hans
Filbinger, nýtur sérstakra
vinsælda. Það er viðurkennt af
öllum, að hefði eingöngu verið
kosið um fylkismál, hefði
sigur kristilegra demokrata
nú orðið miklu meiri.
ÞRATT fyrir þetta, hafa
úrslit kosninganna i Baden-
Wúrtemberg vafalaust orðið
þeim Brandt og Scheel veru-
leg vonbrigði. Þeir hafa vafa-
laust gert sér vonir um, að
fylgið við austursamningana
svonefndu myndi reynast
meira en hér kom á daginn.
Eftir þetta verður áreiðanlega
erfiðara fyrir þá að fá
samningana samþykkta á
Bonnþinginu. Aður en kosið
var i Baden-WUrtemberg var
staðan þannig á Bonnþinginu,
að 249 þingmenn voru með
samningunum, en 247 á móti.
Það þarf ekki nema einn af
stuðningsmönnum stjórnar-
innar að snúast gegn
samningunum til þess að þeir
falli. óhjákvæmileg afleiðing
þess yrði sú, að Brandt yrði að
efna til þingkosninga tafar-
laust.
ÞAÐ ber vott um, að samn-
ingarnir eigi meiri stuðning en
úrslit kosninganna i Baden-
Wúrtemberg sýna, að kristi-
legir demokratar vilja ber-
sýnilega komast hjá þvi, að
hugsanlegar sambandsþing-
kosningar snúist fyrst og
fremst um þá. Þess vegna
hafa þeir ákveðið að reyna að
fella stjórnina áður en samn-
ingarnir koma til framhalds-
umræðu og atkvæðagreiðslu i
þinginu, en það verður 4. - 5.
mai næstkomandi. Kristilegir
demokratar hafa nú ákveðið
að bera fram vantraust á
rikisstjórnina i sambandi við
fjárlögin, og verður það gert i
þessari viku. Þeir virðast gera
sér nokkrar vonir um að
stjórnin standist ekki það
áhlaup þeirra.
Þessi ákvörðun kristilega
demokrata er vel skiljanleg,
þegar þess er gætt, að
efnahagsstefna rikisstjórnar-
innar er miklu meira umdeild
en utanrikisstefnan. Við það
hefir bætzt, að Shiller
efnahagsmálaráðherra hefur
aflað sér persónulegra óvin-
sælda með oflátungslegir
framkomu við ýms tækifæri.
Fyrir þingkosningarnar 1969
var hann vinsælasti leiðtogi
flokksins, þvi að honum var
öðrum fremur þakkað, að
efnahagslifið hafði hlotið bata
eftir að hafa verið i nokkrum
öldudal. Nú er hins vegar svo
komið, að hann er óvinsælast-
ur af ráðherrunum. Allir
helztu forustumenn jafnað-
armanna tóku meiri og minni
þátt i kosningabaráttunni i
Baden-Wúrtenberg, nema
Schiller. Það var lika eitt
helzta vigorð kristilegra
demokrata i kosninga-
baráttunni: Hvar er Schiller?
Meðal annars fékk Brandt að
heyra þetta oft á þeim kosn-
ingafundum, sem hann mætti
á.
ÞAÐ MYNDI gjörbreyta
allri þróun mála i Evrópu, ef
Bonnþingið felldi austursamn-
ingana, og Brandt og Scheel
tækist ekki að halda velli og
tryggja framgang þeirra i
nýjum þingkosningum . I kjöl-
far þess myndi aftur hefjast
kalt strið i Evrópu og sambúð-
in milli austurs og vesturs
versna mjög á ný. En þetta
yrðu ekki allar afleiðingarnar.
Alvarlegast við stjórnmála-
þróunina i Vestur-Þýzkalandi
nú er það, að afturhalds-
sömustu mennirnir virðast
vera að ná tökum á kristilega
flokknum, og að hann leggur
spilin þannig, að sigur hans i
næstu kosningum veltur á
stuðningi nýnazista. Þeir
munu ekki veita stuðning
endurgjaldslaust.
Menn voru farnir að vona, að
nazisminn væri úr sögunni i
Vestur-Þýzkalandi. Þvert á
móti, er nú sitthvað að gerast
þar, sem gefur til kynna, að
þar getur verið allra veðra
von. Svo miklu skiptir það nú,
að Brandt og Scheel takist að
halda velli.
Þ.Þ.