Tíminn - 26.04.1972, Qupperneq 19

Miðvikudagur 26. april 1972
TÍMINN
19
List hans . . .
Framhald
af bls. 11.
Útför
Framhald
af bls. 1
hans nýtur vonandi þess skjóls
og jafnvel aðrir takmarkaðri
menn.
Jóhannes Kjarval var
óvenjulegt glæsimenni, og á
Hafnarárum sinum kynntist
hann og kvæntist gáfaðri
og mikilhæfri konu, Tove
Merild.siðar rithöfundi. Þau
skildu samvistir, er Kjarval
hlaut að hlýða listakalli sinu
og ganga Islandi alveg á hönd,
og eftir það átti hann ekki aðra
brúði en islenzka náttúru. Ast
þeirra lifði þó sterk og heit
langa tið, og Tove mun hafa
skilið það glöggt, hvers vegna
þeim var ekki skapað annað.
Siðustu árin voru Kjarval
örðug bið, en hann naut þeirr-
ar umhyggju, sem unnt var að
veita. Þótt þjóðin kveðji i dag
klökkum huga einn stórbrotn-
asta listamann sinn og feli
hann móður jörð, mun hann
lifa með þjóð sinni ókomnar
aldir og þjóðin i list hans og
sækja þangað djúpa gleði, sem
engin takmörk á. — AK
Vorið 1914
Framhald
af bls. 11.
Þórdisi Kötludóttur i ögri, og
hversu erfitt honum veittist að
yrkja um konung, meðan hann
var fjötraður af knjám hennar
og barmi, eins og frá segir i
þeirri miklu bók, Gerplu. Og
að mér flugu setningaslitur,
hálfgleymd i vanræktum hug-
arfylgsnum hversdagsþreyt-
unnar: Það hafa menn fyrir
satt, að hann hafi látið niður
falla með öllu skáldskap og
önnur fræði, þá tið er hann bjó
að ögri i sælu... Og Þórdis læt-
ur jafnvel þrælinn Kolbak
gera sér barn: Slikt ofurefli er
mér harmur Þormóðs, mælti
hún, að ég mun öllu til kosta að
gera hann af mér frjálsan...
Jafnvel talað um... hver
dýflissa og ormagarður konu-
faðmur sé skáldi og hetju...
Það er komið fram á vor,
1956. Ég geng eftir Peter
Bangsvej á Friðriksbergi og
sé mann koma á móti mér, há-
an og grannvaxinn, en álútan.
Hann hefur mikið ljóst hár og
þegar hann nálgast, þekki ég,
að þar fer Sveinn Kjarval,
sonur listmálarans. „Komdu
sæll, Sveinn, hvað ert þú að
gera hér i Kaupmannahöfn,”
segi ég. Hann horfir hægt á
mig og segi'r, að'mér íinnst
óvenjuhlýrri rödd: ,,Eg er að
heimsækja móður mina,” seg-
ir hann, „hún veiktist hastar-
lega. Pabbi sendi mig.”
Ég skildi, og vjð kvöddumst.
Ari siðar var frú Tove látin.
Yfir rúmi hennar hékk fögur
mynd og griðarstór i bláum og
rauðum litum, en stór gulur
bátur með litla gula mannveru
við stýri siglir inn i myndina,
að strönd mikilúðlegra and-
lita. Enginn þarf að berja
myndina augum til að sjá að
hún er ekki af þessum heimi.
Málverk þetta heitir Regin-
sund, þvi að Kjarval er vel að
sér i bókmenntum Islands frá
fyrstu tið og fram á atómöld.
Og þeim orðum, sem standa i
Reginsmálum, að Regin
”...var hverjum manni hagari
ok dvergr of vöxt. Hann var
vitr.grimmrog
fjölkunnigr...” er hann eins
handgenginn og Morgunblað-
inu.
Kjarval er bæði vitur og
fjölkunnugur, en grimmur er
hann ekki — nema þá fyrir
hönd listar sinnar og köllunar.
Hann málaði Reginsdjúp i
kringum lýðveldishátiðarárið
upp úr draumnum, sem heit-
mey hans hafði dreymt i
Kaupmannahöfn vorið 1914.
Svo lengi lá draumurinn á
sál hans og samvizku.
Þegar Sveinn gekk að sótt-
arsæng móður sinnar, hafði
hann myndina meðferðis. Hún
var kveðja og gjöf mikils lista-
manns til konu, sem hafði skil-
ið hann betur en kannski er
hægt að ætlast til nú á dögum.
Þá voru liðin 32 ár frá þvi að
leiðir þeirra skildu. En strax i
upphafi hafði hún sagt honum
fyrir um óumflýjanleg örlög
ástar þeirra.
En ströndin biður þögul. —
Ragnar BJörnsson
dómorganisti frumflytur orgel-
forleik, sem hann hefur samið i
minningu Kjarvals. Karlakórinn
Fóstbræður syngur undir stjórn
Garðars Cortes. Þorvaldur Stein-
grimsson leikur einleik á fiðlu og
Guðmundur Jónsson syngur.
Að lokinni athöfninni i
Dómkirkjunni verður ekið til
Gamla kirkjugarðsins við Suður-
götu. Fóstbræður syngja yfir
moldum Kjarvals i kirkju-
garðinum.
Framhald
af bls. 1
þar sumarbústaðalóðir og
bygging nokkurra bústaða
hafin. Voru sumarbústaðirnir
seldir fyrir fram, og greiddu
kaupendur allverulega upp-
hæðir þegar gengið var frá
kaupsamningum. En illa gekk
að standa við þá af hálfu
Norðurbakka h.f. Þá mun
fyrirtækið skulda mikið fé
fyrir byggingarvörur og
fleira. Einnig hefur
verkamönnum, sem unnu við
framkvæmdir gengið illa að fá
laun sin greidd. Fjölmargar
kærur hafa borizt til sýslu-
manns i Arnessýslu vegna
starfsemi Norðurbakka hf. og
er óliklegt að öll kurl séu
komin til grafar, með þessúm
fyrstu auglýsingum um nauð-
ungaruppboð.
Verðhækkani r afrb?sha2pd
un á vöruflutningum út á land
vegna aukins fjárfestingar
kostnaðar, vinnulaunakostn-
aðar og þungaskatts.
Smurstöðvar vildu fá að
hækka um 40% en var heimil-
uð almenn hækkun u'm 15%.
Ástæður eru launabreytingar,
sem virtust valda um 14%
hækkun, og einnig var tekið
tillit til að nýting er mjög litil,
nýrri bilar eru sjálfsmurðir og
nýjar oliur og endingarbetri
eru komnar á markað. Samt
er þörf fyrir smurstöðvar fyrir
eldri bila.
Rafvirkjameistarar vildu fá
að hækka útsöluverð fyrir
selda vinnu um 69 kr. á
klukkustund, en samþykkt var
i verðlagsnefnd að þeir fengju
að hækka um 40 kr. á klukku-
stund og álagning á uppmæl-
ingar um 14%.
Kjötvinnslustöðvar fengu að
hækka álegg, sem nam 7% i
smásölu og 10% i heildsölu.
29. des. 1971 fengu dagblöðin
aðhækka auglýsingar um 8%,
áskriftargjöld um 15.4% og
lausasölu um 25% vegna
hækkunar á launum prentara
og blaðamanna.
Helztu verðákvarðanir
ráðuneyta voru sem hér segir:
frá 4. des. 1971. Hitaveita
Reykjavikur fór fram á 13,1%
hækkun en var heimilað að
hækka um 5%.
Rafmagnsveita Reykjavik-
ur fór fram á 16.6% hækkun,
en var heimiluð 10% hækkun.
Strætisvagnar Reykjavikur
vildu fá að hækka um 21% en
var heimilað að hækka far-
gjöld um 12%.
Sementsverksmiðja rikisins
vildi hækka framleiðslu sina
um 16.6% en var heimiluð 10%
hækkun.
Póstur og simi bað um 20%
hækkun gjaldskrár en var
heimilað að hækka um 10% að
meðaltali.
Rikisútvarpið fór fram á að
hækka afnotagjöld hljóðvarps
um 22% og sjónvarps um
18.6% og auglýsingar hljóð-
varps um 23.5% og sjónvarps
um 25-33%. Heimiluð var 10%
hækkun á afnotagjöldum og
umbeðin hækkun auglýsinga.
Tryggingafélög fóru fram á
45.6% hækkun á ábyrgðar-
tryggingum bila. Þeim var
heimiluð sjálfsáhætta 7500 kr.
og óbreytt iðgjald.
Heimiluð var 15% hækkun á
áfengi og 10% á tóbaki og var
ástæðan fjáröflun rikissjóðs.
Ákveðin var álagning 25%
innflutningsgjalds á cif-verð
bila. Verðhækkunaráhrif 10-
12% á fólksbilum og 15-17% á
Norðurbakki
vörubilum. Fjáröflun vegna
framkvæmda i samgöngumál-
um.
Verðákvarðanir sex manna
nefndar var þanmg, að 1.
jan var ákveðin hækkun á
landbúnaðarafurðum, Dilka-
kjöt hækkaði um 13-17%,
smjör um 6%. Mjólkurverð
var óbreytt, en hækkun á ost-
um, skyri og rjóma. Astæður
þeirra hækkana voru lækkun
niðurgreiðslna úr rikissjóði og
hækkun vinnslu og dreifingar-
kostnaðar.
1. marz var almenn 12-15%
hækkun á landbúnaðarafurð-
um vegna hækkunar á launa-
lið verðlagsgrundvallarins.
Umræður urðu um þessa
skýrslu á Alþingi og verður
nánar sagt frá þeim i blaðinu á
morgun.
Framhald
af bls. 1
sinni meö frumkvæði
Islendinga um ráðstefnu um
varnir gegn mengun hafsins,
sem bar þann árangur, að
samkomulag náðist um drög
að samningi um bann við að
losa ákveðin efni i hafið. Ráö-
herrarnir vonuöu að unnt yrði
að undirrita endanlegan
samning á umhverfisráð-
stefnunni.
Ráðherrarnir skiptust á
upplýsingum um raunveru-
lega stöðu landa sinna gagn-
vart Efnahagsbandalaginu og
áréttuðu sameiginlegan áhuga
sinn á þvi að hvert landanna
nái samningum i samræmi viö
óskir sinar.
Það hefur ávallt verið álit
Norðurlandanna að deilan i
Vietnam, sem rekja má til
nýlendutimanna verði ekki
leyst með hervaldi. Varan-
legum friði i Vietnam og
Ráðherrar
annarsstaðar i Indókina verð-
ur aðeins náð á stjórnmálaleg-
um grundvelli, sem tryggir
viðkomandi þjóðum rétt til að
taka ákvarðanir um framtið
sina án ihlutunar utanaðkom-
andi rikja. Það er einnig hætta
á þvi, að aukinn striðsrekstur i
Vietnam geti haft neikvæð
áhrif á samband stórveldanna
og tilraunir til að draga úr
spennu. Norðurlöndin hvetja
þvi viðkomandi aðila ein-
dregið til þess að taka hið
fyrsta upp aftur friðarvið-
ræður.
Þegar hernaðaraðgeröum
lýkur verða þjóðir heimsins að
aðstoða við enduruppbygg-
ingu án stjórnmálalegra skil-
yrða. Norðurlöndin eru reiðu-
búin til þátttöku i henni.
Ráðherrarnir lögðu áherzlu
á þá hættu, sem áframhald-
andi kyrrstaða i vandamálum
nálægari Austurlanda hefur i
för með sér, og létu i ljós von
um að sem fyrst þoki i átt til
réttlætis og varanlegs friðar, á
grundvelli ályktunar öryggis-
ráðsins frá 22. nóvember 1967.
VERKAMENN
Öskum að ráða nokkra verkamenn til
starfa við áburðarafgreiðslu i Gufunesi. —
Friar ferðir og fæði á staðnum.
Upplýsingar gefur Bogi Eggertsson, verk-
stjóri, milli kl. 9-17 næstu daga i sima
32000.
ÁBURÐARVERKSMIÐJA RIKISINS
FARMALL B 275 TIL SÖLU
Einnig gnýblásari og sláttuvél.
EIRÍKUR BJARNASON,
SANDLÆKJARKOTI
Gnúpverjahreppi, Árn. Simi um Ása
BBlalsBSSÍáláíaíaBíálaíálálalalalsísIalalalaBIálsIalaBIg
s imemaiinnal I
1354
Cöl
E1
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
51
EIGUM ENN INTERNATIONAL 354 DIESEL
á aðeins kr.
kr. 290 þúsund
grind og fullkomnum búnaði
með
EINNIG N0KKRA MEÐ V0KVASTYRI
Góð varahlutaþjónusta og greiðslukjör.
MUNID ST0FNLÁNAUMSÓKNIR
Kaupfélögin
&
Samband itl.samvinnufélaga
Véladeild
Ármula 3, Rtiik. sími 38 400
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
L5
15
15
15
15
15
15
15
15
15
•H15