Tíminn - 16.05.1972, Page 17

Tíminn - 16.05.1972, Page 17
1 I/ 11 TÍMINN rtií ,íi i i jfcl/uii'ii't Þriftjudagur. 16. mai. 1972 17 Séra Jóhann Hannesson, prófessor: GUÐFRÆÐIMENNTUN LEIKAAANNA Hvafta munur er á kristnum fræftum og guðfræfti? Eins og málum er háttaft hér hjá oss, þekkja menn kristin fræði aðeins sem litla námsgrein, meft litlum bókum og litlum tima i skyldunáminu, og siftan ekki við aðra skóla en kennaraskólann, og reyndar i mjög smáum stil þar lika, sökum timaskorts. Áftur voru kristin fræfti kennd i menntaskólum, en þeim fræðum hefir fyrir alllöngu verið útrýmt úr menntaskólunum hér á landi. Enda eru islenzkir menntamenn ákaflega fáfróftir á svifti kristinna fræða, vita t.d. engin deildi á helztu mönnum og málefnum kristninnar i samtift vorri. Guftfræftin er hins vegar kennd i háskólanum og guðfræftingar starfa meftal þjóftarinnar. Allir, sem eitthvaft þekkja til sögu landsins, vita einhver deili á hlut- verki kirkjunnar hér á landi, öld fram af öld. Jafnvel skólabörnin vita eitthvað um kristnun tslands og fyrstu biskupana — og sumir vita, að þaft var kirkjan sem fyrst gerði menn læsa og skrifandi. Þaft er altalaft, aft islenzk söguritun hfjist meft prestinum Ara fróða. Staöa kristinna fræfta meðal nágrannaþjóftanna er öll önnur en hún er nú i vorum skólum. Þareru kristin fræfti kennd i mennta- skólunum, og þau eru stór náms- grein i kennaraskólunum, og siðast, en ekki sizt i sumum há- skólum. Guðfræftin hefur sem visindaleg háskólagrein verift byggð á námi i klassiskum forntungum, fyrst og fremst grisku og latinu, en vifta er hebreska kennd lika, og svo er við háskóla vorn. Þetta klassiska nám er glæsilegur arfur frá húmanismanum, en á þaft ber hins vegar að lita, aö klassisk brynja fornmálanna, er nokkuft þung öllum þorra manna, og gerir guftfræðinámift tiltölulega langt og þungt, 5-7 ára nám. Eftlilegt er, aft vaknaft hafi sú spurning,hvort ekki væri hægt aft læra guftfræði án þess aft bera meft sér þunga brynju fornmálanna. Þetta verður stundum aft gera, td. i kennaraskólum Norfturlanda, en þaft er einnig gert i háskólanámi þvi, sem menntar kennara handa æftri skólum, og fólk,sem gengur inn i hið nýstofnafta embætti katekctu, en kateketar eru kennarar i kristnum fræðum undir fermingu, og þeir aftstofta presta i stórum söfnuftum vift fermingarfræftsluna, og gera margt annað lika. Skal nú bent á nokkra kosti og galla vift aft sleppa fornmálum úr guðfræftiná m inu. Annar kosturinn er sá, aft meft þvi má stytta sjálft guftfræftinámift veru- lega, gera það að þriggja ára námi. Hinn kosturinn er,að menn geta lært til verulegrar hlitar eitt- hvert nútimamál i stað forn- máianna á tveimur árum, og verður þá um aft ræfta fimm ára nám. Einnig mætti tengja hér vift einhvern þátt sögunáms, sögu eigin lands, listasögu efta heims pekisögu. Með þessu móti mætti veita mönnum mjög góöa menntun, þvi aft þeir myndu eftir sem áftur læra sex af greinum venjulegrar guftfræfti, efta átta, ef notuö er önnur greining. Gallinn er hins vegar sá, aft menn geta ekki sjálfir þýtt ritningartexta né skýrt þá út frá frummálum, án þess að kunna þessi mál, og þar meö verfta menn ósjálfstæftari en ella. Auk þess veröur erfitt aft fylgjast meft i sumum fagvisindaritum .guftfræftinnar, ef menn skortir fornmálakunnáttuna, Griskan er móðurmál visindanna, ekki afteins hugvisinda, heldur einnig náttúruvisinda. Fleiri heiti læknisfræöinnar eru komin úr grisku en latinu. Kristinfræfti sem háskólagrein án fornnámsins, er hjá nágranna- þjóftunum þriggja ára nám eða rúmlega þaft. Jafnhliða náminu i kristnum fræftum leggja menn stund á eina háskólagrein aftra efta tvær, likt og i BA námi á ýmsum öftrum sviftum. Þeir, sem þetta nám stunda, verða flestir kennarar vift æftri skóla. Ég hitti fyrir tveimur árum rektor einn við danskan kennaraskóla, sem á yngri árum haffti stundaft þess háttar nám. Sérmenntun hans var saga og kristin færði, og hann er talinn vel menntaftur maftur. 1 norskum blöftum frá þessu ári gefur aft lita greinar, þar sem aft þvi er spurt, hvort ekki megi vigja málfræðinga til þeirra prestsembætta, sem enginn sækir um. Þessir málfræðingar eru ekki hvafta málfræftingar sem vera skal, heldur þeir, sem hlotið hafa sérmenntun i kristnum fræftum og þaft frá háskóla. Þá er gert ráft fyrir, að þessir málfræftingar stundi kennimannlegt nám um hálfs efta heils árs skeið áftur en þeir tækju vift prestsembætti. Svarið vift spurningunni fer auðvitaft eftir þeim lögum, sem gilda i landi og kirkju. Þar sem kirkjur eru eingöngu frikirkjur geta söfnuðir ráðift þvi hvafta menn þeir kalla til prests- þjónustu. Þar sem rikiskirkjan er, þar setur löggjafinn reglur um menntun presta. En þau lög eru i Danmörku allmiklu frjalslegri og vifttækari en hér hjá oss. Þa ákal i stuttu máli greint frá þvi, hvernig kristnifræðinám vift háskóla er saman sett. Sem dæmi má nefna reglugerft frá Kaup- mannahafnarháskóla um nám i kristnum fræftum. Hún er afteins 15 ára gömul. Kenndar eru þessar greinar. 1. Gamlatestamentisfræfti, þar með talin inngangsfræfti, saga tsraels og ritskýring. 2. Nýjatestamentisfræfti á sama hátt, ásamt samtiftarsögu. 3. Trúfræöi. acm ávallt er þýftingarmikil grein. 4. Kristin siftfræði, ásamt trú- arbragðaheimspeki. 5. Kirkjusaga, bæði almenn og saga eigin lands. 6. Almenn trúarbragftasaga, meft áherzlu á frumstæftum átrúnafti. Auk þess eiga menn kost á sér- hæfingu á einhverju sviði þessa náms. Hér með eru upp taldar sex af aðalgreinum guftfræftinnar, og þær geta menn allar lesið á dönsku. Ef menn ljúka prófi i þeim og bæta vift sig kennimann- legu námi i seminari Háskólans, þá eiga þeir að lögum rétt til þess aft gerast prestar á Grænlandi. En sú krafa er i þvi sambandi gerð, áður en þeir hefja nám, að þeir kunni að tala og skrifa grænlenzku jafn vel og kennara i grænlenzkum barnaskóla. 1 ör- fáum setningum: Námift er þriþætt: Eitt lifandi tu tungumál, kristin fræfti og kennimannaleg guðfræði. Hjá oss væri vel hugsanlegt aft skipuleggja sams konar nám við Háskólann án mikil tilkostnaðar og þótt menn kynnu ekki græn- lenzku, heldur afteins islenzku efta einhverja grein sagnfræfti meftfram náminu i kristnum fræftum, eða uppeldisfræfti, sem tæki álika langan tima. Bæfti i voru eigin landi og sumum öðrum, þó ekki Norftur- löndunum, horfast menn i augu vift stóra skóla, þar sem enginn maftur lærir siftfræfti — og þaö sem verra er, enginn kennari er til, sem getur kennt siöfræfti, af þvi aft kennararnir hafa aldrei lært hana sjálfir. Þá er spurningin sú, hvort þetta sé verjandi. Þaft kom fram i óeirðunum vestan hafs fyrir tveimur árum meftal stúdenta og annarra skóla- manna, aö neméndur fengu enginn tækifæri til aft tala vift reynda menn um vandamál lifsins. Ef slikir menn voru til, þá sátu þeir inni á vinnuherbergjum sinum og skrifuftu bækur um sinar visindagreinar, en hugsuftu ekki um æskulýftinn. Hinum lærftu mönnum var ekki um það gefift aft ræfta vift æskulýðin um vandamálin, blátt áfram af þvi aft þeir höfftu aldrei lært að tala, — aldrei lært það mál, sem nota þarf til þess aft tala um hin háleitustu gildi lifsins og vanda mannlegrar tilveru. Er þá nokkur furfta, þó margir villist af veginum og fylgi lýftnum til illra verka? Ég segi ykkur satt, þaft stendur i lögunum, aft gjald- miftill Islands nefnist króna, erskiptist i lOOaura (Hver var aft tala um milljón?). 1 skipt- um skulu notaðir peningaseftl- ar og slegnir peningar (mynt). Seðlabankinn hefur einkarétt til aft láta gera og gefa út pen- ingaseftla og láta slá og gefa út peninga úr málmi og skulu þeir vera lögeyrir i allar greiftslur hér á landi meft fullu ákvæðisverði. Ráftherra ákveftur, að tillögu Seftlabank- ans, gerft, lögun, útlit og ákvæftisverð peningaseftl- anna. Sömuleiftis skal Seftla- bankinn láta slá peninga úr málmi (mynt), er fullnægi eftlilegri þörf á skiptimynt á hverjum tima. Akveftur ráft- herra, aft tillögu bankans, ákvæftisverft peninga þeirra, sem slá skal, svo og gerft þeirra, þunga, stærft og málm- blöndu. Peningar þessir skulu það rétt slegnir, að mismunur á þunga einstakra peninga, sem eiga aft hafa sömu þyngd, skal ekki nema meira en 1 af 100. Ekki eru aörir en bankar og sparisjóftir skyldugir aft taka vift greiftslu i einu á meira fé en 500 kr. i slegnum peningum. Peningaseðlar, sem eru svo skemmdir, aft númer þeirra og ákvæftisverft veröur eigi örugglega greint, eru eigi lögmætur gjaldmiðill. Slegnir peningar, sem eru svo slitnir efta skemmdir, aft áletranir á þeim eru ekki vel læsilegar, teljast ekki lögmæt- ur gjaldmiðill. Aö tillögu Seftlabanda tslands er ráft- herra heimilt aö ákvefta aft innkalla skuli einstakar gerftir seftla og sleginna peninga, sem i umferft eru, og þeir hætta aft vera lögmætur gjald- miftill i lögskiptum. Seftlabankinn skal stefna aö þvi, aft hafa ávallt á móti a.m.k. helmingi seftlamagns- ins, sem i umferft er, gulleign, innstæöur efta aörar auftseldar og óbundnar eignir i erlendum gjaldeyri, sem nota má til greiftslu hvar sem er. Skal bankinn birta reglulegar skýrslur um þaft, hve miklum hluta seðlaveltunnar þessi trygging nemi. Og ekki trúi ég þvi, sem ein- hver læknir sagöi um daginn, aft tannlæknar ættu meira gull en the Central Bank of Ice- land. B.Þ.G. 6 daga stríðið - Jerúsalem Þegar vopnahlé var gert milli tsraels og Jórdaniu 1949, var Jerúsalem skipt i tvo hluta. Israel haffti tekizt meft lagningu nýs vegar aft halda Gyftingahluta bæjarins, en gamli bærinn og nýju Araba- hverfin lentu i Jórdaniu. Meftan Jórdania réfti voru tvö pósthús i hinum arabiska hluta. Aðalpósthúsiö móti Heródesarhliftinu og útibú viö Jaffahliftið. Mynd 1 synir þessa stimpla, sem notaftir voru af Jórdaniu fram til striftsins 1967. Mánufti eftir aft striftið brauzt út, var svo aðal- pósthúsift opnaft aft nýju, 5. júli 1967.1 ágúst opnafti svo útibúift og i nóvember voru opnuft 2 pósthús i þorpunum Bet Khanina og Shufat, rétt utan vift bæinn. Hinn arabiski hluti Jerúsalem var strax sam- einaftur israelska hlutanum. Þess vegna heyrir póst- þjónustan i Jerúsalem beint undir israelsk póstyfirvöld, en er ekki með sama hætti og á herteknu svæftunum. Eru þvi stimplar og eyðublöö og ábyrgftarmiöar afteins venju- legir israelskir en ekki meft arabiskum einkennum 14SEP54 ( 14MKR54 Vift. 4 ,-V VjERTJSALEM / XciTADU// Stimplar eru eftirfarandi á þessu svæfti: Jerúsalem vift ileródesarhliftift nr. 71-77, frá 5. júli 1967. Jerúsalem, Jaffahliftift nr. 78-79, frá 27. ágúst 1967. Jerúsalem VI. Vélstimpill á aftalpósthúsinu. Stimplar 71-79 eru 35 mm i ummál og hafa neðst mynd af Daviftsturninum og númer stimpilsins, mynd 2. Vélstimpilinn, mynd 3, sýnir einnig Daviðsturninn. Til aft halda upp á sigurinn gaf Israel út 16. ágúst 1967, samstæftu frimerkja með myndum af Grátmúrnum i gamla bæjarhlutanum, sem nú var aftur á valdi þeirra. Af þvi notafti pósthúsið vift Heródesarhliftift, sérstimpil, mynd 4. Hin hebreska áletrun stimpilsins er tilvitnun i Jesaja 52, 7: ,,..sem friftinn kunngjörir, gleftitiðindi flytur, hjálpræfti boftar...” Mynd 4. Pósthúsin i Bet Khanina og Shufat nota stimpla, sem eru 29 mm i ummáli meft staftar- heitinu Jerúsalem, mynd 5 Jerúsalem 81, Bet Khanina, frá 6. nóvember 1967 og Jerúsalem 82, Shufat, frá 6. nóvember 1967. Sigurftur II. Þorsteinsson. 08-10 lc intUfinumiO i'’ lt/> -8.IC 68 Mynd 1 79 Mynd 2 ■D’S, 'S <</' „ L 1 1 \ onu’ yvvr>.. « 5 2'v *i\£Oí> é ú ...rtyw' yi*3v" i Mynd 4 Auglýs endur Ath. aft auglýsingar þurfa aft berasteigi siftar en kl. 2 daginn áfturen þær eiga aft birtast. Þeir, sem óska eftir aöstoft vift auglýsingagerft þurfa aö koma meft texta meft 2ja daga fyrirvara. Auglýsingastofa Timans er í Bankastræti 7 Simar 19523 og 18300

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.