Tíminn - 17.05.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Miðvikudagur 17. mai. 1972.
Ræða Steingrfms Hermannssonar í útvarpsumræðunum í fyrrakvöld
SKIPULEG VINNUBRÖGÐ
GANGSRÖÐUN VERKEFNA
ERU LÍFSNAUÐSYN HÉR
Það eru þau vinnubrögð, sem ríkisstjórnin vill viðhafa
EB-Reykjavik.
— Þegar rikisstjórn ólafs
Jóhannessonar kom til valda á
s.l. sumri, mátti tiðum lesa grein-
ar I Morgunblaðinu um reynslu-
lausa ráöherra, og var þá gjarnan
vitnað í viðtöl við þá, sem
reynsluna áttu að hafa, einkum
háttvirtan 1. þingmann Reyk-
víkinga Jóhann HafStein. Þeir,
sem hlustuöu á ræðu þessa manns
s.l. föstudagskvöld, munu
áreiöanlega fáir kjósa að njóta
reynslu Jóhanns Hafstein að nýju
við stjórn okkar lands.
Þetta sagöi Steingrimur Her-
mannsson i upphafi ræöu sinnar I
útvarpsumræöunum I fyrrakvöld
Siöan sagöi hann:
„Einna mesta athygli mina
vakti þó málflutningur háttvirts
11. landskjörins þingmanns, ólafs
G. Einarssonar. Þessi háttvirti
þingmaöur hefur sérstaklega
tekið sér þaö fyrir hendur á þessu
þingi aö sýna fram á mjög aukna
skattabyröi meö hinum nýju
skattalögum, eins og fjölmargar
greinar hans I Morgunblaöinu
báru með sér. En hann spennti
bogann of hátt og óvarlega, og
þessi viðkunnanlegi maður hlaut
meðaumkun margra, þegar út-
reikningarnir og rökstuöningur-
inn hrundi stig af stigi.
Siðan hafa Sjálfstæðismenn
kappkostað að sanna mál sitt á
þann vafasama hátt að nota, hvar
sem þeir ráöa, heimildir til
hækkunar á fasteignagjöldum og
jafnvel útsvörum. í einstökum til-
fellum getur slikt veriö nauösyn-
legt, en viðast viröist það ákveöiö
án minnsta tillits til þess hver
þörfin er.
Þó efast ég um, að i nokkru
bæjar- eöa sveitarfélagi hafi
veriö seilzt lengraen þar, sem
ólafur G. Einarsson ræöur. Þar
lét hann fyrir fáeinum dögum
meirihluta þeirra Sjálfstæöis-
manna samþykkja 50 af hundraöi
hækkun á fasteignagjöldum m.a.
meö þeim vafasama rökstuön-
ingi, þegar allt annaö var þrotiö,
aö nauðsynlegt væri aö greiöa
upp allar lausaskuldir hreppsins
á þessu eina ári. Það er sorglegt,
aö þessi annars prúöi maöur skuli
láta vanhugsuö pólitisk skamm-
timasjónarmiö þeirra Sjálf-
stæöismanna hafa sig til slfkra
hluta. Þessara vinnubragöa
Sjálfstæöismanna ættu skatt-
greiðendur aö minnast, þegar
fasteignagjöld birtast.
Siðastliðið haust var einnig
óspart hæözt aö málefnasamningi
rikistjórnar Ólafs Jóhannesson-
ar. Hann var talinn hiö furðuleg-
asta plagg og óframkvæmanlegur
meö öllu,og gleggsta vitnið var
reynsluleysi ráöherranna.
Nú er þessi söngur breyttur,
enda dylstengum, aö meira hefur
veriö efnt en nokkur þoröi aö vona
á þeim skamma tima, sem rikis-
stjórnin hefur setið.
Hæstvirtri rikisstjórn þótti
sjálfsagt að gefa út hinn itarlega
málefnasamning, þannig aö
þjóöin öll gæti gert sér grein fyrir
þvi, hverju væri lofaö og hverjar
efndirnar yrðu. Þetta þótti
stjórnarandstæöingum furöu
djarftog drógu dár aö. Nú er upp-
litiö annaö. Nú má helzt skilja á
málflutningi stjórnarand
stæöinga, aö alltof mikið hafi
veriö framkvæmt, og ég veit, aö
einstaka ágætur stuöningsmaöur
þessarar rikisstjórnar leggur
nokkurn trúnaö á slikan mál-
flutning. Athygli þeirra vil ég
vekja á þvi, að arfurinn var
gifurlega mikill, og mikiö þarf aö
hreinsa út eftir 12 ára valdatima
viðreisnarstjórnarinnar. Ekki
veitir þvi af aö byrja strax.
0G FOR-
A þeim fáu minútum, sem ég
hef til umráða vil ég fara
nokkrum orðum um loforð og
efndir i atvinnumálum.
Þvi var heitið að taka upp
skipulagshyggju i staö þess
handahófs, sem áður rikti. 1 þessu
skyni var þegar á fyrstu vikum
þingsins lagt fram frumvarp til
laga um Framkvæmdastofnun
rikisins. Markmið með Fram-
kvæmdastofnun rikisins er aö
taka upp forgangsröðun og
áætlanagerö i þjónustu atvinnu-
lifsins. Vitanlega hefur áætlana-
gerð þekkzt i þessu landi á undan-
förnum árum, en með slik vinnu-
brögö var nánast farið sem feim-
nismál. Aætlanir voru vart
sýnilegar nema skyggnum mönn-
um, ein og einn háttvirtur þing-
maöur komst aö oröi fyrir fá-
einum dögum.
Ég hygg, að flestum sé raunar
oröiö þaö ljóst nú, að slik skipuleg
vinnubrögö og forgangsrööun
verkefna eru lifsnauðsyn i okkar
fámenna landi, þar sem þörfinni
fyrir fjármagn til margs háttar
framkvæmda verður seint eöa
aldrei fullnægt.
Með Framkvæmdastofnun
rikisins hefur einnig verið stigiö
mikilvægt skref á þeirri yfirlýstu
braut aö rétta hlut dreifbýlisins
frá þvi, sem veriö hefur. Sem bet-
ur fer er hugtakið jafnvægi I
byggð landsins ekki lengur þaö
aöhlátursefni, sem þaö gjarnan
var fyrir fáeinum árum. Við,
sem búum á þéttbýlissvæöunum,
skiljum það betur og betur, aö viö
eigum ekki lengi þetta land, ef viö
byggjum þaö ekki allt. Við
skiljum það einnig, að þjóðarbúið
er sem ein heild, félagsbú, þar
sem allir þættir eru jafnréttháir.
Þvi hvaö yröi um okkur, sem
Steingrimur Hermannsson
suövesturlandiö byggjum, ef hrá-
efnisöflunin, landbúnaðurinn og
fiskvinnslan i kringum landið
þryti? Þeirri spurningu geta allir
svarað. Þaö er einnig ljóst, að
þeir, sem aö slikum störfum
vinna, hvar sem þeir búa eiga rétt
á sömu lifskjörum og lifsgæðum
sem aðrir landsmenn.
Með þetta i huga var meöal
annars ákveöiö aö efla verulega
sjóð þann, sem áöur hét Atvinnu-
jöfnunarsjóður en nefnist nú
Byggöasjóður. Gjafmildi við-
reisnarstjórnarinnar var auglýst
með miklum orðaflaumi i
Morgunblaðínu, þegar sú rikis-
stjórn hét 15 milljónum króna i
Atvinnujöfnunarsjóö á ári hverju
i lOár.Máttijafnvelhalda, að þar
væri um ofrausn að ræöa. Ég er
hins vegar ekki viss um, að menn
hafi gert sér grein fyrir þvi sem
skyldi, að i þennan sjóð rennur nú
nálægt þvi sjöfalt meira fjár-
Framhald á bls. 15
■■V.V.V.W.W.V.V.W.W.’.W.W.W.'.V.WWWiWAWWWWW.V.VWAWAWW.WAWWAWWW.VMniV.V.V.V.VAWAW.V
Ræða Vilhjálms Hjálmarssonar í útvarpsumræðunum í fyrrakvöld:
Unnið að víðtækum endurbótum
í landbúnaðarmálum
EB-lteykjavik.
Hér á eftir fer liluti þeirrar
ræöu, er Vilhjálmur lljálmarsson
hélt i útvarpsumræöunum frá
Sameinuöu þingi I fyrrakvöld. 1
,,A viðavangi” i blaðinu i dag er
fjallaö um niðurlag ræöu Vii-
hjálms.
Fyrir rúmu ári — eða nánar til-
tekið 24. marz 1971 — fluttu full-
trúar þriggja stjórnmálaflokka á
Alþingi tillögu til þingsályktunar
um útfærslu islenzkrar fiskveiði-
lögsögu i 50 milur, eigi siöar en 1.
september 1972.
Stuðningsmenn þáverandi rikis-
stjórnar voru ekki reiðubúnir til
töku slikrar ákvörðunar og felldu
þessa tillögu.
Afstaða flokkanna til úrfærslu
fiskveiðilögsögunnar varð höfuð-
mál kogninganna, sem urðu hinar
sögulegustu á 44 ára timabili.
Þjóðinveitti þreyttum ráðherrum
lausn i vor og ný rikisstjórn var
mynduð. í málefnasamningi
hennar er landhelgismálið númer
eitt. Og hún hófst handa án tafar
að vinna að framgangi þess og á
þann hátt, að eftir var tekið, bæði
innan lands og utan.
Deilt er um arfshlut hinnar
nýju rikisstjórnar úr dánar- og
þrotabúi viðreisnarinnar sálugu.
Óhaggað stendur, að sú stjórn lét
eftir sig hrikalegustu óðaverð-
bólgu, sem þekkzt hefur á Islandi,
falda fram yfir kosningar bak
hrófatildri bráðabirgða verð-
stöðvunar. — Útgjaldabálkur sið-
ustu fjárlaga viðreisnarinnar var
i raun falsaður um þúsund
milljónir. — Togurum Islendinga
hafði fækkað stórkostlega frá þvi
þeir voru flestir, enda var skiln-
ingur á togaraútgerð svo tak-
markaður á viðreisnartimunum,
aö sjávarútvegsráöherra stakk
eitt sinn upp á þvi á LÍÚ-fundi aö
fá lánaðan gamlan skuttogara hjá
pólskum — svona til prufu. — Og
fiskiðnaðurinn var vanræktur i
ofurtrausti á erlenda stóriðju. —
Þessi dæmi tala sinu máli um viö-
skilnaðinn á stjórnarheimilinu og
mörg fleiri mætti nefna. En gott
árferði getur aldrei reiknazt með
erfðargóssi, né hagstætt verðlag
á heimsmarkaði —og þá að sjálf-
sögðu ekki heldur þau herlegheit,
sem þessu fylgja i þjóðarbúskapi
Islendinga.----Þvi minni ég á
þetta, að arfurinn frá siðustu
rikisstjórn er óhjákvæmilegur
bakgrunnur i sannri mynd af
starfi nýrrar.
Fyrsta verk rikisstjórnar Ólafs
Jóhannessonar var að rétta nokk-
uð hlut launþega og sjómanna og
hækka lifeyrisgreiðslur til ör-
yrkja og aldraðra. Stjórnarand-
stæðingar kenndu þetta til óhófs
og veizluhalda, sem frægt varð —
og voru enn við sama heygarð-
hornið i umræðunum siðast liðinn
föstudag. — Þessum fyrstu að-
gerðum i kjaramálum var siðan
fylgt eftir meö lögum um 40
stunda vinnuviku og viðtækum
aðgerðum i orlofsmálum verka-
manna, húsmæðra og bænda, og
með þvi að koma á lágmarks
tekjutryggingu, 18 þús. kr. á
mánuði fyrir hjón, i stað 8 þús. kr.
lifeyris hjá viðreisn.
Bætt kjör byggjast á eflingu
framleiðslu og aukningu þjóðar-
tekna. Aðrir hafa drepið á iðju og
útgerð. Ég vik að landbúnaðar-
málunum.
Viö verðlagningu landbúnaðar-
vara 1. desember var launaliður
verðlagsgrundvallar leiðréttur
um 21% i samræmi við kaup-
hækkanir þær, sem oröið höföu þá
og áður á árinu.
Söluskattur hefur verið felldur
niður af mjólkurvörum og fleiri
söluvörum bænda.
Unnið er að viðtækum breyting-
um á landbúnaðarlöggjöfinni.
Ný jarðræktarlög verða af-
greidd á Alþingi fyrir þingslit, og
lög um innflutning á sæði holda-
nauta voru afgreidd áður.
Rýmkaður hefur verið réttur til
ellilifeyris, og lifeyrissjóðslögin i
heild verða nú tekin til endur-
skoðunar.
Undirbúin er löggjöf um orlof
sveitafólks.
öll lög um kaupsrétt og um
ábúð jarða eru i skoðun.
Frumvarp til nýrra laga um
Framleiðsluráð, verðlagningu og
fleira er til meðferðar á Alþingi,
og unnið er að heildaráætlun um
landgræðslu og skipulega nýtingu
landsgæða.
Fleira er i skoðun, og er ekki
tóm til að rekja hér einstaka þætti
En að þessum málum öllum er
unnið i nánu samráði við fag- og
stéttarsamtök bændanna sjálfra.
Varðandi lánamál land-
búnaðarins minni ég á, að
afurða lánin hafa verið leiðrétt,
sjóðum Búnaðarbankans aflað
fjár, íbúöarlán i sveitum hækkuð
um þriðjung til samræmis við
önnur ibúðalán, og veðdeildarlán
til jarðarkaupa meira en tvö-
földuð.
Fjárframlög til landnámsins
eru nú 53 milljónir i stað 30 i fyrra
og tala Framleiðnisjóös 22
milljónir á móti engu 1971, en
báöa þessa þýðingarmiklu pósta
hafði viðreisnin beitt niðurskurði
áöur. Fjárveiting til Bændaskól-
ans á Hvanneyri var þrefölduð,
og nú er i fyrsta sinn veitt fé til
undirbúnings bændaskóla á
Suðurlandi.
Akveðið hefur verið að ljúka
rafvæðingu íslands á þremur
árum.
Um raforkumálin er það ann-
ars að segja i sem allra fæstu orð-
um, að rikisstjórnin hefur kynnt
þá stefnu sfna, að stórvirkjanir
skuli ekki fyrirfram bundnar
hagsmunum erlendra, að tengja
skuli orkuveitur — og orkumála-
stjórnir- i sterka landsheild, með
þátttöku byggöarlaganna, og að
stefnt skuli að sem jöfnustum
kjcrum allra orkunotenda.
Vert er og að vikja að sam-
göngumálunum. — Viðreisnin
svelti flugvellina að þvi marki, aö
óhjákvæmilegt þótti að tvöfalda
framlög til flugmála og vel það.
Ný f jögurra ára vegáætlun er i
smiðum þessa dagana. Sýnt er,að
viðhaldsfé vex nú verulega um-
fram verðhækkanir. Hrað-
brautarframkvæmdir verða i
fullum gangi næstu fjögur árin.
Borgarfjörður verður brúaður
hjá Borgarnesi og lokið tengingu
Vilhjálmur Hjáimarsson
Djúpvegar. Unnið verður eftir
sérstökum lánsf járáætlunum
norðan lands og austan. Torfær-
urnar á Skeiðarársandi verða
sigraðar á þrem árum. — ,,Ég
kem aftur að sjá hiö nýja Island,
sem verður að þvi verki loknu”,
sagði merkur útlendingur hér á
dögunum.
Svo er að sjá sem stjórnarand-
stæöingum hafi orðið meira en lit-
ið bumbult af athafnasemi rikis-
stjórnarinnar, ef marka má
flaumósa málflutning þeirra við
ýmis tækifæri.
I vetur gerðu þeir t.d. mikinn
glumrugang út af breytingum á
skattalögunum. — Enginn bar sér
þó i munn, að breytingar hefðu
verið óþarfar, enda sagði fjár-
málaráðherra viðreisnar i þing-
ræðu nokru áður en sú stjórn af-
gekk, að kerfið væri flókið, gjöld-
in of mörg, alltof þungir skattar á
unglingum og framkvæmdin sjálf
allt of dýr.
Nú er svo óskapazt yfir tekju-
stofnum sveitarfélaga og hrópað
um árás á Reykajvík, — sem auð-
vitað býr þó við sömu tekjustofna
og önnur sveitafélög i landinu. —
— En hins er að engu getið, að á
siðasta ári viðreisnar voru 18
sveitarfélög komin i þrot og
þurftu sérstaka aðstoð úr Jöfn-
unarsjóði — og hefði vafalitið
stórlega fjölgað að óbreyttum
lögum.
iiB

Í ;..Í.
■