Tíminn - 18.05.1972, Blaðsíða 9
Fimmtudagur 25. mai 1972.
TÍMINN
9
/TTT
tmi
. RltsfjijriiarskTifstofur I ítlduhúsmu, Íf«Mr:::::::::::
léaóo — 18305. Skrifstofvr Bankastræfi 7. AfffreJSs losftni
11323, Auglýsln gasícnj 19523, ASror skrifstofur simj T8300,
ÁskriftárgjaM cr;:22S;60::á::mánulSt::lnnanlanife.::4:::laú
Deilurnar í Sjálfstæðis-
flokknum
Hafi einhver ekki áður lagt trúnað á þær
fréttir, að mikil óeining riki i innsta hring
Sjálfstæðisflokksins, þarf hann ekki að vera i
vafa eftir eldhúsdagsumræðurnar. Ingólfur
Jónsson varði allmiklu af tima sinum sem sið-
asti ræðumaður flokksins til að bera á móti öll-
um sögum um slika sundrungu. Þetta tókst
Ingólfi ekki hönduglegar en svo, að öllum, sem
á hlýddu, mátti ljóst vera, að hann var að
reyna að fela ótviræðan ágreining og deilur i
flokknum.
Það er lika kunnugt öllum, sem eitthvað
fylgjast með stjórnmálum, að miklar deilur
hafa staðið og standa yfir um forustuna i Sjálf-
stæðisflokknum. Á landsfundinum á siðastl.
vori átti Gunnar Thoroddsen persónulega
mestu fylgi að fagna, en þeir Jóhann Hafstein
og Geir Hallgrimsson gerðu með sér bandalag
á móti honum, og ákvað Gunnar þá að keppa
ekki við Jóhann um sjálfa formannsstöðuna,
heldur að keppa við Geir um varaformennsk-
una. Geir vann naumlega, þótt Jóhann styddi
hann af alefli. Eftir ósigurinn i þingkosningun-
um magnaðist þessi ágreiningur, þvi að ýmsir
kenna forustu Jóhanns og Geirs um, hvernig
fór. Þá hefur einnig verið reynt að sakfella
Gunnar og talið, að hann hafi stuðlað að sundr-
ungu i flokknum, er hafi orðið honum til tjóns i
kosningunum. Sú skoðun á þvi talsverðu fylgi
að fagna i flokknum, að skynsamlegast sé að
vikja þessum þremenningum til hliðar og velja
i staðinn einhvern nýjan forustumann, t.d.
Magnús Jónsson eða Ingólf Jónsson. Það er þvi
rétt, sem Hannibal Valdimarsson sagði i eld-
húsdagsumræðunum, að þingið og flokksstjórn
Sjálfstæðisflokksins skiptist nú i fimm hópa i
foring jamálunum.
En foringjadeilan er ekki nema annar þáttur
sundrungarinnar i Sjálfstæðisflokknum. Hinn
þátturinn snýst um málefnalega baráttu
flokksins og stefnumörkun. Um það er mikill
og vaxandi ágreiningur i flokknum. Sjálft Mbl.
birti forustugrein um það i vetur, að stefnu-
mörkunin hefði verið mjög i molum hjá flokkn-
um á meðan hann var i rikisstjórn, og hefði
hann t.d. að mestu eða öllu vanrækt að marka
sér stefnu i menningarmálum og félagsmálum,
sem eru þó mikilvægustu mál nútimans. Fast-
ar verður ekki að orði kveðið af flokksblaði um
stefnuleysi i höfuðmálum. En þetta stefnuleysi
hefur enn magnazt siðan flokkurinn lenti i
stjórnarandstöðu. Framganga flokksins á þvi
þingi, sem nú er að ljúka, hefur borið öruggt
vitni um,að flokkurin fylgir nú engri ákveðinni
stefnu, heldur hrökklast til og frá og lætur til-
viljanir einar ráða afstöðu sinni til einstakra
mála.
Þessar deilur og sundrung i stærsta stjórn-
málaflokknum eru ekki eingöngu einkamál
hans. Þau varða þjóðina alla, þvi að þessi
sundrung innan hans mun gera hann enn
óábyrgari en ella og áhrif hans þvi óhollari á
gang þjóðmálanna. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Verður aftur efnt til
kosninga á Ítalíu?
Myndun meirihlutastjórnar verður miklum erfiðleikum bundin
NÆSTKOMANDI fimmtu-
dag kemur italska þingið sam-
an til fyrsta fundar eftir þing-
kosningarnar, sem fóru fram
7. og 8. þ.m. Horfur eru á,að
þvi muni ganga jafnilla að
koma sér saman um stjórn og
fyrir kosningar, en það var
rofið og efnt til kosninga, þótt
eitt ár væri eftir af kjörtima-
bilinu, vegna þess að það gat
ekki komið sér saman um
myndun rikisstjórnar. Kosn-
ingarnar höfðu svo litlar
breytingar i för með sér, að
segja má.að staðan sé áfram
næstum hin sama og var fyrir
kosningarnar.
StÐAN þingræðið var
endurreist á Italiu að lokinni
siðari heimsstyrjöldinni, hef-
ur stjórnarforustan alltaf ver-
ið i höndum kristilega flokks-
ins. A árunum 1950-’62 studdist
hann við borgaralega mið-
flokka, þ.e. frjálslynda flokk-
inn og lýðveldisflokkinn, og
sósialdemókrata, þar sem
hann hafði ekki meirihluta
sjálfur. Arið 1962 varð sú
breyting á, að flokkur vinstri
sósialista, sem hafði áður haft
nána samvinnu við kommún-
ista, gerðist aðili að stjórnar-
samstarfinu, en frjálslyndi
flokkurinn, sem var ihalds-
samastur þessara flokka,
heltist úr lestinni. Þetta
stjórnarsamstarf, þ.e. milli
kristilega flokksins, sósialista,
sósialdemokrata og lýðveldis-
flokksins, hefur haldizt nokk-
urn veginn fram á siðastl. ár,
en oft gengið stirðlega og
stjórnarskipti þvi verið tið.
Eftir forsetakjörið sem fór
fram um áramótin, slitnaði al-
veg upp úr þvi vegna ágrein-
ings milli kristilega flokksins
og sósialista, og hefur minni-
hlutastjórn kristilega flokks-
ins farið með völd siðan.
ÓTTAZT var fyrir kosn-
ingarnar, að erfiðleikarnir við
stjórnarsamstarf áðurnefndra
fjögurra flokka myndi verða
vatn á myllu öfgaflokkanna til
hægri og kommúnista, en
flokkarnir, sem höfðu verið
mest við stjórn landsins riðn-
ir, myndu tapa. Einkum óttuð-
ust menn mikla fylgisaukn-
ingu nýfasista, þar sem kon-
ungssinnar, sem áður höfðu
sérstakan flokk, höfðu nú
bandalag við þá. Niðurstaðan
var þó ekki á þessa leið. Ný-
fasistar unnu að visu nokkuð
á, en kommúnistar og þeir
smáflokkar, sem næstir þeim
stóðu, töpuðu . Flokkarnir sem
höfðu farið með stjórn á
siðastl. áratug, héldu hins
vegar stöðu sinni.
1 kosningunum var kosið til
beggja deilda þingsins, eða
fulltrúadeildarinnar, sem er
skipuð 630 þingmönnum, og
öldungadeildarinnar, sem er
skipuð 315 þingmönnum. Sá er
munurinn á kosningum til
deildanna, að konsingaréttur-
inn er bundinn við 25 ára ald-
ur, þegar kosið er til öldunga-
deildarinnar, en við 20 ára
aldur, þegar kosið er til full-
trúadeildarinnar.
ÚRSLIT kosninganna urðu
þau, að kristilegi flokkurinn
fékk 267 þingsæti i fulltrúa-
deildinni, eða einu fleira en
áður, en 135 í öldungadeild-
inni, og er það óbreytt tala.
Flokkurinn hélt þvi hlut sinum
óbreyttum. Tyrolar, sem eru i
bandalagi við kristilega flokk-
inn, fengu 3 sæti i fulltrúa-
deildinni og 2 i öldungadeild-
inni, og er hvort tveggja
óbreytt.
Lýðveldisflokkurinn, sem er
umbótasinnaður miðflokkur
og hefur verið stjórnarflokkur
undanfarinn áratug, hlaut 14
þingsæti i fulltrúadeildinni i
stað 9 áður, og 5 i öldunga-
deildinni i stað tveggja áður.
Hefur hann þvi styrkt veru-
lega aðstöðu sina.
Frjálslyndi flokkurinn, sem
er hægrisinnaður miðflokkur
og hefur verið utan rikis-
stjórnar siðastl. áratug, beið
hins vegar verulegan ósigúr.
Hann hlaut 21 sæti i fulltrúa-
deildinni i stað 31 áður, og 8 i
öldungadeildinni i stað 16
áður.
Sósialdemokratar hlutu 29
sæti i fulltrúadeildinni, og er
það óbreytt tala, og 11 i öld-
ungadeildinni i stað 10 áður. 1
kosningunum 1968 höfðu þeir
sameiginlegt framboð með
sósialistum, en samstarf
þeirra rofnaði á kjörtimabil-
inu.
Sósialistar fengu 61 sæti i
fulltrúadeildinni, eða einu
færra en áður, og 33 i öldunga-
deildinni i stað 36 áður.
Kommúnistar fengu 179 sætii
fulltrúadeildinni i stað 177
áður, og 94 i öldungadeildinni i
stað 101 áður. En þess er að
gæta, að náinn bandalags-
flokkur þeirra, sósialista-
flokkur öreiga, sem hafði áður
23 sæti i fulltrúadeildinni, fékk
nú engan þingmann kjörinn.
Styrkur kommúnista og
bandamanna þeirra hefur þvi
raunverulega rýrnað, i full-
trúadeildinni um 21 sæti og i
öldungadeildinni um 7 sæti.
Fylgismenn kinverskra
kommúnista buðu sérstaklega
fram, en fengu engan mann
kjörinn.
Nýfasistar fengu 56 sæti i
fulltrúadeildinni i stað 30 áður
(konungssinnar þá meðtald-
ir), og 26 i öldungadeildinni i
stað 13 áður. Athyglisvert er,
að þeir unnu meira á i kosn-
ingunum til öldungadeildar-
innar, og bendir það til þess,
að þeir hafi unnið hlutfallslega
meira á meðal eldri kjósenda.
FYRIR kosningarnar var
talað um, að tveir stjórnar-
myndunarmöguleikar yrðu
einkum fyrir hendi eftir þær.
Annar var sá, að kristilegi
flokkurinn myndaði stjórn
með frjálslynda flokknum,
lýðveldisflokknum og sósial-
demokrötum. Þessi möguleiki
hefur minnkað vegna ósigurs
frjálslynda flokksins. Hinn
möguleikinn var sá, áð kristi-
legi flokkurinn myndaði stjórn
með sömu flokkum og undan-
farinn áratug, þ.e. lýðveldis-
flokknum, sósialdemokrötum
og sósialistum. Þar mun eink-
um standa á þvi, að sósialistar
leggja áherzlu á, að kommún-
istar verði með i stjórninni.
Kommúnistar hafa búið sig
undir stjórnarþátttöku með
þvi að gerast mun borgara-
legri en áður. T.d. hafa þeir
lýst yfir þvi, að þeir muni ekki
gera það að skilyrði fyrir
stjórnarþátttöku, að Italia fari
úr Atlantshafsbandalaginu.
Kristilegi flokkurinn lýsti yfir
þvi fyrir kosningar, að hann
myndi hvorki vinna með ný-
fasistum ne' kommúnistum.
1 kosningabaráttunni bar
sérstaklega mikið á tveimur
leiðtogum kristilega flokksins
eða þeim Andreotti, sem er nú
forsætisráðherra, og Fanfani,
sem var forsetaefni flokksins i
vetur. Margir spá þvi, að Fan-
fani geti átt eftir að koma
mjög við sögu. Enn fleiri eru
þó sammála um, að stjórnar-
myndunin verði erfið, og ef til
vill verði Leoni forseti brátt að
efna til kosninga á nýjan leik.
Þ.Þ.