Tíminn - 24.05.1972, Page 13

12
TÍMINN
Miðvikudagur 24. mai. 1972.
Miðvikudagur 24. mai. 1972.
TÍMINN
13
Ungfrú læknir, á frummálinu
Kraulcin Doctor
Leikstjóri: Albert Lattuada,
Kvikmyndari: Luigi Kveillcr
Tónlist: Ennio Morricone,
itölsk — júgósiafnesk frá 197«
Sýningarstaður: lláskólabió,
islenzkur texti.
Ég býst ekki við, að margir
muni eftir kvikmynd, sem var
sýnd i Laugarásbiói fyrir
u.þ.b. 15 árum, það var
„Erakkinn” handritið var
byggt á einni af smásögum
Dostofjeskis. Albert Lattuada
stjórnaði þeirri mynd, sem
var afar vel gerð og áhrifarik.
Ekki hefur honum tekizt siður
i þetta sinn. Hér segir frá
ungri konu, sem þjónar landi
sinu dyggilega i fyrri heim-
styrjöldinni. Hún er þýzk og er
potturinn og pannan i drápi
Kitcheners lávarðs, sem fórst
ásamt 700 manns við dular-
fullar aðstæður 1916, þegar
hann var á leið til Rússlands.
Við fáum ekki að vita nafn
þessarar konu umfram kenni-
nafn hennar „ungfrú læknir”,
hún er hugmyndarikari, djarf-
ani og hugþrúöari en karl-
mennirnir, sem starfa með
henni. bað er hún, sem nær i
formúlu eiturgassins, sem
Í’MMH
A myndinni scst Sus y Kendall
Þjóðverjar notuöu seinna i
striðinu með hryllilegum af-
leiðingum. Suzy Kendall leik-
ur njósnarann vel, hún á auð-
velt með að vera sannfærandi,
hvort heldur hún þykist vera
venjuleg stofustúlka eða her-
togafrú. Lattuda leitast við að
sýna einmannalegt lif njósn-
ara og spennu, sem hlýtur að
brjóta fólk niður andlega.
„Ungfrú læknir” er morfin-
isti, svo furðulegt verður að
teljast, hve mikið hún afrekar
fyrir land sitt. Réttilega lætur
Lattuada myndina enda á þvi
að hún gerir sér ljósar vit-
firringslegar afleiðingar
striðsins og sér, hversu
heimskulegt það er að drepa
meðbræður sina. Þessi mynd
snertir mann dýpra en marg-
ar aðrar striðsmyndir, hún er
svo mannleg. Sum atriðin eru i
senn sterk og óhugnanleg t.d.
reið herdeildarinnar, þegar
gasárásin stendur, menn og
hestar likjast mest ófreskjum
og slæðurnar af gasinu gera
sitt til að auka á draugaleg
áhrif. Spennan helzt alla
myndina allt frá upphafsatriö-
inu. Ég er ejcki alveg dús við
Kenneth More i hlutverki yfir-
manns brezku leyniþjónust-
unnar, og James Booth hefði
mátt vera minna sætabrauðs-
legur, en þetta er nú sparða-
tiningur þvi i heild er myndin
vel gerð og efninu gerð tæm-
andi skil.
PL

Magni Guðmundsson:
XXX
STJÓRN Á STARFI 0G
STARFSMÖNNUM
5.
Korstjóramenntun. —Verðandi
forstjóri fyrirtækis eða stofnunar
þarf i raun réttri tvenns konar
undirbúning. Sumt getur hann
lært i uppvextinum, annað ekki
fyrr en siðar, þegar hann hefir
gegnt starfi um hrið.
Af þeim greinum, sem kenndar
eru i almennum framhaldsskól-
um unglinga, má ýkjalaust telja
eina þeirra ganga næst þvi að
vera bein æfing fyrir væntanleg-
an leiðtoga. Það er beiting
móðurmálsins, — samning rit-
gerða, jafnvel smásagna og ljóða.
Slikt kennir honum að tjá sig,
kennir honum orð og merkingu
þeirra, kennir honum að skrifa.
t sama augnamiði eru málfunda-
félög i skólum gagnleg, einnig
munnleg vörn prófritgerða, sem
gjarnan mætti verða algengari.
Hvorttveggja kemur honum að
iiði i forstjórastarfinu, þegar
hann gefur tilskipanir, sem þurfa
umfram allt að vera gagnorðar,
skýrar og ótviræðar, eða þegar
hann miðlar upplýsingum og
fréttum innan fyrirtækisins og ut-
an.
t æsku er og auðveldast að afla
sér þekkingar og skilnings á rök-
fræði og stærðfræði. Þá gefst
kostur að kynnast grunnatriðum
visinda og vinnubrögðum þeirra,
sögu og félagsfræði og siðast en
ekki sizt hagfræði og skilgrein-
ingartækjum hennar. Þennan
lærdóm geta menn öðlazt með
skólanámi, svo sem áður segir, —
eða með sjálfsmenntun, eins og
margir afburðamenn hafa gert á
öllum timum.
Með þessu er ekki dregið úr
gildi verzlunarskóla. Þeir kenna
sérhæfð skrifstofustörf, sem eru
nauðsynleg undirstöðumenntun,
en ekki stjórn fyrirtækja. Hlut-
verk þeirra er að búa nemandann
undir fyrsta starfið, sem hann
sækir um. Á siðustu árum hafa
háskólarnir tekið málið i sinar
hendur og stofnað sérhæfðar
deildir fyrir stjórnsýslu.
En reynsla viö stjórnarstörf er
ekki siður mikilvæg en nám og
lærdómur. Aðeins reyndur maður
kann að meta og taka áhættu. Að-
eins hann getur beitt dómgreind
og tekið ákvarðanir. E.t.v. er
ekkert jafn hlálegt og ungmenni,
er numið hefir „starfsmanna-
stjórn” i viðskiptaskóla — og
telur sig þess umkominn að
stjórna fólki og fyrirtæki. Slikur
piltur kann að gera mikinn skaða,
en varla mikið gagn.
t starfi forstjóra eru ótal þættir,
sem ekki er unnt að skilja, nema
þegar reynsla er fengin, —
reynsla i stefnumörkun, skipu-
lagningu, upplýsingam iðlun,
vinnumælingum, starfsmanna-
þjálfun og starfsmannaörvun.
Reynslulausum manni eru þessir
hlutir innihaldslaus, lifvana orð.
Þvi fer ekki milli mála, að þörf er
framhaldsmenntunar fyrir þá,
sem þegar fást við stjórnsýslu.
Um það vitnar vissulega sjá fjöldi
námsskeiða, sem haldinn er fyrir
þessa menn á vegum félagasam-
taka og menntastofnana.
Stöðuþjálfun innan fyrirtækis
(career planning). —Þegar fyrir-
tæki stækkar, annaðhvort vegna
innri vaxtar eða samruna við
önnur fyrirtæki, gerist æ vanda-
samara að fylla i skörðin. Þetta
er samt nokkuð, sem ekki verður
umflúið. Þjálfun þeirra, sem við
eiga að taka, er heilög skylda
stjórnsýslu. Nýju mennirnir
þurfa meira að segja að vera
fyrirrennurunum fremri, ef fyrir-
tækið á að geta tekið framförum
eða jafnvel aðeins haldið velli i
harðnandi samkeppni.
Stöðuþjálfun stefnir ekki ein-
ungis að þvi að veita einstakling-
um leiðsögn og æfingu i þvi starfi,
sem hann þegar hefir, heldur býr
hann undir að takast á hendur þá
ábyrgð, sem hæfileikar hans
framast leyfa. Virk áætlun i þessu
skyni tryggir yngri deildarstjór-
um og mönnum á uppleiö frama-
von og stöðuhækkun við þeirra
hæfi, þegar timar liöa. Mun það
eitt stuðla að meiri stöðugleika og
staðfestu, fækka uppsögnum og
mannaskiptum. Annar kostur
fylgir i kjölfarið. Þegar maður er
i þjálfun fyrir framtiðarstarf,
lærist honum betur, hvaða kröfur
eru til hans gerðar. Honum verð-
ur ljóst, i hverju honum var
ábótavantog hvar hann fór villur
vega. Arangurinn er nær ætið sá
aö eina orku hans i rétta farvegi
og auka afköstin.
Nauðsynlegt er að hefja stöðu-
þjálfun heldur fyrr en siðar, þvi
að menn þurfa að geta dvalið
nægilega lengi i hverju starfi á
leið upp metorðastigann. Einnig
er æskilegt, að ávallt sé unnt að
velja milli tveggja eða þriggja
manna, þegar að þvi kemur að
skipa i æðstu stöður.
Ekki verður þvi alltaf við komið
að þjálfa menn til ábyrgðarstarfa
að öllu leyti innan fyrirtækisins.
Oft þarf að senda þá á námskeið i
sérskólum eða æðri menntastofn-
unum. Utanlandsferðir og aðstoö
eða samvinna við önnur fyrirtæki
geta og vikkað sjóndeildarhring-
inn. Stjórnsýsla á jafnan að hafa
augun opin fyrir þeim, sem sjá
lengra en nef þeirra nær. Sá hæfi-
leiki manns að geta skoðað fyrir-
tækið og hagsmuni þess i heild, en
þó starfað á sinu afmarkaða
sviði, er flestum öðrum
dýrmætari.
Að sjálfsögðu getur stórfyrir-
tæki ekki eygt allar þær gáfur,
sem með mönnum þess kunna að
leynast. Fer vel á þvi að fela sér-
stökum aðila aðuppgötva þá, sem
lofa góðu. Frumval starfsmanns
til stöðuþjálfunar skiptir megin-
máli. Engin forskrift segir til um,
hvernig að skuli farið, en þessa
kosti verður að segja ofarlega:
Heiðarleika, vitsmuni, metnað,
ábyrgð, dómgreind og samstarfs-
hæfni. Ef efniviðurinn er réttur,
mun menntun og þjálfun ein-
staklinganna geta þróaö með
þeim þá stjórnarhæfileika, sem
fyrirtæki og stofnanir nútimans
þurfa svo mjög á að halda, ekki
sizt hér á tslandi.
Jón Finnsson:
HEITASTA OSK HVERS
STANGAVEIDIMANNS ER AD
FYLLA OLL VOTN AF FISKI
A s.l. hausti voru liðin 21 ár frá
stofnun Landssambands stangar-
veiðifélaga. f sambandinu eru nú
23 félög með um 2500 félagsmenn.
Fjöldi þeirra, sem leggur stund á
stangarveiði, er þó miklu meiri,
þvi að stór hópur manna er
ófélagsbundinn, og auk þess fær-
ist það i vöxt, að fjölskyldur
stangarveiðimanna taki þátt i
þessari hollu og skemmtilegu
iþrótt. Að sjálfsögðu verður ekk-
ert um það fullyrt, hve stór sá
hópur er, sem fer til lax- og
silungsveiða einhvern tima á
sumri hverju, þar sem engin
könnun hefur farið fram á þvi, en
sá hópur fer vaxandi, og er ekki
ósennilegt, að hann sé milli 10 og
20 þúsund manns.
Stangarveiðin er orðin þjóðar-
sport tslendinga.
Ekki einungis stangarveiði-
félög geta orðið aðilar að L.S.
Einnig fiskiræktarfélög geta orð-
ið aðilar, enda hafa samtökin og
stangarveiðifélögin fiskirækt á
stefnuskrá sinni.
Markmið L.S. er að koma á sem
viðtækustum samtökum stangar-
veiðimanna, gæta hagsmuna
þeirra og bæta aðstöðu þeirra til
stangarveiði, m.a. með þvi;
að'vinna að endurbótum á lax-
og silungsveiðilöggjöfinni,
aðkoma i veg fyrir rányrkju og
ofveiði á göngu- og vatnafiski og
stuðla að aukningu fiskistofna i
ám og vötnum, og að tekin verði
til fiskiræktunar ár og vötn,sem
fisklaus eru,
að vinna að náttúruvernd,
að stuðla að auknum skilningi
almennings á málefnum sam-
bandsins og tilgangi þess og góöri
samvinnu stangarveiðimanna og
veiðieigenda,
að vera fulltrúi stangarveiði-
félaga, innan vébanda sambands-
ins, gagnvart þvi opinbera.
Landssamband stangarveiði-
félaga hefir leitazt við að vinna að
framgangi áhugamála stangar-
veiðimanna með þvi að reyna að
hafa áhrif á þá aðila, sem hafa
völd til þess að móta þróun veiði-
málanna.
A starfsferli sinum hefir sam-
bandið gert fjölmargar ályktanir
og samþykktir um veiðimál i við-
tækari merkingu, sem beint hefir
verið til Alþingis og stjórnvalda,
en einnig hafa farið fram viðræö-
ur við þessa aðila um einstök
málefni. Þessar starfsaðferðir
eru að sjálfsögðu seinvirkar og
erfitt að vega og meta áhrif
þeirra, en þó hygg ég, að ekki
verði um það deilt, að þær hafi
haft jákvæð áhrif á þróun veiði-
málanna og borið árangur, þótt
þvi fari fjarri, að allar tillögur
stangarveiðimanna hafi náð fram
að ganga, en L.S. átti fulltrúa i
nefnd þeirri, sem vann að siðustu
endurskoðun á lax- og silungs-
veiðilögunum.
Svo sem kunnugt er, hefir ráð-
herra (landbúnaðarráðherra)
yfirstjórn veiðimála með hönd-
um, en honum til aðstoðar um
stjórn þeirra eru veiðimálastjóri
og veiðimálanefnd, en i henni
eiga sæti 5 menn, sem ráðherra
skipar til 4 ára. Einn skipar ráð-
herra án tilnefningar, en hina 4
samkv. tilnefningu Búnaðarfél.
tslands, Hafrannsóknastofnunar-
innar, Landssamb. veiðifélaga og
Landssamb. stangarveiðifélaga.
I eldri veiðimálanefnd, sem
stofnuð var með lax- og silungs-
veiðilögunum nr. 61/1932, áttu
sæti þrir menn, en hvorki Lands-
samband veiðifélaga né Lands-
samband stangarveiðimanna
hafði rétt til að tilnefna menn i
nefndina. Samkv. eðli málsins
bar að veit’a veiðifélögunum
þennar rétt, sem eigendum veiði-
réttar, en réttur L.S. var áunninn
árangur af störfum Landssamb-
andsins og áhugamanna, neyt-
enda veiðiréttarins, og fól i sér
mikilvæga viðurkenningu af hálfu
hins opinbera á störfum þessara
aðila að veiðimálum.
Sameiginlegt áhugamál allra
isl. stangarveiðimanna er að
sjálfsögðu það, að þeir eigi kost á
veiðileyfum við hóflegu verði. Af,
þessu leiðir, að stangarveiðimenn
eiga enga ósk heitari en þá, að
fylla öll veiðivötn af fiski.
Þeir hafa heldur ekki látið sitja
við orðin tóm, én sýnt i verki, að
þeir eru reiðubúnir til þess að
leggja mikið i sölurnar, bæði fé og
fyrirhöfn, til þess að ósk þeirrá
megi rætast. Stangarveiðifélögin
og samtök annarra áhugamanna
hafa um árabil unnið að ræktun
veiðivatna bæði með starfrækslu
eigin klak- og eldisstöðva og með
kaupum á seiðum, sem sett hafa
verið i ár og vötn, sem þessir aðil-
ar hafa haft til umráða.
Ekki eru til neinar heildar-
skýrslur um þessa starfsemi, en
það væri ómaksins vert að reyna
að taka saman skýrslu um hana,
og óhætt er að fullyrða, að þetta
starf er orðið ærið mikið að vöxt-
um. Af stangarveiðifélögum geri
ég ráð fyrir, að Stangarveiðifélag
Reykjavikur hafi verið stórtæk-
ast á þessu sviði, og er skemmst
að minnast samninga félagsins
um ræktun á Lagarfljótssvæðinu,
en önnur stangarveiðifélög hafa
einnig lagt verulega af mörkum
til þessara mála. Landssamband
stangarveiðifélaga hefir ekki far-
ið út i fiskirækt sjálft, enda leigir
það ekki nein veiðisvæði og er
raunar bannað i lögum sam-
bandsins.
Að athuguðu máli var talið
árangursrikara, að félögin legðu
sjálf til hliðar fé til fiskiræktar,
eins og þau hafa gert, enda
myndu ýmis vandkvæði fylgja
úthlutun úr sameiginlegum sjóði.
Með stofnun Fiskiræktarsjóðs,
samkv. lögum nr. 76/1970, var
merkum áfanga náð, sem allir
áhugamenn um stangarveiði
fögnuðu, en L.S. mun þegar á ár-
unum 1954- 1955 hafa gert tillögur
um stofnun fiskræktarsjóðs.
Tekjur sjóðsins eru, samkv.
núgildandi lögum:
1. Fjárveiting úr rikissjóði.
2. Gjald af skirum veiðitekjum
veiðifélaga 2%.
3. Tekjuafgangur fiskeldis-
stöðva rikisins.
4. 3% af óskirum tekjum vatns-
aflsstöðva i landinu, er selja orku
til almennings.
5. Aðrar tekjur. Framlag rikis-
sjóðs til Fiskræktarsjóös á árinu
1971 nam kr. 1 milljón, og að auki
voru veittar kr. 700 þús. til
greiðslu styrkja vegna eldri
framkvæmda.
A fjárlögum þessa árs greiðir
rikissjóður 2.2 millj., en þar af
eru 1.2 millj. til greiðslu á styrkj-
um vegna eldri framkvæmda,
fyrir tilkomu Fiskiræktarsjóðs.
A aðalfundi L.S. i nóv. s. 1. var
að þvi fundið, að óhæfilegur
dráttur hefði orðið á greiðslu
gjalda til Fiskræktarsjóðs, þar
sem vatnsaflsstöðvar höfðu litið
sem ekkert greitt til sjóðsins frá
stofnun hans. Skoraði fundurinn á
rikisvaldið að hlutast til um inn-
heimtu á tekjum sjóðsins án
frekari dráttar og veita sérstakt

Jón Finnsson, hrl.
framlag til lúkningar á fjárskuld-
bindingum vegna eldri fram-
kvæmda.
Umsóknir höfðu þá borizt frá 17
aðilum um styrki úr sjóðnum.
Það má telja ljóst, að það fé, sem
Fiskræktarsjóður kemur til með
að hafa, muni ekki nægja til þess
að fullnægja eftirspurn eftir fjár-
magni, og má það ekki liðast, að
þeir aðilar, sem ber að greiða lög-
boðin gjöld til sjóðsins bætist við
að greiða þau. Fyrirmæli vantar
um innheimfu, gjalddaga og lög-
taksrétt, og þyrfti að bæta úr þvi.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að eitt af aðalbaráttu
málum stangarveiðimanna
hefir verið að friða ár fyrir neta-
veiði, fækka netum og lengja
friðunartimann i þeim ám, þar
sem slikar veiðar eru stundaðar,
og setja neta- og ádráttarveiði
þröngar skorður. Ekki sizt hefir
verið lögð áherzla á að stækka
friðunarsvæðin við árósa.
Þróunin að nútima löggjöf um
laxveiði hófst á ofanverðri 19. öld
með lögum nr. 16/1876, viðauka-
lögum við Landsleiguijálk Jóns
bókar frá 1281. Samkvæmt
þjóðveldislögunum og Jónsbók,
máttu menn á Ieið sinni stanga
fiska, er lágu á brotum og lágu i
götu þeirra, enda væri þar eigi
veiðistöö landeigenda. Hinsvegar
máttu menn ekki gera sér ferð
eða leggja lykkju á ieið sina til
veiða i land annars manns.
Margir kannast við þessa setn-
ingu úr Jónsbók:
„Ganga skal Guðsgjöf til fjalls
sem til fjöru, ef gengið vill hafa”.
Leitun mun vera á lagaákvæði,
sem hefir verið skráð á fegurri
hátt.
Lögin frá 1876 mæltu m.a. svo
fyrir.að lax skyldi vera friðhelgur
frá 1. sept. til 20. mai.
Með lögum nr. 5/1886 voru
landsleigubálkur Jósb. og við
aukalögin afnumin. Þá var lax
friðaður 3 mánuði fyrir veiðum i
sjó, ám og vötnum á hverju
sumri, og vikufriðun ákveðin 36
klst.
Grundvöllurinn að núverandi
löggjöf var lagður með lax- og
silungsveiðilögunum nr. 61/1932,
sem var merk lagasetning, en þá
var laxveiði i sjóalgerlega bönn-
uð. Vikufriðun fyrir annarri veiði
en stangarveiði var ákveðin 60
klst. Hún er nú 84 klst. og hefir
verið þaö siðan 1957. Mér er ekki
kunnugt um, að nokkurt annað
laxveiðiland við Norður-Atlants-
haf hafi veitt veiðirétti eig-
enda veiðivatna slika vernd, en
hún var fullkomlega eðlileg, þar
sem lögin gerðu ráð fyrir ræktun
veiðivatnanna.
Þessi vernd veiðiréttareigenda
hafa stangarveiðimenn ávallt tal-
ið sjálfsagða. 1 ályktun, sem gerð
var á siðasta aðalfundi L.S. um
úthafsveiðarnar segir m.a., að
stöðugt vofi yfir sú hætta, að
árangur þeirrar hagstæðu þróun-
ar, sem orðið hafi hér á landi i
ræktun göngufisks, verði gereyði-
lagður meðan skefjalausar veiðar
á fiskistofnunun séu stundaðar á
úthöfunum. Fundurinn telji aug-
ljóst, að fiskur, sem gangi i ferskt
vatn til þess að hrygna, hafi
algera sérstöðu, þar sem stærð
fiskistofnanna og aflamagn bygg-
ist á þeim lifsskilyrðum, sem
fiskinum séu búin frá hendi
náttúru og manna, og ekki sizt
þeirri fiskirækt, sem stunduð sé I
hverju landi.
Frá liffræðilegu, fjárhagslegu
og siðferðilegu sjónarmiði sé
óréttlætanlegt að veiða slikan fisk
á úthafinu, heldur beri að veiða
hann i fersku vatni, enda fái þá
hver þjóð þann afla, sem henni
ber, eða i hlutfalli við það, sem
hún hafi lagt af mörkum til vaxt-
ar og viðhalds stofninum. Hvergi
sé jafnauðvelt að koma við rétt-
látri skiptingu á fiskistofnum.
Landssamband stangarveiði-
félaga hefir verið aðili að samtök-
um stangarveiðimanna á Norður-
löndum, Nordisk Sportfisker-
union, siðan 1967 og hefir þar átt
hlut að og fengið samþykktar
ályktanir um bann við laxveiðum
á úthafinu. Einnig danski fulltrú-
inn tók þátt I þessari samþykkt.
Mál þetta var siðan tekiö upp á
þingi Norðurlandaráðs af Sigurði
Ingimundarsyni og Nils Jakobsen
frá Noregi, en var visað til nefnd-
ar og hefir sennilega sofnað þar.
Nú þegar Bandarikjaþing hefir,
flestum á óvart, samþykkt heim-
ild til handa forsetanum að
banna innflutning á fiski frá
þeim löndum, sem stunda rán-
yrkju á höfunum, má búast við
þvi, að einhver viðunandi lausn
fáist á úthafsveiðunum á laxi.
Það er fjarri mér að halda þvi
fram, aö vaxandi fiskigengd i ám
og vötnum sé stangarveiðimönn-
um og áhugamönnum um þessi
mál einum að þakka.
Alþingi, með skynsamlegri
veiðilöggjöf, stofnun Veiðimála-
skrifstofu, og veiðieigendur sjálf-
ir, eiga sinn stóra hlut að þessu
máli. Mér finnst hinsvegar
ástæða til þess að minna á, vegna
þess að oft er til þess vitnað, hve
erlendir veiðimenn, sem hingað
komu til veiða hafi farið vel með
árnar, að sá árangur, sem náðst
hefir, er eingöngu islenzku fram-
taki fyrir að þakka og að þetta
gerist á þeim tima, sem islenzkir
aðilar og veiðimenn hafa umráð
yfir veiðinni. Það er þvi algerlega
óþarft að vera að ala á tortryggni
i garð stangarveiðimanna með
samanburði viö veiðimennsku
erlendra manna, og ég er sann-
færður um, að flestir veiðiréttar-
eigendur gera sér ljóst, að nýting
isienzkra veiðimanna á veiði-
vötnunum á undanförnum árum,
hefir átt mestan þátt i þvi að auka
verðmæti þeirra. Það leiðir af eðli
málsins, að þvi betur sem veiðist,
þeim mun hærri leiga fæst fyrir
veiðiréttindin. Ég tel einnig ljóst,
að sú framþróun, sem átt hefir
sér stað á þessu sviði, hefði verið
óhugsandi, ef ekki hefði komið til
hinn mikli og almenni áhugi
islenzkra stangarveiðimanna á
stangarveiði og fiskirækt.
Landssamband stangarvéiði-
félaga og stangarveiðifélög hafa
hinsvegar ávallt barizt gegn
hverskonar rányrkju á fiskistofn-
um og fordæmt ótæpilega alla
veiðimennsku, sem er til þess
fallin að ganga á fiskistofnana.
Sambandið og félögin hafa jafnan
haldið uppi áróðri fyrir aukinni og
bættri veiðimenningu og hafa
m.a. i þvi skyni gengizt fyrir
kennslu i köstum og kastkeppn-
um, sem er mikilvægur þáttur i
þessu efni, enda hafa miklar og
almennar framfarir orðið á þessu
sviði.
En þrátt fyrir hina hagstæðu
þróun, sem orðið hefir i fiski-
gengd og fiskirækt hér á landi, er
þvi ekki að leyna, að islenzkir
stangarveiðimenn, sem laxveiði
stunda, hafa verulegar áhyggjur
um þessar mundir.
Ástæðurnar eru alkunnar.
Erlendir stangarveiðimenn
flykkjast nú til landsins til veiða i
beztu og eftirsóttustu veiðiárnar
fyrir tilstuölan islenzkra aðila og
milliliða, sem gera sér útleigu
ánna að atvinnugrein, með þeim
afleiðingum, að verð á veiðileyf-
um hefir hækkað svo stórkost-
lega, að það er orðið ofviða
islenzkum stangarveiðimönnum.
Spurningar hafa risið um laga-
heimild fyrir þessari starfsemi og
hversu opinberu eftirliti væri
háttað með henni. Með óbreyttri
þróun þessara mála, eru horfur á
þvi, að bezti veiðitiminn, 11/2-2
mánuðir i öllum betri ánum, verði
leigður útlendingum en tslend
ingum sjálfum verði aðeins skild-
ar eftir 2 vikur i byrjun og lok
veiðitimans. Jafnframt eru uppi
mikil áform um byggingar á
veiðihöllum með tilheyrandi
þjónustu fyrir hina erlendu gesti.
Óbrotin og einföld veiðihús duga

i
ekki lengur. Það þarf að flytja
þjónustuna og þægindin með sér
út i kyrrð hinnar islenzku sveitar.
Þaö þarf einkabilstjóra, leiðsögu-
mann og snúningastrák til þess að
beita og bera byrðarnar. Þessu
fylgir auðvitað mikill kostnaður,
sem stórhækkar veiðileyfin.
tslenzkum stangarveiðifélög-
um og stangarveiðimönnum er
mikill vandi á höndum, hvernig
bregðast skuli við þessari þróun
mála. Horfur eru á, að stangar-
veiðifélög telji sig tiiknúin til þess
að taka þátt i þessum darraðar-
dansi, svo þau missi ekki öll itök
við veiðiárna.
Það er mikil öfugþróun, þegar
isl. stangarveiðifélög verða að
fara inn á þessa braut, svo
óskemmtileg sem hún er, - en
hvað skal gera? Það þarf að
auka þjóðartekjurnar og renna
fleiri stoðum undir isl. efnahags-
lif er viðkvæði, sem oft heyrist i
dag. Við þurfum að auka gjald-
eyristekjur þjóðarinnar. - Lifið er
saltfiskur var einu sinni skrifað. -
Miklar áætlanir eru uppi um að
gera tsland að ferðamannalandi
og auka þannig gjaldeyristekjur
þjóðarinnar. Renna þá margir
hýru auga til veiðiréttindanna til
þess að egna með fyrir erlenda
ferðamenn. Haft er við orð, að
gera mætti stangarveiðina að
stóriðju.
Nú er umhverfisnefnd og nátt-
úruvernd ofarlega á baugi. Einn-
ig hér á okkar landi, m.a. i sölum
Alþingis. Mönnum verður æ íjós
ara, hve mikils virði þaö er aö
eiga stórt og viðáttumikið land,
skyldur þeirra við landið og kom-
Framhald á bls. 14
1