Tíminn - 25.05.1972, Síða 9

Fimmtudagur 25. mai 1972.
TÍMINN
9

y»g?fandi; Framn&kttarfloKKurfrtn
Fr^mkv*rttdaatt!Íri;lírlsifsiiö«rtftdtkití6^:flitíiíótaf:tÞárarittH
Þárarhnsson !ád), Attdrés tCfWjánssOrt, Jlótt H«t$aton, fttdrtSí
S(«tnJ!
WM
líaðo — 18305. Skrifytofyr Pankastræti 7.
1U32.:: Augtýsingasimi:: 19523,
Áskrtftargfald kr, 122S.Ö0
kr. 55,00 atnfakts
xASratt^lsk^fttpfOrlxsimi:!
a : mánuSt: innanlantts. : f :: :laUsasó1<í:
ötaSaprartt. fi.f;: (OHta*)::
Hvað vill stjórnarand-
staðan í efnahagsmólum?
Blöð stjórnarandstöðunnar þykjast hafa
þungar áhyggjur vegna efnahagsmálanna og
gagnrýna rikisstjórnina fyrir röng vinnubrögð
og aðgerðaleysi i þeim efnum. En i öllum
hinum mörgu og löngu skrifum þeirra um
efnahagsmálin er aldrei minnzt á, hvað
stjórnarandstöðuflokkarnir hafi lagt til eða
vilji gera til úrbóta.
Fyrir þá, sem gera sér ljóst hvernig ástand
efnahagsmálanna var orðið haustið 1970, er
það ekkert undrunarefni, þótt horfur séu nú
tvísýnar i efnahagsmálum. Það var ekki út i
bláinn, sem ýmsir leiðtogar Sjálfstæðis-
flokksins vildu þá flýta þingkosningunum og
láta þær fara fram þá þegar. Það stafaði af þvi,
að þeir sáu fram á að gera þyrfti svo róttækar
efnahagsráðstafanir, að það yrði ógerlegt fyrir
kosningar. Hinsvegar var ekki farið að ráðum
þeirra, heldur að tillögu forustumanna Alþýðu-
flokksins, sem vildu sitja meðan sætt væri, og
beittu sér þvi fyrir bráðabirgðaverðstöðvun,
likt og fyrir kosningarnar 1967. Þannig var
ákveðið að fresta þvi fram yfir kosningar að
fást við vandann og láta eins og allt væri i
bezta lagi. En færasti hagfræðingur þáv.
stjórnarflokka, gat ekki orða bundizt og lýsti
því ástandi, sem tæki við eftir verðstöðvunina,
sem hreinni hrollvekju. Hann gerði sér fulla
grein fyrir þeirri verðhækkunaröldu, sem þá
tæki við.
Stjórnarandstöðuflokkarnir hafa ekki getað
borið á móti þvi, að verðhækkanir þær, sem
dunið hafa yfir undanfarið, hafa langflestar
orðið til fyrir verðstöðvunina eða á meðan á
henni stóð. Núverandi rikisstjórn verður þvi
ekki sakfelldfyrir þær. Og að þvi leyti sem þær
rekja rætur til nýrra kauphækkana, hefur
stjórnarandstaðan siður en svo staðið gegn
þeim að undanförnu.
Og eftir er það svo, að stjórnarandstaðan
bendi á þær aðgerðir, sem hún vill láta gera i
efnahagsmálunum. Hingað til hefur hún ekki
bent á annað í orði en að framlög til fram-
kvæmda séu of há i fjárlögunum og fram-
kvæmdaáætluninni. En hverjar voru svo til-
lögur stjórnarandstöðuflokkanna á borði i
þessum efnum? Þeir greiddu ekki atkvæði
gegn einni einustu hækkun i sambandi við af-
greiðslu fjárlaganna eða framkvæmdaá-
ætlunarinnar, heldur lögðu til,að útgjöld fjár-
laganna yrðu hækkuð um hálfan milljarð króna
og heimildir framkvæmdaáætlunarinnar um
300 millj. kr. Og i borgarstjórn Reykjavikur,
þar sem Sjálfstæðisflokkurinn ræður, eru
framlög til framkvæmda á fjárhagsáætlun
borgarinnar nær tvöfölduð frá þvi i fyrra.
Það er ekki undarlegt.þótt blöð stjórnarand-
stöðuflokkanna séu fáorð um tillögur þeirra til
að draga úr þenslunni, sem þau telja nú mestu
varða i efnahagsmálum. Þ.Þ.
Blóðugar þjóðflokkadeilur
halda áfram í Burundi
Micombero varð að fá hjálp frá Mobuto
Michcl Micombero
Flest hinna nýju
rikja i Afriku er sjladan
getið i heimsfréttum. Nokkur
undantekning i þessum
efnum, eru smárikin Burundi
og Ruanda, sem eru á háslétt-
unni, eða svonefndu þaki
Afriku norðaustan viö Tanga-
nyikavatn. Þessi lönd eru
einna afskekk'tust i Afriku.
Þótt þau séu fátæk frá náttúr-
unnar hendi, þðgar stórbrotin
fegurð þeirra er undanskilin,
eru þau meðal hinna fjöl-
býlustu i heim'i. Þau hafa
hvort um sig nær 4 millj. ibiía,
en Burundi er ekki nema 28
þús. ferkm. aö flatarmáli og
Ruanda 26 þús. ferkm.
Landbúnaöur er aðalatvinnu-
vegurinn, en hásléttan er erfið
til ræktunar og verkkunnátta
litil. Sökun mikils fjölbýlis og
lélegra landkosta, er fátækt og
fákunnátta óviða meiri i
heiminum. Meðaltekjur á ibúa
i Burundi er 53 dollarar (1968)
meðalaldurinn er 39 ár og um
90% ibúanna eru ólæsir.
Burundi og Ruandi hafa
notið litillar efnahagslegrar
hjálpar frá hinupi rikari
þjóðum, þvi að ekki hefur þótt
ástæða til að sækjast eftir hylli
þeirra. Helzt virðist það Kin-
verjar, sem hafa gefið þvi
auga,að ekki væri óheppilegt
að hafa þar einskonar mið-
stþð, en leiðir geta legið þaðan
til ýmissa átta, eins og ná-
grannalandanna Tanzaniu,
Uganda og Zaire (áður
Kongó) en hið siðastnefnda er
sennilega auðugasta land
Afriku. Hingað til hafa þó til-
raunir Kinverja til að ná fót-
festu i þessum löndum mis-
heppnazt.
ASTÆÐAN til þess, að riki
þessi eru öðru hverju nefnd i
heimsfréttum, er sú, að þjóð-
flokkadeilur hafa verið þar
meiri en annarsstaðar i
Afriku, þegar Biafrastriðið
eitt er undanskilið. Upphaf-
lega átti þarna heima dverg-
vaxinn þjóðflokkur, Batwa, en
yfirráð hans voru brotin á bak
aftur, þegar Búhútúar eða
Hútúar komu til landsins og
settust þar að. Hútúar eru
mun stærri vexti og atorku-
meiri á flestan hátt. En þeir
urðu að lúta i lægra haldi á 15.
og 16.öld er nýr þjóðflokkur
Batútsiar eða Tútsiar, geröi
innrás og tók völdin i sinar
hendur. Tútsiar eru einna
mestir vexti allra blökku-
manna i Afriku og striðsmenn
miklir. Þeir hafa farið með
völd i Burundi, þótt þeir séu
aðeins sjötti hluti ibúanna,- en
Hútúar um 80%. í Ruanda, þar
sem Tútsiar voru tiundi hluti
ibúanna, misstu þeir fyrst
völdin 1959 en þá gerðu Hútúar
uppreisn gegn konungi Tútsia
og unnu sigur eftir hin blóð-
ugustu átök. Siðan hefur verið
þar lýðveldi og Hútúar farið
með völd, en fjöldi Tútsia
hefur flúið til nágranna-
landanna.
1 BURUNDI hefur Tútsium
hinsvegar enn tekizt að halda
völdum, en spurning er hversu
lengi. Valdabaráttan milli
Tútsia og Hútúa þar, er höfuð-
ástæða þess, að Burundi hefur
að undanförnu verið oftar
nefnt á siðum heimsblaðanna
en Ruanda.
Það var fyrst á siðustu ára-
tugum 19.aldar að Evrópu-
menn, tóku að leggja leiðir
sinar til þessara landa. Árið
1899 gerðu Þjóðverjar þau að
nýlendum áinum og hélzt sú
skipan til 1916, er Belgiumenn
gerðu innrás frá Kongó. Eftir
heimsstyrjöldina fyrri, fól
Þjóðabandalagið Belgiu-
mönnum að fara þar með
gæzluverndarstjórn og þetta
umboð framlengdu Sam-
einuðu þjóðirnar eftir siðari
heimsstyrjöldina. Gæzlu-
verndarsvæði þetta nefnist
Ruanda-Urundi. Sökum hinna
belgisku yfirráða er franska
hið opinbera mál i þessum
löndum. Burundi og Ruanda
hlutu sjálfstæöi 1962 og hafa
siðan átt aðild aö Sameinuðu
þjóðunum. Hútúar höföu þá
stofnað lýðveldi i Ruanda, eins
og áður er rakiö, en Burundi
varð konungsriki, þar sem öll
völd voru i höndum Tútsia.
Haustið 1965 gerðu Hútú ar i
Burundi byltingartilraun, sem
taliö var að> Kinverjar hefðu
stutt. Þrir forsætisráðherrar
voru myrtir með stuttu milli-
bili. Tútsíar hefndu þessa
grimmilega og voru 76 helztu
leiðtogar Hútúa dæmdir til
dauða og teknir af lifi. En
konungurinn nautþessa sigurs
ekki lengi, þvi að sumarið 1966
vék 19 ára gamall sonur hans
honum frá og tók sér konungs-
nafnið Ntare IV. Hann gerði 26
ára gamlaji liðsforingja,
Michel Micombero, að for-
sætisráöherra. Micombero
launaði hinum unga konungi
þetta illa. Fáum mánuðum
seinna svipti hann Ntare IV
konungdómi og rak hann i út-
legö, en geröist sjálfur ein-
ræðisherra. Micombero hefur
á ýmsan hátt þótt sæmilegur
stjórnandi, en við mikla erfið-
leika er aö etja.
ÞAÐ hefur aö sjálfsögðu
torveldað Micombero
stjórnina meira en flest
annaö, að hann er aldrei
óhultur vegna Hútúa. Þeir
gerðu skipulega byltingartil-
raun haustið 1970 og kom til
blóðugra átaka. Micombero
tókst að sigra og lét taka 23
leiðtoga Hútúa af lifi.l fram-
haldi af þessu mun
Micombero hafa talið það lfk-
legt til að styrkja sig i sessi
að sættast viö Ntare IV.
Konungur féllst á sættirnar og
hélt heimleiðis i marzmánuði
s.l. en strax eftir heimkomuna
var hann sendur I stofufang-
elsi i gömlu konungshöllinni.
Hútúar töldu heimkomu
konungs samt ekki góðs vita.
Um siðustu mánaðamót þegar
konungur hafði verið heima I
sex vikur, réðst vopnaður
flokkur þeirra á konungs-
höllina og myrti Ntare. Þetta
leiddi til mestu óaldar, þvi að
sumir leiðtogar Tútsia kenndu
Micombero um morðið og risu
gegn honum, en Hútúar
reyndu að nota þetta til að ná
völdunum. Ýmislegt bendir til
þess, að Micombero hefði
sjálfur misst völdin, ef
Mobutu forseti i Zaire (áöur
belgiska Kóngó) hefði ekki
komið honum til hjálpar og
sent honum herlið/ sem
hjálpaði til að koma á röð og
reglu. Ekki þykir þaö óliklegt,
að Mobutu vilji hafa eitthvað
fyrir sinn snúð, en pólitiskir
flóttamenn frá Zaire hafa
leitaö sér hælis I Burundi og
gert þaöan árásir á Zaire
Sennilegt er, að Mobutu vilji
fá það tryggt,aö flóttamenn
frá Zaire geti ekki lengur notið
hælis i Burundi og gert árásir
þaðan.
Fregnir af þeim átökum,
sem átt hafa sér stað i Burundi
áður en Mobutu skarst i
leikinn, ber ekki saman.
Sumar fregnir telja, að um 10
þús. manns hafi fallið, en
aðrar allt að 50 þús. Sumar
fregnir segja, að um milljón
manna hafi misst heimili sin.
Þjóðflokkadeilurnar i
Burundi hafa aldrei verið
háðar af neinni miskunnsemi
og fjarri fer þvi, að séð sé fyrir
endann á þeim. Þ.Þ