Tíminn - 27.05.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Nýtt form
Stanley Gibbons hefir nú
tekið upp nýtt form á útgáfu
Evrópuverðlista sins, eða að
gefa hann úl i 3 bindum. Fri-
merki Evrópu eru orðin svo
mörg, að telja má ómögulegt
að gefa út frimerkjaverölista
með þeim i einu bindi. Stanley
Gibbons er annað fyrirtækið,
sem tekur upp þennan hátt,
áður hefir Michel hafið slika
útgáfu á siðasta ári, en þá gaf
Stanley Gibbons út verðlista
sinn i mörgum smábindum.
Var t.d. Scandinavia, eða rétt-
ar Norðurlöndin, þvi lsland og
Finnland voru með i sér bindi.
Ilefir nú verið horfið frá þeirri
breytingu, er þessi listi þvi
eini Scandinaviulistinn, sem
koma mun l'rá Stanley Gibb-
ons.
t marz kom út fyrsta bindi
hins nýja lista, Evrópa A—F,
og kostar það 2,25
sterlingspund.
l->arna er þvi um að ræða
endurskoðaðan lista t.d.
Austurriki, Belgiu, Danmörk,
Finnland og Frakkland, en
þessum löndum mun einna
helzt safnað hér. Auk þessa
eru svo vitanlega Austanlönd
in, Albania, Búlgaria og Tékk-
óslóvakia, sem nokkuð er
safnað hér á landi einnig.
Fyrir 2 1/2 ári kom Gibbons
verðlistinn út i tveim bindum
fyrir Evrópu, siðan komu
svæðalistarnir og nú loks er
formið, sem nota skal i fram-
tiðinni, fundið.
Lista þennan nefna útgef-
endur „Græna Gibbons”, en
kápan er græn meö frimerkja-
myndum og er listinn um 500
blaðsiður.
Verð frimerkjanna hefir
verið endurskoðað af gaum-
gæfni, og er um að ræða þó
nokkrar hækkanir. Tekið hefir
verið upp að verðleggja sam-
stæður merkja, þá á örlitið
lægra verði en merkin stök.
Röðun merkja hefir einnig
verið endurskoðuð og sam-
ræmd, auk þess sem öllum
nýjum útgáfum timabilsins
hefir vitanlega verið bætt i.
Nafnaskrá er yfir öll Evrópu-
lönd og svæði, sem gefið hafa
út frimerki, jafnvel á ýmsum
málum svo auðveldara sé að
finna þau. Þá hefir listinn inni
að halda orðalista yfir fri-
merkja fræðiheiti, sbr. Orða-
bókina Islenzku yfir slik heiti,
en hér vantar aðeins islenzk-
una, sem fá má i Orðabókinni,
sem Setberg gaf út á sinum
tima. Þá er viða að finna smá-
kafla um frimerkjasögu og
póstsögu, auk þess sem
gengisbreytingatafla úr pund-
um i aðrar myntir er i listan-
um.
Sigurður H. Þorsteinsson.
Út á „gjaldmiðil tslands,
sem nefnist króna”, og ein-
hver hefur villzt til að „leggja
inn” gefa peningastofnanir út
banka- og sparisjóðsbækur,
sem afhentar eru viðskipta-
manni, sem sönnun fyrir inn-
lögninni. t bækurnar eru
prentuð sérstök fyrirmæli um
nolkun þeirra. Má hiklaust
telja þessar stofnanir með
umsvifamestu bókaútgefend-
um landsins og er raunar und-
arlegt, að þær skuli ekki vera i
„Félaginu” og taka þá t.d.
þátt i Bókamarkaðinum, þar
sem „krónan er alltaf i fullu
verðgildi”.
Greina má á milli almennra
sparisjóðsbóka og sparisjóðs-
ávisanabóka (ávisanabóka),
sem sparisjóður eða spari-
sjóðsdeild viðkomandi banka
gefur út. Um hinar fyrrnefndu
gildir sú regla, að af spari-
sjóðsinnistæðu má ekki greiða
nema þvi aðeins, að viðskipta
bókin sé sýnd og skal upphæð-
in þá jafnframt skráð i hana,
en hinar siðarnefndu þarf ekki
að sýna, þvi að þá hefur við-
skiptamaöur samið svo um við
viðkomandi peningastofnun,
að hann megi gefa út ávisun
itékka) á innistæðuna og fær
hann i þvi skyni sérstakt ávis-
anahefti. A slika bók er þá
letrað, að hún sýni ekki ávallt
hina réttu inneign og sé þvi
ekki veðhæf. Einnig geta
menn samið við peningastofn-
anir um að hafa annars konar
viöskiptareikning, svonefndan
hlaupareikning, sem þeir geta
ávisað á og fá til þess sérstök
hefti. Lægri innlánsvextir eru
greiddir af hlaupareiknings-
viðskiptum en almennum
sparisjóðsviðskiptum.
Ef viðskiptabók, sem gefin
er út fyrir sparisjóösinni-
stæðu, glatast, skal heimilt að
innkalla með auglýsingu, sem
prentuð sé þrisvar i röð i Lög-
birtingablaðinu, með 6 mán-
aða fyrirvara frá þvi að fyrsta
auglýsingin er birt, hvern
þann, sem kann að hafa við-
skiptabókina i höndum, en ef
enginn hefur sagt til sin áður
en fresturinn er liðinn, má
greiða þeim, sem vipskipta-
bókina hefur fengið, upphæð-
ina.
Ef eigandi að viðskiptabók
hreyfirekki innistæðu sina i 15
ár samfleytt, skal ekki reikna
vexti af innstæðunni framar.
Ber þá að skora á eiganda að
segja til sin og skal það gert
með auglýsingu á sama hátt
og ef bók glatast. Ef hann gef-
ur sig ekki fram áður en til-
skilinn frestur er liðinn, er
viðskiptabók hans ógild og féð
ásamt vöxtum eign spari-
sjóðsins. Þó er stjórn sjóðsins
heimilt að greiða féð, að meira
eða minna leyti, ef réttur eig-
andi gefur sig fram innan 5
ára B.Þ.G.

„Ræktun eða
ovissa?
Á sumri komandi er fyrir-
hugað hestamannamót á Hellu
á Rangárvöllum (fjórðungs-
mót). Að sjálfsögðu eru menn
nú þegar farnir að undirbúa
hesta sina fyrir mót þetta.
Alltaf koma upp nýir og nýir
hestar, sérstaklega stóðhest-
ar. Það er alltaf forvitnilegt að
fylgjast með framþróuninni i
hrossarækt, og alltaf miðar nú
sem við köllum i rétta átt, þ.e.
fallegri hross og jafn betri.Svö
er fyrir að þakka, að ennþá
eru til gamlir góðir stofnar
hrossa i landi voru, ef við
vær um svo skynsamir að
notfæra okkur það á réttan
hátt, og þó, kannski er ekkert
öruggt að byggja á.hvað rækt-
un snertir. Svo virðist sem góð
foreldri séu ekki örugg um að
gefa gott afkvæmi. Það gæti
eins vel orðið miðlungs gott.
Svo getur annað foreldri, sem
er gott en hitt aftur miður gott,
gefið ágætt afkvæmi. Þar eð
öll hrossaræktun er svo stutt á
veg komin hjá okkur rennum
við blint i sjóinn um.hvernig
afkvæmið verður. Erfðir eru
svo óvissar, vegna þess a ð fá-
ir stofnar skera sig úr heild-
inni i hrossaræktinni. Aðrar
þjóðir, sem eru búnar að
rækta og hreinrækta vissa
hrossastofna i mjög langan
tima, vita með vissu hvernig
þetta eða hitt afkvæmi verður
og eins hvernig það reynist.
Fróðlegt væri að vita um
erfðalögmál islenzkra hrossa,
og t.d. hvort erfðirnar séu
sterkari hjá stóðhestum al-
mennteða hryssum. Furðu lit-
ið hefur mér vitanlega verið
skrifað um þetta efni, og er
það alleinkennilegt. Það er
allt vissum lögmálum háð, og
það ekki sizt allt sem lýtur að
erfðum. Ræktun er á vissan
hátt visindagrein, og sem slik
þarf hún að vera framkvæmd
af þar til gerðum kunnáttu-
mönnum. Það er ekki þar með
sagt,að kunnáttumaður i slik-
um visindum sé endilega
hestamaður, eða maður
semhefir gott vit á eðlisgangi
og eðlisfjöri hrossa. Þarna
getur þurft að stilla saman
fleiri en einn streng svo úr þvi
verði gott samspil. Það er
löngu kominn timi til að taka
þessi mál föstum tökum frá
visindalegu sjónarmiði, af
reynslu ræktunarmanna sem
einstaklinga og af reynslu
hrossaræktunarfélaga eða
sambanda. Þá eru til, eða hafa
verið til, vissir hópar hrossa i
landinu, sem verið hafa'dálítið
einangraðir vegna vissra að-
stæðna. Fróðlegt væri,að slikir
stofnar væru rannsakaðir ekki
sizt fyrir það að þeir eru oft
meira og minna skyldir.-—
SMARI
Þegar eldra fólkið hér á landi
rifjar upp liðna tið, minnist dag-
lega lifsins eins og það var i sveit-
unum fyrir og uppúr siðustu alda-
mótum, verður baðstofan ekki
sizt lifandi i frásögnum þess. Þar
voru allir viö vinnu sina á löngum
vetrarkvöldum, og einhver góður
lesari las upphátt þeim til
skemmtunar, eða þá að kvæða-
maður kvað rimur,- Sennilega
gera allir, sem ekki muna til
þeirra gömlu daga, sér glöggar
hugmyndir um þann hátt
heimilislifsins, sem fram fór i
baðstofunni, hvernig kambarnir
gengu, rokkarnir voru þeyttir,
vefstólarnir slegnir og prjónarnir
tifuðu, þegar verið var við tóvinn-
una. Þá var margur snilldar vef-
arinn, og þá voru margar frábær-
ar tóskaparkonur. Nú eru gömlu
baðstofurnar horfnar af sjónar-
sviðinu, og vefstólarnir og rokk-
arnir með þeim, nema þá rokk-
arnir sem stofuprýði. Útvarp og
sjónvarp hefur tekið við af gömlu
sagnaþulunum og kvöldvökur eru
ekki til i þeirri mynd sem áður
var.
Ennþá tifa samt prónarnir i
höndum iðinna kvenna. Og ennþá
fáum við ullina af kindunum okk-
ar, sem sumir telja að taki allri
annarri ull fram um ein-
angrunarhæfileika - hún er svo
hlý. En þvi miður er skammar-
lega illa hirt um hana af fram-
leiðendum, og stafar það mikið af
þvi, hvað hún er i lágu verði. Þar
sem fé kemst snemma til fjalla,
borgar sig engan veginn að eyða
tima i að smala þvi til rúnings.
Vitanlega er það fé rúið, sem
heimtist að vorinu, en óhæfilega
lágt verð hvetur ekki til þrifnaðar
i meðferð ullarinnar. Svo er verið
að rýja að vetrinum, skitaklepr-
aða ull, sem verður að fleygja
meira og minna af i ullarverk
smiðjunum. Þannig er þetta nú,
þvi miður.
Hér á eftir mun ég ræða um
lopapeysur, sem framleiddar eru
úr þessari islenzku ull, bæði til
heimanotkunar 7 má næstum
segja, að hvert mannsbarn noti
þær meira eða minna - og til sölu
á innlendum og erlendum mark-
aði. Þessar ágætu flikur eru til-
tölulega nýlega komnar til sög-
unnar, en þétt og vel prjónuð
peysa hefur marga kosti. Hún
getur verið falleg, ef litasamsetn-
ing er smekkleg, hún er hlý,
mjúk, s'itsterk og þægileg sem
vinnufatnaður. Eftirspurn eftir
peysum á sölumarkað fer vax-
andi, og heyrt hef ég eftir for-
stjóra Alafossverksmiðjunnar, að
þótt allir landsmenn settust niður
og færu að prjóna lopapeysur,
væri ekki hægt að fylla markað-
inn. E.t.v. stafar þessi mikla
eftirspurn meðfram af þvi, að
peysurnar, sem aðrar handunnar
ullarvörur, eru hér svo ódýrar, að
útlendingar, sem hingað koma,
segjast ekki einu sinni fá efnið i
sambærilegan fatnað i heima-
löndum sinum fyrir sama verð og
hér er útsöluverð i verzlunum.
Þetta veit ég að þýzkar og sænsk-
ar ferðakonur hafa sagt.
Nú hafa margar konur hér
áhuga á að prjóna peysur i fri-
stundum sinum, sér til tekjuauka,
og sumar vildu jafnvel stunda það
að nokkru leyti sem aðalvinnu.
Ýmsir verzlunaraðilar hafa lika
sýnt, að þeir hafa hug á að fá góð-
ar lopapeysur, vel lagaðar og vel
frá gengnar af mismunandi
stærðum til að selja. Stórfyrir-
tækin Álafoss og SIS hafa efnt til
námskeiða, þar sem konum er
leiöbeint um snið og frágang. Ala-
Laugardagur 27. mai 1972.
Laugardagur 27. mai 1972.
TÍMINN
9
HELGA KRISTJÁNSDÓTTIR, SILFRASTÖÐUM:
FRAMLEIÐSLA OG
SALA Á LOPAPEYSUM
Bóndi er bústólpi
hann virður vel því skal
foss hafði verulegan tilkostnað,
þar sem konum hvaðanæva að af
landinu var boðið fritt far til
Reykjavikur og tilsögn i viku.
Þessi námskeið voru að nokkru
leyti i sambandi við Kvenfélaga-
samband Islands, og haldin að
Hallveigarstöðum. Heyrt hef ég,
að Alafossfyrirtækiö þykist tæp-
lega hafa haft erindi sem erfiöi af
námskeiðum þessum, konur hafa
reynzt tregar að láta peysur fyrir
það verð, sem i boði er.
S.I.S. hefur lagt til ágæta kenn-
ara, sem leiðbeint hafa fjölda
kvenna, t.d. á Norðurlandi, i sam-
vinnu við Gefjun og Samband
norðlenzkra kvenna. Það var
S.N.K. sem hafði forgöngu á
þessu máli hér norðanlands.
Afskipti kvenfélagasamtakanna
hafa ekki verið önnur en þau að
greiða fyrir þvi,að peysurnar.sem
boðnar eru á sölumarkað, verði ó-
aðfinnanlegar. Þar sem þessar
peysur eru bæði fluttar út og seld-
ar ferðamönnum, má segja, að
þær séu ein tegund landkynning-
ar.
Islendingar hafa jafnan verið
gefnir fyrir ferðalög, „með
Væringjablóð i æðum”, og nú fara
margir, sem vettlingi geta valdið
til suðlægra landa. Sumir koma
heim með dáfagra handunna
muni, keypta fyrir spottpris, og
má raunar fá ýmislegt slikt fyrir
býsna lágt verð hér i verzlunum.
Við vorkennum þeim, sem búa
við svo léleg kjör, að þeir vinna
þessa listmuni fyrir sama og ekk-
ert, okkur virðist útflutningur
slikra muna léleg landkynning.
Það sama finnst mér um allt of
lágt verðlagðar prjónavörur okk-
ar, sem seldar eru útlendingum.
Hvaða verð ér það þá, sem kon-
ur fá fyrir lopapeysur? Oft og
einatthygg ég, að þær hafi svipuð
laun og fangar i fangabúðum. En
vissulega er það nokkuð misjafnt,
og ég þekki dæmi til.að kaupfélag
á Norðurlandi borgar 1100-1200
krónur fyrir peysuna. En hjá
stærstu aðilunum, Alafossi, S.I.S.
og Heimilisiðnaðarfélagi Islands,
er það þó, aö ég held, fastbundið.
Hjá Alafossi er innkaupsverðiö fr
á 675 kr. upp i 900-1000 kr. Þær
dýrustu eru stórar karlmanns-
peysur, með tvöfaldri hettu, sjálf-
sagt hnepptar. Hjá S.I.S. var há-
marksverð i fyrra 825 kr„ það
lægsta 600 kr. Góðir hnappar fást
tæplega i búðum fyrir minna en 8-
10 kr. stk. Útsöluverð á lopa var i
vetur hjá Gefjun 307 kr. á kg. Hjá
Alafossi er gefið upp, aö 700-800
gr. fari I peysuna. En ég kom i
vetur til nágrannakonu minnar,
sem prjónar framúrskarandi
vandaðar peysur, og vigtaði stóra
karlmannspeysu, mikið tvibanda,
óþvegna, enda kaupum við lop-
ann óþveginn. Hún vóg 1200 gr.
Þessi kona'selur aldrei peysur,
hvað sem hún gerði,ef hún fengi
sæmilega greiðslu fyrir þær. Og
það er áreiðanlegt, að mikiö af
prjónuðu peysunum kemur aldrei
á markaðinn nema verðið hækki
til muna.
Nýlega var ég á ferð i Reykja-
vik, og gerði það að gamni minu
að fara inn i nokkrar búðir, þar
sem seldar voru lopapeysur, og
spyrja,hvað greitt væri fyrir þær.
Ekki fékk ég svar nema i einni
verzlun, það var eins og þetta
væri hálfgert feimnismál. Flestar
peysurnar, sem ég sá, voru laust
prjónaðar, en skjólið, sem þær
veita fer mikið eftir þéttleikan-
um. En sjálfsagt er að hafa
hvorttveggja á boðstólnum, þvi
að ekki hentar öllum það sama.
S.I.S., Alafoss og Heimilisiðn-
aðarfélagið taka ekki peysu^
nema þær standist strangt gæða-
mat, og það finnst mér alveg hár-
rétt af þeim. En peysurnar, sem
keyptar eru af framleiðendum á
600-825 kr„ eins og er hjá S.I.S.
eru komnar i 1700-1800 kr. i fri-
höfninni i Keflavik, eftir þvi sem
ég hef heyrt. Okkur er sagt, að
það sé svo dýrt húsnæði,sem þessi
varningur sé i,á leiðinni frá selj-
anda til kaupanda, að þessi
álagning sé alltof lág. Hjörtur
Eriksson, forstjóri Gefjunar, tel-
ur, að álagning þyrfti að vera
fjórföld, ef viðunandi ætti að
vera. Þá færi 600 kr. peysan i 2400
kr. Þar af væru vinnulaun prjóna-
konunnar ca. 280 kr.
Þaö er bæði skömm og skaði,
hvernig haldið á þessum málum.
Eflaust veldur nokkru hér um það
boðorð nútimans, að framleiðsla
skuli vera illa borguö. Hið
Eftirsóknarverða þjóöfélag á að
hafa sem flesta þegna sina við
vellaunuð þjónustustörf. Aftur
skal þar vera sem fæst ai sjó-
mönnum, bændum og öðrum
framleiðendum. Prjónakonan
virðist helzt tilheyra þessum
vandræðaflokki þjóðfélagsins.
Enda er vandalaust að færa rök
fyrir þvi, að þarna sé um starf að
ræða, sem launist, og eigi að
launast, öðru visi en með hinum
sauruga málmi. 1 fyrsta lagi er
þetta tómstundastarf, sem verk-
ar róandi á taugar konunnar. I
öðru lagi er hægt að hafa annað i
takinu samstundis, gæta barna,
segja þeim sögur, horfa á sjón-
varp eða hlusta á útvarp. Svo eru
prjónarnir tilvaldir fyrir drykk-
fellda konu, ólikt heilsusamlegra
að halda 'á þeim heldur en glas-
inu.
Enginn neitar þvi, að það er
ánægjulegt að sjá fallega flik
verða til i höndum sinum, en
verður er verkamaðurinn laun-
anna, meira að segja kvenmaður-
inn. Og ég þekki konur, sem ham-
ast við aö prjóna peysur fyrir
þessi smánarlaun, af þvi að þær
eru i svo mikilli fjárþröng, en
hafa ekki möguleika á að stunda
vinnu utan heimilis. Þær verða
ekkert sérstaklega góðar á taug-
um, en hinsvegar fá þær oft
slæma gigt eða vöðvabólgu i
herðarnar. Þessar konur ná sum-
ar mjög miklum flýti, jafnvel svo
að þær ljúka við peysuna á dag,
en varla mun það með öllum frá-
gangi hafast af á 8 timum. Ein af
þeim konum, sem leiðbeint hefur
við lopapeysuprjón, telur að 30 kr.
á klst. sé liklega nálægt meðal
timalaunum. Sumir tala um 15 kr.
Timakaupið skiptir ekki máli, að
minum dómi, ef verkið i heild er
sæmilega borgað. En nú mun há-
markið vera um 500 kr. fyrir
peysu, sem hefur farið i gæða-
mat.
Auðvitað reyna konur að selja
án þess að flikin sé metin, helzt
frá hendi til- handar, og er þá
algengt verð 900-1000 kr„ meira ef
þær eru hnepptar. Flestar þessar
peysur standast vafalaust gæða-
mat, en ef þær væru látnar á
matsmarkað, yrði söluverðið i
samræmi við það, sem ég hef áð-
ur sagt frá. 1 almennum verzlun-
um erútsöluverð algengt frá 1000-
1400 kr.
Það er enginn vafi á þvi, að fram-
leiðslu á prjónavörum má stór-
auka, og S.N.K. hefur áhuga á,að
svo verði. Við viljum skipuleggja
söluna innanlands eftir þvi sem
hentugast reynist, höfum t.d.
hugsað okkur að hafa vandaðar
peysur og annað prjónles i sem
mestu úrvali á stöðum, sem út-
lendir feröamenn heimsækja,
eins og t.d. i Mývatnssveit. Hefur
verið starfandi nefnd innan
S.N.K. nú i tvö ár, þótt litill
árangur sjáist af störfum hennar
enn sem komið er. Iðja, félag
verksmiðjufólks i Reykjavik, vill
gjarna verða þessum dreifða
hópi, prjónakonunum, að liði. En
hvernig það vérður helzt hægt, er
ekki gott að segja um.
Gerður Hjörleifsdóttir hjá
Heimilisiðnaðarfélaginu lét svo
ummælt á nýlega afstaðinni ráð-
stefnu um sveitarstjórnar mál,
sem haldin var i Reykjavik, að
það væri mjög óþægilegt fyrir
Heimilisiðnaðarfélagið, hvað
peysurnar kæmu strjált. E.t.v.
réðist bót á þvi, ef verðið hækk-
aði, og gæti þá Iðja máski orðið
nokkurs konar milliliður. En það
sem mest riöur á, er að konurnar
sjái sjálfar, að vinna þeirra við aö
auka verðgildi hinnar lágt metnu
ullar er allt of illa borguð. Fjöl-
breytni vörunnar mun aukast,
jafnframt virðingu fyrir starfinu,
ef farið verður að meta það til
verðs. Það er ekki vafi á þvi, að
margarkonur munu hafa ánægju
af þvi aö búa til fagran „model”
fatnað úr ull, ef störf þeirra verða
metin öðru visi en með tilliti til
þess, hvað hægt sé að hafa álagn-
inguna háa á verzlunarferlinum.
Ef allt er skoðar i réttu ljósi, fara
hagsmunir framleiöenda og selj-
anda saman.
Helga Kristjánsdóttir.
Silfrastöðum.
Ég er með fyrir framan mig 7.
tbl. af Búnaðarblaðinu 1966. Þar
er grein meö eftirfarandi fyrir
sögn: „Nýtt fjárkyn i Bretlandi.
Aukin frjósemi og mjólkurlagni
sérstakt keppikefli”.
Greinin hefst á frásögn af
visindamanni, John Broadbent,
sem vinnur aö erfðafræðirann-
sóknum á sauöfé hjá einkafyrir-
tæki á Englandi. Hann er með
vangaveltur um kynbætur sauð-
fjár. Hann getur þess, að aukinn
afrakstur af búinu fáist fyrst og
fremst með þvi að auka arðinn
eftirhverja á. A búinu, sem hann
starfar við, fást 1,3 lömb eftir
ána.
Svo segir frá bónda einum,
Oscar Colburn aö nafni.Hann læt-
ur ekki sitja við oröin tóm. Hann
blandar saman þremur brezkum
fjárkynjum og framleiðir nýtt
kyn, sem hann kallar Colbred.
Þarna stendur skrifað: „Hrein-
ræktaðar Colbred-ær eru frjó-
samar — oft með yfir 200 lömb
eftir 100 ær — og einnig mjólkur-
lagnar og ullargóðar.”
Nú segir frá þvi, að doktorinn
og visindamaðurinn John Broad-
bent fær bóndann Oscar Colburn i
lið með sér. Þeir stofna félag,
sem vinnur að kynbótarannsókn-
um og sölu á kynbótafé.
Nú ætla ég að leyfa mér að birta
tvær myndir úr þessu blaði, aðra
af Colbred-hrúti, en hina af Col-
bred-ám, sem eru á beit á fóður-
næpuakri.
Eins og myndirnar bera með
sér, þá er þetta fé bollangt. Það er
ekkimeð baggavömb, það er alls
ekki lágfætt. Það er frekar
snoppulangt og er gulkulaust. A
öðrum myndum sést, að jafnvel
sumar ærnar eru með kúpta
snoppu. Þá mun auðvitað hrútur-
inn hafa kúpt höfuð og sterklegt.
En sérstaklega vil ég biðja fjár-
ræktarmenn að taka eftir þvi, aö
það er greinilega styttra á milli
framfótanna á hrútunum en
er á milli afturfótanna á honum.
Þannig á það að vera skilyrðis-
laust. Til þess eru gild rök,
afurðalegs og feguröarlegs.
Þetta fé er aðeins þyngra en
okkar fé.
Hvað er þá hægt að læra af
þessu? 1 fyrsta lagi er það bónd-
inn en ekki ráðunauturinn eða
visindamaðurinn, sem leysir gát-
una. Þetta er mjög eölilegt. Bónd-
inn lifir og hrærist með fé sinu.
Hann er ekki siður gáfaður en
visindamaðurinn og ráðunautur-
inn. En eftir langa athugun og
reynslu, jafnvel áratuga, er hann
kominn mikið lengra en þeir.
Hann visar ráðunautinum veginn.
Bóndinn hefur samúö með fé
sinu. Hann vill t.d. ógjarna rækta
afvelta fé. Mannúöin hefur tvi-
þættan ávinning: fjármálalegan
og fyrir þá, sem hafa sál, and-
legan ávinning. En dýrin hafa sál.
Og ég vil skjóta inn þessari
spurningu: Er nemendum Bún-
aðarskólanna nógsamlega kennd
mannúð gagnvart búfénu?
Húsdýrin eru meira en vélar,
en vélarnar þurfa þó tillitssemi
og nákvæmni, ef vel á að fara.
I öðru lagi. Þarna blandar
bóndinn saman óskyldum stofn-
um, en sem allir eru úr hans
heimalandi. Þeir eru land-aldir.
En slikt er sérstaklega nauðsyn-
legtfyrir þá,sem rækta fé i köldu,
votviðrasömu og stormóttu landi,
— veðráttu, sem krefst sérstaks
ullarlags togs og þels, veðráttu,
sem krefst sauðfjár, sem hefur
mikil þolþrif. Þetta gefur fjáreig-
endum bendingu um að vera ekki
að puöa hver út af fyrir sig meö
sinn eigin stofn, jafnvel þótt báðir
hafi t.d. kollótt fé.
3. Colbred-féð er ekki lágfætt.
Arið 1913 kom út bókin „Fjár-
maðurinn” eftir Pál Stefánsson
frá Þverá. Páll var fjármaður.
Hann segir,að erlendis séu ýmsar
kjötfjártegundir, sem séu alls
ekki lágfættar (og svo er enn). Og
hér á landi þar sem sauðfé verður
mikið að ganga i fjalllendi og kafa
snjó, þá verður það miklu fremur
aö skoöast kostur, aö féö sé frem-
ur háfætt að öðru jöfnu. Þá má
bæta flötu og blautu mýrunum við
þetta. Og dæmin sanna að háfætt
fé getur haft ágæt lærahold, sbr.
mynd og lýsingu á hrútnum
„Odda” i Br. Og við erum á
tslandi.
4. Colbred-féð er kollótt, það er
flest fé erlendis. Eftir þvi hafa
þeir tekiö/Sem ferðast hafa um
erlendis. Mað aukinni fjárræktar-
menningu mun kollótta fénu
fjölga hér á landi en þvi hyrnda
fækka.
5. Colbred-féð er aðeins þyngra
en okkar fé (sbr. samtalið við
S.A.) . Vér verðum jafnframt þvi
að fá ærnar frjósamari, að stefna
að þvi, aö þær verði heldur stærri
og virkjameiri en þær eru nú og
lömbin bráöþroska, þá veröur
þyngdin á tvilembingunum, og
jafnvel þrilembingunum hæfileg.
Lika veröur mjólkurlagnin aö
verða jafnbetri en nú er, þá
kemur þetta.
Fleiri myndir fylgja þessari
grein i Búnaöarbl. Ein er t.d. af
óskari bónda, þar sem hann situr
á hækjum sinum fyrir aftan Col-
bred-hrút og er að skoöa lær-
vöðvana. Myndin á að sýna, hvert
er aðalatriðið i vexti fjárins, þ.e.
góð lærahold. Það er vist litiö um
það erlendis,að verið sé að mæla
legglengdina. Þaö er aukaatriði,
sem segir ekkert út af fyrir sig.
En ég er viss um, að hann hefur
byrjað að skoöa höfuðið, en farið
svo aftur fyrir kindina og skoðað
vöxtinn i réttri röð til betri flokk-
unar á kjöti og meiri afurða á
sauðfénu I heild.
i páskahreti 1972. Jón Konráösson.
Iffl!!!!

m.I:,
II
II
■
H
Lokiö cr einni vertíðinni
enn. Þessi vertiö einkenndist
af þvi, aö aflamagniö fékkst á
Breiðafiröi, og svo viö suö-
austurland. Þó stærstu skipin
úr verstöövum suðvestanlands
séu meö nokkuð sæmilegan
afla, þá byggist hann á þvi, aö
þeir gátu stundaö veiöarnar á
Breiöafirði, og þannig veriö á
þvisvæöinu, sem gjöfuiast var
hverju sinni.
Hæstu Reykjavikurbátarn-
ir, sem stunduðu lfnu og net,
voru með afla, sem hér segir:
Asþór með 720 lestir, Arin-
björn meö 661 lest og Baldur
með 611 lestir. í Vestmanna-
eyjum voru þessir bátar hæst-
ir: Huginn mcö 932 lestir,
Andvari með 852 lestir og
Heimaey meö 695 lestir. m.b.
Huginn stundaöi loönuveiðar
og aflaði vel. Þrfr aflahæstu
bátar i Grindavik voru þeir
Albert með 982 lestir, Geirfugl
með 928 lestir og Bjartur meö
932 lestir. A Akranesi voru
meö mestan afia: Haraldur
meö 654 lestir, Skírnir meö 540
lestir og Sigurvon meö 480
lestir. Sandgeröisbátar, þeir
þrir hæstu, voru: Sólfari 1074
lestir, Náttfari 590 lestir og
Dagfari meö 510 lestir. Tveir
þeir síöasttöldu voru á loðnu-
veiöum, svo að ekki kemur
allur þeirra afli fram viö
þessa tainingu. Viö Breiða-
fjörö mun Skarösvik hafa ver-
iö hæst um lokin, og er hún aö
enn og veröur meö net þar til
ekki fæst lengur sæmilegur
afli f þau.
A Hornafirði var vertiöin
góöhjá flestum netabátum, en
óhöpp uröu meö skip þaöan,
scm lokuöust inni i slippstöð-
inni á Akranesi. Af þeim sök-
um voru færri bátar gerðir út i
vctur en efnistóöutil, en aflinn
mun samt vera orðinn meiri
en hann var á vertíðinni f
fyrra. Afli hjá Austfjaröabát-
um varö sæmilegur, og barst
þaö mikiö aö af afla, aö
vinnslustöðvar höföu nægilegt
hráefni og vinna var mikil hjá
stöövunum. A Vestfjöröum
var minni afli en siöastliöna
vertið, en þó má telja.aö afli
hafi verið yfir meöallagi.
Norölendingafjóröungur fór
iila út úr vertiöinni, þar sem
afli togskipanna brást alveg
við Noröurland. Eins og vitaö
er, hefur afli undanfarandi
ára við Norðurland verið aö
mestu smáfiskur, og hefur
árgangurinn frá 1964 boriö
aflamagniö uppi. Nú er þessi
stofn horfinn af miöum Norö-
lendinga, og er vandspáð um
aflabrögö næstu árin viö
Norðurland.
Ingólfur Stefánsson