Tíminn - 30.05.1972, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Þriðjudagur 30. mai 1972.
Irar og
Bostonbræður
i velferðarþjóðfélagi.
í rúmlega 9 ár hefur verið rann-
sökuð hjartaheilbrigði 575
„bræðrapara”, irskra að ætterni.
Allir voru fæddir á Irlandi, en
annar bróðirinn i hverju pari
flutti til Boston og nágrennis um
tvitugsaldur. Mennirnir voru af
ýmsum stéttum, t.d. bændur,
iðnaðarmenn, kaupsýslumenn
o.s.frv. I ljós kom, að hjartaheilsa
heima-lranna var mun betri en
bræðranna i Boston og nágrenni.
Heima-Irarnir virtust 15-20 árum
yngri að þessu leyti. Þó neyttu
heima-lrarnir 400-500 hitaeining-
um meira á dag. Samt voru þeir
léttari og fitulagið þynnra. Fæði
Iranna hefði veriö taliö bráð-
hættulegt Amerikönum. Heima-,
Irarnir átu brauð og smjör, feitt
flesk, kindakjöt, kartöflur,
drukku mikið af m jólk og spöruöu
ekki rjómann. Þeir borðuöu nær-
andi árdegisverð, kröftugan
hádegismat og góðan kvöldmat.
Irar drukku talsvert af öli, en
„Bostonbræður” öllu meira viski
og gin.
Vinnudagurinn var mun lengri
á Irlandi og likamlegt erfiði
meira, og minna um fritima.
Einn bróðirinn irski var spurður
um sumarfri. — Þaö tek ég aldrei,
svaraði hann, — kýrnar sjá fyrir
þvi. Vinnan er mikil á búi mfnu,
en þegar guð skapaði timann, bjó
hann til nóg af honum. Boston-
bróöirinn hristi höfuðið. — Nei,
nei, eða guö hefur kanski skapað
minni tima hér vestra? Maöur
þarf sifellt aö vera á þönum.
Vekjaraklukkan glymur á
morgnana. Þá sprettur maður
upp, rifur eitthvað i sig, hendist út
i bilinn og ekur mjög hratt til að
ná grænu ljósi. Nú, eða hleypur á
stöðina til að tryggja sér sæti i
lestinni. A skrifstofunni hringir
siminn si og æ. Þannig gengur
það allan daginn. Sifelldur erill og
órói, þótt maður sitji i skrifstofu-
stólnum.
Það er lika umstang og erill hjá
þeim heima á Irlandi, en þeir
sitja ekki alltaf i stól eða i bil,
heldur ganga og erfiða likamlega
miklu meira en við hér vestra. Lif
okkar Bostonbræðra einkennist
af likamlegu áreynsluleysi, en
andlegri streitu og striti. Þótt
heima-trinn sé fátækari, er fæði
hans að sumu leyti betra. I g:'ófu
brauði hans, kartöflum og grjóna
mat er töluvert magníum.en þaö
er talið tefja kölkun æðaveggja.
Irinn drekkur og meira te, en
minna kaffi, hann er nægjusam-
ari og ekki eins órór og svartsýnn
og Boston-bróðirinn. Dauðsföllum
af hjartabilun fer þó fjölgandi á
írlandi i seinni tið, e.t.v. er það
afleiðing meiri vélvæðingar og
minni hreyfingar en áöur var.
Niðurstöður bræðrarannsókn-
anna urðu á þessa leið:
Til þess að hjartað haldist heil-
brigt, þarf heilnæmt fæði og veru-
legt likamlegt erfiöi til að halda
„kólumkilla”, þ.e. hinu umdeilda
kólesteróli i skefjum. Andlegt
jafnvægi er dýrmætt, en „for-
stjórastreita” greinilega af hinu
illa. Nenntu að ganga, hlaupa og
skokka, en sittu ekki alltaf á
ógnarþungum rassi á skrifstofu-
stólnum og i bilnum !
Kristinn Snæland:
LÁGLAUNAFÓLK
Ef rennt er huganum til kjara-
baráttu undanfarinna ára, verður
eflaust flestum efst i huga hin
mikla áherzla, er lögð hefur verið
á kjör hinna lægst launuðu. Það
hefur jafnvel gengið svo langt, að
óhætt er að fullyrða, að bætt kjör
hinna lægst launuðu hefur verið
sameiginlegt baráttumál, ekki
aðeins allra verkalýðsfélaga,
heldur og allra stjórnmálaflokk-
anna.
Gamalt máltæki segir, að oft
velti lilil þúfa þungu hlassi. 1
þessu máli virðist öfugt farið, og
mætti þvi segja, að oft veldur
mikið moldviðri íitlum spjöllum.
Það er ekki mikið sagt, þótt
fullyrt sé, að meira en heilan ára-
tug, hafi allir ábyrgir aðilar innan
stjórnmálaflokkanna og verka-
lýðsfélaganna tönnlast á þvi, hve
nauðsynlegt sé að bæta k jör hinna
lægst launuðu. Hver eru þá kjör
þeirraidag? Er hægt að lifa af
erfiðisvinnulaunum Dagsbrúnar?
Er hægt að lifa af verksmiðju-
launum Iðju, mánaðarlaunum
verzlunarmanns eða mánaðar-
launum iðnaðarmanns?
Fyrir þá,er fylgja stjórnarliði
hvers tima er auðvelt að seilast i
tölur hagstofunnar til að svæfa
samvizkuna. — Samkvæmt tölum
hagstofunnar eru meðallaun all-
há, og þvi kjör almennings tölu-
lega hagstæö. Með þvi að skyggn-
ast að baki þessum tölum og
kynnast þeirri baráttu, sem þær
byggjast á, verða þeir ef til vill
ekki jafn kokhraustir, er telja
kjör almennings góð i dag.
Laun fjölskyldu geta verið 500
þúsund á ári, og telst vitanlega á
blöðum Hagstofunnar góö út-
koma. Það er síðan lagt til hliðar
án þess að dregið sé fram, að bæði
hjónin hafi unnið fullan vinnudag
allt árið, til þess að ná þessum
launum. Segja má að ekkert sé
við sliku að gera, svo framarlega
sem þessi hjón væru barnlaus, —
en þegar um er að ræða fjöl-
skyldur, 4ra-5 eða 6 manna eða
stærri, þá er lifsbaráttan orðin
hörö og heimilislif á margan hátt
i molum. Það er óþarfi að fara
nánar út i lýsingar á kjörum ein-
stakra launþega, — allur almenn-
ingur þekkir af eigin raun eða
persónulegum kynnum, þau kjör,
sem lifað verður við af almennum
launum samkvæmt gildandi
kjarasamningum.
Til þess að bregða nokkru ljósi
á hver almenn laun eru fyrir dag-
vinnu, hafði greinarhöfundur
samband við skrifstofur nokkurra
verkalýðsfélaga og leitaði eftir
upplýsingum um lægstu laun,
hæstu laun og meðallaun félaga
hvers félags — auk annars.
Verz.lunarmannafclag Reyk-
javikur:
Lægstu
laun 17,749 krónur á mán.
hæstu laun 34,929 krónur á mán.
meðallaun 21,000 krónur á mán.
Þorri félagsmanna hefur yfir 20
þús. á mánuði, en 70-75% þeirra
hafa laun innan við 30 þús. á mán-
uði.
Iðja, félag verksmiðjufólks Reyk-
javik:
Lægstu
laun 1 17,749 krónur á mán.
hæstulaun 19,133 krónur á mán.
meðallaun 18,500 krónur á mán.
Nokkuð er um yfirborganir, en
70-75% félagsmanna vinna á
lægsta taxta, en sá hópur er lang-
mest konur.
Félagar i Iðju eru um 2500
manns.
Bandalag starfsmanna rikis og
bæja:
Lægstu
laun 17,749 krónur á mán.
hæstu laun
um 60,000 krónur á mán.
Þaö kom fram, að innan banda-
lagsins er fólk af öllum stéttum,
og er nú með um 10% lægri laun
en gerist á hinum frjálsa vinnu-
markaði.
Kennarar eru stærsti hópurinn,
en laun barnakennara fara mest
upp i 29-30 þús. á mánuði. Félagar
7800 manns.
Félag járniðnaðarmanna:
Lægstu laun 4987 krónur á viku
hæstu laun 5249 krónur á viku
Tveír vinnugallar eru friir á ári.
Meðallaun eru nú hæstu taxtinn,
að viðbættu 10% álagi vegna sér-
stakra aðstæðna við vinnuna, en
mjög margir hafa þessi 10% föst á
laun sin. — Félagar eru 725
manns.
Verkamannafélagið Dagsbrún:
Lægstu laun 102,40 kr á timann
hæstu laun 112.34 kr á timann
ekki fullfrágengið
meðalmánaðarlaun eru 18,500 kr.
Félagar 3600-3800 manns.
Framangreindar upplýsingar
sýna að þorri launþega hefur dag-
vinnulaun innan við 30 þúsund á
mánuöi og jafnframtað mjög stór
hópur hefur mánaðarlaun, er
liggja neðan við 20 þúsund.
Til þess að draga enn skýrari
mynd af kjörum þessara laun-
þega vil ég geta iðnaðarmanns,
sem starfað hefur i 20 ár að iðju
sinni. Þessi maður með hæstu
samningsbundin iaun stéttar
sinnar og að auki 10% + 15% álag
þar á ofan og loks orlof reiknað
inn i kaupið. — Með öllu þessu er
timakaupiö 186 krónur. Ef reikn-
að er með 4 1/2 viku i mánuði,
verða mánaðarlaun hans 33.480
krónur. Þessi laun verða að
likindum að teljast góð, en sann-
leikurinn er sá, að þegar þessi
iðnaðarmaður segir frá launum
sinum er vanasvarið ,,já, en þetta
er ekki nóg, þú verður að vinna
aukavinnu”.
Það er þvi taisvert áleitið, hve
mikla. aukavinnu sá verður að
vinna, sem hefur 17.749 kr. á mán.
og jafnframt, hvað teljast góð
laun i dag.
Er ekki ástæða til þess að fram-
kvæma itarlega könnun á yfir-
vinnuþrældómi launþega og finna
samtimis trgustan grunn fyrir
það, sem ætti að vera lágmarks-
laun. Enginn vafi getur leikið á
þvi, að þau laun, sem kölluð eru i
dag lágmarkslaun, er i raun rétt-
ara að kalla þrælalaun.
Verkamaður (svo eitthvað sé
nefnt) sem vinnur fullan vinnu-
dag við erfiðisvinnu, er þjóðfélag-
inu miklu verðmætari en 102.40-
112.34 kr. á timann, eins og hann
er metinn nú. Þaö er sannarlega
þörf á, á timum vinstri stjórnar,
að hreyfa málum sem þessum og
leitast við aö létta slikum
smánarkjörum af islenzkri al-
þýðu.
Framhald á bls. 14.
Að loknu þingi hefur hið svo-
kallaða sameiningarmál á nýjan
leik færzt i brennidepil þjóðmála-
umræðunnar. Blöðin hafa birt um
það ýmsar greinar og viðræðu-
nefndir vinstri flokkanna eru að
hefja fundi sina að nýju.
Á þessu stigi i þróun málsins er
nauðsynlegt fyrir alla, sem það
snertir, að gera sér ljósa grein
fyrir staðreyndum þess. Sérstak-
lega er mikilvægt, að fram-
sóknarfólk um allt land viti um
afstöðu flokksins og þær aðgerðir,
sem trúnaðarmenn hans hafa
beitt sér fyrir. Þessi grein er
skrifuð til upplýsingar um þátt
Framsóknarflokksins i samein-
ingarmálinu.
Hvers vegna
samningarviðræður?
Aður en vikið er að stefnu og
aðgerðum Framsóknarflokksins i
þessu máii er gagnlegt að gera
sér grein fyrir nokkrum meginor-
sökum þeirra viðræðna, sem nú
eiga sér stað milli vinstri flokk-
anna. Þótt ástæða væri að rita um
orsakirnar langt mál, verður
upptalning fáeinna atriða látin
nægja f þetta sinn, enda til-
gangur greinarinnar annar. Við-
ræður vinstri flokkanna eiga sér
stað meðal annars vegna eftirtal-
inna ástæðna:
i fyrsta lagi hefur þjóðfélags-
þróunin siðustu áralugi, breyttir
atvinnuhættir og ný búsetuhlut-
föll, eytt að mestu þeim stétta-
grundvelli, sem upprunalega og
allt til siðari heimstyrjaldar var
eðlileg forsenda núverandi
flokkaskipunar Þegar höfuð-
drættir þjóðfélagsgerðarinnar
breytast, hlýtur slikt óhjákvæmi-
lega að leiða til endurskoðunar
flokkakerfisins.
i öðru lagihefur stefnusamruni
vinstri flokkanna á siðustu ára-
tugum dregið úr bilinu á milli
þeirra. Sá grundvallarágrein-
ingur, sem fyrrum setti svip sinn
á stjórnmálabaráttuna, er ekki
lengur fyrir hendi, i eins rikum
mæli. Þeir, sem áður töldu það
eðlilegt að vera i ólikum her-
búðum, hafa nú fundið til æ meiri
samstöðu. Viðræður vinstri flokk-
anna snúast meðal annars um að
kanna i hverju samstaðan og sér-
staðan séu raunverulega fólgnar.
1 þriðja lagi hefur sundrung
vinstri aflanna s.l. 30 ár leitt til
þess, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefur allan þann tima verið
forystuflokkur i islenzkum stjórn-
málum. Hann hefur i krafti
flokksfjölda á vinstra væng
stjórnmálanna getað tryggt sér
stjórnaraðild i 9/10 hluta þessa
timabils. Viðræður vinstri flokk-
anna beinast meðal annars að þvi
að leiða i ljós, hvort sundrung og
flokkaf jöldi til vinstri i Islenzkum
stjórnmálum séu óhjákvæmilegt
náttúrulögmál og hvort hægri
menn eigi að fá að sitja einir að
einingunni.
i fjórða lagi hefur ungt fólk i
vinstri flokkunum óskað þess, að
slikar viðræður færu fram. Ungir
vinstri menn i hinum ýmsu flokk-
um hafa á undanförnum árum,
þegar þeir hafa kynnzt hver öðr-
um i samstarfi um hin margvis-
legustu málefni , fundið að það er
mun fleira, sem sameinar þá en
sundurskilur. Þessi vitneskja
ungra vinstri manna um pólitiska
stöðu sina er e.t.v. meiri ábend-
ing en flest annaö um það, sem
framtiðin kann að bera i skauti
sinu.
.7
Samþykktir
Framsóknarflokksins
Þegar- trúnaðarsveit Fram-
sóknarflokksins kom saman ti!
flokksþings fyrir rúmu ári siðan,
settu þær pólitisku staðreyndir,
sem siðan hafa leitt til svo-
nefndra sameiningaviðræðna,
mjög sterkan svip á umræður og
ályktanir þingsins. I kjölfar sam-
þykktar flokksþingsins hafa siðan
komið samþykktir annarra stofn-
ana flokksins: Miðstjórnar
flokksins, miðstjórnar SUF,
framkvæmdarstjórnar flokksins
og ýmissa annarra aðila. Þessar
samþykktir mynda i sameiningu
hina opinberu stefnu Fram-
sóknarflokksins i málinu. Til
skýringar og upplýsingar verða
þær allar raktar hér.
Fyrsta samþykkt: 15. flokks-
þing Framsóknarflokksins sam-
þykkti i april 1971: „Fram-
sóknarflokkurinn mun á komandi
kjörtimabili vinna að þvi að móta
sameiginlegt stjórnmálaafl allra
þeirra, sem aðhyllast hugsjónir
jafnaðar, samvinnu og lýöræðis.”
Önnur samþykkt. Fram-
kvæmdastjórn Framsóknar-
flokksins samþykkti i ágúst 1971
„að gerast aðili að stofnun
nefndar, sem hafi það hlutverk að
kanna og gera tillögur um á hvern
hátt verði bezt mó,tað sameigin-
legt stjórnmálaafl allara
þeirra.sem aðhyllast hugsjónir
jafnaðar, samvinnu og lýðræðis.
Framkvæmdastjórn Fram-
sóknarflokksins leggur til, að i
slikri nefnd eigi sæti auk Fram-
sóknarflokksins og Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna,
Alþýðubandalagið og Alþýðu-
flokkurinn.” Framkvæmda-
stjórnin kaus 5 manna nefnd til að
taka þátt i þessum viðræðum. I
viðræðunefndina voru kosnir Ey-
steinn Jónsson formaður
Þórarinn Þórarinsson, Stein-
grimur Hermannsáon, Már
Pétursson, og ólafur Ragnar
Grimsson.
Það, að framkvæmdastjórnin
samþykkti nokkru eftir að nú-
Dr. Ólafur
i sa
verandi rikisstjórn var mynduð
að hefja viðræður við hina vinstri
flokkana um mótun sameiginlegs
stjórnmálaafls, afsannar algjör-
lega þá túlkun einstakra manna,
að rikisstjórnin sé þetta umrædda
sameiginlega stjórnmálaafl.
Framkvæmdastjórnin kaus
viðræðunefndina eftir stjórnar-
myndun vegna þess, að ólokið var
að ræða mótun hins sameiginlega
stjórnmálaafls. Þótt ýmislegt
megi ef til vill að gerðum
framkvæmdastjórnarinnar finna,
er hún ekki svo utan við sig, að
hún kjósi nefnd til að vinna verk,
sem búið er að vinna. Viðræðu-
nefndin var kosin vegna þess, að
framkvæmd umræddrar álykt-
unar siðasta flokksþings er enn
ólokið.
Þriðja samþykkt. Miðstjórn
Framsóknarflokksins samþykkti
á aðalfundi sinum i marz s.l. að
lýsa yfir „samþykki sinu við
ákvörðun framkvæmdarstjórnar
um að gerast aðili að stofnun
nefndar fjögurra flokka, sem hafi
það hlutverk að kanna og gera til-
lögur um á hvern hátt verði bezt
mótað sameiginlegt stjórnmála-
afl allra þeirra, sem aðhyllast
hugsjónir jafnaðar, samvinnu og
lýðræðis.” Sú stofnun i Fram-
sóknarflokknum, sem fer með
vald flokksþinga milli þess, sem
þau eru haldin, hefur þvi lýst
samþykki sinu við ofangreinda
túlkun framkvæmdastjórnar-
innar á stefnuskrá flokksings-
ins.
Fjórða samþykkt. Miðstjórn
Sambands ungra framsóknar-
manna, sem erein af helztu stofn-
unum flokksins, ásamt flokks-
þingum, þingum SUF og mið-
stjórn flokksins, samþykkti i júni
1971, að þegar yrði hafinn undir-
búningur að framkvæmd loka-
orða stefnuskrár siðasta flokks-
þings, þar sem kveðið er á um, aö
Framsóknarflokkurinn eigi á