Tíminn - 06.06.1972, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 6. júni 1972.
TtMINN
11
(Jtgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
: Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-
:arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
lAndrés Kristjánsson (ritstjórn Sunnudagsblaös Tlmans).
: Auglysingastjóri: Steingrimur Glslason,. Ritstjórnarskrif-
jstofur í Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18300-18306.
iSkrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs-
iingasimi 19523. Aðrar skrifstofurssimi 18300. Askriftargjald
:225 krónur á mánuði innan lands, I lausasöiu 15 krónur ein-
takið. Blaðaprent h.f.
Getum við beðið?
Andstæðingar okkar i landhelgismálinu hafa
þær röksemdir mjög á takteinum, að íslend-
ingar séu ekki fyrst og fremst aö nugsa um
verndun fiskstofna eða það sem þeir kalla
,,sanngjarnan” hluta Islendinga i aflanum. Ef
íslendingar hefðu það efst i huga, myndu þeir
óska eftir fjölþjóðlegu samkomulagi um nýt-
ingu fiskstofnanna i þeim svæðastofnunum,
sem hafa með nýtingu fiskstofnanna á Atlants
hafi að gera. í stað þess að færa fiskveiðilög-
söguna einhliða, ættu þeir að sækja eftir fjöl-
þjóðlegu samkomulagi um kvótaveiðar.
Þessu er til að svara,að Islendingar hafa afar
slæma reynslu af fjölþjóðlegu samkomulagi
um verndunfiskstofna. Slikt samkomulag næst
venjulega ekki fyrr en búið er að rányrkja mið-
in svo mjög, að ekki er lengur unnt að stunda
þar fiskveiðar með hagnaði. Þá,og ekki fyrr,
eru þjóðirnar almennt reiðubúnar að semja um
friðun eða takmarkanir. Samkomulag næst
ekki fyrr, þótt fyrir liggi óyggjandivisindaleg
gögn löngu áður, sem segja fyrir um þróunina,
verði sókn ekki minnkuð.
Nýlegt dæmi um það, hvernig álit visinda-
manna er hundsað við ákvarðanir svæðastofn-
ana, er ákvörðun Norðvestur-Atlantshafs-
nefndarinnar á fundi i Halifax i júni i fyrra um
kvótaveiðar á sild við austurströnd Banda-
rikjanna og Kanada.
Skv. frásögn timaritsins „National Fisher
man”, aprilhefti, telja bandariskir visinda-
menn, að með þeim kvótum, sem ákveðnir
voru, muni sildarstofnunum á Jeffreys-banka
verða útrýmt.
Þeir lögðu til, að sildarstofnarnir þar yrðu
friðaðir algerlega i 3 ár, en Norðvestur-
Atlantshafsnefndin taldi ógerlegt að hrinda
slikri ákvörðun i framkvæmd. Talsmaður
bandarisku stjórnarinnar sagði i þessu sam-
bandi, að sennilega myndi sildarstofnunum úti
fyrir ströndum Bandarikjanna verða útrýmt i
framtiðinni, þar sem kvótarnir, sem Banda-
rikin hefðu þó samþykkt, myndu minnka stofn
kynþroska sildar svo mjög, að fiskveiðar yrði
ekki unnt að stunda með hagnaði.
Dauðahöggið mun ef til vill þegar verða
greitt sildarstofnunum á næsta ári, 1973, nema
takizt að takmarka veiðarnar meira. Banda-
riskir visindamenn óttast sérstaklega sildveiði
flota Evrópuþjóða i þessu sambandi, þvi að
hann flykkist i vaxandi mæli til miðanna við
austurströnd Ameriku, vegna þess að búið er
að gjöreyða eigin sildarmiðum.
íslendingar hafa gripið algerlega einhliða til
þeirra friðunarráðstafana, sem nú eru i gildi
gagnvart veiðum á vor- og sumargotsild, og ís-
lendingar bera einir þá erfiðleika, sem af þess-
um friðunarráðstöfunum hljótast. Islenzku
vor- og sumargotstofnarnir halda sig að lang-
mestu leyti innan 50 milna. Beri þessar ein-
hliða friðunarráðstafanir Islendinga árangur,
getur hvaða þjóð sem er notið ávaxtanna að ó-
breyttri fiskveiðilögsögu við ísland. Með út-
færslu fiskveiðilögsögunnar i 50 milur yrði það
hins vegar tryggt, að íslendingar einir nytu af-
rakstursins af friðunarráðstöfunum þeim, sem
gripið hefur verið til einhliða af Islendingum.
Hver getur haldið þvi fram, að það sé ósann-
gjarnt? T.K.
Daníel Ágústínusson, bæjarfulltrúi:
TÍMAMÓT í FJÁRMÁLUM
SVEITARFÉLAGANNA
Tekjustofnalögin nýju og
ráöstafanir rikisstjórnarinnar
til að létta gjöldum af sjóðum
sveitafélaganna munu bæta
hag þeirra er tímar liða. Að-
staða þeirra til að sinna mar-
gvíslegum framfararmálum
er önnur og betri en áöur.
Sveitarstjórnarmenn munu
fagna þessum róttæku breyt-
ingum.
Reikningur sendur
sveitafélögunum
Stórfelldum og vaxandi
gjöldum hefur verið létt af
sveitafélögunum og skiptir
það hér mestu máli. Mun al-
gangt að gjöld þessi séu 33% af
heildarrekstrargjöldum
margra veitarfélaga. Hér er
um að ræða framlag til Al-
mannatrygginga, uppbætur á
lifeyri, hálft framlag til
sjúkrasamlaga og löggæzlu-
kostnaður. Ennfremur tekur
Jöfnunarsjóður að sér frá sið-
ustu áramótum að greiða
barnsmeðlög, sem sveitafé-
lögin greiddu áður.
Framlög til trygginganna
höfðu vaxið jafnt og þétt á
undanförnum árum með
hækkuðum tryggingabótum.
Sveitafélögin voru aldrei
spurð um þessi mál. Þau
fengu bara reikninginn eftir á,
i hvert sinn sem Alþingi hafði
gert breytingar til hækkunar.
Var þetta að sliga fjárhag
margra sveitafélaga, einkum
hinna minni. Sama var að
segja um framlag til sjúkra-
samlaganna. Með stööugt
hækkandi daggjöldum á
sjúkrahúsunum hækkuðu
sjúkrasamlagsgjöldin með
leifturhraða á hverju ári, bæði
á einstaklingum og sveitafé-
lögum. Uppbætur á lifeyri var
viða klipinn við nögl, þar sem
fátæk sveitafélög voru, sem
þurftu að taka þátt i honum
eða rótgróinn ihaldsandi rikti.
Þetta var eins og fátækra-
framfærsla i framkvæmd.
Lögreglukostnaður fór yfir-
leitt vaxandi, en málefni lög-
reglunnar voru sveitarstjórn-
unum óviðkomandi og enn-
fremur ráðning lögreglu-
manna. Þetta var aðeins að
greiða helming af öllum
kostnaði við löggæzluna.
011 þessi mál eru Alþingis og
rikisstjórnarinnar að ákveða
og þvi eðlilegast að þeir aðilar
einin og óstuddir beri allan
kostnað af þeim. Þegar timar
liða mun það þykja furðusaga
að blanda sveitasjóðunum inn
i þessi mál. Það má þvi undar-
legt heita, að til skuli vera
þingmenn og flokkar, sem
leynt og ljóst hafa barizt á
móti þessu mikla hagsmuna-
máli sveitafélaganna. Jafnvel
er svo langt gengið að halda
þvi fram, að með þessum ráö-
stöfunum sé verið að rýra
sjálfsforræði þeirra. Verið sé
að stofna eitt allsherjar mið-
stjórnarvald, sem ógni ein-
staklingum og sveitafélögum.
Þessi málflutningur dæmir sig
sjálfur og sýna bezt, hve
óraunhæfur málstaöurinn er
og vonlaus.
Hvaö gilda ráðstafanir
þessar fyrir Akranes?
Bæjarstjórn Akraness hefur
fyrir nokkru gengiö frá fjár-
hagsáætlun sinni fyrir árið
1972. Bæjarfulltrúum var öll-
um áreiðanlega ljóst, hversu
gjörólikt var að semja fjár-
hagsáætlunina nú eða á und-
anförnum árum. Þar var um
alger timamót að ræða. Þá
sögu hlýtur að vera hægt að
segja viðar frá, þvi málefnin
eru svipuð þar og i öðrum
bæjum og kauptúnum.
Reksturskostnaður bæjar-
sjóös 1972 er áætlaður kr. 41.2
millj. Hefði þessi upphæð
komið til viðbótar varð hann i
heild kr. 62 millj. Ber hér að
sama brunni og 1971. Með þvi
að létta gjöldum þessum af,
lækkar hann um tæp 34%.
Hefði gamla kerfið staðið
áfram, átti bæjarstjórnin um
tvo kosti að ræða og var hvor-
ugur eftirsóknarverður: Að
stórhækka útsvörin og skera
niður verklegar framkvæmdir
bæjarins, þvi þessar kr. 28,8
millj. hefðu verið sóttar i
bæjarsjóð eins og áður. Þetta
dæmi ætti aö tala sínu máli um
bættan hag sveitafélaganna og
eru áreiðanlega ekki neitt ein-
stakt fyrir Akraneskaupstað.
Þróunin
siðustu árin
Hún hefur verið sú, að verk-
legar framkvæmdir hafa stöð-
ugt orðið minna hlutfall af
heildartekjum sveitafélag-
anna. Með verðlagsþróuninni
hefur reksturskostnaðurinn
aukizt jafnt og þétt, ýmis
framlög hækkað, eins og til
trygginganna og sjúkrasam-
laganna og aldrei meir en nú
eða um 50% ef gamla kerfið
hefði gilt áfram. Þaö eru tak-
mörk fyrir þvi sett hvað
sveitastjórnirnar treysta sér
til að ganga langt i vasa skatt-
greiðendanna, og þvi stefndi
allt i þá átt aö verklegar fram-
kvæmdir yröu minni með
hverju ári, ef sú þróun héldi
áfram, sem einkenndi rekstur
sveitafélaganna á undanförn-
um árum.
Með þvi að létta þessum
byröum af sveitasjóðunum og
skapa öruggari tekjustofna en
áður, með verulegum sveigj-
anleika i álagningu, er lagöur
nýr og betri grundvöllur að
fjárhag sveitafélaganna, en
áður hefur tiðkazt. Vafalaust
kemur sitt hvað i ljós við
framkvæmd laganna, sem
betur mætti fara. Þannig
verður það jafnan, þegar stór
spor eru stigin. Það eru lika
fyrirheit rikisstjórnarinnar að
endurskoða þau i ljósi þeirrar
reynslu, sem af þeim fæst, eft-
ir fyrsta árið og er þaö vel.
Mun þá fara hávaðinn úr ýms
um þeim mönnum, sem af
litilli þekkingu en miklu
pólitisku ofstæki hafa barizt
gegn þessum mikilvægu
breytingum, sem gerðar eru
og undirbúnar af þrautreynd-
um sveitastjórnarmönnum og
samþykktar af Sambandi tsl.
sveitafélaga, enda mörg þessi
atriði gömul og ný baráttumál
þess. Keynslan mun leiða það i
Ijós, að betri ráðstafanir hafa
aldrei verið gerðar til að bæta
hag og aðstöðu islenzkra
sveitafélaga en núverandi
rikisstjórn hefur gert, með
hinum nýju lögum um tekju-
stofna sveitafélaga og þeim
margþættu framkvæmdum
iiðrum, sem þeim fylgdu. Það
ber vissulega að meta eins og
vert er. — D.A.
ÞRIÐJUDAGSGREININ
SVR á móti umferðinni í Aðalstræti
A sunnudagsmorguninn hófu
Strætisvagnar Reykjavikur
akstur norður Aðalstræti, alla leið
frá Kirkjustræti, og aka
vagnarnir þvl á móti umferöinni
á kaflanum frá Kirkjustræti að
Austurstræti. Þetta er gert til
reynslu i einn mánuð, og er til-
gangurinn með þessum ráð-
stöfunum að greiða leið SVR um
miöbæinn. Vagnarnir, sem aka
þarna noröur Aöalstræti, fóru
áður úr Garðastræti og niður
Vesturgötu. ökumenn, sem leið
eiga um Aöalstræti ættu að at-
huga að eingöngu SVR er heimilt
að aka allt Aðalstræti til noröurs,
og einnig ættu ökumenn, sem
koma úr Austurstræti að athuga,
að nú geta þeir átt von á umferð á
vinstri hönd, úr Aðalstræti.