Tíminn - 11.06.1972, Blaðsíða 11

Sunnudagur 11. júni 1972.
TÍMINN
11
<<>
Útgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Heigason, Tómas Karlsson
Andrés Kristjánsson (ritstjórn Sunnudagsblaðs Timans)
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason,. Ritstjórnarskrif
stofur í Edduhúsinu viö Lindargötu, sfmar 18300-18306
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusfmi 12323 — auglýs
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein
takið. Blaðaprent h.f.
„Aðför oð Reykvíkingum"
Með þeim skattalagabreytingum, sem rikis-
stjórnin beitti sér fyrir á siðsta Alþingi, var
verulegum útgjöldum létt af sveitarfélögun-
um. Rikissjóður tók á sig greiðslur kostnaðar
við almannatryggingar og sjúkrasamlög og
löggæzlukostnað.
Fyrir Reykjavikurborg þýddi þetta, að af
borgarsjóði var létt útgjöldum, sem hefðu
numið á þessu ári 400 milljónum króna. Þrátt
fyrir þetta lækkaði ihaldið rekstrargjöld borg-
arsjóðs á fjárhagsáætlun aðeins um 253 millj-
ónir króna frá þeirri áætlun, sem lögð var fram
i desember og sniðin var skv. eldri lögum, og
ekki gerðu ráð fyrir, að 400 milljónum króna
yrði létt af borgarsjóði. Þannig voru rekstrar-
útgjöld Reykjavikurborgar raunverulega
hækkuð um 150 milljónir króna frá þvi i desem-
ber og þar til f járhagsáætlun þessa árs var af-
greidd i april.
Við gerð fjárhagsáætlunar borgarsjóðs i
desember var ráðgert að verja 503 milljónum,
eða 22% af tekjunum, til framkvæmda. Þrátt
fyrir skrif Mbl. um þenslu á vinnumarkaði og
nauðsyn opinberra aðila að takmarka fram-
kvæmdir sinar ákvað borgarstjórnarihaldið að
hækka þessa upphæð um 74 milljónir. Var þá
framkvæmdaféð orðið rösk 27% af heildartekj-
unum og hefur aldrei áður i sögunni verið áætl-
að að verja svo háum hundraðshluta af tekjum
borgarsjóðs til framkvæmda. Til samanburðar
má geta þess,að framkvæmdaféð var helmingi
minna á siðasta ári.
í stuttu máli stóð meirihluti Sjálfstæðis-
flokksins með þessum hætti að gerð fjárhags-
áætlunar að þessu sinni:
1. Hærri prósentu af tekjum borgarsjóðs
varið til framkvæmda en nokkru sinni fyrr.
2. Áætlað rækilegar en nokkru sinni fyrr fyr-
ir öllum hugsanlegum hækkunum á rekstrar-
liðum á árinu 1972.
3. Til að hækka fjárhagsáætlun enn meira
var meira að segja gripið til þess ráðs að áætla
mjög frjálslega fyrir launum starfsmanna,
sem ekki hafa verið ráðnir til starfa hjá borg-
inni eða hafa ekki enn hafið störf hjá borginni.
— Þannig var fulltrúa i 25. launaflokki á skrif-
stofu borgarstjóra áætluð laun, þótt hann hafi
hætt störfum fyrir nokkrum árum. Tveimur
mönnum á skrifstofu fræðslustjóra og öðrum
tveimur hjá sálfræðideild skóla, eru reiknuð
laun allt árið, en þeir voru alls óráðnir til
starfa, þegar fjárhagsáætlun var afgreidd i
april. Fleiri dæmi af þessu tagi má nefna.
En til hvers eru refirnir skornir?
Borgarstjórnarihaldið gerði þetta eingöngu i
þeim tilgangi að búa til ástæður til þess að geta
hækkað útsvör og fasteignagjöld eins mikið og
frekast væri kostur. Geirsálagið var 10% á út-
svörin og 50% á fasteignagjöldin. Svo á að
kenna rikisstjórninni um hækkun gjaldanna!
Walter Schwarz:
Breyting er að verða á
samyrkjubúunum í ísrael
Foreldrarnir eru farnir að annast börn sín á nóttunni
DEGANIA er elzta
samyrkjubúið (kibbutz) i
Israel. Þegar haldið var upp á
50 ára afmæli þess gat að lita
einn af stofnendunum, hæru-
gráan öldung, þar sem hann
sat i hópi barna sinna og
barna-barna. Umhverfis hann
rikti kátina, en sjáfur var
hann dapur i bragði og taut-
aði: „Þau eru ólik okkur".
Á samyrkjubúunum hefir
alizt upp ný kynslóð, sem hefir
algerlega mótazt af þvi upp-
eldi. Börnin ganga út frá sam-
íélagslifinu sem sjálfsögðum
hlut, eins og foreldrar þeirra
gerðu sér raunar vonir um.
Þau hafa með öllu losnað við
rótleysi Gyðingsins frá fyrri
tið, en ekki orðið trylltri
taugaspennu kjarnorkualdar
að bráð, eins og gerist oft og
tiðum meðal fjölskyldna ann-
ars staðar.
Hitt er svo annað mál, að
ungmennin segjast vera orðin
leið á „sifelldu Zionista-
skrafi”. Margir piltanna
ganga með sitt hár og hlutst á
pop-tónlist, þar sem erlendir
sjálfboðaliðar hafa flutt þessa
tónlist með sér til samyrkju-
búanna.
SAMYRKJUBÚIN eru 229
að tölu og þar hafa orðið
ýmsar breytingar. Enn eru
þau byggð á samfélagsgrund-
velii og allar ákvarðanir um
stjórn þeirra eru teknar á lýð-
ræðislegan hátt á vikulegum
fundum þátttakendanna.
„Stjórnendur” eru engir né
forgangsfólk, engin bein laun
né einkaeign, og samfélag
búsins elur börnin upp á
barnaheimilum þess.
Nú eru samyrkjubúin orðin
velmegandi, búið er að rifa
gömlu bárujárnsskýlin og
byggja snotrar ibúðir eða ein-
býlishús i þeirra stað. Viða er
sjónvarp i hverri ibúð, sem
samyrkjubúið leggur til. Enn-
fremur eru samyrkjubúin
hætt að einskorða sig við
landbúnað og farin að leggja
stund á iðnað. Þau hafa i vinnu
þúsundir launþega, þar á
meðal Araba frá hinum her-
numdu svæðum, og vinna þeir
ýmist á ökrum búanna eða i
verksmiðjunum.'
ALLT eru þetta hversdags-
legir og eðlilegir hlutir i
augum æskufólksins. Það
hefir engin kynni af neinu öðru
fyrr en að herskyldan kemur
til, þegar átján ára aldri er
náð.
Ég ræddi við allmarga
nemendur við framhaldsskóla
samyrkjubúanna og flest
ungmennanna hugsuðu með
fögnuði til herskyldunnar,
tækifærisins „til þessað kynn-
ast einhverju öðru”. Þau
þekktu ekkert annað en sitt
daglega lif, og áttu ekki kost á
neinum samanburði.
Fæstir unglinganna treystu
sér til að fullyrða, hvort þeir
leggðu leið sina aftur til sam-
yrkjubúanna eða ekki. Á
sumum samyrkjubúunum
hafði tæpur helmingur ung-
mennanna komið til heima-
haganna að nýju að herskyldu
lokinni, en að meðaltali hvarf
fjórði hver unglingur á burt.
Eðlileg fjölgun og fullorðnir
sjálfboðaliðar bæta fækkunina
nokkurn veginn upp. Heima-
fólk á samyrkjubúunum er nú
um 84 þúsund manns, (3% af i-
búum landsins) og fjölgunin
nemur tveimur af hundraði á
ári.
FURÐU má gegna, hve hug-
sjónirnar hafa náð litlum
tökum á ungmennunum yfir-
leitt. 1 fjölmennum skóla
skammt frá Kinneret-vatni
sagöi drengur einn, að hann
teldi,að samyrkjubúin ættu að
greiða hvatningarálag á
framlagða vinnu. Hvilik villu-
trú. „Hvers vegna eiga þeir,
sem fara sér hægt, að bera
jafn mikið úr býtum og hinir,
sem leggja sig alla fram?” Ég
bar þá spurningu upp i bekk i
framhaldsskóla, hvaða um-
bótum nemendurnir óskuðu
helzt eftir á samyrkjubú-
unum. Stúlka ein gall við á
stundinni: „Meiri peningum”.
Þeir sem vilja umfram allt
komast á burt, segjast vilja fá
tækifæri til „að lifa sinu eigin
lifi”. Þeir kvarta undan þvi,
að samyrkjubúin séu orðin
háð efnishyggju engu siöur en
Tel Aviv.
Nokkrir hafa þó hneigzt til
öfga i hina áttina og dýrka
draumóra og hugsjónir i enn
rikara mæli en foreldrarnir.
Þeir ætla að koma á fót nýjum
samyrkjubúum. Fimm bú
hafa verið stofnuð siðan að sex
daga striðinu lauk, flest á her-
numdu svæðunum. Ungling-
arnir vilja losna undan áhrif-
um eldri kynslóðarinnar og
njóta ánægjunnar af þvi að
gera eitthvað úr engu. Þeir
eru hyggnir og gera sér fulla
grein fyrir aðstæðunum.
„Þegar unglingar frá borginni
koma hingað sé ég greinilega
að þeir vorkenna okkur, ”
sagði stúlka ein við mig. En
hún kærði sig kollótta og vor-
kenndi borgarunglingunum.
BÖRNUM i tsrael er meira
og skipulegar skemmt en
annars staðar. Börnin á sam-
yrkjubúunum eru laus við af-
skipti foreldranna, ráða sér
sjálf og skemmta sér enn
beturen önnur börn. Sumhinna
efnaðri samyrkjubúa hafa sin
eigin barnabú, dýragarð og
sundlaug.
Sameiginlegt barnauppeldi
er enn hin rikjandi regla.
Börnin eru yfir nóttina i sér-
stökum svefnhúsum frð þvi i
vöggu og þar til þau fara i
framhaldsskóla. Þau eru ekki
nema nokkrar klukkustundir á
daghjá foreldrunum auk helg-
anna. Barnaheimilin hafa þó
smátt og smátt öðlazt mann-
legri svip en áður, og
fjölskyldulifið er að vinna á.
Ef til vill er djúptækasta bylt-
ingin á samyrkjubúunum
einmitt i þvi fólgin, að færa
foreldrum börnin að nýju.
BARNAHEIMILIN voru
sett á stofn upp úr 1930,
þegar fjölskyldulifinu var
hafnað vegna þess, að það
væri „borgaralegt”. „Fólkið
kom með börnin og fleygði
þeim inn i svefnhúsin eins og
hverjum öðrum bögglum”,
sagði ungur faðir við mig.
„Fóstrurnar voru heldur and-
vigar þvi að þeim dveldist, þar
sem það væri ekki til annars
en að tefja fyrir”. Upp úr 1950
varð vart breytingar og fjöl-
skyldulífið tók að vinna á.
Nú hátta foreldrarnir börnin
sin i svefnhúsunum og sýna
þeim fulla bliðu, og enginn
hefir á móti þvi, að þeir biði,
þar til að þau eru sofnuð. For-
eldrarnir sinna börnunum
heima hjá sér siðdegis og and-
rúmsloftið er léttara og hlý-
legra én á venjulegu heimili i
borg. Gamalt frændfólk og
afar og ömmur eru þarna
einnig til að sinna börnunum
og þau njóta góðs af þvi i
rikum mæli.
Tólf ára drengur sagði við
Framhald á 20. siðu.

t-’ -
mLm iVm

Frá samyrkjubúi (kibbutz) i tsrael.
— TK