Tíminn - 17.06.1972, Page 11

Laugardagur 17. júní 1972.
TÍMINN
n
L'tgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Heigason, Tómas Karlsson,
:::::::: Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans).
Auglvsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur í Edduhúsinu við I.indargötu. simar 18300-18306.
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusfmi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald
225 krónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-ij$:í:j
takiö. Blaðaprent h.f.
Stærsta sjálfstæðismálið
Það er óumdeilanlegt.að stærsta sjálfstæðis-
mál þjóðarinnar um þessar mundir er útfærsla
fiskveiðilögsögunnar. Afkoma þjóðarinnar
mun i náinni framtið byggjast að mestu leyti á
þeim afla, sem verður dreginn úr skauti
hafsins, og úrvinnslu hans. Verði fisk-
Stöfnunum við landið eytt að mestu eða öllu,
hættir ísland að vera byggilegt land.
Meiri hætta vofir nú yfir fiskstofnunum við
ísland en nokkru sinni fyrr. Nýjustu rann-
sóknir visindamanna hafa leitt i ljós, að þegar
er um ofveiði að ræða. Að óbreyttum ástæðum
munu þó veiðarnar aukast og fleiri skip og
öflugri veiðitæki koma til sögunnar. Það er þvi
ekki aðeins lifsnauðsyn þjóðarinnar að ráð-
stafanir séu gerðar til að vernda fiskstofnana
við landið, heldur er þetta einnig mikið
hagsmunamál þeirra þjóða, sem njóta þeirrar
læöu, sem ner er um aö tetla.
Reynslan hefur sýnt, að ekki er til önnur
örugg leið til verndar fiskistofnunum æn lög-
saga viðkomandi strandrikis yfir fiskveiðunum
við landið. Raunhæft alþjóðlegt samstarf um
þessi mál hefur enn ekki heppnazt og er út-
rýming hvalanna ömurlegt dæmi um það. Það
er ekki fyrr en nær alger útrýming hefur átt sér
stað, að alþjóðleg samvinna hefur náðst um
þessi mál og þá helzt um veiðibann. Með út-
færslu fiskveiðilögsögunnar i 50 milur eru ís-
lendingar ekki heldur að taka eitthvað af
öðrum, sem þeim ber. Það er viðurkennd regla
að landgrunnið sé hluti viðkomandi strandrikis
og þess vegna hafi það rétt til að nýta öll auð-
æfi, sem finnast þar i botninum. Sama hlýtur
einnig að gilda um þau auðæfi, sem eru yfir
honum. Fiskveiðar erlendra þjóða á fiski-
miðum fjarlægs strandrikis eru ekkert annað
en angi nýlendustefnunar, sem er að
syngja sitt siðasta vers i heiminum.
íslendingar vilja hins vegar taka sanngjarnt
tillit til þess að erlendir sjómenn frá vissum
fiskibæjum i Bretlandi og Vestur-Þýzkalandi
hafa um alllangt skeið stundað hér veiðar á
fiskiskipum, sem eru ekki stærri en það, að þau
hafa verið miðuð við veiðar nálægt landi, t.d.
íslandi. Það er ekki nema sanngjarnt, að
þessir aðilar fái hæfilegan umþóttunartima en
þó að sjálfsögðu innan þeirra marka að ekki sé
of nærri fiskstofnunum gengið. íslendingar
hafa átt frumkvæði að samningum við Breta og
Þjóðverja um slikan umþóttunartima, þeim
til handa og voru i siðasta mánuði lagðar fram
sanngjarnar tillögur af hálfu Islendinga um
lausn þessa máls.
Það væri óvinafagnaður, ef viðkomandi er-
lendir aðilar mettu samningsvilja íslendinga
sem merki um undanhald. Áreiðanlega hefur
Einar Sigurðsson útgerðarmaður orðað rétti-
lega afstöðu islenzks almennings, er hann
sagði i Mbl. á sunnudaginn var: ,,Þó að
vikingablóðið sé farið að kólna i æðum Is-
lendingsins, þá myndi hann taka þvi, sem að
höndum bæri, hvort sem það væri nýtt þorska-
strið eða viðskiptastrið, heldur en að láta hlut
sinn i landhelgismálinu”. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Aflýsir Pompidou fundi
æðstu manna tvfveldanna?
Mikill ágreiningur er um framtíðarmálefni Efnahagsbandalagsins
Pompidou
Mjög þykir nú tvi-
sýnt hvort haldinn
verður fundur æðstu
manna stækkaðs Efna-
hagsbandalags Evrópu, eða
tiveldafundurinn svonefndi,
en Pompidou Frakklandsfor-
seti boðaði til sliks fundar i
ágústmánuði i fyrra, og var þá
gert ráð fyrir, að hann yrði
haldinn i Paris i októbermán-
uði 1972. Ástæöan er sú, að
horfur þykja nú á, að slikur
fundur verði tilgangslitill að
sinni.
Þegar Pompidou forseti
hoðaði til fundarins, bentu lik-
ur til, að fjögur ný riki myndu
bætast i Efnahagsbandalagið
á fyrra helmingi þessa árs og
þátttökurikin væru þá orðin
tiu. Eðlilegt framhald á þessu
þótti það, að æðstu menn rikj-
anna kæmu saman til fundar
og þar yrðu markaðir nýir
áfangar til aukins samstarfs i
náinni framtið. Enn er ekki
loku skotið fyrir það, að þátt-
tökurikin verði orðin tiu i byrj-
un október eða að það verði
a.m.k. oröið augljóst þá, að
þátttökurikin verði 10, þótt öll-
um formsatriðum hafi ekki
verið fullnægt fyrir þann tima.
Funduræðstu manna rikjanna
þarf þvi ekki að tefjast af
þessum ástæðum. Hinsvegar
hefur enn ekki tekizt að ná
neinu samkomulagi um dag-
skrá fundarins og enn siður
um væntanlegar ákvarðanir
hans. Þessvegna hótar nú
Pompidou að hætta við að
kalla fundinn saman. Þetta lét
hann koma ótvirætt i ljós, þeg-
ar hann ræddi við belgiska
ráðherra siöastl. föstudag.
Hann sagði þá m.a., að hann
vildi ekki bera ábyrgð á að
kveðja niu rikisleiðtoga til
Parisar til þess eins að sam-
þykkja einskisveröa ályktun,
sem ekki markaði nein spor
fram á við i starfsemi banda-
lagsins.
AGREININGURINN um
fundarefnið virðist mjög mik-
ili. Pompidou forseti leggur
áherzlu á, að fundurinn fjalli
fyrst og fremst um aukið efna-
hagslegt samstarf og aukið
samstarf i gengismálum.
Hann telur það sérstaklega
aðkallandi, að Efnahagsrikin
samræmi gjaldmiðla sina og
fylgi sem samræmdastri
stefnu i gengismálum. Hin
löndin eru hins vegar treg til
að fallast á þetta, ekki sizt
Vestur-Þýzkaland. Þau leggja
m.a. áherzlu á, að samráð
verði haft við Bandarikin um
gengismálin, en Bandarikja-
stjórn verði vart til viðtals
fyrr en eftir forsetakosn-
ingarnar i nóvember og jafn-
vel siðar, ef forsetaskipti
verða. Sú röksemd lætur þó
áreiðanlega ekki vel i eyrum
Pompidous, að Efnahags-
bandalagið eigi eitthvað að
biða eftir Bandarikjunum i
þessum efnum. Efnahags-
bandalagið verði að hafa sam-
ræmda stefnu i gengismálum
hvað sem öðrum liður.
1 Af hálfu hinna rikjanna,
einkum Benelux-rikjanna, er
lögð áherzla á að fundurinn
fjalli um endurskoðun á skipu-
lagi og starfsháttum banda-
lagsins með það fyrir augum,
að einstök riki hafi ekki sama
vald og áður, heldur verði vald
bandalagsins aukið. Þannig
komi til mála að afnema
neitunarvaldið, sem einstök
riki hafa nú á ráðherrafund-
um, en i staðinn verði meiri-
hlutinn látinn ráða. Þetta má
Pompidou ekki heyra nefnt.
Iiann heldur fast við þá stefnu
de Gaulles, að bandalagið
verði ekki riki heldur banda-
lag sjálfstæðra þjóðrikja.
i ÞESSU sambandi er mikið
rætt um, hvort samræma skuli
stefnu bandalagsrikjanna i
utanrikismálum.öll rikin eru
meira og minna fylgjandi þvi,
að aukin verði samráð þeirra
um utanrikismál, en Frakkar
vilja lara gætilegast i þeim
efnum og aísala sem minnstu
af sjálfsákvörðunarrétti sin-
um. Sennilega munu Bretar
einnig hallast á þá sveif.
ÖLL rikin virðast sammála
um, að sett skuli á laggirnar
sérstök stofnun, sem annist
stjórnmálalegt samstarf rikj-
anna og samræmingu á stefnu
þeirra út á við. Frakkar virð-
ast leggja mikið kapp á, að
þessi stofnun verði i Paris, en
önnur riki virðast vilja hafa
hana i Brússel, þar sem aðal-
miðstöð bandalagsins er. Ann-
ars eru stofnanir bandalagsins
nokkuð dreifðar. Þannig held-
ur þing þess fundi sina i
Strassbourg, en skrifstofa
þess er i Luxemburg. Frakkar
segja, að það muni draga úr
óeðlilegu miðstöðvarvaldi, ef
stofnun bandalagsins sé hæfi-
lega dreift.
Allmikla athygli hafa vakið
tillögur, sem Pierre Hamel,
utanrikisráðherra Belgiu', hef-
ur borið fram um aðstoð Efna-
hagsbandalagsins við
þróunarlöndin. Hann hefur
lagt til, að Efnahagslöndin
veittu til slikrar efnahagsað-
stoðar jafnhárri fjárhæð og
þau verja nú til vigbúnaðar,
eða um 4% af þjóðartekjun-
um. Hamel telur, að Efna-
hagsbandalagið eigi að taka
forustuna af bæði Banda-
rikjunum og Sovétrikjunum i
þessum efnum, enda hafi
Efnahagsbandalagsþjóðirnar
miklu meiri þekkingu á mál-
efnum þróunarlandanna en
Bandarikjamenn og Rússar.
Þessar tillögur Hamels hafa
enn ekki hlotið mikinn hljóm-
grunn i bandalagslöndunum
utan Belgiu.
BERSÝ NILEGT er, að
Efnahagsbandalagið á eftir að
hafa miklar breytingar i för
með sér i málefnum þessara
þjóða, sem taka þátt i þvi. Sið-
asta dæmið er það, að siðastl.
föstudag höfðu starfsmenn
Dunlop-Pirellisverksmiðj-
anna, sem starfa á Bretlandi
og ltaliu, samtimis verkfall i
báðum löndunum. Verkfallið
var háð til að mótmæla fækk-
un starfsmanna. Það er nú
orðin regla fyrirtækja, sem
starfa i mörgum löndum
að auka reksturinn i einstök-
löndum eða
draga úr honum ettir pvi,
hvernig kaupgjaldið og
ástandið á vinnumarkaðnum
er. Þetta vilja verkalýðssam-
tökin hindra og þvi eru þau að
hefja samstarf yfir landa-
mærin, sem ekki hefur áður
þekkzt. Þannig stendur þessa
dagana yfir fundur i Geríf', þar
sem mættir eru fulltrúar frá
starfsmönnum við Ford-verk-
smiðjurnar i Vestur-Þýzka-
landi, Frakklandi, Belgiu,
Hollandi og Bretlandi. Til-
gangur fundarins er að sam-
ræma kröfur um kjör og að-
búnað i öllum þessum löndum.
Þannig eru hinir alþjóðlegu
auðhringar nú einnig að gera
verkalýðssamtökin alþjóðleg.
Þ.Þ.