Tíminn - 20.06.1972, Blaðsíða 12
12
TÍMINN
Þriðjudagur 20. júni 1972.
BÖRN I KÍNA
Tómstundaheimili, þar sem börnin læra alls konar listir og búa meira að segja til hluti i tæki handa
ýmsum verksmiðjum.
Hvernig er að vera barn i Kina?
Eitt bregzt að minnsta kosti ekki:
Börn i Kina hafa nóg af leikfélög-
um. Kinverjar eru átta hundruð
milljónir, og þegar við hugsum til
þess, að islendingar eru aðeins
tvö hundruö þúsund, ætti okkur að
skiljast, að viða muni vera krakk-
ar á kreiki. Sé fólkið viðlika barn-
margt þar og hór, ættu að vera
fjögur þusund sinnum fleiri börn i
Kina en á fslandi."En áð v'isu er
Kina miklu stærra land.
Hvað gera börn i Kina? Börn
eru sjálfum sér lik, hvar sem er i
heiminum, cn það er misjafnt,
hvernig fullorðna fólkið býr að
þeim. Kinverjar leggja mikla
áherziu á uppeldi barna, og þeim
er ungum kennt að vera iðin og
vinnusöm, trú og dygg. Kornung-
um er þeim innrætt, að þau séu
þegnar mikils samfélags, þar
sem hver og einn verði að standa i
stöðu sinni af fremsta megni.
i borgum vinna foreldrarnir i
verksmiðjunum eða öðrum
vinnustöðvum venjulegan vinnu-
tima. Og með þvi að enn vantar
viða dagheimili handa börnum,
svo að nægja megi, eru þau, sem
eiga afa eða ömmu, oft i umsjá
þeirra á daginn. Fyrst og fremst
á þetta þó við um yngstu börnin.
Á dagheimilunum kinversku er
börnunum margt kennt. Þau
syngja, teikna, mála og móta
myndir, og þau iæra leik og fram-
sögn. Á tómstundaheimilum læra
þau alls konar tæknistörf, til
dæmis að búa til hluta i útvarps-
tæki.
Kinverjar leggja kapp á, að öll
börn læri á ungum aldri eitthvað
það, sem getur orðið þeim til
gagns siöar i lifinu. Fjöldi visna,
sem börnin syngja, snýst um það,
hversu mikilvægt sé að vinna og
gera alla hluti sem bezt. Sama
máli gegnir um sjónleikina, sem
þau æfa.
Bæði i visunum og leikritunum
er iðulega á það minnt, að á
valdadögum keisaranna hafi
Kina verið eitt af fátækustu lönd-
um heims, þar sem alþýða manna
bjó löngum við hungur og litil
l)örn dóu af megurð. Siðan er vak-
in athygli á þvi, að nú fá allir
næga næringu og öll börn ganga i
skóla, þar sem þeim er kennt
margt gagnlegt, er áöur gat að-
eins hlotnast þeim, sem stóðu
bezt að vigi.
Börnin byrja skólagönguna sex
ára. ()g þá hefst i rauninni starfs-
ævin. Þetta er eitt hið fyrsta, sem
þeim er kennt aðsegja: „Lengi
lifi Maó formaður!” En það
kunna þau raunar flest, áður en
skólagangan hefst.
Lif barnanna kinversku er alls
ekki eintóm vinna. Þau leika sér
Lcikvöliur í Shanghai. Biiniiii lieilsa mcð þvi að klappa saman hönd-
u n u ni.
Litil lelpa á dagheimiii segir
l'ram kvæði um Maó formann.
lika, og borðtennis æfa þau af :
mikilli elju. öll börn, sem til |
nokkurs aldurs eru komin, mega \
heita stórmeistarar i borðtennis á
vestrænan mælikvarða.
Leikföng eiga börnin lika, þótt j
ekki séu þau jafniburðarmikil og
gerist meðal hinna rikari þjóða á
Vesturlöndum. En þau gera sitt
gagn, þvi að yndið, sem leikföng
veita, fer ekki eftir verðlaginu á
þeim.
Allra eftirsóttustu leikföngin
eru þó smábilar. 1 Kina er enn
fátt um bila, en þessum börnum, ;
sem leika sér að litlu bilunum sin- |
um, hefur verið sagt, að sé (
ætlunarverk þeirra að lyfta landi
sinu og þjóð á það stig, að bifreið-
ar geti orðið þar til almennings- I
nota, og i leik sinum finnst þeim
sem þau séu þegar sezt undir I
stýri, er þau skriða á hnjánum
með leikíöng sin. Milljónum sam-
an lifa þessi börn að hálfu leyti i
draumi um það, sem þau ætla að
gera fyrir föðurlandið með huga
sinum og höndum.
Geta sauðnaut orðið búpen-
ingur? Þessari spurningu velta
menn fyrir sér sums staöar er-
lendis, og í þrem löndum að
minnsta kosti hafa tilraunir verið
gerðar i þessa átt. Þær eiga
lengsta sögu i Bandarikjunum,
þar sem þær voru fyrst stundaðar
i Vermont-fylki, en siðar í Alaska.
Fyrir nokkrum árum byrjuðu
Kanadamenn sams konar
búskapartilraunir á tveim stöð-
um, i Norður-Kanada og viö
Ungavaflóa. Árið 1969 komu svo
Norðmenn sér upp þvilikum bú-
garði i Bardu, sjötiu kilómetra
norðan við Narvik, og var þar
byrjað með tiu nautkálfa og
fimmtán kvigur, er fengnir voru
úr villtri hjörö, er Norðmenn
komu upp i Dofrafjöllum fyrir
nokkrum áratugum.
Óttar Indriðason frá Fjalii
gerir nokkra grein fyrir til-
raunum þessum i maihefti Freys,
sérstaklega með það i huga, hvort
sauðnautabúskapur gæti komið
til greina hérlendis. Styðst hann
þar einkanlega við þá reynslu,
sem fengizt hefur við tilraunir i
Bandarikjunum, þar sem hann
hefur sjálfur starfað að náttúru-
verndarmálum um langt skeið.
Timinn leyfir sér. að rekja laus-
lega efni þessarar greinar, þar
sem það er með þeim hætti, að
fleiri munu vilja kynnast þvi
heldur en þeir, sem eiga kost á
þvi að sjá Frey. Aftan við þennan
útdrátt verður svo tengd stutt
upprifjun um Gottuleiðangur
Ársæls Árnasonar og afdrif sauð-
nauta þeirra, sem komu hingað til
lands ár 1929.
Alfriðuð dýr
Heimkynni villtra sauðnauta
eru einkanlega á Austur-Græn-
landi. Þau eru alfriðuð, enda
hættir þeirra slikir, að maður
með byssu getur murkað niður
heilar hjarðir, ef þvilíkt væri leyft
á annað borð.
Undanþágur hafa verið veittar
stöku sinnum til þess að hand-
sama vissa tölu kálfa til brott
flutnings, og kunna menn orðið á
þvi full tök. Lyfjabyssur eru þó
ekki notaðar, þvi að talið er, að
sterk deyfilyf geti verið skepn-
unum hættuleg. Heppilegast þyk-
ir að fanga fjögurra til sex mán-
aða gamla kálfa, þvi að saman
fer, að þeir eru þá enn meöfæri-
legir, en þó orðnir nógu vaxnir til
þess að þola það hnjask, sem
óhjákvæmilega fylgir sliku. Eru
kálfarnir þá fyrst róaðir með
veikum deyfilyfjum, en siðan
fluttir' burt i flugvélum til þeirra
staða, þar sem þeir eiga að vera
til frambúðar.
Hlýða kalli
Kálfunum er gefin mjólk úr
pela fyrst i stað, ásamt grasi og
laufi, til dæmis gulviðilaufi, sem
þeim finnst mikið lostæti. Flestir
læra átið upp á þennan nýja máta
mjög fljótt, og yfirleitt tekst að
koma einhverju i þá þegar á
fyrsta degi.
Eftir stuttan tima eru þeir
orðnir hændir að þeim, sem hirða
•y >
. v -
.*» .T
Úr tilraunabúi i Bandaríkjunum. Kálfarnir eru gæfir, næstum þvi eins 0|
Sauðnautin eru ákafiega friðsöm dýr og gera engum mein, nema þa
áreitt.