Tíminn - 23.06.1972, Qupperneq 9

Föstudagur 23. júni 1972..
9
tltgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
:Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson
: Andrés Kristjánsson (ritstjóri SunnudagsblaOs Timans)
: Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasonu • Ritstjórnarskrif
stofur f Edduhúsinu við Lindargötu, sfmar 18300-18306
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusfmi 12323 — aúglýs
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurtsimi 18300. Askriftargjalc
225 krónur á mánuði innan iands, i lausasölu 15 krónur ein
takið. Blaðaprent h.f.
Systrah reyf inga r
1 kveðju, sem Björn Jónsson, forseti Alþýðu-
sambands Islands hefur sent Sambandi isl.
samvinnufélaga i tilefni af 70 ára afmæli þess,
er i upphafi réttilega vakin athygli á þvi, að
samvinnuhreyfingin og verkalýðshreyfingin
séu hér á landi sem annarsstaðar tvær greinar
á sama meiði. Markmið beggja séu i raun
samtvinnuð, þ.e. að bæta og tryggja efnalega,
menningarlega og félagslega hagsmuni al-
þýðustéttanna á íslandi. Það sé heldur ekki
nein tilviljun, að þessar systrahreyfingar séu
stofnaðar og sliti barnskónum um likt leyti.
Siðan segir Björn:
,,Þegar verkalýðshreyfingin fór að láta til sin
taka, varð forustumönnum hennar þegar ljóst,
hver nauðsyn var á, að þessar félagslegu
hreyfingar styddu hvor aðra og hefðu sem
nánust tengsl sin i milli. í stefnuyfirlýsingu
Alþýðusambandsins, sem út var gefin ári eftir
stofnþing þess, en sambandið var þá ekki
aðeins fagsamband, heldur einnig stjórn-
málaflokkur jafnaðarmanna, segir t.d. i
skýringum á yfirlýsingunni, að samvinnu-
hreyfingin hafi i mörg ár verið eina ljósið, sem
lýst hafi i náttmyrkri framfaraleysisins hér á
landi. Þekking á eðli og gagnsemi samvinnu
félagsskaparins sé enn skammt á veg komin
nema i einstökum héruðum landsins. Leggja
beri þvi áherzlu á að útbreiða þekkingu á sam-
vinnumálum, og verja skuli fé til þeirrar
starfsemi. Lögð er áherzla á, að alþýðan við sjó
og i sveitum eigi fulla samleið og að ein alþýðu-
stétt megi ekki láta egna sig upp á móti
annarri.
Hér er ekki ráðrúm til að rekja samskipti
hinna tveggja fjöldahreyfinga á löngum
sóknarferli þeirra að skyldum eða sameigin-
legum markmiðum. Þar hefur á ýmsu gengið
og skipzt á skin og skúrir. Báðar hafa þessar
mannfélagshreyfingar orðið stórveldi hvor á
sinu sviði og það svo, að þeim væri fátt
ómáttugt, sem með skynsemi mætti kallast
mögulegt til að efla hagsæld islenzks þjóð-
félags samfara jöfnuði og útrýmingu fátæktar
samkvæmt þeim upphaflega tilgangi, sem
brautryðjendur beggja eygðu sem framtíðar-
markmið. Þeirri skoðun undirritaðs er þó ekki
að leyna, að ýms vixlspor hafi verið stigin i
sambúðarmálum hreyfinganna og að þau hafi
ekki ævinlega verið i þvi horfi, sem æskilegt
hefði verið og árangur þvi ekki orðið eins
stórbrotinn og mögulegt gat talizt. Slikt má þó
ekki verða neinn Þrándur i Götu á komandi
timum, heldur miklu fremur lærdómur, sem
treyst getur samstarfið i framtíðinni.
Ekki leikur á tveim tungum, að verkalýðs
hreyfingin og samvinnuhreyfingin eru og hafa
verið meginstoðirnar, sem hafa þróað og bera
uppi það velferðarþjóðfélag, sem Islendingar
búa nú við. Hvorug hreyfingin hefur mátt án
hinnar vera, né heldur þjóðfélagið i heild, til
þess að þeir miklu árangrar mættu nást, sem
við nú njótum'.'
Það yrði islenzkum alþýðustéttum ómetan-
legur ávinningur, ef þessum tveimur
hreyfingum tækist að vinna i þeim anda, sem
hér er markaður. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Grænt gras sigraði
rauða fylkingu
Söguleg formannskosning í stúdentafélaginu í Osló
Jörund Soma
1 BYRJUN máimánaöar fór
stúdenta viö óslóar-
háskóla. Det norske
Studentersamfund. Ursiit
þessarar kosningar þykja all-
sögulegar i Noregi og reyndar
viðar. Astæðan er ekki sizt sú,
að þau eru athyglisverð vis-
bending um, hvaða mál það
eru, sem virðast eiga mest
hug ungs fólks um þessar
mundir, a.m.k. þess hlutans,
sem hugsar um framtíðina.
Um alllangt skeið hafa rót-
tækir sósialískir stúdentar
ráðið lögum og lofum i Det-
Norske Studentersamfund.
Hér hefur einkum verið um
stúdenta að ræða, sem hafa
verið til vinstri við norska
Alþýðuflokkinn og hafa ýmist
fylgt Sósialíska þjóð-
flokknum, Kommúnista-
flokknum og öðrum róttækum
sósialiskum samtökum. Þeir
hafa haft með sér samtök,
sem þeir hafa nefnt Röd Front
eða rauðu fylkinguna. Yfirráð
þeirra i Stuntersamfunet
sizt byggzt á þvi, að hér hefur
verið um harðsnúinn hóp að
ræða, sem hefur sótt fundi, og
þvi hafa þeir ráðið, þótt þeir
væru i miklum minnihluta
meðal stúdenta. Ýmsar til-
raunir hafa verið gerðar til að
reyna að hnekkja yfirráðum
þeirra, m.a. af hálfu jafnaðar-
manna, en þær hafa jafnan
mistekizt.
AÐ ÞESSU sinni var gerð
tilraun til að hnekkja yfir-
ráðum Rauðrar fylkingar með
nýjum hætti. Stofnuð voru
samtök, sem nefndu sig Grönt
gras eða Grænt gras.
Frumkvæðið að stofnun þeirra
samtaka virðist hafa komið
frá stúdentum, sem hafa
skipað sér undir merki æsku-
lýðssamtaka miðflokkanna
eða Vinstri flokksins, Mið-
flokksins og Kristilega
flokksins. öll þessi samtök
studdu Grænt gras i kosninga-
baráttunni, en voru þó ekki
beinir aðilar að þeim. Sama
munu samtök ungra jafnaðar-
manna hafa gert. Hinsvegar
höfðu ungir ihaldsmenn
sérlista eins og siðar verður
víkið að. Áðalleibtogi Græns-
grass var 25 ára gamall
stúdent, Jörund Uböe Soma,
sem leggur stund á stjórn-
málavisindi við háskólann, en
er jafnframt við nám við
Blaðamannaskólinn um
þessar mundir. Jörund Soma
hefur starfað innan æskulýðs-
samtaka Vinstri flokksins og
átti m.a. þátt i þvi i þing-
kosningunum 1969, þegar
Vinstri flokkurinn valdi fram-
bjóðendur sina á Rogalandi,
að tveir reyndir þingmenn
voru ekki boðnir fram aftur.
Æskulýðssamtökin i flokknum
beittu sér fyrir framboði
róttækari manna, en það
virtist þó ekki gefast vel,
a.m.k. tapaði flokkurinn þing-
sæti i kjördæminu i sjálfum
kosningunum. Þess ber að
gæta, að æskulýðssamtök
norsku stjórnmálaflokkanna
eru öll miklu róttækrari en
sjálfir flokkarnir og gildir þaö
ekki sizt um æskulýðssamtök
miðflokkanna. En þau hafa
lika óneitanlega gert það
gagn, að i þessum flokkum er
nú öllu meira hugsað um
framtiöarmálin og þeir
virðast þvi opnari fyrir nýjum
hugmyndum og breyttum
aðstæðum en bæði Alþýöu-
flokkurinn og Ihaldsflokkur-
inn. Þetta gildir þó seinnilega
mest um Miðflokkinn. Það
þykir ekki ólikleg spá, aö
miðflokkarnir vinni heldur á
i næstu þingkosningum i
Noregi, einkum þó
Miðflokkurinn. Sennilegtþykir
einnig, að Sósialiski þjóð-
flokkurinn komi til sögu sem
þingflokkur á ný.
Auk þess, sem Jörund Soma
hefur starfaö innan æskulýðs-
samtaka Vinstri flokksins,
hefur hann látið málefni
stúdenta verulega taka til sin
og m.a. veriö ritstjóri við
stúdentablaðið Univertas.
STEFNUSKRA samtak-
anna Grænt gras má nokkuð
ráða af nafni þeirra. Það
bendir til, að höfuðáherzla er
lögð á umhverfismálin, en þar
gildir ekki eingöngu að reyna
að halda umhverfinu hreinu
með einhliða náttúruverndar-
aðgerðum, heldur verður aö
skipuleggja byggðamálin með
þetta fyrir augum. Það þarf að
vinna gegn þvi aö fólkið hópist
á fáa staði, heldur dreifist
eðlilega um landið. 1 stað þess
að leggja höfuðáherzlu á
eflingu einstakra atvinnuvega
eða eflingu einstakra stéttar
samtaka, ber að leggja
áherzlu á eflingu byggöarlag-
anna og treysta stöðu þeirra
sem sjálfstæðra heilda. Það á
að vinna gegn of miklum
samdræftivaldsinsog byggðar-
innar, heídur dreifa hvor
tveggja eftir þvi, sem kostur
er. Þannig verður skapaður
beztur grundvöllur fyrir raun-
hæft lýöræði og rétta
umhverfisvernd. Aukinn hag-
vöxtur er ekki aðalatriðið,
heldur heilbrigt lif og eðlilegt
frjálsræði. Menn þurfa að geta
verið sem mest lausir við þá
streitu og firringu, sem fylgir
vélvæðingu og stórborgum.
Af þessum ástæðum m.a.
vinnur Grænt gras eindregiö
gegn aöild Noregs að Efna-
hagsbandalaginu og er and-
stætt bæði kapitalisma og
marxisma, þar sem báðar
þessar stefnur fela i sér aukið
miöstjórnarvald og hafa hag-
vöxtinn sem helzta leiðarljós.
Ekki sizt stafar hættan frá
hinum stóru tillitslausu
auðhringum, sem ekki hugsa
um annað en aukna fram-
leiðslu og gróða. Afstöðu
Græns grass má annars
nokkuö marka af vigorðum
eins og „Nei til EF"(Efna-
hagsbandalags Evrópu),
„Solidaritet med ár 2000”,
„Avslör og bekjemp kapital-
kreftene” og „Solidaritet med
alle undertrykte”.
FORMANNSKOSNINGIN
fór fram laugardaginn 6. mai
á langsamlega fjölmennasta
fundi, sem hefur verið haldinn
i sögu Stundentersamfunets.
Um 4500 stúdentar sóttu
fundinn, en um 3000 greiddu
atkvæði. Æsingar voru all-
miklar og voru rauöliðar ekki
sizt vigalegir. Úrslitin urðu
þau I fyrri umferö, aö Soma
fékk 1394 atkvæði, Svein
Montensen sem Rauða
fylkingin bauð fram, fékk 1308
og Dag Kristian Mörland, sem
ihaldsmenn buðu fram, fékk
289 atkvæði. 1 siðari umferð
fékk Soma 1609 atkvæöi, en
Mortensen 1262, en þeir voru
þá tveir i kjöri.
Rauöa fylkingin tók
ósigrinum ekki vel og forustu-
menn hennar lýstu yfir, að
þeir myndu brátt ná völdum
aftur. Óneitanlega er Rauð
fylking lika stórum skipu-
lagðari og samstæðari félags-
skapur en Grænt gras.
Forráðamenn Græna grassins
segja, að það sé reyndar
máltæki að rautt haust komi
eftir grænt vor, en grænt vor
komi lika aftur eftir rautt
haust. En hver sem framtíöin
verður i þessum efnum, er
Grænt gras eigi að siður
merkileg visbending um,
hvernig stór hluti ungs
menntafólks I Noregi hugsar
um framtíöarmálin um
þessar mundir.
Þ.Þ.