Tíminn - 30.06.1972, Qupperneq 10

TÍMINN______ Föstudagur :íO. júni 1072
Y KIRKJUGARÐUf
LEKTORINN A
OG LEIKARIN
„Or einu i annað”, kölluðum
við greinaflokk, sem hófst hér i
blaðinu á miðvikudaginn. Hér
verður haldið áfram á svipaða
lund, þvi að ekki er laust við, að
við höfum frétt að þetta hafi þótt
sæmileg lesning, og kannski all-
góö hugmynd að birta greina-
flokka af þessu tagi i blaðinu
annað veifið.
Þess vegna fitjum viö upp á
svipuðu spjalli i annað sinn og
leitum eins og áður fanga á fleiri
miðum en einu.
Umsjónarmaður kirkju-
garða
Maður heitir Aðalsteinn
Steindórsson. Hann er i þjónustu
þjóðkirkjunnar, eftirlitsmaður
kirkjugarða i landinu. bvi starfi
skilst mér,að hann hafi gegnt i
fimm ár. bar mun ekki skorta
verkefni þvi að hvorki mun vel né
smekklega um garða gengið, i
öllum grafreitum tslendinga.
Viða þarf ráð að gefa og fylgjast
með þvi að menn færi þau sér
réttilega i nyt.
Aðalsteinn segir, aö þaö sé að
sinum dómi miklu smekklegra að
hlaða veggi umhverfis kirkju-
garða úr islenzku grjóti heldur en
steypa þá, og þvi munu áreiðan-
lega margir samsinna. Aftur á
móti mætir hann viða þeim mót-
bárum, að þeir séu fallnir i
valinn, gömlu mennirnir, sem
kunna að hlaða, svo að vei stóð og
snilldarhandbragð var á. Sú var
tiðin, að góður hleðslumaður var
mikils metinn, en nú eru þeir
sjálfir komnir i kirkjugaröana,
ásamt spunakonunum miklu,
sláttumönnunum góðu, og þeim
sem kunnu að rista torf, búa til
reiðinga úr rótarþráðum mel-
gresis, smiða keröld, og bvttur
eða bara bregða fallegr gjarðir
úr hrosshári, og gera skó úr
hrossleðri eða sauðskinni.
Ein er þó sú stétt, sem enn
leggur talsverða rækt við grjót-
hleðslu. bað eru garðyrkju-
mennirnir.
Sjálfur vann Aöalsteinn
Steindórsson áður i Hveragerði —
og ekki á slorlegri stað en hjá
Ingimar Sigurðssyni i Fagra-
hvammi — menn vita margir,
hvernig þar er umhorfs. Frá
garðyrkjumannastéttinni er helzt
að vænta endurnýjunar ikunnáttu
við grjóthleðslu. Ætli Grétar
skólastjóri þyrfti ekki eiginlega
aö verða sér úti um einhvern
kunnáttumann á þessu sviði —
kunnáttumann frá gamla
timanum, ef hann kynni einhvers
staðar að leynast enn — svo aö
piltarnir hans geti notið góðs af
aldagamalli reynslu ótal kyn-
slóða,en þurfti ekkiaðeyða tima
i að þreifa sig áfram?
Saga vestan
úr Arnarfirði
bað voru sem sagt kirkju-
garðarnir, sem við vorum að tala
um. Og mikil ósköp: bað eru til
vel hirtir kirkjugarðar — alveg
frábærlega vel hirtir. bað er ein-
mitt til þess að vekja athygli á
frábæru snyrtimenni og afburða-
fallegum kirkjugarði, sem Aðal-
steinn kom hér inn til okkar um
daginn. Og hér kemur saga hans:
1 landi LiUueyrar, sem er
skammt fyrir sunnan Bildudal, er
kirkjugarður á sléttum grónum
grundum. bjóðvegurinn er milli
garðs og sjávar, og svo háttar til,
að garðurinn blasir við veg-
farendum. Svo er viðar. 1 þessari
sókn þarf enginn að roðna, þótt
til garðsins sé horft, þvi að þar fer
saman alúð og snyrtimennska.Og
fleira er í góðu lagi hjá þeim
þarna, heldur en auga veg-
farandans sér. Og nú segir Aðal-
steinn frá:
Aður fyrr var kirkjugaöurinn i
Otrardal. En hann var fluttur og
séra Jón Arnason vigði þennan
nýja grafreit árið 1926. Fræði-
maðurinn Ingvaldur Nikulásson
varð kirkjugarðsvörður og færði
legstaðaskrá samkvæmt
uppdrætti allt frá byrjun. Seinna
tók við þessari skýrslugerð
bróðursonur hans, Ingimar
Júliusson. bannig hefur legstaða
skrá verið gerð frá þvi fyrst var
gert leiði i garðinum.
betta er að visu ekki einsdæmi
þar sem kirkjugarðar hafa verið
faldir umsjá glöggra og sam-
vizkusamra manna. Hitt er aftur
á móti afar sjáldgæft, að áhuga
maður fórni tima og leggi á sig
mikla fyrirhöfn til þess að hirða
kirkjugarð af þviliktri natni og
hér gefst dæmi um.
Árið 1969 barst mér bréf, segir
Aðalsteinn Steindórsson frá
þáverandi sóknarpresti á Bildu-
dal, séra Sigurpáli ólafssyni.
Hann vildi fá leiðbeiningar um
minnismerki og umhirðu
kirkjugarða,ög var þessa farið á
leit vegna ungs manns þarna i
sókninni, Jóns Kr. Ólafssonar,
sem hafði hug á þvi að lagfæra
legstaði ættmenna sinna. Ég varð
að sjálfsögðu við þessari ósk,
segir Aðalsteinn enn fremur, og
ekki leið á löngu, þar til Jón fór að
vinna i kirkjugarðinum. Ýmsir
snéru sér til hans og báðu hann að
rétta við höll og snúin minnis-
merki, nema burt ónýtar
girðingar uppræta illgresi, tyrfa
og betrumbæta grasleiði, og
annað þess konar. Sumir fengu
hann lika til þess að sameina
grafreiti ættmenna og f jölskyldna
svo að þau mynduðu eina heild.
Hjáverk ungs manns meö
smekkvisi og elju.
Nú sjá Jón fljótlega, aö
garðurinn myndaði ekki svipgóða
æskilega heild á meðan hingað og
þangað um hann voru leiði, sem
ekki höfðu verið snyrt. Hann snéri
sér þess vegna til þeirra, eða
leitaði þá uppi, er hann ætlaði, að
einkum væru þessi afræktu leiði
hugarhaldin.Flest var þetta fólk
flutt á brott, en Jón sagði þvi, i
hvilíkri óreiðu legstaðirnir væru.
talaði um hvað gera þyrfti og
bauð fram aðstoð sina við lag-
færningu og útvegun minnis-
merkja. betta ver þegið með
þökkum. En þau eru orðin mörg
handtökin, sem látin hafa verið i
té, og árangurinn sýnir sig-. bað
er undravert, hvað gera má i hjá-
verkum, ef viljann brestur ekki.
betta er orðrétt frásögn Aðal-
steins Steinddrssonar. Hann bætir
þvi við, að viða um land sé kirkju-
görðum sýnd virðing og hirðing
þeirra i lagi. Undanfarið ár hefur
verið ráðizt i framkvæmdir sem
vitni um stórhug, og festu. En það
er með kirkjugarðana eins og allt
annað, auðvelt er að vanda um
það, sem miður fer, en ekki siður
skylt að halda þvi á loft, sem vel
er gert.
Almenn umhirða innan kirkju-
garðs má aldrei falla niður, segir
Aðalsteinn að lokum. bess vegna
er það mikill fengur fámennri
kirkjusókn að eiga völ á af-
bragðsmanni til umhirðu i kirkju-
garði — manni, sem hirðir hann
af þvilikri elju og smekkvisi að
það er öllu byggðarlagi til sóma.
,,Ég óska Bildudalssókn til
hamingju með vel hirtan garð, og
þakka Jóni Kr. Ólafssyni vel
unnin störf.”
Með þessum orðum kveður
Aðalsteinn okkur.
Úr Lundúnaborg að Gils-
bakka í Hvitársíöu
Fyrir sem næst áratug kom
hingað til lands ung stúlka,
stúdent, Ruth Christine Ellison.
bessi unga stúlka fæddist og ólst
upp i Lundúnaborg, þar sem
milljónirnar búa, og erindi
hennar hingað var að safna vit-
neskju um skáldið, William
Morris, sem ferðaðist talsvert um
Island á öldinni sem leið og hafði
gamla Jón i Hliðarendakoti að
fylgdarmanni — þann, sem
borsteinn Erlingsson kvað svo
fallega um,og i elli sinni sótti um
styrk til alþingis til þess að herja
útilegumenn þá eða þursa sem
hann var farinn að halda, að
hefðust við á öræfum Bergþór }
Bláfelli og það kyn.