Tíminn - 30.06.1972, Page 11

Föstudagur :S0. júni 1972
TÍMINN
11
Þetta var nú annars útúrdúr —
það var Ruth Christine Ellison,
sem hér átti að minnast á. Hún
ætlaði aðeins aö hafa skamma
viðdvöl i Reykjavik og siðan
langaði hana til þess að bregða
sér snöggvast i sveit. Það var
ráðið, að hún færi að Reykholti, til
prestsfrúarinnar þar, önnu
Bjarnadóttur, Sæmundssonar,
sem er enskukennari eins og
margir munu vita.
Nú hittist svo á, að prestsfrúin
gat ekki verið heima um það
leyti, sem enska stúlkan ætlaði
sér að vera þar efra og þess
vegna talaðist svo til, að hún færi
aö Gilsbakka i Hvitársiðu, þar
sem búa þeir feðgar, Sigurður
Snorrason og Magnús Sigurðsson,
og konur þeirra, Anna Brynjólfs-
dóttir og Ragnheiður Kristófers-
dóttir.
Máltæki segir, að mjór sé
mikils visir: Siðan hefur þessi
stúlka verið á Gilsbakka sumar
hvert.
A vetrum er hún lektor í Jór-
vikurháskóla á Englandi, en á
sumrin kaupakona á Gilsbakka.
Hún kemur venjulega um
mánaðamótin júní og júlí og er
fram yfir réttir. Einu sinni var
hún meira að segja fram yfir ný-
ár, af þvi að hún átti fri það
haustið og i annað skipti kom hún
i maimánuði en skrapp siðan
aftur til Englands vegna prófa i
háskólanum. Jafnskjótt og til
Reykjavikur kemur, sætir hún
jafnan fyrstu ferð upp i Hvitár-
siðu. Reykjavikurborg hefur litið
aðdráttarafl á þann, sem alizt
hefur upp i Lundúnum.
„Komin heim að
Gilsbakka"
Að sjálfsögðu talar Ruth
Christine Ellison islenzku eins og
ég og þú, og hana talsvert betri en
margir, sem hér eru bornir og
barnfæddir. Hún gengur i öll
venjuleg verk sem unnin eru á
sveitaheimili, þvi að hún er ekki
nein spari-kaupkona og hefur af
þeim ósvikna ánægju eins og raun
ber vitni. Hún kann orðið fyrir
löngu allt er gera þarf og vilar
ekki fyrir sér að taka til hendi,
hvort heldur fé er rúið eða heyi
rekið af velli.
Gilsbakkafólk litur á hana og
umgengst hana eins og hún væri
ein úr fjölskyldunni, og við
þykjumst hafa af þvi sannar
fregnir að hún tali um, að hún sé
komin heim, þegar hún kemur að
Gilsbakka frá háskólakennslunni
i ættlandi sinu og fari ekki dult
með það, að hún sé fegin að vera
„komin heim.”
Okkur þótti timabært að
minnast á þessa ensku mennta-
konu af þvi að hún er einmitt nú
að koma eða alveg nýkomin að
Gilsbakka.
Það er langt siðan við hér á
Timanum höfðum fyrst spurnir af
Ruth Christine Ellison, og því er
ekki að leyna að okkur þykir vænt
um að vita um þær tryggðir, sem
hún hefur bundið við þennan bletti
Borgarfirði, og það er trú okkar,
að fleiri muni fá á henni góðan
þokka, er þeir hafa lesið þessar
linur.
Þaö er tölfræöin sem vísar
veginn
Gisli Alfreðsson leikari hefur
hlotið hæsta vinninginn i knatt-
spyrnugetraununum. Þetta væri
kannski ekki svo mjög i frásögur
færandi, ef maðurinn væri mikill
áhugamaður um knattspyrnu og
fylgdist vandlega með framvindu
þvilikra mála. En það er nú eitt-
hvað annað.
— Ég hef engin áhuga á knatt-
spyrnu, segir Gisli sjálfur — öllu
frekar leiðist mér þess háttar. Ég
veit ekkert um þessar ensku
knattspyrnusveitir — manekkiá
þeim nöfnin, hvað þá meira, þó ég
geti auðvitað gáð að þvi hvað þær
heita.Aftur á móti hef ég tölfræði-
legan áhuga.
Galdurinn er þessi: Á
leikæfingum þarf Gisli oft að biða
þess, að hann sé kallaður fram,
og þá dundar hann við þetta.
Hann bjó sér til tölfræðilegt kerfi,
sem tengt er spám, er birtast i
blöðum. Venjulega hefur hann
þetta fjóra, átta og allra mest tólf
seðla. Hann hefur alltaf að
minnsta kosti niu eða tiu rétta
sem kallað er, á einhverjum
þessara seðla, þótt það þýði ekki
vinning.
Og svona er sú saga og þar með
látum við þessu lokið að sinni.
.1.11. |
Gilsbakki I Hvitársiöu, — sveitabærinn, þar sem Rut Christine Ellison, lektor i Jórvikurháskóla, unir
sér bezt. Ljósmynd: Páll Jónsson.

MERKILEGT
TfMARIT
Blik heitir rit, sem einstakur
maður i Vestmannaeyjum hefur
skrifað og gefið út i hartnær 30 ár.
Maður sá, sem gefur þetta rit út
og hefur sjálfur skrifað og samið
efni þess, er Þorsteinn Þ.
Viglundsson, kennari i Vest-
mannaeyjum um árabil og
skólastjóri gagnfræðaskólans þar
þriðjung aldar. Nú siðustu árin
hefur hann einvöröungu helgað
Sparisjóði Vestmannaeyja starfs-
krafta sina, en verið forstöðu-
maður hans i 30 ár.
Viða eru, sem kunnugt er, gefin
út blöð óg timarit, sem einkum
láta til sin taka söguleg og liöandi
stundar málefni viðkomandi
landshluta eða kauþstaða. En
það hygg ég einsdæmi.aö einn og
sami maður, sem annars er i fullu
starfi, skrifi gefi út og kosti slikt
rit einti, og pað með slikum
myndarbrag og af slikri þraut-
seigju, og þar er siður en svo um
uppgjöf að ræða, þótt maðurinn
sé nú kominn á áttræðisaldur.
Vestmannaeyjareru um margt
sérkennilegar, bæði um legu,
landslag og bjargræðisvegi, sem
munu vera fjölbreyttari en i
nokkrum öðrum kaupstaö á landi
hér. Saga Vestmannaeyja og
lif úaðarhættir eru þvi um margt
öðruvisi og forvitnilegri en
gengur og gerist Þar eru gjöfulust
fiskimið á landi hér, en örðug-
leikar á búsetu óviða meiri. Má
þar nefna hafnleysi og nálægð
stormasams úthafs, þar til úr
hefur verið bætt á siðustu árum.
Þá er vatnsleysið og örðugleikar
á samgöngum, sem enn er ekki úr
bætt, að þvi er hinu siðara
viðkemur.
Ég hef að visu ekki séð nema
tvö siðustu hefti Bliks, 1971, og
1972, en þau sendi útgefandinn
mér eftir fund okkar á aðalfundi
Sambands isl. sparisjóða i vor,
og þótti mer það góð og merkileg
sending.
Ég ætla aðeins að greina frá
nokkrum þeim þáttum, sem
siðasta heftið fjallar um: Siminn
lagður milli Eyja og lands, Fiski-
mjölsverksmiðjan i Vestmanna-
eyjum, Saga barnafræðslunnar i
Vestmannaeyjum (Það er 6. kafli
þess þáttar, en þar var fyrsti
barnaskóli á tslandi stofnaður og
starfræktur á árunum 1745-1756,),
Lúðrasveitir i Vestmannaeyjum,
Þrir hljómsveitarstjórar i Vest-
mannaeyjum, Minjaskrá
Byggðarsafns Vestmannaeyja, 1
kafli.
Allir eru þessir þættir eftir
ritstjórann nema einn. Alls er
efnisyfirlitið 23 liðir, og 14 eru
eftir ritstjórann.
Eitt af áhugamálum og auka-
verkefnum ritstjóra Bliks er
Byggðarsafn Vestmannaeyja,
sem hann veitir forstöðu og hefur
unnið manna mest við að koma á
fót,_ og er það ekki orðið neitt
smátt i sniðum og virðist þegar
eiga urmul af gömlum tækjum úr
atvinnusögu Eyjanna, ásamt
mörgu öðru forvitnilegu,
I þessu hefti eru margir þættir
um einstaka menn, sem lifað hafa
og starfað i Vestmannaeyjum og
viðar, og eru þeir margir stór-
merkilegir, flestir skráðir af
ritstjóranum.
Þá eru i báðum heftunum fjöl-
margar ágætar myndir, bæði af
mönnum, húsum og bátum, sumt
hefur timans tönn þegar afmáð,
en ekki eru þær ómerkari fyrir
það.
Nú er það ekki á allra færi að
segja sögur manna og mannlegra
samskipta, félagsmálasögu,
atvinnu- og framfarasögu svo
merkilegs kaupstaðar sem Vest-
mannaeyjar eru, og það á mestu
framfara- og umbrotatimum,
sem af eru þessari öld, svo aö vel
sé. En þetta hefur Þorsteini Þ.
Viglundssyni tekizt mætavel, ekki
sizt fyrir hlédrægnislausa hrein-
skilni og sannleiksást, er kémur
fram i þáttunum i þessu riti. Þeir
eru annað og meira en þurr
upptalning eða þar sem dregin er
fjöður yfir það, sem koma kann
við kaun þeirra, er i hita barátt-
unnar hafa freistazt til að gleyma
hagsmunum og rétti meðborgara
sinna.
Enda má viða finna i ævisögum
manna, sem fjölmargar hafa
veriö skrifaðar og gefnar út,
siðan Guðmundur G. Hagalin reið
á vaðið með sögu Sæmundar
Sæmundssonar, Virkir dagar,
merkilegar og hreinskilnar
játningar á ýmsu, sem aldrei
hefði annars séð dagsins ljós, en
ómetanlegur fengur er i að fá
skjalfest. Það væri freistandi að
taka upp ýmsa merkilega kafla
þessum orðum til staðfestingar,
en ég verð að stilla mig um, að
mestu. Þó get eg ekki stillt mig
um að taka hér tvo smákafla:
„Eftir að ég hafði slitið
Unglingaskóla Vestmannaeyja i
marzmánuði 1929, réðst ég verk-
stjóri hjá einum af hinum stærri
útgerðarmönnum hér i bæ.........
Afli var mikill og við lögðum að
okkur, eins og þrekið frekast
leyfði. Ég taldi mig hafa dug-
mikið vinnulið, að mestu leyti
karlmenn......Unnið var meðan
verkefnið var aðkaliandi og stætt
var fyrir þreytu fyrir dagkaupið
eitt, 12 krónur....Kl. 8 á páska-
dagsmorguninn var öllum hnífum
fyrirvaraiaust stungiö niður i
flatningsborðið. Vinnu var lokið,
hlifðarklæðum kastað af sér i
fússi, fannst mér, til að snæða,
sofa og hvilast. Þá var eftir að
rista 700 þorska á kviðinn og slita
úr þeim slógi. Þvi verki hafði ég
lokið kl. 12 á hádegi”.
,,...Þessi góðkunningi minn,
sem við heimsóttum, átti 1/3 i
vélbát, sem hann var formaöur á
og aflaði vel. Og þessum
kunningja minum varð vissulega
mikið úr tekjum sinum og fé, þvi
að hann bjó yfir hyggjuviti og
hagsýni.
Við komum heim til hjónanna
og fengum hinar beztu viðtökur,
enda voru þetta valinkunn
ágætishjón. Þegar inn i gang
hússinskom, veitti ég þvi athygli,
að allar hurðir stóðu upp á gátt —
einnig hurð salernisins með öllum
nýtizku gögnum þar, postulins-
kerfi til affermingar, baðkerfi af
dýrustu gerð, skápum og spegli
eða speglum. Við litum svo á, að
húsmóðurin hefði ekki viljað láta
það fara framhjá okkur, hversu
vel hún byggi — einnig þar — og
yfirstéttarlega, þvi að þannig
bjuggu þá aðeins hinir nýrikustu i
kaupstaðnum.
Þegar við svo gengum i stofu,
stóð þar stórt og fagurt skrifborð
af sömu gerð og ég hafði séð i
skrifstofu eins rikasta manns
Eyjanna.
Til hvers var svo þetta fallega
skrifborð notað á heimili hins
næsta óskrifandi heimilisföður?
Það var allt þakið „dúllum”,
hekluðum smadúkum, sem á
stóðu blóm og postuiinshundar og
glerjaðir fuglar. Þannig var þetta
viðar á vestmanneyskum
heimilum.”
Það skal tekið fram til
skýringar, að á fyrstu árum
útgerðar vélbátanna borguðu þeir
sig aö fullu á einum til tveimur
árum. En kaup verkstjórnas
Þ.Þ.V.. var kr. 12.50 á sólarhring,
hvað þá verkafólks á fyrstu
uppgangsárum vélbátanna.
Hér læt ég staðar numið, en ef
þessar tilvitnanir eru ekki merki-
leg þjóðlifsfyrirbæri, þá kann ég
ekki ritað mál að meta.
Þakka ég svo vini minum
Þorsteini Þ. Viglundssyni þessi
merkilegu rit.
Hjarðardal 8/6 1972,
Jóhannes Daviðsson