Tíminn - 04.07.1972, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Þriðjudagur 4. júli 1972
Allir dropasteinar eru
friðaðir
En sláumst nú i för með kon-
ungi Bláfjallanna, Einari Ólafs-
syni. Við vorum ekki komin á
enda nýja vegarins þegar við rák-
umst á Gisla Sigurðsson úr Hafn-
arfirði. Hann hafði heyrt auglýs-
ingu Ferðafélagsins i hádegisút-
varpi og strax fengið i sig fiðring
að halda til fjalla. Hann fór af
stað úr Hafnarfirði um klukkan
hálf fjögur sem leið lá Selvogs-
götu, að Hellum um Kristjánsdali
og i veg fyrir Ferðafélagsfólk.
Yngismeyja birtist úr iðrum jarðar.
Á miðvikudaginn var tóku
Ferðaféiagsmenn upp þá ný-
breytni að efna til kvöldferðar út i
náttúruna. Lagt var af stað frá
Umferðamiðstöð kl. 8 um kvöldið
og farið var i Bláfjöll, hið nýja
útivistarsvæði i nágrenni Heykja-
vikur, og þar skoðaðir heilar i
leiðsögn Einars ólafssonar, sem
er þaulkunnugur á þessum slóð-
uin. Veður var yndislegt og ekki i
kot visað að hafa Einar með i för-
inni, en hann hefur legið úti I Blá-
fjöllum og nágrenni á öllum árs-
timum, oftast nær einn sins liðs.
Hann hefur fundið 100 heliisinn-
ganga á svæðinu milli Bláfjalla,
Stóra Kóngsfells, Kristjánsdala
og Þrihnjúka og tclur þá senni-
lega fleiri. Aöur en lengra er
haldið i frásögn af Bláfjallaferð
skal tekiö fram, að nú a mið-
vikudaginn efnir Ferðafélag ts-
lands til annarrar kvöldferðar og
að þessu sinni i Hrauntungu fyrir
sunnan Hafnarfjörð, þar sem
náttirufegurð og gróöursæld er
mikil.
Þegar á leiðarenda kom tók
þessi 40-50 manna hópur þeg-
ar til fótanna með Einar i fylking-
arbrjósti. Steinsnar frá skiða-
svæðinu leiddi Einar okkur inn i
fyrsta hellinn með sérkennilegu
hraunrennsli i botninum og feg-
urstu dropasteinum i lofti og hell-
isgólfi. Ungum mönnum i hópn-
um tókst reyndar að finna annan
helli með lengri dropasteinum en
sjálfur Einar hafði séð, voru þeir
allt að þvi jafnlangir og manns-
handleggur. Sýnir þessi fundur.að
neðanjarðarsalir Bláfjallanna
eru mikið og ókannaö svæði.
Allir dropasteinar á Islandi eru
nú friðaðir. Ef ferðum fólks fer að
fjölga i Bláfjöll þarf að gæta mik-
illar varkárni svo náttúruverð-
mæti spillist ekki. Fólk þarf að
vera vel búið ljósum bæði til að
geta skoðað undur hellanna og til
að gætá þess. að það brjóti ekki
niður sérstæðar hraunmyndir og
dropasteina. Þetta var i fyrsta
sinn,sem stór hópur manna fór i
hellana i Bláfjöllum.
Við fórum i fleiri hella með Ein-
ari. Á einum stað gengum við um
300 metra neðanjarðar og hvergi
var sá hellir það lágur að skriða
þyrfti. Annars staðar var sigið i
kaðli niður um op og komið út um
annan hellismunna nokkuð frá.
Viða voru fallegar súkkulaði-
brúnar hraunmyndanir og rakinn
i hellunum skirði litina. Rautt og
svart á milli. A einum stað fundu
leiðangursmenn kindarbein
lengst inni i hellisrana, minjar
um einmanaleg endalok eins
heiðarbúans.
1 fyrsta sinn, sem Einar ólafs-
son fór i helli i Bláfjöllunum,
hafði hann ekki annaö til að lýsa
sér en einfalt vasaljós. Bráðlega
var afl rafgeymisins á þrotum og
ljósið slökknaði. Einar settist þá
niður og beið eftir að rafgeymir-

Þrir fcröafélagsmenn kanna eitt' hellisopið, Ragnar S. Jónsson, Jörundur Guðmundsson prentari og Guðrún Hallgrimsdóttir verkfræöingur skoða súkkulaði-
Jóhannes ólafsson og Friörik Danielsson. hraun úr einum hellanna.
Þriðjudagun 4. júli 1972
TÍMINN
13
■ -
Frásögn
og myndir SJ
inn hlæði sig á ný, og þá hélt hann
áfram rannsóknarferð sinni.
Mest skoðar Einar hellana i
september og október á haustin,
en þegár farið er að dimma nýtur
fegurö þeirra sin bezt, og þá eru
skilyrði hagstæðust til mynda-
töku, en við hana þarf að hafa
sterk ljós. Einar á yfir 100 myndir
úr hellunum. Ofan i suma hellana
kemst hann þó ekki nema i snjó á
vetrum.
Reimleikar i heiðinni
Það er ekki að merkja, aö Ein-
ar hafi orðiö var viö neitt óhreint
á þessum slóðum, þótt svo hafi
verið talið af sumum. Til er þjóð-
saga um Jósefsdal og tilkomu
hans. Um þetta orti Grimur
Thomsen siðar. Jósef var hag-
leiksmaður og bjó þarna i heiö-
inni. Hann var orðljótur og bölv-
aði jafnan mikinn við steðjann.
,Að endingu fékk hann makleg
málagjöld. Bærinn sökk og bóndi
með og „Myndaðist þar djúpur
dalur, dvergar einir byggja hann
nú, yfir flýgur örn og valur, i eyði
stendur hamrasalur, engin
skepna á þar bú.”
Og þannig lýkur Grimur kvæði
sinu:
Jósefsdals i djúpi miðju
digurt stendur Grettistak,
Sést um nótt þar sindra úr
smiðju,
sina fremja dvergar iðju
þar sem Jósef járnið rak.
Óhrein er þvi ávallt talin
á Ólafsskarði þessi slóð,
fram hjá sér þar flýti
smalinn,
fælast hross, er nálgast
dalinn,
blótvargs þar sem bærinn
stóð.”
Þorvaldur Thoroddsen
kom i Bláfjöll
Annars hefur mjög litið verið
skrifað um þessar slóðir. Þor-
valdur Thoroddsen talar þó um
Bláfjöll i ferðabók sinni og á
seinni tið hefur Þorleifur Einars-
son jarðfræðingur skrifað eitt-
hvað um svæðið.
— Við spyrjum Einar ólafsson,
hvernig á þvi stóð að Bláfjöll tóku
huga hans svo fanginn?
— Ég fékk áhuga á Bláfjöllun-
um fyrir eitthvað 20 árum, þegar
ég keypti bókina hans Þorvaldar
Thoroddsens. Hann varð hrifinn
af Bláfjallasvæðinu og langaöi til
að koma þangaö aftur.
22 hellisop i Bláfjöllum
Ég hef fundið 22 holur i ná-
grenni Bláfjalla og 100 á svæðinu
þaðan að Stóra Kóngsfelli,
Kristjánsdölum og Þrihnjúkum.
Einar var þó yngri þegar hann
fór að fara i hella. Hann ólst upp i
ölfusinu og 9 ára gamall rann-
sakaöi hann Raufarhólshelli, sem
er niður undir Vindheimum.
— Mér finnst allt hraunrennsli
mjög fallegt, og þvi hef ég svona
mikið dálæti á hellum. Ég hef
skoðað alla giga á þessu svæði
alla leið út á Reykjanes. Eftir
viku ætla ég að athuga hitann i
Kistufelli, hann er alltaf að auk-
ast.
Dýrin eru hjá mér.
— Finnst þér ekki einmanalegt
að vera hér einn?
— Nei, nei, segir Einar og vin-
gjarnlegt einlægt bros hans lýsir
upp hrjúft andlitið. Stundum eru
dýrin hjá mér. Þau kunna ekki
illa við mig. Ungarnir leika sér
stundum á svefnpokanum minum
á nóttunni.
— Er það satt að þú talir við
fuglana?
— Það er helzt að þeir tali við
mig og þá einkum ef einhver
óargadýr eru I nánd.
Ragnar S. Jónsson og dóttir hans Guðfinna Ragnarsdottir jarðfræðingur leggja inn I einn heliis-
ganginn. t Ioftinu má greina dropasteina I myrkrinu.
Einar ólafsson gægist út úr eftirlætisdvalarstað sinum, einum hellanna I Bláfjöllum

Feröalangar tinast aftur i bilinn undir lágnættið
KJARVALS-
SAFN
RÍKARÐS-
SAFN
Það leikur ekki á tveim
tungum, að þeir Kjarval og
Rlkharður, sem voru nær jafn-
aldrar og eru jafnan taldir
Austfiröingar, bera höfuð og
herðar yfir listamenn aldamóta-
kynslóðarinnar. Þeir voru sinn á
hvoru sviöi listarinnar, Jóhannes
Kjarval mesti snillingur i
málaralist hérlendis og e.t.v.
meðal beztu manna, sem uppi,
voru á timabilinu. Rikharður
Jónsson hinn óviðjafnanlegi
myndskeri, myndhöggvari og
málari. Það er sjálfsagt og
verðugt verkefni fyrir borg og
riki að koma upp safni fyrir verk
þessara snilling a. Kjarval sagði
eitt sinn við mig:. Það átti aö
byggja yfir verk okkar beggja,
þvi að viö erum jafningjar, hvor á
sinu sviöi.
Þetta hús átti aö vera við hlið
Hnitbjarga, húss Einars
Jónssonar, hins mesta mynd
höggvara Islendinga, að
Thorvaldsen slepptum. Þetta
var draumur og álit Kjarvals.
Er nú ekki timi til þess að
hefjast handa? Byggja þetta hús
þótt seint sé. Allir þekkja list
Kjarvals frá hinum fjölmörgu
sýningum hans. Hin mikla sýning
Rikharðs Jónssonar nú fyrir
skemmstu vakti alþjóöar athygli.
Það mun vera ósk Rikarðs, að
allar hans mannamyndir og
önnur verk veröi varðveitt á
einum stað.
Þúsundir af málverkum
Kjarvals eru úti um allt land og
erlendis. Margir mundu veröa til
þess aö arfleiða slikt Kjarvals-
safn aö verkum hans, svo að þar
geti myndazt veglegur kjarni,
sem væri opinber eign. Verði
þetta musteri listarinnar ekki
byggt, mætti koma þessum
verkum fyrir i hinum nýja skála á
Klambratúni.
Safn AsgrJms Jónssonar er
glæsilegt og öllum, sem að þvi
standa,til mikils sóma. Safn Jóns
Stefánssonar þyrfti lika að
býggja, og Scheving kæmi svo
siöar.
Þeir ungu menn, sem eru að
gera tilraunir i listsköpun, gætu
eflaust komið upp sinu „SÚmm"
húsi. Vonandi koma þar fram
hæfileikamenn, þegar þeir hafa
hlaupið af sér hornin og
atómöldin liöur undir lok á sama
hátt og bitlatizkan.
Gott væri aö heyra álit manna á
þessari hugmynd.
Hjálmtýr Pétusson.
Ný bök eft-
ir Þórberg
I gær kom út ný bók eftir Þór-
berg Þórðarson, Frásagnir, gefin
út af Máli og Menningu.
Þarna eru endurprent-
aðar tvær bækur Þórbergs,
Indriði miðill og Viöfjarðar-
undrin, en auk þess eru i bókinni
frásögur ýmsar eftir hann, sem
áður hafa birtzt i timaritum —
Dvöl, Iðunni.Lifinu og Timariti
Máls og menningar — og safnrit-
inu Landnámi Ingólfs.
Sjálfur fór Þórbergur á sunnu-
daginn með flugvél austur i
Skaftafellssýslu að vitja bernsku-
stöðva sinna.