Tíminn - 09.07.1972, Blaðsíða 12
12
TÍMINN
Sunnudagur 9. júli 1972
l'm siftastliflin mánaöamót
lauk fyrsta áfanga gagnasöl’n
imar í mannfræöi — og læknis-
Ira'ftilogri rannsókn á l>ing-
oN Íngmn, som væntanlega inun
taka )>r.jii ár. Frá þvi i lok mai
iiniiii um lo manus i barna-
skólanum á llúsavik art þvi af)
Skoöa i krók og kring 7'.I4 l'ing-,
evinga þaöaii úr bænum og
na'i'sv'eiium. einkuni af
Tjörnesi, l>af) tók um 2—I klst.
aö skoöa livern einstakling.
I'inges ingar voru mjög sam-
viiuiuþ.vftir aö sögn stjórnanda
raiiiisóknarinnar dr. Jens ö.P.
I’alssonar, enda gekk starfif)
vel. og var gagnasöfiun lokift
lyrr en áætlaf) liafói verift og
fleiri l>ingey ingar skoðaftir i
þetta sinn en upphaflega stóö til.
I)r. Jens l’álsson hefur áður
staftif) lyrir maiiiifræöilegri
lieraflsrannsokn hér á landi,
þólt hún væri ekki eins viötæk
og raniisókiiin á Þingeyingum
mi er. I)r. Jens rannsakaöi fólk i
Dalasýslu 'fyrir nokkrum áruni
og reundu iiiöurstöflurnar
stoflum iindir þá skoflun, aö
Dal.iineiin séu skyldir irum. O-
blóöl'lokkur er algengur i Dala-
sýslu sem á Irlandi. og einnig
heudir höfuölag Dalainanna,
litarháttur o.fl. til skyldleika viö
tra.
Kngar uiöurstööur liggja fyrir
úr raiinsóktiinni á t>ing-
eyingiim, en þó má greina
ýmsar visbendingar. Þeir eru
t.d. ylirleitt mjög höfuöstórir,
eniiisbreiddin svipuö og veriö
lielur lijá l>rændum i N'oregi,
kinnbeina og kjáikabreiöir. O-
blóöflokkur er alimiklu fágætari
meöal l’iiigeyinga en Dala-
nianiia og jafnvel landsmaniia
almeiint, sem gæti bent til þess
aö iiiinna irskt hlóö sé i æöum
noröa n m a nna. Ilins vegar
keuiur annaö einkeiini til skjal-
amia lijá Dingeyiiigum til að
flækja máliö. Þeir liafa inargir
blá eöa blágrá augu. en þó meö
lirúitu litarefni eins og aigengt
er meö iruiti. Mógræn augu
lial'a þeir lika ýinsir en þau eru
annars ekki algeng hjá
Isleiidiiigum. Viö getum
þessara sérkenna Dingeyinga
hér aöeins til gamans, en
visiiidameun eru rétt að byrja
aö atliuga gögnin, sem þeir
söfnuöu fyrir noröan i siöasta
niánuöi, og þvi er of snemmt aö
fullyröa nokkuö um þingeyska
eiginleika.
Irskir eða ekki,
allavega virðast
angnn þeirrar
ættar
' Rannsóknin á Þingeyingum er
gerðaö tilhlutan norrænnar sam-
starfsnefndar visindamanna i
mannfræöi og læknisfræði
(Nordisk humanekologiska
forskargruppan), en formaöur
hennar er Finninn H. Forsius,
prófessör. Rannsóknin hér er
liöur í alþjóölegri liffræðirann-
sókn (IBP), m.a. á aðlögun
manna að ákveönum lands-
háttum og veðráttu. Rannsóknir
hliöstæöar þeirri, sem nú er hafin
hér hafa veriö geröar í öðrum
norölægum löndum, m.a. Noröur-
Noregi, Finnlandi, Grænlandi og
Alaska.
Norræni menningarmála-
sjóöurinn hefur lagt fram um
þrjár milljónir islenzkra króna til
rannsóknarinnar hér, en fram-
hald hennar er háö frekari fjár-
veitingum. Dr. Jens Pálsson og
Ólafur ólafsson læknir eiga sæti i
norrænu samstarfsnefndinni
siöan i vetur. Dr. Jens Pálsson
starfaöi áður frá 1969, einn
Islendinga að undirbúningi
þessara mála f norrænni IBP-
nefnd flriternátionál _6iölogicaI
Program).
Rannsóknafólk vantar
Dr. Jens telur mikilvægt, að
tslendingar framkvæmi rann-
sóknina hér helzt að öllu leyti
sjálfir, þegar fram i sækir. Nú i
júni var hins vegar um helmingur
rannsóknarhópsins tslendingai;
þar af tóku um fimm islenzkir
visindamenn virkan þátt i rann-
sóknirini. „Gifurleg útgjöld fylgja
ferðalögum útlendinganna
hingaö.'en ef við sæjum einir um
allt starf hér reyndust
peningarnir drýgri til sjálfrar
rannsóknarinnar”, segir dr. Jens.
,,En okkur vantar fólk til að vinna
að öllum sviðum þessara rann-
sókna.”
Þeir islenzkir aðilar, sem aö
rannsókninni standa, eru
tslenzka — Mannfræöifélagiö, og
Mannfræðistofnunin, sem dr.
Jens Pálsson veitir forstöðu, en
stjórnarformaöur hennar er
Jóhann Axelsson prófessor, og
nefnd skipuö af háskólarektor
meö Guömund Eggertsson erföa-
fræöing að formanni og Jens
Pálsson sem ritara.
Margþætt rannsókn
Og þá er komiö aö rannsókninni
sjálfri. Hún var m.a. fólgin I
almennri heilsufarsskoöun, sem
leiddi raunar i ljós aö blóö-
þrýstingurinn var almennt dálitið
hár meðal Þingeyinga.
Visbending um þetta hafði fengizt
áður i rannsókn Hjartaverndar á
Akureyri.
Augu fólksins voru rannsökuö
með tilliti m.a. til mannfræöi og
erfða. Svo virðist sem gláka sé
full algeng meðal þátttakenda.
Augnlæknarnir Kristján Sveins-
son og Emil Als tóku þátt i rann-
sókninni i sjálfboðaliösvinnu
ásamt finnskum augnlæknum. Að
sögn dr. Jens Pálssonar er mjög
erfitt að fá lækna til að taka þátt i
rannsóknarstarfi sem þessu, þar
sem erfitt og kostnaðarsamt er
fyrir þá að losna úr £inu fasta
starfi. Fólksekla er yfirleitt
mikiö vandamál i sambandi við
rannsóknirnar, svo sem áður var
á drepið. En þó er ekkert i þeim,
sem tslendingar geta raunveru-
lega ekki af hendi leyst, að sögn
dr. Jens, ef þeir fengju nægilegt
fjármagn til umráöa.
Þá var erföafræðileg rannsókn.
Könnun á blóðflokkum og blóði
almennt. Bragöhæfni var rann-
liggfgfjlgjg
É|jg
Ung stúlka
sökuð en hún er eitt erfða-
einkenna. Sumt fólk finnur bragð
af efni, sem nefnist PTC, en
annað alls ekki. Athugaöur var
hárvöxtur á ákveðnum stöðum á
fingrum. Sömuleiöis fingraför og
lófa-, sem eru aldrei eins hjá
tveim einstaklingum, nema
eineggja séu, en form þeirra
gengur þó mjög i ættir.
Einnig fór fram hrein mann-
fræðileg rannsókn á hári andlits-
lagi, höfuðlagi, eyrum, augnalit
og fleiri einkennum.
Loks var lffeðlisfræðileg rann-
sókn og voru m.a. lagðar
þolraunir fyrir þátttakendur.
Ólafur Ólafsson læknir
stjórnaði almennu heilsu-
farsrannsókninni. Norðmaður að
nafni Lange Andersen og Jóhann
Axelsson prófessor stjórnuðu
lifeölisfræðirannsókninni, en
Stefán Jónsson læknir hrinti
henni af stað ásamt Andersen.
Erfðafræði- og mannfræöi-
rannsóknunum veittu forystu
Finninn Aldur Erikson prófessor,
Þjóðverjinn Lehmann, sem var
þátttakandi sem gestur. T. Lewin
dósent og dr. Jens Pálsson, sem
jafnframt hafði yfirumsjón með
rannsóknarstöðinni i barna-
skólanum á Húsavik.
Til lifeðlisfræöilegu rann-
sóknarinnar voru eingöngu valin
börn og unglingar. En
augnlæknarnir lögðu hinsvegar
áherzlu á að skoða gamalt fólk.
Erfða- og mannfræðingarnir
skoðuðu hins vegar mest fullorðiö
fólk, en einnig gamla fólkið og
börnin.
Ættfræðin lika með i
spilinu
öllum, sem þess æsktu var
heimilt að koma i rannsókn væru
þeir 7 ára eða eldri og af þing-
eyskum ættum, fæddir og upp-
aldir i sýslunni. Ætt hvers og eins
var rakin og tillit tekið til að hve
miklu leyti hann er Þingeyingur.
Indriöi Indriðason ættfræðingur
var til aðstoðar i þessu efni.
Astæðurnar fyrir þvi aö Þing-
eyjarsýslur urðu fyrir valinu sem
vettvangur þessara mannfræði-
rannsókna voru norðlæg lega
þeirra, góðar ættfræðiiegar
heimildir um ibúana og sú stað-
reynd að Þingeyingar hafa gifzt
mjög innbyrðis eru með öðrum
orðum tiltölulega hreinræktaðir.
En það er ákaflega mikilvægt
atriði i sambandi við mannfræði-
rannsóknir.
Rannsóknarfólkið er mjög
ánægt með árangurinn fyrir
norðan. Og næsta sumar er
ætlunin að hefja rannsóknir i
sveitunum. Tölfræðileg vinna fer
„Það er eins gott að bera sig karlmannlega I höndum rannsóknar
þessi Norðlendingur.
Hluti rannsóknarmanna á skólahlaðinu á Húsavik.
Myndir Sigtryggur Sigtryggsson.