Tíminn - 15.07.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Laugardagur. 15. júli. 1972
Laugardagur. 15. júli. 1972
TÍMINN
9
MAÐURINN MEÐ
Undrandi vísindamenn
var skorið upp og hann var með-
vitundarlaus i fjóra sólarhringa.
Læknarnir töldu ekki mikla von
um lif, en Hurkos komst til með-
vitundar aftur og hafði þá miklar
höfuðkvalir. Auk þess sá hann
illa.
En brátt birti til. Hann þekkti
aftur konu sina, en jafnframt
gerðist eitthvað annað. Hann
hrópaði til hennar: — Bea, hvaö
ertu að gera hér? Hvar er Benny?
Hún kvaðst hafa beðið ná-
grannana að gæta Bennys, meðan
hún væri á sjúkrahúsinu og Hur-
kos varð órólegur.
— Þú ættir heldur að vera hjá
Benny, sagði hann. — Farðu og
sæktu hann. Herbergið er að
brenna og hann er þar inni. Farðu
og sæktu hann!
Eiginkonan fór heim niðurbrot-
in, þvi hún þóttist viss um, að
maður hennar væri eitthvað
bilaður. Fimm dögum siðar
kviknaöi i húsinu og það var ein-
göngu snarræði slökkviliðsmanns
að þakka, að Benny litli brann
ekki inni i herbergi sinu. Allir
töldu þetta tilviljun, en siðan tóku
þær að verða grunsamlega marg-
ar og Hurkos hræddist þetta og
hætti að geta sofið á næturnar.
Af frjálsum vilja gekkst hann
siðan undir geðrannsókn og
leiddu þær i ljós, aö geðheilsu
hans var ekki ábótavant, heldur
þvert á móti. Ýmislegt virtist
hafa bætzt við.
Er fram leið fór Hurkos að
halda fyrirlestra og taka þátt i
óteljandi visindalegum tilraun-
um. Siðan kom að þvi að hann var
notaður sem „sporhundur.” Arið
1951 var hann ráðinn til að að-
stoða við leitina að brezka krýn-
ingarsteininum, sem hvarf
skömmu áður en krýna átti Elisa-
betu drottningu. Hurkos fór til
Westminster Abbey og kraup við
krýningarstólinn, sem steinninn
hafði legið undir við krýningarat-
hafnir i 600 ár. Hann fann
„bylgjurnar” frá stólnum og
rannsakaði siðan i tvær klukku-
stundir klaufjárn það, sem notað
hafði verið til að brjótast inn i
Westminster Abbey. Ekki leið á
löngu, þar til Hurkos benti á stað-
inn, þar sem steinninn var. Scot-
land Yard fann hann i kirkju, sem
Hurkos hafði bent á.
t einu vetfangi varð „röntgen-
heilinn” heimsfrægur. Arið 1954
féllst Hurkos á að fara til Banda-
rikjanna, þar sem gerðar voru á
honum umfangsmiklar rannsókn-
ir. Þær stóðu yfir i hálft þriðja ár
og voru afar þreytandi að sögn
hans.
Visindamenn stóðu agndofa yf-
ir hæfileikum þessum. Aðeins
meö þvi að snerta lauslega horn
stórs umslags, gat Hurkos sagt
nákvæmlega frá innihaldi þess og
hugskeyti visindamannanna, sem
send voru úr margra milna fjar-
lægð, meðtók hann án þess að
skeika hið minnsta.
Eitt af athyglisverðustu verk-
efnum, sem Hurkos hefur tekið
þátt i, var leitin að Boston-
morðingjanum. A 20 mánuðum
voru 11 konur kyrktar i Boston og
lögreglan var ráðþrota. Það tók
Hurkos 6 daga að finna manninn,
sem hann er enn þá viss um að sé
sá rétti.
Við rannsóknina, voru lagðar
ýmsar gildrur fyrir Hurkos, en
hann gekk ekki i eina einustu,
heldur varð fjúkandi reiður, er
Þetta er frásögn af manni, sem varð frægur og auöugur af þvi að detta úr
stiga, er hann var að mála fjögurra hæða hús. Fallið varð til þess, að Peter
Hurkos uppgötvaði fjarskyggnihæfileika sina. Á þeim 30 árum, sem liðin
eru, hefur Hurkos auðgazt svo, að málningarpensillinrt er nú löngu lagður á
hilluna.
Þaö er ekki oft, sem Hurkos-hjónin geta leyft sér aö fara út saman. Hann tekur lftinn þátt I skemmtana-
lifinu, þvi aö fjarskyggnihæfileikar hans eru orönir honum plága, sem lætur hann aldrei i friöi.
hann komst að þvi og hótaði að
fljúga heim aftur.
Loks sagði hann til um, hvar
morðinginn mundi finnast og
bætti þvi við, að hann talaöi eins
og kvenmaður, hefði ör á vinstra
handlegg og ónýtan þumalfingur.
Geöbilaður morðingi
Daginn eftir fór Hurkos með
lögreglunni á staðinn og maður-
inn, sem til dyra kom, átti ná-
kvæmlega við lýsinguna. Er hon-
um voru sýndar myndir af myrtu
konunum, sagðihann hljómlausri
röddu: — Ég hlýt að hafa gert
eitthvað voðalegt.
En maðurinn játaði aldrei, að
hafa framið morðin, hann lagðist
fúslega inn á geðveikrahæli, þar
sem hann er enn i dag.
Mánuði siðar gaf sig fram mað-
ur, sem kvaðst vera morðinginn,
en hann var aldrei ákærður fyrir
morðin, þvi engar sannanir fund-
ust. Hurkos stendur óbifanlegur á
þeirri sannfæringu sinni, að fyrri
maðurinn sé sá rétti.
Leiftrandi myndir
Ötal sinnum hafa hæfileikar
Hurkosar og afrek verið forsiðu-
efni bandariskra blaða. Hann hef-
ur neytt hæfileika sinna i 27 morð-
málum og hjálpað til við leit að
týndum flugvélum 70 sinnum.
Hann kveðst aldrei munu láta sér
detta i hug, að leysa morðgátu á
eigin spýtur, hann þarfnist hjálp-
ar lögreglunnar og auk þess
mynda, hluta og fata, sem standa
i sambandi við morðingjann.
Peter Hurkos lét ekki biðja sig
tvisvar, er hann var beðinn um
aðstoð vegna Sharon Tate-morð-
anna. Þau voru honum viðkom-
andi persónulega, þvi Jay Sebrig,
einn hinna myrtu, var einkarak-
ari hans.
Hurkos fór strax til húss Pol-
anskis og dvaldist þar einn i fimm
klukkustundir með segulbands-
tæki. Þegar hann kom aftur, gat
Framhald á bls. 13

landa einnig. Lögreglan er honum
þakklát, þvi hann hefur hjálpað
henni mikið viö að leysa gátur.
En sjálfur er Hurkos ekki mjög
ánægður maður.
Hann hefur sagzt glaður vilja
fórna milljónunum sinum og fina
húsinu til að verða eðlilegur á ný,
þvi hæfileikarnir hjálpa honum
ekkert persónulega. Hvaða gagn
er að þvi að vera fjarskyggn, þeg-
ar maður man ekki sitt eigið
simanúmer og finnur aldrei
skóna sina?
Örlagaríkt fall
Hurkos fæddist fyrir 60 árum i
grennd við Rotterdam. Hann
fæddist með svokallaða „sigur-
hettu” og samkvæmt hollenzkri
þjóðtrú, hefursliktfólk til að bera
sérstaka andlega hæfileika. Allt
fram til þritugs kom ekkert
óvenjulegt i ljós i fari Hurkosar,
hann starfaði sem venjulegur
húsamálari i Haag.
En júlimorgun einn árið 1941
var hann að mála hús og stóð uppi
á 15 metra háum vinnupöllum.
Hann man að hann rétti út hönd-
ina eftir penslinum — og féll til
jarðar.
— Frá þvi augnabliki að ég
missti jafnvægið, segir Hurkos, —
komst aðeins ein hugsun að i
höfðinu á mér: Ég vil ekki deyja.
Siðan varð allt svart.
t skýrslum sjúkrahússins sézt,
að Hurkos fékk mikinn heilahrist-
ing og axlarbrotnaði. Höfuð hans
inni, hluti sem voru að gerast
annars staðar og hluti, sem áttu
eftir að gerast. Visindamenn
standa i forundran yfir þessu og
sjónvarpsnotendur fjölmargra
Allt siðan Peter Hurkos féll fyr-
ir 30 árum úr 15 metra hæð, hefur
hugur hans verið fullur af mynd-
um. Hann komst aö þvi að hann
gat séð hiuti, sem gerðust i fortiö-
Peter Hurkos — datt niöur stiga.
Sacco og Vanzetti
Leikstjóri: Giuliano
Montaldo, handrit eftir hann
og Fabrizio Onofri.
Tónlist: Ennio Morricone.
Kvikniyndari: Silvano
Ippolito.
Klippari: Nino Bargluigi.
Itölsk frá árinu 1971.
Sýningarstaöur:Háskólabió.
Danskur texti.
1920 var ár mikillar ólgu.
Menn höfðu áttað sig á lygi
yfirvaldanna, að þeir berð-
ust fyrir föðurlandiö, þegar
aukinn striösrekstur þýddi
aukinn gróöa iðnjöfranna.
Við verðum að hafa I huga,
aö á þessum tima var vinnu-
dagur næstum helmingi
lengri en nú gerist og
smánarlaun þannig að
verkafólk haföi rétt til hnifs
og skeiðar. Þaö var þvi engin
furða, að bláfátækir inn-
flytjendur til Bandarikjanna
aðhyltust skoöanir Marx og
Lenins og stjórnleysingjar
ættu talsverðu fylgi að
fagna. Palmer dómsmála-
ráðherra reyndi að stemma
stigu við útbreiðslu „rauöu
hættunnar” með aðferðum,
sem minna mest á aðferðir
Hitlers viö andstæðinga sina.
Þvi var það, að tveir
stjórnleysingjar voru hand-
teknir vopnaöir, án þess aö
hafa byssuleyfi. Þeir voru
ákærðir eftir nokkurt stapp
fyrir aö hafa framiö vopnaö
rán og morð. Málsóknin er
útbúin á hendur þeim,
þannig, að frá upphafi er
ákveðið, að þeir séu sekir.
Þegar verjandinn leiöir hins
vegar fram vitni, sem sanna
óyggjandi fjarveru þeirra
frá staðnum, segir sak-
sóknarinn, að þetta séu
annars flokks borgarar og
sori mannfélagsins, sem
ekki er mark á takandi. Mál-
sóknin öll er sem skripa-
leikur grimmilegur og
ógnandi og lýkur með dauöa-
dómi. Við fáum innsýn i
kviðdómendaherbergið þar
sem þeir sitja að rikulegri
máltið og segjast vera búnir
að taka ákvöröun, en réttar-
þjónn minnir þá á, að fimm
klukkustundir séu ekki
liönar.
1 sjö löng ár stendur
baráttan um lif þeirra. Máliö
fæst ekki tekiö upp að nýju
þrátt fyrir mikilvæga vitnis-
burði, sem hniga að sakleysi
þeirra. Þegar svo flestir eru
aö lokum sannfærðir um
sakleysi þeirra, hefur mál
þeirra vakið svo mikla at-
hygli um allan heim, að þeir
eru tákn um ójafna baráttu
fátæklinga við auövaldiö.
Það er almennt álitið aö þeir
hafi veriö dæmdir vegna
stjórnmálaskoðana sinna til
að stemma stigu viö fylgi rót-
tækra I Bandarikjunum.
Myndin er byggö á
skjölum og bréfum Sacco og
Vanzettis, hún gefur að
minum dómi ekki nægjan-
lega innsýn I lif þeirra áður
en ósköpin skella á. Að visu
fáum við ofurlitið aö
skyggnast inn I heim fátækra
italskra innflytjenda sem
þráöu frelsi og velferð, þegar
þeir lögðu i tvisýna ferð að
heiman. En þaö þjóðfélag
sem mætti þeim kom ekki
heim og saman viö hug-
myndir þeirra um persónu-
frelsi. Sacco hefur komið sér
undan herskyldu, þvi „hver
hefur rétt til þess að drepa
annan?” spyr hann. Hann á
sér draum, sem ekki
samræmist hinum heims-
fræga ameriska draumi, þvi
i draumalandi hans græöir
enginn maður á vinnu
annars. Vanzetti er baráttu-
maður hann virðist fljótlega
sætta sig við það að vera
pislarvottur og láta saklaust
lifið fyrir stjórnmála-
Framhald á bls. 13
FJÓRÐUNGSMÓTIÐ A VINDHEIMAMELUM
Fjórðungsmótiö á Vindheima-
melum fór I alla staöi vel fram.
Veður var gott lengst af, móts-
stjórn fór vel úr hendi og lög-
reglan þurfti ekki aö hafa afskipti
af mönnum vegna ölvunar.
A fimmtudaginn var byrjað að
dæma stóðhesta, á föstudag fóru
fram undanrásir, á laugardag
var kennt i milliriölum og á
sunnudaginn var keppt til úrslita
og þau kunngerð.
Eins og fyrr segir fór mótiö
einkar vel fram, enda allur undir-
búningur til fyrirmyndar.
Hlaupabrautin, sem er 800 m.
löng bein braut, reyndist vel,
nema hvað hún var leiðinleg
vegna slarks, sem var i henni á
kafla, en þaö kom ekki að sök
nema i 800 m. hlaupinu. Veitinga-
skáli hefur verið reistur á móts-
svæðinu og tekur á annað
hundrað gesti I sæti. Hesthús var
byggt yfir stóðhesta I vor og
rúmast 36 hross i þvi. Giröingum
hefur og verið komið upp fyrir
ferðahesta. Mótgestir slógu upp
tjöldum i hvömmum viö bakka
Svartár og var þaö töluverður
fjöldi, enda margt manna á mót-
inu.
Veður var næsta gott alla dag-
ana, en á sunnudaginn gerði
rigningardembu rétt i þann mund
er hópreið hestamanna hélt inn á
völlinn og séra Agúst Sigurðsson
bjóst til að ávarpa mótsgesti. En
það er næsta algengt á hesta-
Abel ásamt afkvæmum. Hann varö hlutskarpastur þeirra stóðhesta sem sýndir voru með afkvæmum.
þingum að slik veðrabrigði fylgi
þvi tvennu.
Timasetningar stóðust allvel og
mótsliðir gengu greiðlega að
minnsta kosti á skagfirzkan
mælikvarða. Margt var fallegra
gæðinga og er það mál manna að
hrossarækt horfi mjög i rétta átt
nyrðra. Að öðrum ólöstuðum er
hlutur hrossa Sveins Guðmunds-
sonar á Sauðárkróki stór, en
fjögur þeirra hrepptu fyrstu verð-
laun og tvö þeirra önnur verö-
laun.
Þau kynbótahross, sem hlutu
fyrstu verðlaun voru:
Bezti stóöhestur með af-
kvæmum, Abel frá Hólum i
Hjaltadal, eigandi Hrossa-
ræktarsamband Austur-Húna-
vatnssýslu. Hann var og talinn
bezti stóðhestur 6 vetra og eldri.
Bezti stóðhestur 5 vetra: Blossi,
Sauðárkróki, eigandi Sveinn
Guðmundsson.
Bezti stóðhestur 4 vetra Hrafn
frá Holtsmúla, eigandi Sigurður
Erlendsson.
Bezta hryssa með afkvæmum.
Siða frá Sauðárkróki eigandi
Sveinn Guðmundsson.
Bezta hryssa 6 vetra og eldri,
Hrafnkatla frá Sauðárkróki
eigandi Sveinn Guðmundsson.
Bezta hryssa 5 vetra, ör frá
Akureyri, eigandi Gestur Jóns-
son.
Bezta hryssa 4 vetra Hrafn-
hetta frá Sauðárkróki, eigandi
Guðmundur Sveinsson.
Bezti alhliða góðhestur var
dæmdur Hesjuvalla-Rauður og
halut hann 8,49 stig.
Bezti klárhestur með tölti var
dæmdur Gimsteinn og hlaut hann
8.02 stig.
í kapphlaupum urðu eftirtalin
hross hlutskörpust:
I folahlaupi Óðinn, á 19,5
sek.
í 250 m. skeiði, Randver úr
Rangárvallasýslu, á 24,1 sek.
t 350 m. stökki, Hrimnir úr
Borgarfirði, á 26,4 sek.
I 800 m. stökki tslandsmet-
hafinn Blakkur frá Borgarnesi á
65 sek.
Peningaverðlaun voru veitt
fyrir hlaupin og hefur Blakkur
hlaupið talsverðar upphæðir i
vasa húsbænda sinna, þvi hann
sigraði lika á mótinu á Hellu fyrir
skemmstu.
Hrafn frá Holtsmúla þótti beztur 4 vetra stóðhesta.
Hesjuvaila-Rauður þótti vænstur aihliða gæðingur.