Tíminn - 16.07.1972, Blaðsíða 13

Sunnudagur 16. júH 1972
TÍMINN
13
Hvað keypti
hann afi þinn
af bankabyggi, kaffi, kandís,
brennivíni og rjóli?
Þetta er Pétursborg — húsiö, sem geymir hagsöguna húnvetnsku miili þils og veggjar istafni sinum.
Pétursborg á Blönduósi er
myndarlegt hús, sem ber árin
vel, þó að þau séu orðin niutiu.
Þangað var horft með lotningu
hér fyrr á timum, þegar það var
háborg Höpfnersverzlunar og
hafði þó ekki enn fengið hiö
virðulega nafn, er það nú ber.
En aidrei hefur það samt verið á
jafnmargra vörum og þennan
siöasta sólarhring. Þvl veldur
greinin, sem birtist i gær i Tim-
anum, um þá fjársjóði sögu-
legra heimilda, er það geymir
bak við þiljur sinar — og hefur
geymt alveg undravel nú hátt i
hálfa öld.
Nú eru verzlunarbækurnar
umræddu komnar i umsjá Tim-
ans, og eru þær frá ýmsum ár-
um fyrir og eftir aldamót — hin
elzta frá 1882, hin yngsta frá
1913. Sumt af þeim hefur heyrt
til Höpfnersverzlun i Höfða-
kaupstaö, annað Blönduósverzl-
un, og viröist liggja i augum
uppi, aö i vörzlum Evalds
Hemmerts hafi að siðustu verið
allar verzlunarbækur og verzl-
unarskjöl, sem til voru um hans
daga úr eigu verzlana Höpfners
úr kaupstöðunum báðum við
austahveröan Húnaflóa.
Sumir hafa látið i ljós
hneykslun á meðferð hans á
þessum bókum áður en lauk.
Við skulum þó stilla hneykslun
okkar i hóf meðan þeir, sem nú
eru uppi, hirða ekki um að
bjarga svona heimildum, og enn
eru jafnvel gamlar verzlunar-
bækur, sem þó eru tiltölulega
aðgengilegar, látnar liggja und-
ir skemmdum hér og þar á land-
inu. En auk þess er eins að
gæta: Evald Hemmert mun
hafa litið á það sem trúnaðar-
mál, er i þessum bókum mátti
lesa. Viðhorf verzlunarstjórans
var svipað viðhorfi skattstjór-
ans, svo að einhver embættis-
maöur nútiöar sé nefndur:
Cviökomandi menn máttu ekki
hnýsast i þær og fá þaðan vit-
neskju um efnahag viðskipta-
mannanna.
Það hefur sjálfsagt verið
meðal annars þess vegna, sem
hann lét sökkva þvi i brunninn,
er afgangs var, þegar þykkustu
bækurnar höfðu verið negldar
fastar milli þils og veggjar i
Pétursborg, en á hinn bóginn
mun hann hafa litið svo á, að
bækurnar, sem i húsiö fóru,
væru þar tryggilega fólgnar.
Um það skal ekki fjölyrt hér,
hvilikt heimildargildi þessar
bækur hafa. En vekja má
athygli á þvi, að þær hafa einnig
talsvert fróöleiksgildi fyrir þá,
sem hlut aö eiga að máli. Þar
má til dæmis sjá, að alkunn-
ir sparsemdarmenn hafa leyft
sér sitt af hverju þegar þeir
voru um tvitugt, og barnmargur
sjómaöur hafur jafnað reikning
fjórtán ára gamallar tilhalds-
dóttur með tuttugu og átta krón-
um eitt áriö, þegar pundiö i gær-
unum var fjörutiu og fimm aur-
ar og rjúpan seldist á tuttugu og
fimm aura. Búlaus afi og lang-
afi fjölda fólks hefur haft svo
mikil viðskipti, að reikningur
hans fyllir einar f jórar siöur eitt
árið.
Og þannig áfram. Þeir eru
þarna skráðir með viöskipti sin,
hver af öðrum, gömlu mennirn-
ir: Sigvaldi á Skeggsstöðum,
ögmundur á Fjalli, Páll I
Réttarholti, Skúli á Mallandi,
Ingimundur á Tungubakka,
Sölvi á Lækjarbakka, GIsli á
Sviðningi, Danival á Úlfagili,
Hermann á Þingeyrum og
meira að segja „bankdirektör”
Tryggvi Gunnarsson. Og vilji
einhver vita, hvað þurft hefur af
efnivið i „det lille Hus paa Læk
ved Fru F.H.” áriö 1901, þá er
þaö allt nákvæmlega taliö meö
tilgreindu verði. Og svona mætti
lengi telja, þó aö hér veröi látiö
staöar numið.
— J.H.
AÖeins ektavara
Yoghurtúríslenzkn mjólkog syKraÖir ávextirútí.
Ekkert gerfibragöefiii, engin litarefiii!
AÖeins ektavara.
AUGLÝSINGASTOFA KRISTlNAR