Tíminn - 18.07.1972, Blaðsíða 9

Þriöjudagur. 18. júli. 1972
TÍMINN
9
mém
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
: F'ramkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:
:arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.l
:Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans).:
| Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-|:
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306.|:
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiöslusími 12323 — auglýs-l
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurtsimi 18300. Áskriftargjaidl
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-t
takið. Blaðaprent h.f.
Samanburður
Jóhann Hafstein, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, skrifar langa greini Mbl. sl. fimmtu-
dag og ber saman ráðstafanir rikisstjórnarinn-
ar nú og þá verðstöðvun, sem hann efndi til
haustið 1970. Kemst hann að þeirri niðurstöðu,
að verðstöðvunin 1970 hafi verið miklu betri
vegna þessa, að þvi er helzt verður skilið:
1. Þá voru lögð fram margvisleg gögn um
þróun efnahagsmála.
2. Framleiðslugreinunum höfðu verið leyfðar
verulegar verðhækkanir fyrir verðstöðvun án
þess að launþegar hefðu i nokkru fengið þær
verðhækkanir bættar i visitölu.
í framhaldi af þvi deilir hann á rikisstjórnina
fyrir að hafa ekki leyft a.m.k. 8% hækkun á
verðlagi iðnaðarvöru áður en bráðabirgðalögin
voru gefin út.
Hins vegar gleymir Jóhann Hafstein að geta
þess, að ráðstafánir hans haustið 1970 voru
gerðar i andstöðu við launþegasamtökin og
gegn mótmælum þeirra og i þeim fólst bæði
skerðing á umsömdum launum skv. kjara-
samningum og ennfremur nýjar skattaálögur.
Þær ráðstafanir, sem nú hafa verið lögfest-
ar, eru gerðar i samráði við launþegasamtökin
og við jákvæðar undirtektir þeirra áður en til
þeirra er gripið. Þannig er frá málum gengið,
að þær munu ekki hafa i för með sér neina
kjaraskerðingu, heldur má halda þvi fram, að
þær séu láglaunafólki til verulegra hagsbóta,
þar sem þær fela i sér verulega lækkun á mat-
vælalið visitölunnar, en gildandi reglur um
kaupgreiðsluvisitölu bæta ekki launþegum
nema að hluta þær hækkanir, sem þar verða á
(landbúnaðarvörur).
í öðru lagi eru þessar ráðstafanir gerðar án
þess að lagðir séu á nýir skattar til að mæta
þeim, heldur eru útgjöld rikisins lækkuð.
Munurinn á ráðstöfunum núverandi stjórnar
og hinnar fyrri er þvi i stuttu máli þessi:
1. Fyrrverandi rikisstjórn framkvæmdi ráð-
stafanir sinar i andstöðu og striði við launþega-
samtökin, en aðgerðir núverandi rikisstjórnar
njóta stuðnings þeirra.
2. Ráðstöfunum fyrrverandi rikisstjórnar,
fylgdu nýjar skattaálögur en ráðstöfunum nú-
verandi rikisstjórnar engar.
8. Ráðstafanir núverandi rikisstjórnar eru
gerðar skömmu eftir að launþegar hafa fengið
greiddar verðlagsbætur á laun, en ráðstafanir
Jóhanns Hafstein voru gerðar i lok 3 mánaða
verðhækkanatimabils rétt áður en launþegar
áttu að fá verðlagsbætur og voru af þeim tekin
visitölustig bótalaust.
4. Ráðstöfunum núverandi rikisstjórnar er ætl-
að að veita svigrúm til að finna varanlega
lausn efnahagsvandans i samráði við stétta-
samtökin en ráðstafanir fyrrverandi stjórnar
áttu aðeins að fleyta þáverandi stjórnarflokk-
um yfir kosningarnar.
ERLENT YFIRLIT
Getur andstaða gegn Nixon
sameinað demókrata?
McGovern byggir sigurvonir sínar ekki sízt á því
McGovern oj» frú
EFTIR flokksþing demó-
krata, sem háð var i siðustu
viku, benda allar spár til
þess.að Nixon verði endurkos-
inn forseti Bandarikjanna i
kosningunum á komandi
hausti. Flokkur demókrata er
enn i sárum eftir prófkjörin og
forsetaefni hans, George
McGovern, getur ekki treyst
örugglega á nema vinstra arm
hans. Óliklegt er talið, að
George Wallace bjóði sig fram
sem forsetaefni nýs flokks og
þykir sennilegt, að mestur
hluti fylgismanna hans kjósi
Nixon. Skoðanakannanir
benda til þess, að Nixon muni
ná kjöri með miklum yfir-
burðum. Þrátt fyrir þetta, lét
McGovern ekki neitt vonleysi i
ljós, þegar hann ávarpaði
flokksþingið og tók við útnefn-
ingu þess. Hann taldi sig búa
yfir allgóðu leynivopni.
Gleymið ekki, sagði hann,
hæfileikum Nixons til að sam-
eina demókrata. Hann er sá,
sem getur sameinað okkur, og
hann er lika sá, sem kosninga-
baráttan snýst um. Við mun-
um öll hjálpa honum til að
efna loforðið. sem hann gaf
blaðamönnum fyrir 10 árum,
eftir ósigurinn i rikisstjóra-
kosningunum i Kaliforniu og
hann siðan rauf: Næsta ár
munuð þið ekki lengur hafa
Richard Nixon til að sparka
i...
Hinn þekkti ameriski blaða-
maður, Stewart Alsop, komst
ekki að ósvipaðri niðurstöðu i
grein, sem birtist i Newsweek
um það leyti, sem flokksþing
demókrata hófst. Fyrirsögn
hennar var: Hver getur fellt
Nixon? (Who can beat Nix-
on?). Niðurstaða Alsops var,
að það gæti enginn nema Nix-
on sjálfur. f fyrsta lagi gæti
það orðið Nixon til mikils
hnekkis, ef dýrtið og atvinnu-
leysi héldi áfram að aukast i
Bandarikjunum i enn rikari
mæli en hingað til. 1 öðru lagi
gæti það orðið honum hættu-
legt, ef Vietnamstyrjöldin
héldi áfram og Norður-Viet-
namar byrjuðu sigurrika sókn
rétt fyrir kosningarnar. í
þriðja lagi væri það svo per-
sóna Nixons sjálfs. Hún hefði
aldrei fallið Bandarikjamönn-
um vel i geð. Honum tækist
eiginlega aldrei að sannfæra
þá um einlægni sina.
Málflutningur hans væri aldr-
ei fullkomlega sannfærandi.
Þó yrði verst, ef hinn gamli
Nixon kæmi til sögunnar, og
hann færi ásamt fylgismönn-
um sinum að segja, að sigur
McGoverns þýddi hrun
Bandarikjanna, eins og
Agnew varaforseti hefði þegar
gert, eða að McGovern myndi
opna Hvita húsið fyrir götu-
skril, eins og komizt hafi verið
að orði i einu áróðursplaggi
flokksstjórnar repúblikana.
Með þessum málflutningi og
vinnuaðferðum gæti Nixon
fellt sig sjálfur, en ósigur hans
væri mjög ósennilegur að öðr-
um kosti.
FLOKKSÞING demókrata
gekk annars vonum betur en
búizt hafði verið við. Sigur
McGoverns var fyrirsjáan-
legur frá upphafi og
Humphrey og Muskie drógu
sig þvi i hlé áður en til
kosninganna kom. Fyrir þing-
ið var sérstök undirbúnings-
nefnd búin að koma sér saman
um kosningastefnuskrá
flokksins og hafði hún i megin-
atriðum verið samþykkt af
öllum forsetaefnum flokksins,
nema Wallace. Á flokksþing-
inu reyndu bæði fylgismenn
Wallaces og róttækari vinstri
menn að gera breytingar á
uppkastinu og voru bornar
fram ekki færri en 20
breytingatillögur. Aðeins
tvær voru samþykktar, önnur
um réttindi Indiána, en hin um
ákveðnari stuðning við Israel.
Allar aðrar breytingatillögur
voru felldar. Einna tvisýnust
var atkvæðagreiðslan um
fóstureyðingar, en þar var
leikstjarnan Shirley McLaine
látin ganga fram fyrir skjöldu
og mæla gegn tillögunni, en
hún stvður McGovern mjög
ötullega. Ráðunautar
McGoverns töldu það mjög
hættulegt, ef tillagan yrði
samþykkt, og létu þvi suma
eindregnustu stuðningsmenn
hans greiða atkvæði gegn
henni. Einnig urðu átök um
tillögur frá vinstri mönnum
um hækkun iágmarkslauna og
róttækari skattatillögur en
uppkastið gerði ráð fyrir.
Þessar tillögur voru felldar
fyrir atbeina McGoverns.
Afgreiðslan á kosninga-
stefnuskránni bendir mjög til
þess, að McGovern leggi
áherzlu á að ná sáttum við
hægri arm demókrata og sam-
eina flokkinn um framsækna
umbótastefnu, en hinsvegar
ekki svo róttæka, að hún fæli
óháða kjósendur frá flokkn-
um. Um margt er stefnu-
skráin svipuð stefnuskrá um-
bótasinnaðra miðflokka á
Norðurlöndum, t.d. radikala
flokksins i Danmörku og Mið-
flokksins i Sviþjóð.
ÁVARP það, sem McGovern
flutti i þinglokin, þegar hann
tók við útnefningunni, var
mjög i þessum anda. Kjarni
þess fólst i þremur orðum:
Come home, America. (Kom
heim, Amerika). Með þessum
orðum vildi McGovern minna
á, að hann vildi ekki aðeins
kveðja herinn heim frá Viet-
nam, heldur vildi hann leggja
megináherzlu á umbótastarfið
heima fyrir. Það væri örugg-
asta leiðin til að gera Banda-
rikin öflug og auka álit þeirra
út á við, að þau hefðu mál sin i
lagi heima fyrir. Jafnframt
tók hann skýrt fram, að það
væri ekki ætlun hans að gera
Bandarikin að annars fiokks
herveldi. Hann sagðist muna
of vel eftir Pearl Harbour
til þess, að hann vildi eiga á
hættu, að slikur atburður
endurtæki sig. Hann sagði, að
Bandarikin myndu ekki segja
skilið við gamla banda-
menn og nefndi i þvi sambandi
sérstaklega Evrópu og tsrael.
Hinsvegar myndi ekki verða
úthellt blóði ungra Banda-
rikjamanna til að halda spillt-
um einræðisstjórnum i sessi.
t lok þingsins komu fram á
sviðið með McGovern allir
helztu keppinautar hans, eins
og Humphrey, Muskie, Jack-
son og Chisholm. Þetta álti að
sýna einingu i flokknum og
vakti mikla ánægju fundar-
manna. En mesta hrifningu og
lögnuð vakti þó, þegar Ed-
ward Kennedy kom fram á
sviðið og ávarpaði þingheim.
Hann var hylltur af enn meiri
hrifningu en sjálfur
McGovern. Kennedy gætti
þessaðkoma ekki l'yrr en búið
var að kjósa bæði forsetaefnið
og varaforsetaefnið. Annars
þykir ekki óliklegt, að þing-
heimur hefði kjörið hann til
framboðs með einróma
hyllingarlátum. Hann flutti
snjallt ávarp, sem hlaut hinar
beztu undirtektir. Þá var
Humphrey mikið hylltur, en
hann virðist aftur kominn i
bardagaskap og vera fús til að
vinna fyrir gamlan vin og
lærisvein, þar sem McGovern
er.
EINS OG kemur fram i
grein Stewart Alsops, sem
minnzt er á hér að framan,
getur það haft örlagarik áhrif
á kosningaúrslitin, hvort sam-
ið verður um vopnahlé i Viet-
nam áður en kosningarnar
fara fram. Það myndi verða
mikill ávinningur fyrir Nixon,
ef slikt samkomulag tækist
fyrir kosningarnar. Margar
ágizkanir eru á þá leið, að
bæði Rússar og Kinverjar vilji
semja fyrir þann tima, þvi að
þeir telji Nixon sigurvænlegan
og betra sé að semja við hann
fyrir en eftir kosningar. Hins-
vegar treysti stjórn Norður-
Vietnam á, að það geti tryggt
sigur McGoverns, ef ekki yrði
samið fyrir kosningarnar. Það
sýnir næsta glöggt hver fjar-
stæða Vietnamstyrjöldin er,
aö hún skapar kommúnista-
rikjum aðstöðu til að ráða
miklu um úrslit forseta-
kosninga i Bandarikjunum.
Þ.Þ.
— TK