Tíminn - 19.07.1972, Blaðsíða 9

8
TÍMINN
Miftvikudagur. 1!). júli lí>72
TÍMINN
Miðvikudagur. 19. júli 1972
WV^^WWWW
H ÍSW? t#W l«*« 4ft«i
4Í5W,
í Ji>J9i fo 5?M<5? 5*14141 «lt* *ttn ?
w foM* 4NWHI ®*PMÍI m f
* jíu «tr*»4 stt'i f4
*i1CTW «9 ?
^fj) f»4 «nW 4%«4 Í4 'Ítífíl
m»
8 fíÍ8 f4 C5W9 «9C<?
4«a,
VtULE CASIU-.HICK
<1 <HfW|
3st«1t4
*» Riaifef 4W» 4úliwe«
* x :
V*«»Í»V* 4í*»i
'./») *, ■ .<* > 3i'y>*
m' <-,*>> n*'? ** «Á!<M
,->^6íí><*»i », *ý&***‘* «■» 4*! y»#í ?$tQ*: . i ,"■’ •■ ■"■(■
*■**, *>$.*»> *>#**&*,:/
Ja.-a9 r«. e?~* Þ' AUWJAví* b A*» ÍDv
Acr>' i>U"--* . <í!?-r> Arf ? *fe nvA*n-
Lb * ~ rvv.s-t* 77 p e>i'<5' <»/**<• <-?% r* p
xw fe nv^rq- » au^, <r b ,<r«4.f<i*
• :*• • -1sr® 8 ? <-“"C"'ef*' £> '"-; LL°"'<*'i<r*ír«, f«.
• • *, r■«. <c. b <<rcrj', ra aw b <<rvn;
**_ <r r*rvv«v*cr&4» v p w<.?\ *L-. *<s p r*
i> nvAft^'.
♦ V<-ys- _b í>Ji V <Vsr'< ALPr'- jo< ; x< ® fe-b*"'
J.<~-ArA- <Ar‘r»frA< Pc. P b-V'b'fF° V <L«r9AlíV',
x< -t A*f AJU“« PbLsrK!*. : 'x<í Lb P rX±-P'V cr~>
Paunig litur bibliutexti út á índiánaletri, sem kristniboöi i Kanada bjó
til á 19. öld.
Biblia fra eynni Mön. Slikur gripur veröur aldrei aftur fáanlegur á
hinni fornu gelisku tungu eyjarskeggja.
Albanska er eina þjóðtungan í
Evrópu, sem vantar í biblíusafnið
í heimsókn hjá Ragnari Þorsteinssyni
kennara í Reykjaskóla í Hrútafirði,
sem á eitt merkasta biblíusafn í heimi
„fíg var dálitiö upp meö mér
cinu sinni. Þaö var þegar bóka-
viirður Brczka bibliufélagsins
skrifaöi mér norður i Hrútafjörö
og spurði hvar í ósköpunum ég
heföi fengiö bihliuna á „kerewe”,
sem er eitt af mörgum lungu-
málum i Uganda i Afriku. Sú bók
var ekki i eigu safns Brczka
hibliufélagsins, sem sennilega cr
þó þaö stærsta i heimi. Þaö var
ekki laust viö aö ég finndi svolitið
til min þegar voldugasta bíbliu-
l'élag veraldar var farið aö leita
ráöa hjá mér.”
Þannig fórust Ragnari Þor-
steinssyni enskukennara við
Iieykjaskóla i Hrútafiröi orð
þegar hann sýndi okkur bibliu,
sem blökkustúdenl útvegaði
honum, en þeir voru samtiða i
Englandi við nám. Itagnar á
mikið og stórmerkilegt safn af
biblium og bibliuhlutum. Þegar
við heimsóttum hann nýlega og
fengum að skoða þessa dýrgripi,
var hann einmitl nýbúinn að ia
sjö bibliur frá Bóliviu, og þar
með voru bækurnar i þessu safni
hans orðnar 616 að lölu. Hann
reynir alllaf að eignasl bibliuna
heila, ef það er unnt. En á
Ijölmörgum lungumálum og
mállýzkum er bibliuútgáfa ekki
komin lengra en svo, að einungis
eru til einstakir hlutar hinnar
helgu bókar.
Hibliur handa öllum
l'yrir 1985 — lika handa
mannætum
Auk prentaöra biblia á Ragnar
niu hæggengar hljómplötur með
pörtum úr bibliunni lesnum og
meira að segja sumum sungnum
á eskimóamáli. Plölurnar sendi
honum að gjöf Ataskamaður með
þeim tilmælum, aö hann leyfi
kristnum Eskimóum á tslandi að
hlýða á efni þeirra, svo sem
greint helur verið frá i blaðinu
áður.
Plötuútgála þessi er liður i
starfsemi alþjóðlegs lyrirtækis,
Surorper Institute of Linguistics,
sem stolnað var l'yrir um áratug
siðan og hefur setl sér það tak-
mark að koma guðsorði á allar
tungur heims l'yrir 19H5.
Eélagsskapur þessi er geysiaf-
kastamikill og starl'ar i fjölda-
mörgum löndum. Við tilkomu
hans hefur bibliuúlgáfa i
heiminum eflzt mjög og kemur
biblian nú út á 20-30 nýjum
málum árlega. Itagnar hefur
haft samband við ýmsar deildir
þessa fclagsskapar um bibliuút-
vegun. Ilann hefur fengið sér-
staklega mikið af bókum lrá deild
þessarar stol'nunar i Nýju-Gineu,
sem er mjög virk. Vinnur hún að
útgál'u bibliunnar á ýmsum mál-
lýzkum, sem talaðar eru i land-
inu, og fara upplögin allt niður i
42 eintök fyrir fámennustu þjóð-
flokkana.
„Ég hef haft þann hátt á, að
senda þeim Nýjugineumönnum i
bibliuútgáfunni nokkra peninga-
upphæð og siðan senda þeir mér
allt, sem kemur út” sagði
Ragnar.
„Margiraf þessum kynflokkum
eru mjög frumstæðir, — jafnvel
mannætur. Og meöal sumra
þeirra er eflaust enginn maður
læs hvað þá skrifandi. Það er þvi
ekki ósennilegt, að eftir nokkur ár
verði mitt eintak kannski það
eina sem varöveitt er.”
„Bóndinn i Kremi” á
Landsbókasafnið i
Grúsiu
Það er fleira i safni Ragnars en
bækur og hljómplötur. Hann á
lyrslu 10 blaðsiður bibliunnar á
tveim mállýzkum á mikrófilmu.
Þannig var, að Ragnari lék
hugur á að komast yfir bibliuna á
grúsisku, móðurmáli Stalins, og
hal'ði lreistað þess, en ekki tekizt.
Hann leitaði til Sovézka sendiráð-
sins i Reykjavik og fékk þar
dræmar undirtektir, en fékk þó
uppgefið þar heimilisfang lands
bókasafnsins i Grúsiu. Ragnar
skril'aði þangað að bragði og
l'ékk það svar, að biblian væri
hvergi laanleg á máli Grúsiu-
manna, hins vegar gæti safnið út-
vegað mikrófilmu af bibliunni á
tveim mállýzkum Grúsiumanna.
Ragnar gerði ráð fyrir þvi, að
biblia þeirra i Grúsiu yrði dýr i
heild á mikrófilmu og lét sér
nægja að biðja um 10 fyrstu blað-
siðurnar á báðum mállýzkunum,
en spurði um leið hvort þeir
landsbókasafnsmenn austur þar
vildu ekki þiggja einhverja
islenzka bók sem hvern annan
forvitnilegan hlut að hafa i safni.
Nelndi hann til dæmis bibliuna á
islenzku. Hann gat þess einnig,
að margar bækur heföu vei ið
skrifaðar á tungum margra
þjóða um þeirra fræga land; jjósef
Stalin, og eflaust væru margar i
safninu i Grúsiu Einn islenzkur
maður, Gunnar Benediktsson
hefði skrilað bók um Stalin,
„Bóndann i Kreml”, og sér vitan-
lega hefði hún ekki verið þýdd á
erlend mál. Léki þeim ef til vill
hugur á að eignast þessa bók?
Ragnar l'ékk bréf um hæl
gegnum Sovézka sendiráðið hér,
þar sem sagt var, að filmurnar
væru á leiðinni, og einnig báðu
landsbókasaínsmennirnir i
Grúsiu hann um að senda sér bók
þess islenzka höfundar. sem hann
liel'ði getið um i bréfi sinu. Þeir
nelndu ekki nafn Stalin, enda var
þetta skömmu eltir að Krúsjoff
t'lutti fræga ræðu sina á flokks-
þingi kommúnista '56 og Stalin
léll i ónáð „Ekki vissi ég. hvort
það var með ráði gert að nefna
ekki nafn Stalins?” sagði Ragnar,
" en þeir vildu eignast bókina.
Raunar var Stalin aldrei for-
dæmdur i Grúsiu og mig minnir
að þar yrðu óeirðir eftir i'lokks-
þingið '56. Ég kom sjálfur til
Moskvu á Heimsmót æskunnar
1957 og þá sögðu allir, sem maður
ræddi við, að Stalin hefði gert
margt gott á yngri árum, en
miklar yfirsjónir siðar meir. A
mótinu kvnntist ég tveim
stúdentum frá Grúsiu, og þeir
voru þeir einu, þar sem annað
hljóð var.i.strokknum”.
Eftirlæti Ragnars i safni hans er
biblia frá eynni Mön gefin út 1819
á upprunarlegu máli eyjar-
skeggja, sem kallast á ensku
Manx. „Þaö er útilokað að fá
nokkurn tima aftur bibliu á máli
Manarbúa”, segir hann.
„Þaö er keltneskt að uppruna
og algerlega óskylt ensku, en
sömu ættar og mál þau, sem
Walesbúar, trar og Skotar töluðu
áður. Svo er komið, að einn nú-
lifandi maður aðeins talar tungu
Manarbúa. Hann er lögsögu-
maður þeirra á Mön en þing þ
sem er eldra en Alþingi ts-
lendinga og heitir Alþingi eins og
það. Þingið var haldið úti og svo
er enn i dag eða a.m.k. fara þing-
setning og þingslit fram undir
berum himni, og lögsögu-
maðurinn segir fram lögin á hinni
fornu tungu eyjarkeggja alveg
eins og gert var á Lögbergi á
Þingvöllum.
Fyrir nokkrum árum las ég
greinaflokk um eyna Mön i
dönsku blaði, þar sem m.a. var
sagt frá þessum lögsögumanni.
Hann var þá aldraður orðinn
og siðasti maðurinn, sem kunni
eigið mál Manarbúa. Gamli
maðurinn var þá að reyna að
kenna syni sinum málið, svo að
hann gæti tekið við lögsögu-
mannsstarfinu eftir sinn dag. En
áhugi er fyrir hendi að halda
þeirri fornu venju að setja þingið
og slita þvi á tungu eyjarinnar.”
Mái Gutidalcanar; Vaturanga Hr. KP
Svœði Crktadalcanareyja, Salomonseyjar
Molatlokkur
Undirilokkur
Malayo-Polinesiakur
Melanesislrur
NT-
Ragnar lieldur spjuldskrá yfir biblíurnar, þar sem þær eru flokkaðar
eftir skyldléika tungumála. Hann á 5-6 bibliur, sem honum hefur ekki
tekizt að flokka.
m ®T5T? jrwws c*w r
4%?, • C:feWtCTti 4 atéti
fa* -*>T31 Sim *Ofi ítöTO I
l
MT* tNrt ?
fíí % W I
ife j'*!«*!<?»; JfC?,
fdíftJÍ S «fff% *i{f*C5 *0 I
m <®l<s nm r$r,% nfí'j'".
5T? «lf?? VSvl «ftC4' I
9 C44 41 rtÍCd 5Í91
Ccf<( TBfpsnw *1tT! »1 I
191 *l*r®ir.4 *RR 4W,
4. «i|fsi f. *.[V!,f.k 4 ffe'íl V44ifíf?,
Sýnishorn úr indverskri bibliuútgáfu. Letriö snýr rétt á myndinni!
,,Alltaf haft áhuga á
tungumálum”
„Það var ekki af trúaráhuga,
að ég fór að safna biblium”,
svarar Ragnar þegar við
grennslumst um upphaf þessa
áhuga hans, „það er langt frá þvi,
ég er satt að segja ákaflega litið
trúaður. Ég byrjaði að safna
biblium fyrir 25-30 árum siðan,
þegar ég var meðlimur i alþjóð-
legum bréfaklúbb. Allir þar söfn-
uöu einhverju, flestir fri-
merkjum, sem ég hafði litla
löngun til. Hins vegar hef ég alltaf
haft áhuga á tungumalum. Engin
bók er til i heiminum, sem er
þýdd á jafnmörg tungumál og
biblian, og þess vegna varð það
úr, að ég fór að safna biblium
til að fá sýnishorn af
þvi sama á sem flestum
málum.”
„1 byrjun fór ég eftir bessu riti
hér” segir Ragnar og sýnir mér
litla bók á ensku (The Gospel in
Many Tongues), sem Brezka
bibliufélagið hefur gefið út. 1
henni er ritningargreinin al-
kunna. „Svo elskaði guð heiminn,
að hann gaf son sinn eingetinn ..”
(Jóh. 3. 16.) á öllum þeim tungu-
málum og mállýzkum, sem
Brezka bibliufélagið hefur gefið
bibliuna út á. Arið 1965 voru þau
875 talsins og eru væntanlega
snöggtum fleiri orðin nú.
Þegar ég kem til London er það
alltaf mitt fyrsta verk að fara i
safn bibliufélagsins The Bible
House, og ég er þrisvar sinnum
búinn að tæma þá þar, þ.e. fá
allar bibliuútgáfur, sem þeir geta
látið. En nú er ég kominn langt út
fyrir þetta.
Brezka bibliufélagið
leitaði ráða
Ég var dálitið upp með mér
einu sinni i viðskiptum minum við
Brezka bibliufélagið. Ég var um
Sjálfsagt cr ekki algengt.að sósfalistar safni biblfum, en Ragnar Þorsteinsson kennari á Reykjuni er þó
einn slikur. Svona i jafnvægisskyni hefur hann Lcnfn og Stalín hjá sér i kompunni, þar sem liann sinnir
hugðarcfni sinu og bibliur fylla margar hillur á veggjum. (Timamyndir GE).
Frh. á bls. 15
eins árs skeið við nám i Leeds i
Englandi og kynntist þá svörtum
stúdent frá Uganda. Ég fékk hann
til að hjálpa mér við að flokka
„bantu” málin i sambandi við
skráningu bibliusafns mins. Það
kom á daginn,að ég átti bibliuna
ekki á hans móðurmáli, og bað
hann þvi að útvega mér hana,
hvað hann gerði fúslega. Brezka
bibliufélagið hafði ekki gefið hana
út, heldur félagsskapur sem á
titilsiöu var nefndur ,, The white
fathers” (Hvitu feðurnir). Mér
varð sá asnaskapur á, að ég
gleymdi að skrifa hjá mér nafn
mállýzkunnar, sem þessi biblia
var gefin út á, og þegar ég var
kominn til Islands aftur átti ég
þess ekki kost að muna nafnið á
henni. Ég skrifaöi þvi til bóka-
varðar Brezka bibliufélagsins,
sem er roskin kona og gaf henni
upp Jóh. 3. 16 úr bibliunni, sem
stúdentinn hafði útvegað mér, og
spurði hana, hvort hún gæti sagt
mér hvaða mál þetta væri. Frúin
leysti vel og greiðlega út þvi, og
málið reyndist vera „kerewe", en
um leið spurði hún, hvar i
ósköpunum ég hefði fengið
bibliuna á þessu máli, hún væri
ekki til i safni þeirra, The Bible
House. Ég sendi henni þegar um
hæl heimilisfang stúdentsins frá
Uganda, ef vera kynni, að hann
gæti einnig leyst vanda hennar”.
Kristiiiboðar búa til
Indiánaletur, þýða
bibliuna og teikna konur
Við höldum áfram að skoða
safn Ragnars. Hann a kinverska
bibliuútgáfu, japanska.
kóreanska, sýrlenzka, rússneska,
úkrainska og hvitrússneska, og
indverska, en á henni er letrið
eins og skrautskrift, sumar út-
gáfurnar eru með myndum, og
þarna er biblian á færeysku, en
þá finnst nemendum Ragnars