Tíminn - 21.07.1972, Blaðsíða 1

kæli-
skápar
■D/txx HctJxAAcJLajx, A/
RAFTÆKJADEILD
Hafnarstræti 23
Simar 18395 & 86500
Forsætisráðherra skipar
nefnd, sem gera á
Tillögur um
leiðir og val-
kosti í efna-
hagsmálunum
EJ-Reykjavik.
1 frétt frá ríkisstjórninni i gær
sagði, að forsætisráðherra hefði
skipað nefnd „til þess að gera til-
lögur um leiöir og valkosti i efna-
hagsmálum með það fyrir augum
að halda verðbólgu i svipuðum
skoröum og i nágrannalöndunum,
treysta grundvöll atvinnuveg-
anna og tryggja atvinnuöryggi og
kaupmátt launa”.
Formaöur nefndarinnar er Jón
Sigurðsson, hagrannsóknarstjóri
og með honum i nefndinni eru Jó-
hannes Nordal, seðlabankastjóri,
Jóhannes Eliasson, bankastjóri,
Ólafur Björnsson, prófessor,
Guölaugur Þorvaldsson, prófess^
or, Þröstur Ólafsson, hagfræðing-
ur og Halldór S. Magnússon, við-
skiptafræðingur.
Lagt var fyrir nefndina að hafa
samráð við Alþýðusamband Is-
lands og Vinnuveitendasam-
band Islands.
Þessi mynd var tekin af Skaftá i gærkvöldi, ogsýnir hvernig áin flæddi framhjá annarri brúnni og yfir veginn hjá Skaftárdai.
(Timamynd-Gunnar)
STÓRHLAUP I SKAFTÁ!
Nýja Eldvatnsbrúin hjá Ásum í hættu, verði það aftakamikið
Mikið hlaup er i Skaftá, og er
enn á huldu, hvað það kann að
hafa í för meö sér. Taldi Böðvar
Kristjánsson, bóndi i Skaftárdal,
að yfirborð árinnar hefði hækkað
talsvert á þriðja metra, er blaðiö '
hafði tal af honum f gærkvöldi.
Hækkaði það afar ört framan af
Tilraun til að skdka votviðrunum:
HITABLÁSARI REYNDUR
í LUNDARREYKJADAL
J H.-Reykjavik
Það er kannski ekki vænlegast
til framfara, að lifið leiki við
menn. Atorkumenn leita einmitt
nýrra úrræða, þegar öndvert
gengur. Þess vegna er það ekki
nein tilviljun, að nú þegar hey-
skapartið hefur veriö næsta örð-
ug, verður tilraun gerð á einu af
stórbýlum Borgarfjaröar til þess
að þurrka hey meö nýjum hætti.
Forsaga þessa máls er sú, að
árið 1963 smiðaði Benedikt Ólafs-
son, forstjóri blikksmiðjunnar
Glófaxa, hitablásara, sem gerður
var eftir teikningum frá belgiskri
verksmiðju. Hafa hitablásarar
af þessari gerð verið notaðir við
heyþurrkun erlendis, og þótt hey
þar sé sennilega stórgerðara en
venjuleg taða hérlendis, má ótrú-
legt heita, ef þeir geta ekki einnig
komið að gagni hér, sé rétt að far-
ið.
Tilraunir voru að visu gerðar á
Hvanneyri meö þennan hitablás-
ara i tvö sumur, en þeim var hag-
aö þannig, að þær sögðu litið um
gagnsemi þessara tækja.
Tilraun að Skálpastöð-
um í Lundarreykjadal.
Benedikt ólafsson hafði hug á
þvi að reyna hitablásarann sjálf-
ur hér i Reykjavik. En nú hefur
svo skipazt, að bændurnir á
Skálpastöðum i Lundarreykjadal,
bræðurnir Þorsteinn og Guð-
mundur Þorsteinssynir, munu
reyna hann á afmörkuðum stað,
þar sem grindur hafa verið smið-
aðar undir grasið á þann veg, sem
til er ætlazt. Kom Ólafur Guð-
mundsson á Hvanneyri, sem mun
hafa umsjón með tilrauninni, á
kynnum með þeim Benedikt og
Skálpastaðabræðrum.
Benedikt lánar þeim bræðrum
blásarann, en að öðru leyti kosta
þeir tilraunina.
Einfasa rafmagn olli
að skipta varð um mótor
— Benedikt hefur veitt okkur
alla þá fyrirgreiðslu, sem i hans
valdi stendur, sagði Þorsteinn
Þorsteinsson á Skálpastöðum viö
Timann i gær. Aftur á móti hefur
nokkuð dregizt, að tilraunin væri
gerð, þar sem orðið hefur að
skipta um mótor, þvi að alls
staðar er þriggja fasa rafmagn,
nema i sveitum á Islandi — einnig
i sveitum erlendis.
Vonir stóðu þó til, að hita-
blásarinn kæmist upp að Skálpa-
stöðum i gærkvöldi, og verður
þess þá ekki langt að biða, að ein-
hver reynsla fáist af þessari nýj-
ung.
Vonandi hægt að
skipta um hey daglega
— Það er þrjátiu til fjörutiu
metra gólfflötur, sem við höfum
til umráöa I þessu skyni, sagði
Þorsteinn enn fremur, og á
grindurnar, sem undir eru, verð-
ur sett eins til hálfs annars metra
þykkt lag af blautu heyi. Reynsl-
an verður að skera úr um þaö,
hve þykkt lagið má vera.
Þegar fúlgan hefur þornað svo,
að heyið er vel tækt i venjulega,
kalda súgþurrkun, verður þvi rutt
inn i hlööuna. Við gerum okkur
vonir um að geta skipt um hey á
grindunum einu sinni á sólar-
hring. Svo verður timinn og
reynslan að skera úr um það,
hvað það kostar að þurrka heyið
meö þessum hætti.
degi, svo að það hlýtur að hafa
verið ógurlegur vatnsfiaumur,
sem spýttist undan jöklinum i
grennd viö Langasjó, þar sem
þessi hlaup fá framrás, þvi að«
það dreifist fljótt og hraun drekka '
mikið f sig.
Venjulegt er i þessum hlaup
um, aö yfirborö vatnsins fari
hækkandi i þrjá til fjóra daga, en
vel má vera, að það nái nú fyrr
hámarki, þar sem það bar svo
fljótt að, jafnvel þegar á morgun.
Fram um byggö fer hlaupið i
tveim meginflaumum — annar
austur farveg Skaftá, en hinn
fram hrauniö i farveg Eldvatna.
— Vatn er hér að sjálfsögðu
afarmikið framan við bæinn,
sagði Böðvar, grugg mikið i þvi
og jökulfýla, þegar að þvi er kom-
iö. Hér eru brýr á tveim kvislum
Skaftár, og er orðið ófært á bil við
vestri brúna, en sennilega slark-
andi á hesti ennþá.
Ekki er ósennilegt, aö vegurinn
aö Búlandi hafi einnig lokazt.
Brýr i hættu?
Siðast varð stórhlaup I Skaftá
seint i janúarmánuði 1970, en
smáhlaup kom um þetta leyti i
fyrra. t hlaupinu 1970 var önnur
brúin hjá Skaftárdal hætt komin,
þvi að vatnið gusaðist yfir hana,
og mun það hafa bjargað henni,
Heyþurrkunartæki Glófaxa, sem nú verður reynt að Skálpastöðum.
að vatniö gróf sig niður fyrir
noröan hana.
Verði þetta aftakahlaup getur
brúm á þessu svæöi orðið hætt,
ekki sizt nýju brúnni á þjóðvegin-
um yfir Eldvatnið austan viö Asa
i Skaftártungu. Hún nær aö visu
mun lengra austur á hraunið en
gamla brúin, og þarna hagar svo
til, að jarðvegur er undir hraun-
inu, sem rann i Siðueldum, og
vatnið nagar þetta jarövegslag
sifellt, og hefur þegar æöimikið
saxast á hraunbrúnina að austan.
Svo virðist þó, sagþi Böðvar i
Skaftárdal, að vatnið sé stórum
mikilvirkara viö að nhga hraun-
brúnina i hlaupum heldur en i
venjulegum vatnavöxtum, og
veldur þvi sjálfsagt sandurinn i
vatninu.
Upptök hlaupanna
á fjallskolli.
Sigurjón Rist vatnamælinga-
maður var i gær farinn að búast
til austurferöar, og mun hann
hafa ætlað að leggja af stað meö
morgninum með talsverðan
mannafla til rannsókna og athug-
ana.
— Þessi hlaup eiga upptök sin
norðvestur af Grlmsvötnum,
sagði hann, og þar er kvos, sem
gerist æ viðáttumeiri með hverju
hlaupi.
Lengi vel héldu menn, að þessi
ketill væri I lægð eða skoru, en
haustið 1970 vitnaðist, aö þarna er
fjall undir jöklinum, en ekki dal-
ur, og getur það skotiö upp kollin-
um, hvað úr hverju, ef kvosin
heldur áfram að vikka og dýpka
við hvert hlaup. Að viku liðinni
veröur farið á Bárðarbungu, og
veröur þá sjálfsagt litið á verks-
ummerki þar sem sigdældin er,
þvi að það er einmitt i leiðinni á
Bárðarbungu.
Sigurjón sagði ekki fjarri lagi
að gizka á, aö tvö þúsund tenings-
metrar vatns streymdu á
sekúndu hverri fram hjá Skaftár-
dal i svona hlaupi. Venjulegt
vatnsmagn Skaftár að sumarlagi
væri eitt til tvö hundruð tenings-
metrar, en fjörutiu til fimmtiu að
vetrarlagi. Skaftá væri æðimikið
vatnsfall, þótt ekki færi hún ham-
förum eins og nú, enda væri
vatnasvið hennar um þrettán
hundruð ferkilómetrar — við lika
stórt svæði og allar Færeyjar.
ö FISCHER VANN 5. SKÁkÍnÁ \ EINVÍGINU EFTIR 27 LEIK/i — SJÁ BLADSÍDU 3 <1