Tíminn - 06.08.1972, Blaðsíða 8

1
TÍMINN
Sunnudagur 6. ágúst 1972
Halldór E. Sigurðsson, fjármálaráðherra:
MEGINSTEFNA SKATTALAGA-
BREYTINGANNA ER RÉn
Eina veilan í kerfinu í sambandi við skatta aldraða fólksins, en ríkisstjórnin hefur
ákveðið að lagfæra álagninguna á þann hóp gjaldenda.
Ilalldór E. SigurAsson, fjár-
málaráðhcrra, er nýkominn til
starfa uft nýju i ráAuneyti sfnu,
eftir stutt sumarleyfi. Timinn
náAi tali af llalldóri rétt fyrir
helgina og spurAi hann frétta og
álits um þær miklu umræAur, sem
staAiA hafa um skattamálin aA
undanförnu.
— Skattamálin hafa veriA mjög
til umræöu að undanförnu og
stjórnarandstaðan verið æöi stór-
yrt i þvi sambandi. Hvaö viltu um
þau mál segja, Halldór?
— Það hefur ekki vakið neina
undrun hjá mér þótt skattaálagn
ingin hafi verið til umræðu nú sið-
ustu vikurnar, þar sem þetta hef-
ur verið árlegur viðburður i hvert
skipti, sem útsvars- og skattskrá
hefur verið lögð lram. En ei sizt
mátti reikna með að miklar um-
ræður yrðu nú um skattaálagn-
inguna, þar sem blöð stjórnar-
andstöðunnar eru búin að halda
uppi þrotlausum árásum á nýju
skattalögin s.l. 7 mánuði og búin
að boða, að mikill hávaði yrði,
þegar skattskráin yrði lögð fram.
Frá minum bæjardyrum séð
hefur þvi hávaðinn orðið mun
minni en við hefði mátt búazt,
þegar þetta er haft i huga og þær
róttæku breytingar, sem gerðar
hafa verið á skattakerfinu. Mér
hefur aldrei dottið i hug, aö i
lyrstu lotu mundu skattalögin
reynast alveg gallalaus. Hinsveg-
ar tel ég reynslu af þeim i ár dýr-
mæta, meðan lögin eru i fram-
haldsendurskoðun, svo unnt verði
að bæta úr þeim veilum við fram-
haldsendurskoðunina, sem fram
kunna að koma nú. Nauðsyn ber
til að athuga þetta mál vel. Ég
véit að skattalaganefndin mun
gera það.
Niðurfelling
persónuskattanna
Ég tel þá stórfelldu breytingu,
sem nú er gerð að fella niður per-
sónu skattana, eina þá merkustu
sem gerð hefur verið i allri sögu
skattamála. Persónuskattar
hefðu orðið mjög tilfinnanlegir
við skattaálagningu núna, vegna
stórhækkaðra almannatrygg-
inga. Mér var það ijóst að þetta
yrði ekki gert án þess að ein-
hverjir kveinkuðu sér. Það gera
alltaf einhverjir, þegar færa á
fjármuni frá hinum efnameiri til
hinna sem hafa úr minnu aö spila,
svo sem gert var með þessum
breytingum á skattalöggjöfinni.
Ég legg áherzlu á það, að það er
róttæk breyting, sem rikisstjórn-
in er búin að framkvæma til hags-
bóta fyrir þá efnaminni, með af-
námi almannatryggingagjalda,
sjúkrasamlagsgjalda og náms
bókagjalds. Þetta var aö sjálf-
sögðu ekki framkvæmanlegt, án
þess að afia teknanna meö öðrum
hætti, eins og nú er gert með
tekjuskattinum, og ekkert við þvi
að segja þó að menn hafi skiptar
skoöanir á þessum breytingum.
Ég hef lika talið, að þegar nýja
fasteignamatið kæmi til fram-
kvæmda hlyti einhver hávaöi aö
verða við fyrstu álagningu skv.
þvi. Ég dreg það i efa, að það hafi
verið tilviljun, aö gildistöku fast-
eignamatsins var frestað af fyrr-
verandi rikisstjórn fram yfir
kosningar. Ég held, að vald-
hafarnir þá hafi alveg vitað, hvað
þeir voru að gera með þeirri
frestun. Ég held, að þeir hafi
einnig alveg gert sér grein fyrir
þvi, að ráðamenn landsins og
sveitarfélaganna gerðu ráð fyrir
fasteignaskatti sem verulegum
tekjustofni eftir að nýja fast-
eignamatið kæmi til fram-
kvæmda. Er auðvelt að finna
þessum orðum stað i ræðum fyrr-
verandi valdamanna.
Hins vegar tel ég, að álagn-
ingarprósentan eins og hún er i
löggjöfinni hafi veriö hófleg og
hefði ekki þurft að verða neinum
tiifinnanleg byröi, ef 50% auka-
álagsheimildin hefði ekki veriö
notuA. Ég tel, aö flest sveitarfélög
hefðu getað komizt hjá þvi, að
nota hana einnig. Ég fæ ei skilið
samhengið i þvi, að býsnast yfir
háum fasteignasköttum en nota
svo allar heimiidir sér til handa
til að þyngja þá, eins og t.d.
meirihluti Sjálfstæðisflokksins i
Reykjavik gerir. Ég vil einnig
vekja athygli á þvi, aö venjan er
sú, að meira umtal verður um
skattaálagningu er tekjur gjald-
endanna hafa hækkað verulega
milli ára, eins og nú á sér stað,
heldur en ef svo er ekki, vegna
þess að skattarnir hækka þá einn-
ig. En óbreyttum sköttum una
menn betur, jafnvel þó þvi fylgi
minni tekjur.
Gjöld
aldraða fólksins
— Nú hefur mest borið á gagn-
rýni á álagningu gj. á aldraða
fólkið? Er þessi gagnrýni réttmæt
fjármálaráðherra?
— Ég svara þvi játandi á vissan
hátt. Þær veilur, sem fram hafa
komið við þessa álagningu eru i
sambandi við gjöld aldraða fólks-
ins. Ég vil þó bæta þvi viö þá játn-
ingu, að ég get að vissu leyti verið
ánægður með það, að það skyldi
ekki vera nema eitt atriði i þess-
ari skattalagabreytingu, sem
sætt hefur verulegri gagnrýni,
ekki sizt þar sem tiltölulega auð-
velt er að bæta úr þvi, sem þar
hefur aflaga farið og það verður
gert.
Aður en ég held lengra ut i þá
sálma, vil ég vekja athygli á þvi,
sem gert hefur verið i málefnum
aldraðra á þvi eina ári, sem nú-
verandi rikisstjórn hefur setið að
völdum. Almennur elli- og ör
orkulifeyrir almannatrygginga
hefur hækkað um tæp 50% á þessu
eina ári. Auk þess er svo trygging
lágmarkslauna, sem frá minurn
bæjardyrum séð er ein mesta
grundavallarbreyting, sem gerð
hefur veriö á almannatrygginga-
löggjöfinni frá þvi hún var sett, og
ég er sannarlega glaður yfir aö
hafa tekið þátt i aö koma sliku i
verk. Þessi breyting er grund-
völluð á þeirri hugsun, sem ég tel
aö almannatryggingakerfið eigi
að byggjast á og þjóna, þ.e. aö
koma i veg fyrir að nokkur liöi
skort eða verði að sætta sig við
framfærslu i anda og á borö við
sveitarframfærslukerfiö gamla.
Á siðari árum hefur það færzt i
aukana, að starfsstéttir kæmu sér
upp sjálfstæðum lifeyrissjóðum
og er vel að svo er, a.m.k. á með-
an almannatryggingakerfið er
ekki meira megandi en raun er á
eða orðiö almennur lifeyrissjóður
fyrir alla landsmenn. Hins vegar
fylgir þessu kerfi það, aö mis-
munun i eftirlaunum mun vera
meiri en hann er á almennum
iaunamarkaði, vegna þess að
sumir lifeyrissjóðir eru verð-
tryggðir með almannafé og geta
þvi miðaö eftirlaunin við störfin
eins og þau eru greidd á hverjum
tima, en aðrir sjóðir njóta engrar
verðtryggingar eða stuðnings af
almannafé og komast þvi ekki i
samjöfnuð við hina verötryggöu
sjóði. Auk þess er það svo, að
sami aðili getur átt lifeyrisrétt i
fleiri en einum lifeyrissjóði og eru
þess allmörg dæmi. Þar við bæt-
ist svo, að margir 67 ára og eldri,
sem eiga rétt á ellilifeyri al-
mannatryggingakerfisins sitja
áfram og enn i störfum og i sum-
um tiifellum i bezt iaunuðu emb-
ættum landsins.
Þessar forsendur gerðu það að
verkum. að almennt var álitið hjá
stuðningsmönnum núverandi
rikisstjórnar, að ekki væri hægt
að fella niður tekjuskatt af elli-
launum alveg án tillits til ástæöna
gjaldenda, enda væri það mjög
ósanngjamt gagnvart unga fólk-
mu, sem er að mynda sin héímílí.
Ellilaunin hafa heldur aldrei ver-
ið undanþegin tekjuskattsálagn-
ingu, svo þetta er ekkert nýtt i
sjálfu sér.
Aldraðir
fá leiðréttingu
Við athugun á þessum þætti,
þ.e. gjöldum ellilifeyrisþega og
öryrkja, við undirbúning skatta
laganna i fyrra var talið, að ein-
ungis um þriðjungur elli—og ör-
orkulifeyrisþega i landinu myndu
hafa það miklar tekjur á árinu
1971, að tekjur þeirra næðu þvi aö
veröa skattskyldar til tekju-
skattsálagningar, en tveir þriðju
hlutar eða mikill meirihl. þeirra
yrði algerlega skattlaus, hvernig
sem með yrði fariö. Hins vegar
var gert ráð fyrir þvi, aö þaö
ákvæði skattalaga að fella niður
tekjuskatt, sem væri kr. 5 þús. og
lægri og lækka hlutfallsl. tekju
skatt þessa fólks frá 5 þús. upp i
10 þúsund krónur myndi ná til
verulegs hluta þeirra, sem i
tekjuskatti lentu. Það hefur hins
vegar komið á daginn, að tekjur
þess fólks urðu meiri á árinu 1971
en gert hafði verið ráð fyrir i
þeim áætlunum, sem byggt var á
við undirbúning skattalaga-
breytingarinnar.
Það hefur aldrei verið ætlun nú-
verandi rikisstjórnar að byggja
afkomu rikissjóðr á þvi að sækja
fé til þeirra, sem á einn eða annan
hátt eru verr settir i þjóðfélaginu
en aðrir, heldur einmitt að færa
frá hinum betur megandi til
hinna, sem lakar eru settir. Þess
vegna var það svo á fundi rikis-
stjórnarinnar sl. þriðjudag, sem
var fyrsti fundur sem forsætis-
ráðherra og ég sátum frá þvi
skattskráin kom út vegna
íjarveru, að ákveðið var að bæta
úr þessu með þvi að ganga lengra
á þeirri braut, sem farin var i
vetur með niðurfellingu og
lækkun tekjuskatts aidraðra og
öryrkja að ákveðnu marki.
Til rækilegrar
athugunar
Þessi mál eru núna til
athugunar og endanlegar
ákvarðanir hafa ekki enn verið
teknar. En á þessu stigi get ég
sagt, að hugmyndin er að fella
niður tekjuskatt hjóna i þessum
hópi, sem er 22 þúsund krónur og
iægri og siðan hlutfallsleg lækkun
tekjuskatts a.m.k. upp að 44
þúsund króna skatti. A sama hátt
yrði felldur niður tekjuskattur
einstaklinga i þessum hópi upp að
14 þúsund krónum og hlutfallsleg
lækkun skattsins a.m.k. upp aö 28
þúsund krónum. Þetta er ekki full
ráðið enn eins og ég sagði, og
álagningin öll er nú til sérstakrar
athugunar á vegum fjármála-
ráðuneytisins og reynt verður að
fá sem bezta og gleggsta mynd af
álagningunni i heild, enda tel ég
það höfuðnauðsyn vegna fram-
haldsendurskoöunarinnar á
skattalögunum eins og ég hefi
áður tekið fram.
En ef niðurstaöan yröi i stórum
dráttum á þá leiö, sem ég hef
drepið á hér, þýðir það aö
aldraðir greiddu ekki óskertan
tekjuskatt fyrr en viö 350 þúsund
króna nettótekjur hjóna og ein-
staklingur greiddi ekki óskertan
tekjuskatt fyrr en tekjur væru
komnar yfir 232 þúsund krónur
nettó. Þessar tekjutölur eru auö-
vitaö miðaðar viö áriö 1971 en
svara til mun hærri tekna á þessu
ári eða 25-30% hærri, ef miðað er
við þær áætlanir sem fyrir liggja.
— Stjórnarandstaðan hefur m.a.
haldið þvi fram að unnt hefði
verið að fresta þessari kerfis-
breytingu skattalaganna og lappa
upp á gamla kerfið?
— Ég hef að nokkru leyti nú
þegar rökstutt, að það var ófram-
kvæmanlegt að koma fram
breytingum á tryggingalögunum
með svo háum persónusköttum,
sem af þeim breytingum leiddu.
Þetta kemur bezt i ljós i sam-
bandi við námsfólkið, en þessi
breyting hefur orðið þvi mjög
hagstæö. Námsmaður með 150
þúsund króna tekjur i fyrra þarf
að greiöa kr.7 þúsund i öll opinber
gjöld á þéssu ári, en ef gamla
kerfið heföi verið látið standa ó-
breytt, hefði hann oröið að greiöa
18 - 19 þúsund á þessu ári. Það
hefðu ekki verið lakari
uppsláttardæmi að taka 20
þúsund krónur af svo tekjulágum
námsmanni en þau dæmi, sem nú
hafa verið notuð i blöðum
stjórnarandstöðunnar. Ég tel, að
það hafi tekizt að færa byrðarnar
til og gera þær réttlátari en það
var höfuð — markmiðið að
sjálfsögöu.
Skattfrelsi hlutafjár
og félagaskattar
En auk þessa var'komið i veg
fyrir það með skattalaga-
breytingum, að þau skattalög,
sem fyrrverandi rikisstjórn setti
og áttu að koma til framkvæmda
við álagningu á þessu ári, yrðu
framkvæmd. í þessum skatta-
lögum viðreisnarstjórnarinnar
voru ákvæði, sem gerðu fjár-
sterkustu fyrirtækjum
landsins kleift að verða skattlaus
eða skattlitil og auðvitað hefði
orðið að taka þær fjárhæðir, sem
opinberir aðilar þurfa að inn
heimta á þessu ári,af hinum al-
menna skattþegni i staðinn.færa
þungann frá fjársterkum fyrir-
tækjum á hinn almenna launa-
mann.
Þá var einnig komiö i veg fyrir
það skattfrelsi hlutfjáreig
enda, sem fyrrverandi rikis
stjórn hafði lögfest. Það er vissu-
lega athyglisvert að það er ekki
minnzt einu orði á þessar
breytingar i blöðum stjórnarand-
stöðunnar nú.
1 sambandi við nauðsyn
breytingarinnar er lika rétt að
vekja athygli á þvi, aö 18 sveitar-
félög landsins þúrffu að leita
ásjár Jöfnunarsjóðs sveitar
félaga á árinu 1971 og fá
þaðan aukaframlög, sem námu
milljónatugum, svo þau gætu náö
endum saman. 1 þessum hópi
voru 8 fjöimenn sveitarfélög. Þaö
varð þvi ekki komi'zt hjá þvl að
gera verulegt átak til aö koma
fjárhag sveitarfélaganna á heil-
brigðan grundvöll og þaö var gert
meö þvi að létta af þeim út-
gjöldum, sem hundruöum
milljóna króna nema og færa til
útgjalda hjá rikissjóði og það er
von mín, að sveitarfélögin þurfi
ekki að leita ásjár á sama hátt nú
og i fyrra og er þaö vel.
Kaupmáttur launa
En þegar litiö er á skatta-
breytinguna og skattálagninguna
i heild er höfuðatriöið auðvitaö
það, aö hinn aimenni gjaldandi, i
lágum eöa meðaltekjum megi vel
una, þ.e. aö sá hluti sem hann
heldureftir af launum sinum eftir
að skattar hafa verið greiddir
hafi meiri kaupmátt en áöur var.
Og mér finnst aö opinberar tölur
um þróun kaupmáttar launa séu
svo sterkar og hinum almenna
launamanni i vil, aö hann hljóti aö
kveöa upp sina dóma um afkomu
sina og gjöld til rikis- og sveitar-
félags á þeim grundvelli. Hlut-
fallsleg skattbyrði þessa tekju-
hóps hefur ekki aukizt. En sé
miðaö við kaupmátt verkamanns
á fyrsta ársfjóröungi 1970 og júli
1972 kemur í ljós, að kaupmáttur
timakaupsins hefur aukizt veru-
lega. Fyrir þann hluta sem þessi
launþegahópur heldur sjálfur,
þegar skattar hafa verið greiddir
Frarahald á bls. 19
llalldór E. SigurAsson fjármálaráAherra.