Tíminn - 06.08.1972, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Sunnudagur 6. ágúst 1972
Aö kaffidrykkju í
vinnustofu Höskulds
Björnssonar listmálara
Aft Kláskógum 2 í llveragerfti er
litil kaffistofa, sem ckki á sinn
iika hér á landi. Parna bjó
llöskuldur Kjiirnsson listmálari
ásaml fjölskyldu sinni i lágreistu
húsi frá þvf 194(>, þangaft lil hann
lé/.t 1963 eftir langvarandi hcilsu-
lcysi. Kflir lát Höskulds sumarið
1964, sctti ekkja hans liallfriftur
Hálsdóttir á stofn kaffisölu i
vinnustofu Ilöskulds, en þar og i
ibúft hennar og dólturdótturinnar,
sem ali/t hefur upp hjá afa sinum
ogömmu, eru allir veggir prýddir
mynduin eftir llöskuld. Kaffistof-
an lætur lítift yfir sér útifrá og
ckki höfftu hlaðam. og Ijósmynd-
ari Timans hugmynd um, aft hún
heffti verift opin i ein átta ár, þcg-
ar leift þeirra lá þangað nú um
daginn.
Ilallfriftur hefur aldrei auglýst
starfsemi þessa. Kngu aft siftur
dugar rckstur kaffistofunnar
henni til lifsframfæris „svona
meft þvi aft selja mynd og mynd”,
segir hún. ,,Kg fæ aldrei nema
gófta gesti, bætir llallfriftur vift,
,,og inargir þeirra vilja koma aft-
ur.”
Höskuldur Björnsson fæddist að
Dilksnesi i Nesjahreppi, A.-
Skaftafellssýslu. bað er athyglis-
vert, hve margir málarar hafa
komið af þessum slóðum. Jón
Þorleifsson var einnig úr Nesja-
hreppi og Svavar Guðnason frá
Höfn, en auk þess eru ýmsir
Sjálfsmynd el'tir llöskuld
minna þekktir málarar upprunnir
þar eystra. Leiða má getum að
þvi, að sérkennilegt og litauðugt
landslag ráði nokkru um þessa
staðreynd.
Höskuldur fór ungur aö teikna
og mála. Hann átti meiri skilningi
að mæta gagnvart þessari við-
leitni, en ef til vill hefði mátt bú-
ast við á þessum árum (Höskuld-
ur fæddist 26. júli 1907). Afi hans,
Eymundur Jensson var lista-
smiðurog móðurbróðir hans, son-
ur Eymundar gaf Höskuldi fyrstu
litina. t vinnustofu Höskulds i
Hveragerði er litill haglega gerð-
ur bátur, sem Eymundur smiðaði
handa honum til að leika sér i, þar
er einnig kista, sem Eymundur
smiðaði i Kanada, og hafði i
farangur sinn, er hann sneri aftur
heim til tslands eftir dvöl fyrir
vestan haf.
Höskuldur lærði teikningu hjá
Rikharði Jónssyni myndhöggv-
ara veturinn 1925-26. Hann naut
einnig tilsagnar Jóns Stefánsson-
ar listmálara veturinn 1928-29 og
öðru hverju til 1931. Árið 1939 fór
hann til Noregs i námsför en sneri
heim aftur.er styrjöldin brauzt út.
Lengst af dvaldist Höskuldur i
Austur-Skaftafellssýslu þangað
til hann fluttist búferlum til
Hveragerðis. 1935 gengu þau
Hallfriður Pálsdóttir i hjónaband,
en þau kynntust á Laugarvatni,
þar sem hún vann i héraðsskólan-
um, en hann var gestkomandi hjá
listunnandanum Ragnari Ás-
geirssyni. Höskuldur og Hallfrið-
ur bjuggu fyrst að Dilksnesi og
siðan á Höfn, sem þá var ekki sá
uppgangsstaður, sem nú er orðið.
„Þetta voru erfið ár”, segir
Hallíriður, „óskapleg fátækt, basl
með húsnæði og verstur var þó
óttinn við heilsuleysið, sem
Höskuldur átti við að striða. Og
það var alltaf litið á hann sem
iðjuleysingja. Fólk hélt hann hlyti
að geta unnið eitthvað. En ekki
var annað en likamlega vinnu að
hafa og hana þoldi Höskuldur
ekki enda aldrei fullfriskur. En
hann sannarkvann, Hann settist
t.d> aldrei niður — nema
hann væri að krota eitthvað. —
Það er ótrúlega mikið til af skiss-
um eftir hann.Þegar heilsan 'var
Svipa sr. llannesar á Núpsstað.
Lundaprestur veitir
heilagt sakrainenti.
söfnuöi
Hallfriftur Pálsdóttir ber gestum beina Ikaffistofunni Bláskógum 2 i Hveragerfti.
með betra móti málaði hann úti.
En erfiðleikarnir voru ekki allt.
Við vorum ánægð og hvað gerir
fátæktin til þegar fólk er ánægt að
öðru leyti.”
Höskuldur málaði margar
fuglamyndir, einnig landslag og
gamlar byggingar, svo nokkuö sé
nefnt. Hann hreifst af gömlu hús-
unum á Akureyri og teiknaði
mörg þeirra. Flestar fuglamynd-
irnar málaði hann i Hornafirði, en
þar var mikið fuglalif og er raun-
ar enn þótt minnkað hafi. Beztu
myndirnar af fuglalifi málaði
hann úti.
Þegar gengið er um vinnustofu
og heimili Höskulds vaknar sú
hugsun, að höfundur listaverk-
anna hafi haft óvenjulegt imynd-
unarafl. Margar myndanna
koma á óvart svo sem lunda-
messan og ýmsar fleiri. Á gang-
inum hangir teikning af svipu,
sem hangir uppi á vegg. Þetta er
svipa sr. Hannesar á Núpsstað.
Af henni gerði Höskuldur vatns-
litamynd i mjög fallegum litum,
sem ekki er vítað, hvar er niður-
komin nú eins og er um fjölmarg-
ar myndir Höskulds. „Ég hugsaði
oft um þessa mynd”, sagði Hall-
friður og svo fundum við allt i
einu þessa teikningu af sömu
fyrirmynd.
„Þegar ég hef ekkert annað
fyrir stafni dunda ég mér við að
skoða gamlar myndir og skiss-
ur”, segir Hallfriður. Ég hef verið
að láta ramma sumar þeirra inn.
Mér leiðist ekki á meðan ég fæst
við þetta. Og eiginlega finnst mér
alltaf að Höskuldur sé hérna
ennþá.” SJ
Úr kaffistofunni Tintamyndir Kóbert
Dagstofan i Dilksnesi.
i loftinu hangir gömul skipsklukka frá I
Kvmuiidur afi Höskulds smfftafti handa h