Tíminn - 12.08.1972, Blaðsíða 7

Laugardagur 12. ágúst 1972
TÍMINN
7
Ctgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Hclgason, Tómas Karlsson,:
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös TImans)i;
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni, • Ritstjórnarskrif-.i
stofur f Edduhúsinu viö Lindargötu, sfmar 18300-18306.':
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusími 12323 — auglýs-í
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald::
225 krónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-;
takiö. Blaðaprent h.f.
Nýju þorskastríði
hótað
Brezkir togaraeigendur eru nú hinir herská-
ustu og virðast ætla að beita áhrifum sinum til
hins ýtrasta til að Bretar hefji nýtt „þorska-
strið” gegn íslendingum eftir útfærsiu fisk-
veiðilögsögunnar við Island i 50 milur 1. sept-
ember n.k.
Brezk blöð hafa það eftir Austin Laing leið-
toga brezkra togaraeigenda, að hann sé sann-
færður um að brezka rikisstjórnin muni leggja
brezkum togurum til herskipavernd til veiða
innan nýju 50 milna markanna við ísland. I
þessu sambandi kom það fram, að brezkir tog-
araeigendur telja nauðsynlegt, að brezka rikis-
stjórnin leggi auk herskipa til a.m.k. tvö
birgðaskip með hjálpar og hjúkrunargögnum á
miðunum og auk þess þyrilvængju til að flytja
slasaða og sjúka sjómenn undir læknishendur.
Slik birgðaskip telja togaraeigendur algera
nauðsyn fyrir brezka togaraflotann, þar sem
einn brezkur togari leiti nú að meðaltali á dag
islenzkrar hafnar af ýmsum ástæðum.
Af þessum ummælum er ljóst, að miklir
erfiðleikar og árekstrar kunna að verða fram-
undan á íslandsmiðum, ef brezka rikisstjórnin
verður við kröfum togaraeigenda. Vonandi sér
brezka rikisstjórnin þó að sér og tekur upp
samningaviðræður við íslendinga að nýju á
grundvelli þeirra tilboða, sem islenzka rikis
stjórnin hefur gert um bráðabirgðasamkomu-
lag, er veiti brezkum togurum heimild til veiða
á vissum svæðum innan hinnar nýju 50 milna
fiskveiðilögsögu. Engum blöðum þarf um það
að fletta að slikt samkomulag yrði brezkum
sjómönnum og brezkum fiskneytendum miklu
hagstæðara en nýtt þorskastrið með öllum
þeim tilkostnaði, árekstrum sem þvi fylgir.
Timi til nýrra samkomulagsumleitana er
vissulega naumur orðinn, en enn á þó að vera
möguleiki á að finna viðunandi bráðabirgða-
lausn. Ef Breta fýsir að reyna samkomulags-
leiðina til þrautar mun vissulega ekki standa á
islenzku rikisstjórninni að sýna þann sam-
komulagsvilja, sem sanngjarnt mat islenzkra
hagsmuna getur réttlætt.
Orðsending Svía
Sænska rikisstjórnin hefur nú sent islenzku
rikisstjórninni orðsendingu vegna ákvörðunar-
innar um útfærslu islenzku landhelginnar i 50
milur 1. sept. Orðsending Svia er i rauninni
eins hagstæð okkur og björtustu vonir stóðu til.
Sænska rikisstjórnin harmar að visu, að ís-
lendingar telji sér ekki fært að biða eftir niður-
stöðum hafréttarráðstefnu S.þ. en viðurkenna,
hve íslendingar eru háðir fiskveiðum. Heitir
sænska rikisstjórnin að beita áhrifum sinum á
hafréttarráðstefnunni til að tekið verði tillit til
lögmætra þarfa landa eins og íslands, þar sem
fiskveiðar skipta meginmáli fyrir efnahagsaf-
komuna.
—TK
Nils Gunnar Nilsson:
Réttarhöldin yfir Daníel
Ellsberg vekja athygli
Hann telur dóm fyrir birtingu leyniskjala Pentagon skerða tjáningafrelsið
Danlel Kllsberg og Patricia kona hans.
ÞAÐ dómsmál, sem kann
að veröa mikilvægara en flest
önnur dómsmál samtimans,
er nú til meöferðar i Los
Angeles. Málið er höfðað á
hendur tveimur mönnum,
Daniel Ellsberg og Anthony
Russo, en þeir störfuðu fyrir
skömmu við Rand
Corporation i Santa Monica.
Mikilvægast er þó ekki,
hvort þessir tveir menn hljóta
þyngsta dóm eða 115 og 35 ára
fangelsi, fyrir að taka afrit af
leyniskjölum Pentagon.
Þarna er i húfi mál- og
tjáningarfrelsið, sem tryggt
er samkvæmt stjórnarskrá
Bandarikjanna. Getur fram-
kvæmdavaldið skert rétt til
málfrelsis með þvi að telja
vissar skráðar upplýsingar
leyniskjöl? Og sé svo, hversu
langt getur þetta þá gengið?
DANIEL Ellsberg kom
upplýsingum úr skjölum
Pentagon á framfæri við al-
menning fyrir milligöngu
New York Times, og annarra
blaða.Málið á hendur honum
er fyrsta tilraunin til að ákæra
mann fyrir að miðla sam-
löndum sinum fróðleik án
þess að ætla að skaða land sitt
og þjóð eða reyna að gagnast
erlendri þjóð. Niðurstaða
málsins ræður miklu um
möguleikana til frjálsrar
skoðanamyndunar i Banda-
rikjunum i framtiðinni.
William G. Florence er
viðurkenndur sérfræðingur i
meðferð leyniskjala. Hann
hefir margra ára reynslu af
störfum við bandariska flug-
herinn. Hann sagði um
daginn:
„Leyndarstimpil Pentagon-
skjalanna hefði átt að upp-
hefja fyrir langa löngu, ef
fylgt heföi verið gildandi
venjum.”
DANIEL Ellsberg mætir
ekki fyrir réttinum. Vörnin sér
um það. Hann reynir þó að
gera sitt gagn með þvi, að
koma á framfæri skrifuðum
orðsendingum og tala i ein-
rúmi og hljóði við verjandann
við og við. Hann sagði eitt sinn
við konu sina, er þau hjónin
voru á leið heim i bil sinum, að
honum liöi stundum svipað og
' Vietnama andspænis Banda-
rikjamanni.
„Þeir tala mál, sem ég skil
ekki, en þeir hafa lif mitt i
hendi sér.”
,,Ég er ákærður fyrir afbrot,
sem getur kostað mig 115 ára
fangelsisdóm. Ég er ekki
ákærður fyrir að afhenda al-
menningi eða blöðum
Pentagon-skjölin, heldur
fyrir það að hafa látið Anthony
Russo vin minn, taka afrit af
þeim.”
,,ÉG er ákærður fyrir að
hafa stolið sögulegum stað-
reyndum. En hvernig á að
sanna, að ég hafi svift rfkis-
stjórnina þessum staðreynd-
um? öll lagaákvæði sem
vitnað er til, eru mjög óá-
kveðin. Búið er þó að gera
málið svo flókið, aö mikil
freisting er fyrir kvið-
dómendur að sakfella mig
fremur fyrir eitt eða tvö atriði,
en að sýkna mig með öllu.
Þetta er tvimælalaust von á-
kæruvaldsins að minnsta
kosti.”
„Hverjar verða af-
leiöingarnar fyrir bandarisku
þjóðina ef þér verðiö
dæmdur? ”
„Þær geta sannarlega orðið
uggvænlegar. Þetta væri
að visu siður en svo einsdæmi
Rikisstjórnin hefir framfylgt
stefnu, sem hefir valdið
skerðingu frelsis og réttar á
ýmsum sviðum. En dómur
yfir mér yki á þessa hneigð.
Ég held einkum, að i kjölfar
sakfellingar fylgdi hver ákær-
an af annarri á blaðamenn og
heimildarmennina, sem þeir
hafa leitað fanga hjá.”
ÉG vona.að okkur takizt við
meðferð málsins, — hver svo
sem niðurstaðan verður — að
leiða almenningi fyrir sjónir
áhættuna og háskann , sem
þvi fylgir að láta stjórnar-
völdin i landinu halda mis-
tökum sinum, glæpum, og
svikum leyndum og varpa i
þess stað i fangelsi einstak-
lingum, sem vilja koma fram
ábyrgð á hendur þeim.”
„Hvaða möguleikar eru á
áfrýjun ef þér verðið dæmdur
sekur?”
„Hæstiréttur er hinzta
skjólið. Sumar ákvarðanir
hans hin siðari ár hafa verið
uppörvandi eins og til dæmis
afnám dauðarefsingar og
bannið við simahlerunum.
Aðrir úrskurðir boöa þó siður
en svo gott, einkum vegna til-
nefninga Nixons i réttinn.
Við getum þvi ekki veriö jafn
vongóðir um niöurstöðu
hæstaréttar nú og viö gátum
verið fyrir tveimur eða
þremur árum.”
I VOR vann Daniel Ellsberg
af kappi að samningu bókar-
innar „Papers On The War”,
sem er nýkomin út i Banda-
rikjunum. Svo var hert á loft-
árásunum og þá fannst honum
sem hann væri til þess knúinn
að koma fram á fundum og
taka þátt i baráttu fyrir friði.
,,Ég þóttist þegar árið 1969
sjá fram á sennileika þess, að
ótakmarkaðar loftárásir yrðu
hafnar að nýju, eins og raun
hefir orðið á, og það var meg-
inástæða þess, að ég kom Pen-
tagon-skjölunum á framfæri.
Ég gerði mér vonir um, að ég
gæti komið i veg fyrir loft-
árásirnar með þvi að gefa al-
menningi innsýn i, hvað gerzt
gæti.”
„Mér hafði borizt vitneskja
um, að rikisstjórn Nixons
hyggðist gripa til þessara ráð-
stafana ef hafin yrði gagn-
sókn, sem oröið gæti Nixon til
verulegra óþæginda fyrir
kosningar. Ég átti einmitt von
á slikri gagnsókn ef Nixon
hliðraði sér hjá að kveða á um
brottfarartima hersins fyrir-
fram, en ég þóttist vita fyrir
vist, að hann tilkynnti ekki um
ákveðinn brottfarartima. Ég
sá fyrir það, sem nú er fram
komið. Þvi miður misheppn-
aðist mér að koma þvi til leið-
ar með birtingu Pentagon-
skjalanna, sem ég ætlaði, og
það olli mér auðvitað von-
brigðum.”
GETUR birting Pentagon-
skjalanna ekki hafa haft þýð-
ingu á bak við tjöldin sem einn
þáttur að þeirri hreyfingu,
sem studdi að framboði
McGoverns i vor?”
„Þetta er sannarlega
áhugaverö kenning. Ég vildi
feginn trúa, að hún hefði viö
nokkurn sannleika að styðj-
ast."
„Mjög margir menn i
Bandarikjunum hafa vanmet-
ið Vietnamstyrjöldina sem
vandamál og tekið hina til-
tölulega almennu þögn sem
samþykki. Hins vegar hefur
verið talað um vanmáttartil-
finningu og skort á tiltækum
ráðum til að hafa áhrif á gerð-
ir rikisstjórnarinnar”.
„Við blasir tækifæri til að
breyta valdinu og áhrifunum i
landinu. Ég er sannfærður
um að birting Pentagon-skja-
lanna hefir á ýmsan hátt orð-
ið til þess að gera miklu fleira
fólki þetta ljóst en annars
hefði orðið.”
„MCGOVERN er auöheyri-
lega sá frambjóðandi, sem þér
ætlið að kjósa. En hefir hann
nokkra möguleika á að sigra
Richard Nixon i haust?”
„Tvimælalaust. Þetta er þó
að miklu leyti komið undir
framvindunni i Vietnam.
Efnahagsmálin hafa einnig
sitt aö segja. Núverandi vin-
sældir Nixons, sem tengdar
eru friðarvonum vegna sam-
skiptanna við Rússa og Kin-
verja, munu réna ört þegar
þjóðinni verður ljóst, að þessi
samskipti leiða ekki til friðar
og var aldrei ætlað að efla
friðinn.”
„Ég trúi ekki, að sprengjur
geti fengið Norður-Vietnama
til að ganga að skilmálum
okkar, jafnvel þó að i ljós
komi, að loftárásirnar hafi
lamað þá verulega. Striðið
heldur áfram og sú staðreynd
ein veldur öflugri andstöðu al-
inennings gegn stjórnarvöld-
unum og það styrkir aðstöðu
McGoverns.”
Daniel Ellsberg lætur i ljós
þá skoðun, að þung örlög biði
Norður-Vietnama ef Nixon
verði endurkjörinn sem for-
seti. Landið verður efalitið ná-
lega gjöreytt.
/