Tíminn - 16.08.1972, Page 7
MiAvikudagur 16. ágúst 1972
TÍMINN
7
Útgefandi: Fra'msóknarflokkurfnn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlssonji;;!;
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timáns)JW
Auglýsingastjóri: Steingrimur. Gislason;. • Ritstjórnarskrif-j;:;:;
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, sfmar 18300-18306];;;;;
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs-í;;;:;
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald!;:;:
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein->;!;;!
takið. Blaðaprent h.f.
Orðsending Norðmanna
Norska rikisstjórnin hefur sent hinni is-
lenzku orðsendingu, þar sem látin er i ljós sú
von, að Norðmenn muni njóta sömu friðinda og
Bretar og Vestur-Þjóðverjar kunni að fá.
Þessi beiðni Norðmanna kemur ekki á óvart
og getur vart talizt óeðlileg, og islenzka rikis-
stjórnin hlýtur að taka hana til vinsamlegrar
athugunar. En enn er þvi miður allt i óvissu um
það, hvort bráðabirgðasamkomulag næst við
Breta og Vestur-Þjóðverja um friðindi þeirra
innan nýju 50 mílna markanna. Bretar höfnuðu
fyrri tilboðum íslendinga, og enn hafa þeir
enga afstöðu tekið til hins nýja tilboðs, sem
gengur verulega til móts við höfuðkröfur
Breta, en fyrstu kveðjur frá brezka utanrikis-
ráðuneytinu i tilefni af hinu nýja tilboði íslend-
inga voru ótrúlega kuldalegar, ef rétt er með
farið i erlendum fjölmiðlum. Um þetta sagði
Einar Ágústsson utanrikisráðherra i viðtali við
Timann: ,,Mig furðar á að sjá þá fullyrðingu
hafða eftir embættismönnum i brezku ráðu-
neyti, að hér sé ekki um neina breytingu að
ræða frá fyrra tilboði. Ég trúi þvi ekki, fyrr en
ég tek á þvi, að það sé rétt eftir haft.”
Takist ekkert samkomulag og hefjist nýtt
þorskastrið á íslandsmiðum, er íslendingum
ókleift að veita öðrum þjóðum friðindi innan
nýju 50 mílna markanna en þeim, sem viður-
kenna islenzka lögsögu á fiskimiðunum við ís-
land.
Hingað er nú komin 12 manna færeysk sendi-
nefnd til að ræða undanþágur til handa fær-
eyskum fiskimönnum innan nýju fiskveiðilög-
sögunnar.
Smdfiskveiðar Breta
Fiskifræðingar telja, að dánartala islenzka
þorskstofnsins sé hæst allra fiskstofna i Norð-
ur-Atlantshafi. Er um að ræða 70% kynþroska
fiska og 65% ókynþroska fiska á ári hverju.
Þessi ofveiði á ókynþroska fiskum er stofnin-
um auðvitað sérstaklega hættuleg. Þeir togar-
ar, sem afkastamestir eru i þessari ofveiði á
smáfiski, eru brezkir.
Árið 1966 veiddu Bretar 30.6% alls þorskafla,
sem veiddur var við Island, miðað við þyngd.
En sé miðað við f jölda fiska, er afli Breta 52.9%
af þeirri tölu þorska, sem dregnir voru á ís-
landsmiðum 1966.
Þessi mismunur i hundraðstölu sýnir glögg-
lega, að brezkir togarar veiða mikið magn
smáfisks — eða meira en nokkur önnur
þjóð,sem stundað hefur veiðar á íslandsmið-
um.
Þarf þvi ekki að deila um það, hverjir eru
mestir vargar i þorskstofninum við ísland.
Skattar aldraðra
Samkvæmt fyrri skattareglum var gert ráð
fyrir, að 5.400 aldraðir greiddu einhvern tekju-
skatt. Eftir setningu bráðabirgðalaganna
verða það hins vegar 3.950, sem greiða ein-
hvern tekjuskatt, og þar af 1900 fullan skatt en
2050 skertan skatt. Aldraðir framteljendur eru
rúmlega 14 þúsund. Yfir 10 þúsund þeirra
verða tekjuskattslausir, og aðeins 1900 af þess-
un 14 þúsund greiða óskertan tekjuskatt. — TK
Forustugrein úr The Economist:
Sameining Egyptalands
og Libyu kom á óvart
Arabar fagna, en vestrænir menn eru vantrúaðir
Sadat forseti og Quaddafi ofursti takast i hendur.
ÞEGAR ættjarðarsöngvar
óma i útvarpinu, er vissara
fyrir Egypta að gæta varúðar.
Sungnir voru lofsöngvar um
einingu Araba áður en hin ó-
vænta tilkynning frá Benghazi
var birt um þá ákvörðun Sad-
ats forseta og Qaddafi of-
ursta að sameina Egyptaland
og Lybiu frá og með 1. sept-
ember 1973. Fyrir fáeinum
vikum hefðu þessi tiðindi þótt
jafn ótrúleg og brottrekstur
rússnesku hernaðarráðunaut-
anna frá Egyptalandi. Sadat
hefir komið algerlega á óvart
með hvoru tveggja, en hið sið-
ara kemur þó i rökréttu fram-
haldi hreystiyrðanna um afl
og getu Araba sjálfra og sam-
einað og einbeitt átak um afl
þeirra.
Ætla má að þetta sé þó sýnu
rökréttara en hvað það er vin-
sælt i hvoru rikinu um sig.
Sameiningin á að koma
smátt og smátt. „Sameigin-
legt stjórnmálavald” á að
skipa sjö nefndir frá báðum
aðilum til að leggja á ráðin um
sameininguna. Hugsazt getur,
að endanlegur árangur verði
litlu meiri en efling þeirra
grönnu samveldisþráða, sem
hafa tengt Egyptaland, Sýr-
land og Lýbiu siðan i septem-
ber i haust sem leið. Ef til vill
er dagurinn 1. september 1973
ekki annað en nýr lokafrestur
Sadats forseta. Hins vegar er
hætt við að framandi menn að-
hyllist það, sem þeim þykir
rökrétt og eðlilegt, og láti þvi
blekkjast af öllu athæfi Araba
og einingarskrafi.
EINING Araba er ástand
sem aðrar þjóðir visa frá sem
draumórum, og það með full-
um rökum. Enn hefir ekki ver-
ið sannað að einingarvilji Ar-
aba hrökkvi gegn þjóðlegum
sérhagsmunum. Eina dæmið
um raunverulega einingu i nú-
tiðinni er samruni Egypta-
lands og Sýrlands árið 1958,
sem upp ur slitnaði árið 1961,
og var hvor aðilinn um sig
sannfærður um svivirðilega
misbeitingu hins.
Svipaður, og þó gætilegri,
samruni hinna stærri Araba-
rikja á liðinni tið hefir farið út
um þúfur jafnvel enn fyrr.
Litlu furstadæmin við Persa-
flóa hafa augljósari, og ef til
vill varanlegri þörf fyrir fé-
lagsskapinn. Aðkomumaður
verður yfirleitt fljótt var
magnaðrar, staðbundinnar
þjóðerniskenndar samfara
skeytingarleysi, tortryggni
eða andúð i garð annarra Ar-
abarikja. Slikar tilfinningar
eru þó ef til vill hvergi jafn
augljósar og áberandi og i E-
gyptalandi.
ARABAR halda fram, að
jafnvel þó að færa megi þetta
allt til sanns vegar, séu yfir-
leitt dregnar af þvi rangar á-
lyktanir. Mistök á liðinni tið
þurfa ekki að útiloka, aö sam-
eining takist á endanum. Ein-
ing verður að eiga upptök sin
hjá Egyptum, þrátt fyrir fyr-
irlitningu þeirra á öðrum Ar-
öbum og andúðina sem þeir
vekja.
Egyptaiand er i fyrsta lagi
stærra og sterkara en önnur
Arabariki, i öðru lagi eru E-
gyptar i fremstu viglinu i á-
tökunum við tsraelsmenn, og i
þriðja lagi er arfurinn sem
Abdel Camel Nasser skildi eft-
ir. Hvatningarræðan um ein-
ingu, sem Qaddafi ofursti
flutti 23. júli, var lofgerðaróð-
ur til Nassers. Nasser velti
snjóboltanum af stað með
undirskrift Tripoli-yfirlýsing-
arinnar árið 1969, en þó er efa-
mál, að hann hefði reynt að
nýju meðan minningin um
mistökin i sambandi við sam-
runann við Sýrland voru fersk
i huga hans.
SATT er að visu, að eining
Libýu og Egyptalands er að
mun skynsamlegri efnahags-
lega en samruni Sýrlands og
Egyptalands. ( Sýrlendingar
hafa fagnað sameiningunni,
en látið sér hægt, enda þótt
þeir séu eðlilegur þriðji aðili
vegna samveldistengslanna).
Egyptaland og Libýa hafa
sameiginleg landamæri og
bæta hvort annað upp. E-
gyptaland er fátækt og of fjöl-
mennt, þar á meðal er ofgnótt
þjálfaðra og lærðra starfs-
manna.
tbúatala Libyu er um 2,2
milljónir, en ibúatala Egypta-
lands um 35 milljónir. En Li-
býumenn eiga gnægð oliu, og
þvi mun meiri auð en þeir geta
hagnýtt, og skortir auk þess
hvers konar þjálfun og kunn-
áttu. Astæða er jafnvel til að
ætla, — ef áhugi Qaddafis of-
ursta endist þar til samruninn
er kominn á — að mannfjölda-
munurinn og girnileiki Libýu i
augum Egypta fái þvi áorkað
að Egyptar láti Libýu ekki
lausa á ný.
BEIN skipti á mönnum og fé
hafa farið fram um hrið innan
hins lauslega samveldissam-
bands. Libýumenn hafa látið
af hendi rakna við Egypta
drjúgum meira en gert var
ráð fyrir i samkomulaginu,
sem undirritað var i Kharto-
um árið 1967, rétt eftir að
styrjöldinni við Israel lauk.
Hins vegar starfa nú þegar i
Libýu um 100 þúsund Egyptar.
Hætturnar við breytinguna úr
samveldi i sameiningu eru
augljóslega meiri en hagur-
inn.
Ein hættan er i þvi fólgin, að
.Qaddafi ofursti er miklum
mun áfjáðari i sameiningu en
flestir landa hans. Hann virð-
ist enn hafa vald og búa yfir
nægilegum krafti til að halda
saman byltingarráðinu og
sameina þjóðina, en þessir
eiginleikar hrökkva ef til vill
ekki til, ef Egyptar fara að
nýta sér land og auðlindir Li-
býu án tillits til tilfinninga Li-
býumanna. Eining sem bygg-
ist á vilja eins manns, er siður
en svo traust, einkum þó þeg-
ar sá maður er jafn bráöur og
undarlegur og Qaddafi of-
ursti.
ÖNNUR hætta fyrir Egypta
felst i þvi, að ofurstinn verði
öllu ófúsari en áður til að láta
fara með sig sem gjaídkera E-
gyptalands, ef hann fær ekki
samsvarandi ákvörðunaraðild
um stefnu Egypta. Þetta á
einkum við um afstööuna til
tsraels. iQaddafi hélt fram i
ræðu sinni 23. júli, aö hann
væri ekki sammála striðsáætl-
unum Egypta og Sýrlendinga.
Agreininginn skýrði hann
undir eins með þvi að honum
væru ekki nægilega kunnar
striðsáætlanir þeirra, ,,ef til
vill vegna fjarlægðar”. En
hann vildi umfram allt hefjast
handa. Egyptar finna sárt til
hernaðarlegs vanmáttar sins
og eru i vafa um stjórnmála-
samskiptin út á við, en þeim
mun siður en svo hafa verið
skemmt, þegar ofurstinn lýsti
yfir, að hann berðist gegn
tsraelsmönnum með grjóti, ef
ekki vildi betur til, og ef grjót-
ið brysti, þá með kjafti og
klóm.
FAIR kostir virðast geta
vegið þetta upp. Heyrzt hefir
að Egyptar séu farnir að hug-
leiða möguleikana á að beita
arabiskri oliu i baráttunni.
Sadat forseti sagði við de
Borcgrave frá Newsweek, að
hagsmunir Bandarikjamanná
i löndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafsins yrðu fljótlega
liður i baráttunni, en hann sló
þann varnagla, að oliuverzlun
væri viðkvæmt og flókið mál.
Tvö bandarisk fyrirtæki
vinna oliulindir Egyptalands,
og Egyptar kunna að komast
að raun um, að hentara sé fyr-
ir þá að reyna að halda aftur
af Qaddafi ofursta en að
brýna hann til da'ða. Hvað her-
gögn áhrærir er gild ástæða til
að ætla, að Egyptar geti þegar
i stað fengið ráð á þeim vopn-
um, sem þeir þurfa á að halda
og Libýumönnum eru tiltæk.
Formleg sameining rikjanna
mun valda þvi, að franska rik-
isstjórnin á erfiöara með en
áður að halda þvi fram, að
vopnasölubanniö til striðandi
rikja eigi ekki við Libyu.
Hér að framan hefir ein-
vörðungu verið á sameining-
una litið gegn um vestræn
gleraugu. Svo gæti farið að
eining Arabarikja reynist nú
loksins framkvæmanleg og
varanleg.