Tíminn - 20.08.1972, Blaðsíða 9

Sunnudagur 20. ágúst 1972
TÍMINN
9
(Jtgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:;g
arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Helgason, Tómas Karlssonjgj
Andrés Kristjánsson (ritstjóri SunnudagsblaOs Timáns
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni, ■ Ritstjórnarskrifýi::::
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-183064i;:|:j
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiösiusími 12323 — auglýs-í::|:::
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurrsimi 18300. Áskriftargjald:o:j
225 krónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-:;:;:i
takið. Blaðaprent h.f.
Við mótmælum
Á fundi sl. föstudag gerði rikisstjórnin
ályktun og sendi Alþjóðadómstólnum i Haag. 1
þessari ályktun mótmælir islenzka rikis-
stjórnin harðlega bráðabirgðaúrskurði Al-
þjóðadómstólsins. Lýsir hún undrun sinni yfir
þvi, að dómstóllinn skuli telja sér fært að
kveða upp slikan úrskurð á meðan hann hefur
enn ekki tekið ákvörðun um lögsögu sina i
málinu. Lögsögu Alþjóðadómstólsins i land-
helgismálinu hefur hvað eftir annað verið ein-
dregið mótmælt af islenzku rikisstjórninni. ísl-
endingar hafa sagt upp landhelgissamn-
ingnum frá 1961 við Breta og Vestur-Þjóðverja
með löglegum hætti og telur islenzka rikis-
stjórnin samkomulagið þvi ekki lengur i gildi,
en það er á þvi samkomulagi, sem Bretar og
Vestur-Þjóðverjar byggðu málshöfðun sina á
hendur íslendingum.
Þá lýsir islenzka rikisstjórnin furðu sinni
yfir þvi, að Alþjóðadómstóllinn skuli telja sig
þess umkominn að bjóða eins konar kvótakerfi
i fiskveiðum við Island.
Rikisstjórnin leggur áherzlu á, að hún telji
þessi afskipti Alþjóðadómstólsins af deilu-
máli, sem enn sé á samningsstigi, ákaflega
óheppileg og til þess fallin að torvelda samn-
inga. En islenzka rikisstjórnin hefur alltaf lýst
vilja sinum til þess að leysa þetta deilumál
með bráðabirgðasamkomulagi og var dóm-
stólnum full kunnugt um það.
íslenzka rikisstjórnin mótmælir enn á ný
allri lögsögu Alþjóðadómstólsins um fiskveiði-
réttindi íslendinga og mun ekki telja úrskurð
dómsins, sem hann hefur nú upp kveðið, á
neinn hátt bindandi fyrir íslendinga.
Þá lýsir rikisstjórnin þvi skýlaust yfir, að
hún muni eftir sem áður fylgja fast fram
þeirri ákvörðun að stækka fiskveiðilandhelgina
við ísland i 50 sjómilur frá og með 1. sept-
ember n.k., svo sem Alþingi íslendinga hafi
einróma samþykkt.
Það furðulegasta af öllu i sambandi við
þennan úrskurð Alþjóðadómstólsins er kannski
það, að hann ákveður Bretum og Vestur-Þjóð-
verjum kvóta um aflamagn. Ekki verður
annað skilið af úrskurði dómsins, en engin af-
staða sé tekin til gildis útfærslu fiskveiðilög-
sögu við ísland i 50 milur gagnvarð öðrum
þjóðum en Bretum og Vestur-Þjóðverjum. í
úrskurðinum er aðeins gerð um það ábending,
að Islendingar ættu ekki að láta ákvæði reglu-
gerðarinnar um útfærslu landhelginnar ná til
brezkra og vestur-þýzkra skipa, sem ættu að
hafa leyfi til að veiða næstum jafn mikið og
þau hafa gert á undanförnum árum. Skellir
dómurinn þar með skollaeyrum við samdóma
áliti sérfræðinga Norður-Atlantshafsfiskveiði-
nefndarinnar, að nauðsynlegt sé að minnka
sóknina á fiskstofnana um 50% vegna ofveiði.
Jafnframt telur dómurinn, að Bretum og
Vestur-Þjóðverjum beri sérstök forréttindi á
hafsvæði, sem þessar þjóðir kalla úthaf.Haag-
dómstóllinn er vægast sagt á hálum is, er hann
lýsir þannig sérstökum forréttindum tveggja
rikja á landgrunni þriðja rikis. —TK.
Moses Olugua Oka:
2-3 milljónir manna
eru landflótta í Afríku
Vandræði þessa fólks verða ekki leyst nema með samstilltu
átaki allra frjálsra ríkja.
HEITA má, að Afrika sé
orðin að tröllauknum flótta-
mannabúðum. Astæðurnar
eru einkum kúgunarstyrjaldir
nýlenduveldanna harðvitug
keppni milli stjórnmálaflokka
og ættflokkaerjur.
Samkvæmt nýjustu tölum
Flóttamannahjálpar Sam-
einuðu þjóðanna eru nú rúmar
tvær milljónir flóttamanna i
Afriku. Aðrar stofnanir, þar á
meðal Einingarsamtök
Afriku, telja flóttamennina
vera miklum mun fleiri.
NÝLENDUSTRÍÐIN i
Angola, Guinea-Bissau og
Mocambique valda sam-
felldum straumi flóttafólks til
hinna frjálsu grannrikja
Afrikumanna.
Arið 1971 höfðu 500 þús Afr
ikumenn fldiö frá Angola 67
þúsund frá Guinea-Bissau og
60 þúsund frá Mocambique.
Þessar tölur hækka hvert sinn,
sem erjurnar blossa upp að
nýju. Þeir eru að mun færri,
sem flýja land i Rhodesiu,
Suður-Afriku og Suð-vestur-
Afriku (Namibiu), en þar er
eigi að siður um allmargar
þúsundir manna að ræða.
BYLTINGAR i frjálsum
rikjum Afrikumanna valda
einnigflóttamannabylgjum við
og við. Þegar Hutuarnir i
Rwanda steyptu Tutsi--
einveldinu flýðu 200 þúsundir
manna land.
Enn eru 52 þúsund manna
landflótta siðan átökin urðu i
Congo (Zaire) á árunum milli
1960 og 1970. Borgara-
styrjaldirnar i Súdan sunnan-
verðu og Eritreu hafa valdið
umfangsmiklum landflótta og
fjöldamorðin i Burundi nú
siðast hafa valdið miklum
flóttamannavanda.
AÐ sjálfsögðu eru það
nágrannariki landanna, sem
styrjaldir og uppreisnir geysa
i , sem verða fyrir mestu
aðstreymi flóttamanna. Til
dæmis hafa 67 þúsund Guineu-
menn flúið til Senegal, 72
þúsund hafa flúið frá Mocam-
bique og Rwanda til Tanzaniu.
t Zambiu eru svo 16 þúsund
flóttamenn frá Angóla og
Mocambique.
40 þúsund Rwandabúar
hafa leitað skjóls i Burundi og
21 þúsund manns frá Sudan
hafa flúið til Miðafriku
lýðveldisins. Abessinia hefir
einnig tekið við 27 þúsund
Sudanmönnum, en hins vegar
hefir Sudan tekið við 67
þúsund flóttamönnum frá
Abessiniu og Congo.
Congo (Zaire) hefir orðið
mjög hart úti og orðið að taka
við 500 þúsund flóttamönnum
frá Angola, Rwanda Sudan og
Burundi. Uganda hefir hins
vegar um 200 þúsund flótta-
menn frá Congo (Zaire),
Rwanda og Sudan. Þannig
verður útkoman sú, að tiltölu-
lega fá Afrikuriki verða að
bera meginþunga kostnaðar-
ins, sem af flóttamanna-
straumnum leiðir.
SKAMMT er um liðið siðan
að Afrikumenn viðurkenndu,
að öll frjáls riki hljóta að
verða að leggjast á eitt til þess
að leysa þann vanda, sem
flóttamannastraumurinn
veldur. Einingarsamtök
Afriku hafa af þessum sökum
komið á fót stofnun, sem á að
koma afrikönskum flótta-
mönnum fyrir og vinna að
velferð þeirra. Hún á að
samræma kennslu ungra
flóttamanna og veita þeim
aðstoð við að útvega sér
atvinnu þegar fram liða
stundir.
Allmargir flóttamenn geta
snúið aftur til sins heimalands
þegar ástandið batnar,
byltingar eru um garð
gengnar eða sættir komnar á.
Sú.varð til dæmis raunin með
flóttamenn frá Alsir þegar
landið öðlaðist sjálfstæði árið
1962. Margir Sudanmenn
munu efalaust snúa heim þar
sem uppreisnarmenn eru
búnir að semja við rikis-
stjórnina i Khartoum. Þrátt
fyrir þetta er augljóst, að
mikill meirihluti flóttamanna
fær aldrei augum litið föður-
land sitt á ný.
AF þessum sökum hefir
reynst óhjákvæmilegt að finna
varanlegar lausnir og útvega
flestum afrikönsku flótta-
mönnunum samastað, þar
sem þeir geta reist sin eigin
hús og framleitt ofan i sig og á.
Þessari skipan hefir verið
valið heitið „sjálfvalin
búseta’’ og hefir reynzt ágæt
lega i Senegal og Zaire.
Sums staðar hefur flótta-
mönnum verið komið fyrir
roeð „skipulegum” hætt,
einkum þar sem þvi varð við
komið við rúmt efnahags-
ástand. Þegar þessi háttur
hefir verið hafður á, hefir
orðið að flytja flóttamennina
frá landamærahéruðunum,
bæði til þess að forðast áfram-
haldandi erjur og átök við
ibúana i gamla heimalandinu
og eins til þess að hafa betra
yfirlit yfir, hvar flótta-
mennirnir búa i aðseturs-
landinu nýja. Sem dæmi um
nauðsyn þessa má nefna, hve
sambúð Rwanda og Burundi
gjörspilltist árið 1964, þegar
flóttamenn frá Rwanda
reyndu að gera innrás i landið
frá Burundi, þar sem þeir
höfðu leitað skjóls.
FLÓTTAMANNAHJALP
Sameinuðu þjóðanna og fleiri
hjálparstofnanir leggja fram
fé til „skipulegrar” búsetu-
aðstoðar. Framkvæmdin sjálf
er falin framkvæmdaraðila,
sem meðal annars tekur að
sér að útvega vatn, hjúkrun
og kennslu.
Þá er einnig reynt að efla
efnahagsþróunina meðal
flóttamannanna. Þeim er til
dæmis kenndur listiðnaður og
hjálpað til að koma á fót
smáiðnaði, en mest áherzla er
þó lögð á til að reyna að koma
á framförum i jarðyrkju og
kvikfjárrækt.
STUNDUM verður vart
öfundar og afbrýðisemi
einkum ef lifskjör flótta-
mannanna verða rýmri en
lifskjör ibúanna, sem fyrir
voru. Þegar hætta þykir á
sliku, eða þess verður vart, fá
heimamenn einnig aðgang að
þeim leiðbeiningum og
fræðslu, sem flóttamennirnir
njóta. Þetta hefir verið gert
með ágætum árangri i
Tanzaniú og nokkrum rikjum
öðrum.
Margs konar nýr vandi
vekst þó upp i sambandi við
nokkurn hluta flóttamann-
anna, einkum fyrir borgar-
búa. Borgarbúum fjölgar afar
ört, meðal annars vegna þess,
að börn flóttamannanna i
landbúnaðarhéruðunum
flytjast til borganna, eins og
æskufólk gerirum allan heim.
Þessi ungmenni brestur oft
gersamlega þá menntun eða
verkkunnáttu, sem þarf til að
tryggja þeim þolanlega lifs-
möguleika.
M JOG er erfitt að finna störf
við hæfi flóttamanna i
mörgum rikjum Afriku, jafn-
vel þó að stofnanir Sameinuðu
þjóðanna, Alþjóða kirkjuráðið
og fleiri liknarstofnanir annist
kennslu þeirra. Þetta veldur
að sjálfsögðu vonbrigðum og
uppgjöf hjá flóttaíólkinu, eöa
að minnsta kosti sinnuleysi,
sem gerir stórum erfiðara að
búa um þá með þolanlegum
hætti.
Flest sjálfstæð riki eru
andvig, þvi að veita flótta-
mönnum störf, sem þegnar
þeirra geta sjálfir annast með
góðu móti.
Umönnun flóttafólksins
krefst þvi samábyrgðar allra
Afrikurikja til þess að þau geti
i sameiningu lagt að mörkum
nauðsynlegt fjármagn og tekið
sem mestan og jafnastan þátt
i að veita flóttamönnunum
viðtöku og tryggja þeim'
mannsæmandi tilveru.
tbúar frá Biafra á flótta undan stjórnarhernum i Nigeriu.