Tíminn - 27.08.1972, Blaðsíða 8

:8
TÍMINN
Sunnudagur 27. ágúst 1972
Menn 09 maUfni
Heyskap fer nú aö ljúka, en brátt taka aörar annir viö í sveitum landsins — göngur, réttir og slátrun. Myndin hér aö ofan er frá slátrun í
sláturhúsinu i Borgarnesi.
Uggvænlegar
fregnir
Enn ein visbending um þaö, hve
alvarlega horfir með þróun fisk-
stofnanna á Islandsmiðum, kom
fram nú i vikunni, er Sigfús
Schopka fiskifræðingur upplýsti,
að seiðarannsóknir á miðunum i
sumar bentu til þess, að þorsk-
klakið hefði brugðizt og ýsuklakið
að einhverju leyti lika.
Ekki er nú vitað um neinn góð-
an árgang i uppvexti i þorskstofn-
inum.
Hinn hraðminnkandi afli is-
lenzku togaranna undanfarin
misseri sýnir okkur einnig, hve
alvarlega horfir, og hlýtur efna-
hagsafkoma islenzku þjóðarinnar
að vera i voða, ef svo fer fram.
Um tima var haldið, að
þorskárgangurinn frá 1964 myndi
gefa af sér mikinn afla, en þær
vonir hafa nú brugðizt, og er þar
um að kenna óhóflegri veiði á
smáþorski af þessum árgangi.
Það eru Bretar, sem þar eru
mestir vargar i véum. Þeir
stunda þetta smáfiskadráp öör-
um fremur hér viö land.
Bretar hafa stóraukið sóknina á
tslandsmið upp á siökastið, og nú
ætla þeir að stefna hingað öllum
þeim togurum, sem fært er, að
þvi er fregnir herma. En skv.
þeim staöreyndum, sem fyrir
liggja, eru mjög litlar likur á þvi,
þrátt fyrir hina stórauknu sókn,
að þeim takist að veiða upp i
kvótann.sem Alþjóðadómstóllinn
i Haag skammtaði þeim, 170 þús-
und lestir, jafnvel þótt þeir fengju
að vera algerlega áreitnislausir
við veiðarnar siðustu 4 mánuði
ársins. Gefur þetta vissulega
góða visbendingu um hið alvar-
lega ástand þorskstofnsins hér
við land nú.
Sannar áhrif
aukinnar sóknar
erlendra togara
Hafrannsóknarstofnuninni ber-
ast árlega skýrslur um veiðar
Breta. Skýrsla um veiðar Breta
hér viö land á árinu 1971 barst
hingað i júnimánuði sl. 1 þeirri
skýrslu kemur fram, að veiðar
Breta hafa numið rúmlega 150
þúsund lestum. Var aflinn nær
allur þorskur, en 7 þúsund lestir
ýsa. Þannig hefur Alþjóðadóm-
stóllinn i Haag ákveðið Bretum 20
þúsund lestum meira magn á
þessu ári og þvi næsta en þeir
veiddu á sl. ári, án nokkurra
hamla gegn aukinni sókn, þvert
ofan i skýrslu þá, sem sér-
fræðingar, þar á meðal brezkir
fiskifræðingar, lögðu fyrir árs-
fund Norður-Atlantshafsnefndar-
innar fyrr á þessu ári, þar sem
lagðar eru fram óyggjandi
sannanir um ofveiði á fiskstofn-
unum og lagt til að minnka sókn-
ina um 50%.
Engar upplýsingar hafa borizt
um veiðar Breta hér við land á
þessu ári, en telja verður vafa-
samt, i ljósi þessara staðreynda,
sem fyrir liggja, að Bretar nái
Haag-kvótanum, þótt þeir stór-
auki sókn sina á íslandsmið enn
frá þvi, sem verið hefur á þessu
ári. Að undanförnu hafa brezkir
togarar einkum veitt við Norður-
og Austurland, en þar liggja þeir
einkum i ókynþroska smáþorski.
Arið 1970 veiddu fslendingar
rúmlega 300 þúsund lestir af
þorski, en 1971 minnkaði þorskafli
Islendinga niður i 255 þúsund lest-
ir.
Árið 1970veiddu Bretar 123 þús-
undlestiraf þorski hér við land, en
á árinu 1971 tókst þeim að auka
hlut sinn i 147 þúsund lestir á
sama tima og okkar afli minnkaði
um 45 þús. lestir. Þetta sýnir okk-
ur svo ljóslega sem verða má,
hvaða áhrif aukin sókn erlendra
togara á fiskimiðin á islenzka
landgrunninu mun hafa á aflahlut
okkar og afkomu.
Bitið i
skjaldarrendur
Þær fregnir berast nú hingað
frá Bretlandi, að brezkir út-
gerðarmenn stefni til íslands-
miða öllum þeim togurum, sem
þeim er fært að senda hingaö, og
floti þeirra verði þvi talsvert
stærri en vant er á þessum árs-
tima.
Þá er gefið i skyn, af hálfu
brezkra togaraeigenda, að sjó-
menn á brezkum togurum hafi
fengið einhver leynifyrirmæli um
það, hvernig þeir skuli bregðast
við, reyni islenzka landhelgis-
gæzlan að hafa afskipti af brezk-
um togurum innan 50 milnanna.
Er látið i það skina, að brezkir
sjómenn muni beita valdi til að
koma i veg fyrir að islenzka land-
helgisgæzlan geti tekið togara aö
ólöglegum veiðum innan is-
lenzkrar fiskveiðilögsögu.
Eftir fregnum að dæma mun
brezka rikisstjórnin ekki áforma
að hafa herskip innan 50 miln-
anna þann 1. september, en gefiö
er i skyn, að þau muni send þang-
að, reyni islenzka landhelgisgæzl-
an að taka brezka togara.
Var haft eftir forystumanní
brezkra togaraeigenda, að brezk-
ir sjómenn myndu ekki láta
hrekja sig af „hefðbundnum”
miðum sinupi.
Breiða yfir nafn
og númer
Þá berast og fregnir af þvi, að
verið sé að afmá nöfn og ein-
kennisstafi þeirra togara, sem
vera eiga við veiðar innan 50
milna markanna við ísland eftir
1. september.
Ekki fer þetta athæfi framhjá
brezku rikisstjórninni, þvi að
fréttir af þessu hafa siður en svo
fariö leynt i brezkum fjölmiölum.
Enn virðist brezka stjórnin láta
þetta afskiptalast. Er hér þó um
að ræða brot á alþjóðlegum sigl-
ingareglum, brezkum lögum og
alþjóðasamningi, sem Bretar
hafa undirritað.
Á bak við þetta standa brezkir
togaraeigendur, en þeir virðast
hafa verið helztu ráðgjafar
brezku rikisstjórnarinnar i land-
helgismálum og þeim samninga-
viðræðum, sem staðið hafa við fs-
lendinga.
Láti brezka rikisstjórnin þetta
afskiptalaust, sannar það aðeins,
að hún hafi látið togaraeigendum
eftir að móta stefnuna i þessum
málum áfram.
Ekki verður þvi þó trúað fyrr en
á verður tekið, að brezka stjórnin
veiti skipum, sem fremja svo gróf
brot á margvislegum lögum,
reglum og samningum, herskipa-
vernd til að halda slikum brotum
áfram.
Brot á alþjóða
samningi
Árið 1967 undirritaði brezka
rikisstjórnin alþjóðlegan samn-
ing um að „fiskiskip hvers samn-
ingsrikis skuli skrásett og auð-
kennd samkvæmt reglum þess
rikis til þess að tryggja kennsl
þeirra á hafi úti.” Ennfremur er
kveðið á um að „heiti, stafir eða
númer, sem sett eru á fiskiskip,
skuli vera nægjanlega stór, svo að
auðveldlega megi greina þau og
þau má ekki má út, breyta, gera
ólæsileg, hylja eða dylja.” Þá er
eftirlitsmönnum hvers rikis, sem
af lslands hálfu eru starfsmenn
Landhelgisgæzlunnar, leyfilegt
að fara óhindrað um borð i þessi
skip til athugunar, m.a. á
möskvast. og til skýrslugerðar.
Það verða þvi um að ræða brot á
þessum alþjóðlega samningi, sem
gildir utan 12milna markanna og
Bretar hafa undirritað, ef brezkir
togarasjómenn meina islenzkum
varðskipsmönnum að fara um
borð i togarana til athugana og
skýrslugerðar.
Hins vegar mun brezkum tog-
urum ekki verða nein vörn i þvi
að breiða yfir nafn og númer.
Landhelgisgæzlan á myndir af
öllum brezkum togurum, og þeir
verða myndaðir, þegar þeir koma
nafnlausir á fslandsmið. Meö
samanburði má gjörla þekkja,
hver reynir að fara huldu höfði.
Slik lagabrot brezkra togara
munu þvi' reynast þeim skamm-
góður vermir, og þau gera mál-
stað Bretaveldis i þéssu máli
sannarlega ekki betri en hann er.
Enn svarar
brezka stjórnin
engu
Enn hefur ekkert svar borizt
frá brezku rikisstjórninni við sið-
asta samningstilboði islenzku
stjórnarinnar. Enn er hægt aö
semja, og islenzka rikisstjórnin
hefur alltaf haft fullan vilja til
þess að ná bráðabirgðasam-
komulagi, er kæmi i veg fyrir þau
átök og vinslit, sem nýju þorska-
striði fylgja.
En hvað sem bráðabirgðasam-
komulagi liður. hefur islenzka
rikisstjórnin margitrekað, að frá
ákvörðuninni um útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar i 50 milur 1.
september verði ekki hvikað.
Reglugerðin um hina nýju skipan
á fslandsmiðum kemur þá til
framkvæmda.
fslenzka rikisstjórnin og Land-
helgisgæzlan munu beita öllum
skynsamlegum úrræðum til að
framfylgja lögum innan islenzkr-
ar lögsögu. Þær aðferðir, sem
beitt verður hverju sinni, hljóta
að ráðast af þeim aðstæðum, sem
rikjandi eru á hverjum tima.
fslendingar eiga hér allt að
vinna, og timinn vinnur fyrir þá i
tvennum skilningi, þótt Bretar
kunni enn að bregða til þess ráðs
að beita hernaðarlegu ofbeldi til
að reyna að knýja Islendinga til
undanhalds i baráttunni fyrir
réttinum tii mannsæmandi lifs á
Islandi. Alþjóðleg þróun land-
helgismála er okkur i vil. Og þótt
brezk herskip geti komið i veg
fyrir töku brezkra veiðiþjófa við
kosnaðarsamt úthald um hrið,
kemur að þvi, að þessir togarar
verða að leita islenzkrar hafnar,
þannig að islenzkum lögum verði
yfir þá komið. Reynslan hefur
sannað, að fiskveiðar undir her-
skipavernd eru ekki árangursrik-
ar. Við höfum þvi efni á þvi að
fara að með fyllstu gát, þolin-
mæði og þrautseigju.
Sýnum samstöðu
A mestu riður, að við höldum
hinni algeru samstöðu okkar i
landhelgismálinu i þeirri hörðu
baráttu, sem fram undan er.
Bretar biðu ósigur i siðustu
átökunum við Islendinga. Þeir
virðast þvi miður ekki hafa lært
nóg af þvi tapi. Reynslan frá sið-
asta þroskastriði sannar, að
brezk skip geta ekki stundað veið-
ar hér við land i vetrarveðrum án
þess að leita vars inni á vikum og
fjörðum eða i höfnum, þegar
veðurofsinn nær hámarki.
Islenzk varðskip munu sifellt
truflá veiðar brezkra togara, þótt
ekki verði ráðizt i tvisýnu með
töku þeirra. Mörk skip i hnapp á
tiltöluléga litlu svæði stunda ekki
ábatasamar togveiðar, og þess
vegna hljóta menn að gefást upp
á slikum veiðiskap, þegar til
lengdar lætur. Þess vegna skul-
um við ekki æðrast, þótt Bretar
sýni okkur enn einu sinni yfir-
gang, heldur fara að öllu með gát
og stillingu. Við sigrum ekki með
vopnavaldi, en sigurinn verður að
lokum okkar, þótt nokkur bið
kunni að verða á þvi.
Rikisstjórnir nokkurra er-
lendra rikja hafa bent okkur á, að
heppilegast sé að leita alþjóðlegs
eða fjölþjóðlegs samkomulags
um verndun fiskstofnanna. Þessi
verndun hefur verið i höndum
hinna fjölþjóðlegu svæðastofnana
svokallaðra. 1 ræðu, sem Hans G.
Andersen flutti á fundi hafsbotns-
nefndar, er vinnur að undirbún-
ingi að hafréttarráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna, sem nú er búið
að fresta um eitt til tvö ár, skýrði
hann mjög ljóslega af hverju Is-
lendingar geta ekki fallizt á slika
framtiðarskipan mála. Hans
sagði m.a.:
Á slíka skipan
fellstísland aldrei
,,Að þvi er varðar svæðastofn-
anir, þá er það ljóst, að þeim hef-
ur ekki tekizt að tryggja nauðsyn-
lega verndun fiskstofnanna. Þvi
hefur verið haldið fram, að rétta
svarið við þeim aðfinnslum sé að
styrkja þessap stofnanir. Okkar
svar við þeirri röksemd er, að
þegar búið er að ákveða hið rétta
hlutverk slikra stofnana, þá
mundum við vera fylgjandi þvi,
að völd þeirra yrðu aukin að
miklum mun. Hið rétta hlutverk
þessara stofnana er að fást við
verndarsjónarmið og ráðstafanir
og auðvitað hafa einnig hlutverki
að gegna bæði varðandi verndar-
ráðstafanir og hagnýtingu fisk-
stofna, að þvi er varðar svæðið
utan lögsögu hinna einstöku rikja.
Að sjálfsögðu á þetta við fisk-
stofna, sem fara um úthöfin. Að
þvi er varðar staðbundna síofna,
er það ekki hið rétta hlutverk
svæðastofnana að fást við úthlut-
un varðandi hagnýtingu þeirra. I
þessu sambandi ber að leggja
áherzlu á það, að i þeim alþjóða-
samningum, sem svæðastofnanir
þessar eru byggðar á, svo sem
t.d. ofveiðinefndirnar fyrir Norð-
austur-Atlantshafið og Norðvest-
ur-Atlantshafið, er sérstaklega
tekið fram, að ekkert ákvæði
þeirra skuli hafa áhrif á rétt eða
kröfur strandrikjanna, að þvi er
varðar viðáttu fiskveiðilögsög-
unnar. Með öðrum orðum má
segja, að hlutverk þeirra, a.m.k.
að þvi er varðar hagnýtingu fisk-
stofnanna, sé takmarkað við
svæðið utan fiskveiðimarkanna
sjálfra. Það er rétt, að upp á sið-
kastið hafa þjóðir þær, sem fisk-
veiðar stunda á fjarlægum mið-
um, sýnt vilja og tilhneigingu til
að falla frá kröfum sinum um að
svæðastofnanir þessar gangi ein-
ungis frá reglum, sem gildi jafnt
fyrir alla, og hafa nú tekið að tala
um úthlutunarkerfi, þar sem há-
marksaflinn dugar ekki til að
fullnægja kröfum allra þjóða, og
jafnvel að strandrikin skuli þar
hafa nokkurn forgangsrétt i slikri
úthlutun. En i þvi sambandi verð-
ur fyrst og fremst að leggja
áherzlu á það, að þessi stefnu-
breyting hefur orðið vegna kröfu
strandrikjanna og að á hana hefði
verið fallizt, að minnsta kosti að
nokkru leyti, með hálfum hug af
þeim þjóðum, sem fiskveiðar
stunda á fjarlægum miðum. Og
ekki má heldur gleyma þvi, að
innan sumra þessara svæðastofn-
ana, eins og t.d. Noröaustur-At-
lantshafsfiskveiðinefndinni,
mundi hlutur Islands samkvæmt
þessu kerfi verða i eðli sinu
ákveðinn af öðrum aðildarrikjum
nefndarinnar, sem öll hafa áhuga
á að stunda fiskveiðar á Islands-
svæðinu, og mundi þá Island hafa
þar eitt atkvæði gegn öllum hin-
um. Það gefur auga leið, að slikt
kerfi er algjörlega óraunhæft að
þvi er varðar staðbundna stofna
við strendurnar, svo sem við höf-
um áður vakið athygli á i þessari
nefnd”
—TK