Tíminn - 31.08.1972, Blaðsíða 7
Fimmtudagur 31. ágúst 1972
TÍMINN
7
Útgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Helgason, Tómas Karlsson;
Andrés Kristjánsson fritstjóri Sunnudagsblaös Timans).
Auglýsingastjóri: Steingrimur. Gfslasoni. ■ Ritstjórnarskrif-
stofur í Edduhúsinu viö Lindargötu, sfmar 18300-18306.!
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusfmi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald
225 krónur á mánuöi innan lands, i iausasölu 15 krónur ein-
takiö. Blaöaprent h.f.
í andstöðu við réttar-
þróunina í heiminum
Þegar rætt var um landhelgissamningana
1961 á sinum tima, létu ýmsir þeirra, sem voru
andvigir honum, þann ugg i ljós, að alltof
áhættusamt væri að treysta á úrskurð Alþjóða-
dómstólsins, þvi að dómstólum hætti til að
fylgjast ekki með réttarþróuninni, heldurhéldu
i úrelt sjónarmið og venjur,lengur en flestir að-
ilar aðrir. í raun og veru er þetta ekki óeðlilegt,
þvi að dómstólum ber að vera varfærnir, eink-
um þegar um ágreiningsefni er að ræða. Af þvi
leiðir, að þeir eru oft miklu fremur á eftir rétt-
arþróuninni en á undan henni.
Bráðabirgðaúrskurður Alþjóðadómstólsins i
tilefni af kæru Breta og Vestur-Þjóðverja á
hendur Islendingumj ber öll merki um þetta.
Úrskurðurinn er byggður á þeirri úreltu hefð,
að þegnar strandrikis hafi ekki nein sér-
stök forréttindi á heimamiðum umfram þegna
annarra rikja, sem sækja þangað langt að,
nema siður sé. Meginatriði úrskurðarins er að
tryggja hlut aðkomumanna. Þeir skulu halda
sama hlut og þeir hafa haft siðustu fimm árin,
án minnsta tillits til þess, hvort strandrikið
getur haldið sinum hlut eða ekki. Eins og spár
fiskifræðinga eru nú um aflabrögð, má með
fullum rétti segja, að bráðabirgðaúrskurður-
inn tryggi forgang aðkomumanna á kostnað
þegna strandrikisins.
Þetta höfuðatriði bráðabirgðaúrskurðarins
er i algjörri andstöðu við þá réttarþróun, sem
er að gerast i heiminum. 1 öllum tillögum, sem
lagðar hafa verið fram i hafsbotnsnefnd Sam-
einuðu þjóðanna, er skýlaust viðurkenndur
einhliða réttur, eða mikill forgangsréttur
strandrikisins.til að nýta fiskimiðin við landið
utan hinnar venjulegu landhelgi. Þetta kemur
m.a. eindregið fram i tillögum þeirra rikja,
sem einna skemmst vilja ganga, eins og Sovét-
rikjanna og Bandarikjanna. Sovétrikin leggja
til, að þróunarrriki hafi riflegan forgangsrétt
utan tólf milna lögsögu og eru reiðubúin til að
fallast á, að sama gildi um strandriki, sem eiga
afkomu sina undir fiskveiðum. Samkvæmt til-
lögum Bandarikjanna, á strandrikið að hafa
forgang til að nýta miðin að þvi marki, sem það
hefur skip og tækni til að gera það, að minnsta
kosti i vissum tilfellum. Samkvæmt tillögu
þeirra, sem lengra vilja ganga — og margt
bendir til að þeir verði i miklum meirihluta á
hafréttarráðstefnunni — á strandrikið að hafa
einhliða rétt til veiðanna.
íslendingar hafna úrskurði Alþjóðadóm-
stólsins fyrst og fremst vegna þess, að réttur-
inn hefur ekki lögsögu i málinu. En þeir geta
ekki siður hafnað honum vegna þess, að hann
er i algjörri andstöðu við þá réttarþróun, sem
er að verða i heiminum, að strandriki hafi ein-
hliða rétt, eða að minnsta kosti mjög viðtæk-
an forgangsrétt, til að nýta fiskimið sin.
Þ.Þ.
FRLENT YFIRLIT
Fyrsta konan, sem verður
formaður Öryggisráðsins
Formannsstarfið er oft vandasamt og ábyrgðarmikið
FARI SVO, aö Bretar visi
bráöabirgðaúrskurði Alþjóö-
adómstólsins i landhelgisdeil-
unni við íslendinga til
öryggisráðsins, er ekki
ósennilegt, að það yrði kona,
sem sæti i forsæti ráðsins,
þegar það mál yrði tekið fyrir.
I byrjun nóvember næstkom-
andi mun kona setjast i for-
mannssætið i öryggisráðinu i
fyrsta sinn, en hún er jafn-
framtfyrsta konan.sem á sæti
i öryggisráðinu. Fulltrúar þar
skiptast á um aö skipa for-
mannssætið, og mun röðin
koma að henni i byrjun
nóvember.
Þessi kona er Jeanne Martin
Cisse, sem er sendiherra
Guineu hjá Sameinuðu þjóö-
unum. Hún afhenti Kurt Wald-
heim, framkvæmdastjóra S.Þ.
sendiherraskilriki sin 7. ágúst
s.l. og tók sæti sitt i öryggis-
ráðinu þremur dögum siðar.
Aðeins ein kona hefur áður
gengt sendiherraembætti hjá
Sameinuðu þjóðunum, frú
Agda Rossel frá Sviþjóð. Tvær
konur hafa hins vegar verið
forsetar Allsherjarþingsins
eða þær Vijaya Pandit frá Ind-
landi (föðursystir Indiru
Gandhi) og Angie Brooks frá
Liberiu, en hvorug þeirra
gengdi sendiherraembætti hjá
S.Þ.
JEANNE MARTIN CISSE
er 46 ára að aldri, fædd i april
1926. Faðir hennar var fransk-
menntaður læknir, og hlaut
hún þvi meiri menntun en titt
var um stúlkur i Guineu á
þeim tima. Hún fékk fyrst alla
þá undirbúningsmenntun, sem
hægt var að fá i Guineu, en
siðan var hún send til Dakar,
þar sem Frakkar ráku kenn-
araskóla fyrir frönsku nýlend-
urnar i Vestur-Afriku. Þangað
kom hún 1941 Þar kynntist
hún ýmsum ungum mönnum
frá frönsku nýlendunum, sem
höfðu þá þegar áhuga á sjálf-
stæði þeirra og bundust bein-
um og óbeinum samtökum um
að vinna að þvi. Hún skipaði
sér strax i hóp þeirra. Meðal
þeirra ungu manna, sem hún
kynntist þar, var landi henn-
ar, Kamara Moussa Sanguina
að nafni. Þau felldu hugi sam-
an og giftust eftir heimkom-
una. Hann er nú fylkisstjóri i
einu stærsta fylki Guineu.
Eftir aö Cisse kom heim frá
Dakar, hóf hún strax kennslu-
störf og gengdi þeim árum
saman. Fljótlega tók hún að
vinna að þvi að skipuleggja
leynileg sjálfstæðissamtök
meöal kennara, og varö henni
vel ágengt i þeim efnum. Siðar
varð hún formaður i hinum
opinberu landssamtökum
þeirra. Forusta hennar i sam-
tökum kennara vakti athygli
Sekou Toure á henni, og varö
hún brátt meðal eindregnustu
stuðningsmanna hans, og þau
hjón bæði. Eftir að hann varö
æðsti maður Guinea og raun-
verulegur einræðisherra
landsins, hefur hann sýnt
þeim hjónum mikið traust,
enda hafa þau fylgt honum
fast að málum.
SEKOU TOURE hefur faliö
frú Cisse það hlutverk að hafa
forustu um málefni kvenna.
Hann hefur sýnt málefnum
kvenna mikinn áhuga, og telja
sumir andstæðingar hans það
stafa af þvi, að konur eru i
verulegum meirihluta i
Guineu. Forusta frú Cisse i
málefnum kvenna hefur ekki
náð til Guineu einnar, heldur
til Afriku allrar. Hún átti mik-
inn þátt i stofnun samtaka
afrikanskra kvenna 1962. Hún
var kjörin fyrsti ritari og
framkvæmdastjóri samtak-
anna, og hefur hún gengt þvi
starfi siðan. Arið 1961 var hún
ein af fulltrúum Guineu á Alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna og tók þá sæti i svo
kallaöri þriðju nefnd þingsins,
sem fjallar um félagsmál og
mannúðarmál. Alls hefur hún
verið sex sinnum fulltrúi
Guineu i þriðju nefnd Alls-
herjarþingsins. Þá hefur hún
starfað i hinni sérstöku kven-
réttindanefnd Sameinuöu
þjóðanna. Hún er þannig ekki
neinn viðvaningur á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna, heldur
er hún öllum hnútum vel
kunnug þar. Hún er sögö fljót
að kynnast og á þvi orðiö
marga góða kunningja i hópi
starfsmanna hjá S.Þ. og
fulltrúa ýmissa þjóöa þar,
einkum þó Afrikuþjóða.
ÞVI VIRÐIST yfirleitt spáð,
aö frú Cisse muni leysa starf
sitt sem sendiherra og fulltrúi
i öryggisráðinu vel af hendi og
muni ekki skorta þann
skörungsskap, sem á þarf að
halda. Hún er engan veginn
óundirbúin aö gegna for-
mannsstarfi i öryggisráöinu,
þvi að hún hefur tivegis verið
fyrsti varaforseti þingsins i
Guineu og var þar oft i for-
setastóli.
Starf frú Cisse sem sendi-
herra hjá S.Þ. mun verða til
þess, að fjölskylda hennar
verður sundruð næstu árin.
Þau hjón eiga sex börn, þrjá
drengi og þrjár stúlkur, og
munu fimm þau elztu dveljast
hjá vandamönnum þeirra I
höfuðborginni Conakry, þar
sem þau munu stunda nám.
Yngstu dótturina, sem er niu
ára, mun frú Cisse hafa hjá
sér i New York.
Frú Cisse segir, aö starf
hennar sem sendiherra og
fulltrúi i öryggisráðinu verði
tviþætt. 1 fyrsta lagi muni hún
leggja áherzlu á aö veröa góð-
ur fulltrúi lands sins. I öðru
lagi muni hún keppa aö þvi að
reynast fóður fulltrúi kvenna.
Hún segir, aö þvi fylgi mikil
skylda aö vera fyrsta konan
sem er fulltrúi i öryggisráð-
inu. Þeirri skyldu vilji hún
ekki bregöast. Þaö sé lika vilji
rikisstjórnar Guineu, að hún
reynist góður fulltrúi kvenna
og ryðji þannig brautina, að
það þyki ekki siöur sjálfsagt,
aö konur sitji i öryggisráöinu
en karlar. öryggisráöinu er,
samkvæmt sáttmála S.Þ.
ætlaö aö vera aðalstofnun
þeirra, og þvi ber að vanda
sérstaklega val þeirra
fulltrúa, sem þar eiga sæti
Formannsstarfiö i öryggis-
ráðinu getur oft reynzt mjög
vandasamt og ábyrgðarmikið,
þótt yfirleitt gegni sami mað-
ur þvi aldrei lengur en einn
mánuð i senn. Atvikin geta
hagað þvi þannig, að þennan
eina mánuð fái öryggisráðið
eitthvert nýtt eða sérstakt
verkefni, sem þurfi aö leysa
sem fyrst. Þá getur reynt mik-
ið á hæfileika og lagni for-
mannsins, þvi að hann þarf að
vera eins konar meðalgöngu-
maður milli deiluaðila. Sátta-
umleitanir geta hvilt mest á
honum. Fyrir Jeanne Cisse er
það mikill heiður aö verða
fyrsta konan, sem gegnir
þessu ábyrgðarmikla starfi.
— Þ.Þ.