Tíminn - 01.09.1972, Blaðsíða 13

Föstudagur 1. september 1972
TÍMINN
13

Útgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór
:|: arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Hclgason, Tómas Karlsson
■i: Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timans)
:: imrivcinirnciinri. stuínDrlmnr rtislasoni ' Ritstiórnarskrif
$ Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif
::: stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306
j: Skrifstofur í Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs
§ ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurísimi 18300. Askriftargjald
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein
takið. Blaðaprent h.f.
Einhuga þjóð
Útfærsla fiskveiðilögsögu Islands er orðin að
veruleika. Reglugerðin um útfærsluna tók gildi
á miðnætti siðastl. Mikilvægum áfanga hefur
verið náð i sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar.
Þegar fiskveiðilögsagan var færð út i tólf
milur 1. september 1958, var það yfirlýst stefna
Islendinga, að þar væri aðeins um áfanga að
ræða. Takmarkið væri, að fiskveiðilögsaga Is-
lands næði til alls landgrunnsins. Þetta hefur
oftlega verið áréttað siðan. Ýmsar ástæður,
sem ekki verða raktar hér, valda þvi, að næsti
áfangi hefur dregizt i 14 ár. Segja má, að
ákvörðunin um hann hafi verið mörkuð, þegar
núverandi stjórnarflokkar urðu sammála um,
rétt fyrir kosningar i fyrra, að beita sér fyrir
þvi, að fiskveiðilögsaga Islands yrði færð út i 50
milur eigi siðar en 1. september 1972. Það var
mikil gæfa fyrir þjóðina, að þessir flokkar, sem
annars börðust hart um kjörfylgi á þessum
tima, skyldu ná samkomulagi um sameigin-
lega stefnu i landhelgismálinu. Þessir flokkar
sigruðu i þingkosningunum, og sýndi það m.a.
ljóst, hver þjóðarviljinn var. Enn skýrar og
betur kom þó þjóðarviljinn i ljós 15. febr. sið-
astliðinn, þegar Alþingi samþykkti einróma,
að fiskveiðilögsagan skyldi færð út i 50 milur
ekki siðar en 1. september 1972.
Þeim þjóðarvilja hefur nú verið fullnægt.
Fyrirsjáanlegt er, að útfærsla fiskveiðilög-
sögunnar nú mun mæta verulegri brezkri mót-
spyrnu,alveg eins og útfærslurnar 1952 og 1958.
Hversu öflug eða langvinn hún verður, er ekki
hægt að segja neitt um á þessu stigi. Hún getur
hæglega haldizt nokkurn tima, þvi að þótt
Bretar láti oftast skynsemina ráða að lokum,
þurfa þeir yfirleitt riflegan umþóttunartima til
að átta sig á málum. Með þvi er hyggilegt að
reikna i þeim átökum, sem virðast framundan.
Meginmáli skiptir, að íslendingar láti þar
hvergi undan siga, en haldi á öllu með festu, en
gát, og séu jafnan reiðubúnir til sanngjarnra
samninga, þegar Bretar verða loks búnir að
umþótta sig. Islendingar geta teflt þetta tafl
með þolinmæði og gætni, þvi að þeir hafa sið-
ferðilegaréttinnog réttarþróunina i heiminum
sin megin. Ef til vill getur Bretum tekizt að
vinna eina og eina orustu, en jafn öruggt er
það, að þeir tapa sjálfu striðinu. Og tap þeirra
verður þvi meira, sem þeir halda þvi lengur
áfram.
Margt getur vafalaust stuðlað að þvi, að
Bretar þarfnist hér styttri umþóttunartima en
endranær. Réttarþróunin i heiminum mun
vafalitið stuðla að þvi. En mest veltur þó á þvi,
að það sjáist i verki, að Islendingar séu sam-
stilltir og einhuga i landhelgismálinu, hvað
sem öðrum deilum þeirra liður. Bretar munu
læra af þvi, hve tilgangslaust striðið er. Þegar
Bretar hafa lært það, munu þeir og íslendingar
geta leyst deilu sina.
Þ.Þ.
FRLENT YFIRLIT
Margir sækjast eftir
að verða vinir Tanaka
í þeim hópi eru ekki sízt ráðamenn stórveldanna
UM ÞESSAR mundir
stendur yfir fundur Nixons
forseta og Tanaka, forsætis-
ráðherra Japans. er sá fyrr-
nefndi hefur óskað eftir. Ber-
sýnilegt er á þvi, og fleira, að
Bandarik jamenn hafa
nokkrar áhyggjur af þvi,
hvernig hinn nýi, japanski
forsætisráðherra mun haga
utanrikisstefnu sinni, þar sem
hann er miklu líklegri til að
fylgja óháðri utanriksstefnu
en fyrirrennari hans, Sato,
sem raunverulega varð að
láta af forsætisráðherra-
embættinu fyrr en hann
ætlaði, sökum þess að Nixon
sniðgekk hann, er Bandarikja-
stjórn hóf viðræður við stjórn
Kina. Sato ætlaði lika öðrum
manni en Tanaka að taka við
af sér, en hann lenti i minni-
hluta iflokknum. Meirihlutinn
vildi fá forsætisráðherra, sem
væri óháðari Bandarikja-
mönnum en Sato var.
En það eru fleiri en Nixon,
sem vilja vingast við Tanaka.
Fekingstjórnin hefur látið á
sér skilja, að hún vilji gjarna
fá Tanaka i heimsókn og auka
samskipti milli Kina ogjapans.
Breshneff og Kosygin eru
einnig á biðilsbuxunum og láta
nú i það skina, að Rússar séu
reiðubúnir að gera formlega
friðarsamninga við Japani, en
þeir hafa dregið það i meira en
aldarf jórðung. Jafnframt
bjóða þeir þeim að verða
aðnjótandi ýmissa auðæfa
Siberiu og Kyrrahafshéraða
Sovétrikjanna. Þá sækjast nú
flest rikin T Súðaustur-Asiu
eftir meiri og nánari skiptum
við Japani.
Vissulega væri það ólikt
Japönum, ef þeir kynnu ekki
að hagnýta þessa aðstöðu.
NINN NÝI forsætisráðherra
Japans, Kakuei Tanaka, er
sagður sannur fulltrúi þess
nýja Japans, sem hefur komið
til sögu eftir siöari heims-
styrjöldina. Hann er fyrsti
forsætisráðherra Japans, sem
hvorki getur stært sig af háum
ættum né mikilli menntun.
Hann er sjálfmenntaður og
hefur komizt áfram af eigin
ramleik. Hann hefur gert það
af slikum dugnaði og fyrir-
hyggju, að yfirleitt vænta
menn mikils af honum sem
forsætisráðherra, m.a. vegna
þess, að hann mun óragur við
að halda inn á nýjar brautir.
Tanaka fæddist 4. maí 1918.
Faðir hans var smábóndi, sem
flosnaði upp og fékkst siðar
við hrossasölu, en hún gekk
litið betur en búskapurinn.
Tanaka fór að heiman og
fluttist til Tókió, þegar hann
var 15 ára gamall. Hann vann
fyrirsér með ýmsum hætti, en
lærði ensku og vélfræði i tóm-
stundum. Þegar hann var 18
ára, fékk hann vinnu hjá verk-
takafél. og kunni henni vel.
Ári siðar var hann kvaddur
i herinn og var tvö ár
i Mansúriu, en þá var hann
brautskráður úr hernum
sökum heilsubrests. Skömmu
eftir heimkomuna stofnaði
hann eigið verktakafélag, sem
óx hratt á striðsárunum, og
var hann orðinnn rikur maður
áður en striðinu lauk.
Tanaka lét sér ekki nægja
að vera rikur. Hugur hans
beindist að stjórnmálum.
Hann náði kosningu til þings,
þegar hann var 29 ára gamall,
og hefur átt sæti á þingi óslitið
siðan. Hann þótti brátt ötull
þingmaður. einsog séstá þvi,
að hann var skipaður vara-
dómsmálaráðherra eftir
tveggja ára þingsetu. En hann
var skamma hrið í þvi
embætti, sökum þess að hann
var ákærður fyrir að hafa
þegið mútur og sat um hrið i
fangelsi, meðan rannsókn fór
fram. Hann gat þó boðið sig
fram til þings meðan hann sat
i fangelsinu, og náði hann auð-
veldlega endurkosningu.
Honum var sleppt úr haldi
nokkru siðar, en málaferlin
gegn honum stóðu i nokkur ár,
en þeim lauk með sýknun
hans.
EFTIR að þessum mála-
ferlum iauk, hófst frama-
braut Tanaka að nýju. Hann
var skipaður póstmálaráð-
herra, er hann var 39 ára, og
var hann þá einn yngsti ráð-
herra, sem verið hefur i
Japan. Fjórum árum siðar
varð hann fjármálaráðherra
og gegndi þvi starfi i þrjú ár.
Þá var hann skipaður fram-
kvæmdastjóri stjórnar-
flokksins, og gegndi hann þvi
starfi fram yfir þingkosningar
1969, en kosningasigur
flokksins var ekki sizt
þakkaður stjórnsemi hans.
Skömmu eftir að hann lét af
framkvæmdastjórastarfinu
var hann skipaður verzlunar-
og iðnaðarráðherra. P’yrst og
fremst var það utanrikis-
vezlunin og útflutnings-
iðnaðurinn, sem heyrði undir
ráðuneyti hans. Þessu
embætti gegndi hann þangað
til hann varð forsætisráðherra
i júlimanuði siðastliðnum.
Tanaka er þannig lýst, að
hann sé óvenjulegur athafna-
maður. Hann ris venjulega úr
rekkju kl. 5.30 og er oft búinn
að veita tugum manna áheyrn
heima hjá sér, áður en hann
kemur á stjórnarskrifstofuna.
Hann er oft sagður vinna 19
klst. á dag. Hann er sagður
hafa óvenjulega gott minni og
vera manna fljótastur að átta
sig á málum og afgreiða þau.
Ilann sa'kir nær aldrei veizlur,
og tómstundunum ver hann
mest með konu sinni, sem er
sjö árum eldri en hann. Þau
eiga eina dóttur, sem er gilt.
TANAKA hefur lýst yfir
þvi, að hann leggi mikla
áherzlu á áframhaldandi gott
samstarf við Bandarikin, en
þó ekki á þann hátt, að það
hindri sjálfstæða japanska
utanrikisstefnu. Hann segist
vilja koma á eðlilegu stjórn-
málasambandi við Kina og
auka viðskipti við Kinverja.
Þá vilji hann bæta sambúðina
við Sovétrikin. Annars segir
hann, að Japanir þurfi ekki
siður að sinna innanrikis-
málum en utanrikismálum.
Það þurfi að koma i veg fyrir
þær hættur, sem stafi af
mengun. Það verði aö sporna
gegn þvi, að iðnvæðingin og
fylgifiskar hennar raski
gamalli menningu þjóðar-
innar. Það þurfi að jafna lif-
skjörin og draga úr stétta-
skiptingunni. M.a. hefur hann
lofað aö koma á sjúkra-
trygginginum fyrir aldrað
fólk, en það þykir sýna mikla
róttækni I Japan.
Japan er nú þriöja mesta
iðnaðarveldi heims. Japanir
hafa, siðan siðari heims-
styrjöldinni lauk, farið sér
hægt á sviöi alþjóðamála. Þeir
hafa nú orðið efnahagslega
aðstöðu til að láta miklu meira
til sin taka á þvi sviði. Að
mörgu leyti stendur Japan nú
á eins konar krossgötum, og
það getur ekki aðeins skipt
miklu máli fyrir Japani,
heldur mannkynið allt, hvaða
leið þeir velja. Mikill vandi og
mikil ábyrgð hvilir þvi á
herðum Tanaka, og það
dregur ekki úr vandanum,
hve margir sækjast nú eftir
vináttu hans.
—Þ.Þ.