Tíminn - 06.09.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Miövikudagur 6. september 1972

Þessa dagana er unnib vifi breytingar á hinni nýju landgræðsluflugvél, og sjá starfs-
menn Klugfclags islands algjörlega um þaf). Timamynd Itóbert.
„ÞAÐ KÆMI OKKUR VEL,
EF FÓLK SAFNAÐI
FRÆI AF MELGRESI”
- SEGIR SVEINN RUNÓLFSSON LANDGRÆÐSLUSTJÓRI
l>Ó-Keykjavik.
i sumar dreiffii I.andgræösla
rikisins S5I) lestum af áburöi og
12.(í lcslum af fræi. Þetta cr
meira inagn en dreift hefur verif)
nokkru sinni áftur, sagfti hinn nýi
landgræftslustjóri Svcinn
Kunólfsson i vifttali vift Timann.
Sveinn sagfti, aft i fyrra heffti
verift dreift 751 lest af áburfti og
tæpum H lcslum af fræi.
Vift áburftardreifinguna i sum-
ar hel'ur eingöngu verift notaftur
erlendur áburftur, og ástæftan er
sú, aft islenzki áburfturinn er of
finkornaftur fyrir dreifingartæki
áburftarvélarinnar. Meft tilkomu
nýrrar flugvélar og nýrra
dreifingartækja standa vonir til
aft breyting verfti á þessu næsta
vor og aft þá verfti hægt aft nota
islenzkan áburft.
1839 ferðir
Sveinn sagfti. aft áburftarvélin
heffti verift á lofti i samtals 307
klukkustundir. Hún fór 1839 ferftir
og notafti 16 flugvelli á landinu.
Flugmaftur i sumar var Sigurjón
Sverrisson, en hann flaug vélinni
einnig i fyrra.
Af þeim 850 lestum, sem dreift
var, fóru 352 lestir á beitilönd
bænda vifts vegar um landift, og
var sú dreifing gerft samkvæmt
pöntunum. Hinu var dreift innan
landgræftslugirftinganna. Af fræi
var mest notaður danskur tún-
vingull, sem reynzt hefur vel vift
islenzkar aftstæftur. Einnig var
notaft talsvert af vallarfoxgrasi,
vallarsveifgrasi, lingrasi og
sandfaxi.
1600 ferkílómetrar innan
girðingar
Um girftingar Land
græðslunnar sagfti Sveinn, aft hin-
ar stærstu væru nú á Land-
mannaafrétti, Haukadalsheifti og
i Þingeyjarsýslum. Nú er unnift
aft endurnýjun girftingarinnar i
Höfnum á Reykjanesskaga, og i
haust verftur sennilega byrjaft á
girftingu i Eyjum i Hjaltastaðar-
þingá, og verftur sú giröing 14
kilómetra löng. Þá stendur til aft
girfta i Úthliftarhrauni á ltiskups-
tungnaafrétti. — Sem stendur eru
1600 ferkilómetrar innan girftinga
Landgræftslunnar.
Sveinn sagfti, aft á næstu árum
yrfti mest borift á svæfti i Arnes-,
Rangárvalla- og Þingeyjarsýsl-
um, en þessi svæöi eru öll eld-
fjallasvæði og hefur mikill upp-
blástur átt sér staft á þeim, viða
geigvænlegur.
8 sinnum meira burðar-
magn
Vift spurftum Svein um hina
nýju landgræftsluvél, sem Flug-
félag Islands hefur ákveðið að
gefa Landgræðslunni. Hann
sagfti, aft þetta væri þriftja vélin,
sem Landgræftslan eignaftist.
Fyrsta vélin skemmdist fyrir
nokkrum árum en nú hefur hún
verift lagfærft og verður liklega
seld. Onnur vélin, sem nú er i not-
kun, hefur verið mikið notuð, en
nægir hvergi.
Og Sveinn heldur áfram: Sem
kunnugt er. þá samþykkti stjórn
Flugfélags Islands á siðasta aðal-
fundi að DC-3 vélin Gljáfaxi yrði
afhent til landgræðslustarfa, og
verður vélin liklega afhent seinni
hluta vetrar.
Talsverðar breytingar þarf að
gera á vélinni. m.a. setja i hana
dreifingartæki, og er það verk
unnið á Nýja-Sjálandi.
Koma tækin til landsins i vetur,
en þá munu starfsmenn F1 koma
þeim fyrir i vélinni. Einnig mun
Flugfélag lslands sjá um gagn-
gerða skoftun, sem nú fer fram á
vélinni og tekur Flugfélagið
mikinn þátt i breytingarkostnaði
vélarinnar. Með tilkomu vélar-
innar eykst afkastageta við
áburðardreifinguna mjög mikið,
en burðarþol nýju vélarinnar er 8-
10 sinnum meira en þeirrar
gömlu. Afur á móti getur nýja
vélin ekki farið eins margar ferð-
ir á dag, en getur hins vegar flogið
fleiri daga á hverju ári. Helzti
kosturinn við hana er sá, hve
mikið áburðarmagn hún flytur og
hve auðvelt er að flytja hana á
milli landshluta eftir veðri. Sé til
dæmis slæmt veður til dreifingar
á Suðurlandi, getur vélin farið á
skömmum tima til Norðurlands
eða annarra landshluta. Þá er
vélin það langfleyg, að hún þarf
ekki að hafa bækistöðvar nema á
örfáum stöðum, og hefur verið
rætt um Hellu, Aðaldal og
Reykjavik, sem aðalbækistöðvar.
Þetta framtak Ft, sagði Sveinn,
er ákaflega athyglisvert og mjög
virðingarvert, og þá ekki siður
tilboft Félags islenzkra atvinnu-
flugmanna, en islenzkir atvinnu-
flugmenn hafa samþykkt aft
fljúga vélinni i sjálfboftavinnu, en
fáir Islendingar vita betur en
þeir, hve landið er gifurlega upp-
blásift.
Melgresiö
bezt
Sveinn sagði, að á hverju ári
væri unnið mikið starf við skurð á
melgresi og um mánaðamótin
ágúst-sept. væri melgresið full-
þroskað, en þá er nauðsynlegt að
skera það. Eftir 10. september fer
fræið að fjúka, og fyrir þann tima
er nauðsynlegt. að búið sé að
skera það. Melgresið er mikil-
vægast til heftingar sandfoks hér
á landi. A nokkrum stöðum á
landinu lá t.d. við hreinni auðn
vegna sandfoks áður en melgresi
var sáð þar. og er t.d. hæpið, að
nokkur byggð væri i Landeyjum,
Vik i Mýrdal og Þorlákshöfn, ef
melgresi hefði ekki verið sáð.
Ekki hefur reynzt unnt að nota
vélar við söfnun á melfræi, og
ekkert sjálfboðaliðsstarf kæmi
Landgræðslunni að eins miklum
notum og ef menn fengjust til að
safna melfræi og senda það land-
græðsluverði, áður en byrjað er á
melskurfti. Hægt er aft skera mel-
gresi i Þorlákshöfn, við Hafnir á
Reykjanesi, i Húnavatnssýslu,
Axarfirði og á Hólsfjöllum. Hafa
t.d. Þorlákshafnarbúar gert
dálitið að þvi i sjálfboðavinnu að
skera mel, og sent hann siðan
Landgræðslunni til þurrkunar og
þreskjunar. Siðan hefur Land-
græðslan sent fræið aftur til Þor-
lákshafnar og ibúarnir hafa sáð
þvi.
Helgi H. Jónsson skrifar:
Afíóga huh
fyrsfa vinnul
Heimsókn í rannsóknarstöðii
Rétt sunnan vift Hauganes á
vesturströnd Eyjafjarftar gengur
breiö vik inn i landið. Sunnanvert
i vikinni standa þrjú litil býli i
einu túni, byggð úr landi Ytra-
Haga um og eftir siðustu alda-
mót. Ábúendur þessara býla
höfðu ofan af fyrir sér og sinum
með sjósókn, þótt grasnyt væri
lika dálitil. En þar kom vegna
breyttra atvinnuhátta og minnk-
andi fiskigengdar á nálægum
miðum, að þeir, sem fleytt höfðu
fram lifinu þarna á sjávarbakk-
anum, töldu lifvænlegra annars
staðar og um 1960 fóru bæirnir i
æyði. Þar með hefði saga þeirra
eiginlega átt að vera öll likt og
annarra eyðibýla. 1 hæsta lagi, að
einhverjum innan af Akureyri
hefði dottið i hug að kaupa húsin
og nota sem sumarbústaði.
Náttúrurannsóknastöð
En 1960 kom ungur liffræðingur
til Akureyrar að loknu námi i
Þýzkalandi og hóf störf við nátt-
úrugripasafnið ásamt kennslu.
Þessum unga manni, sem heitir
Helgi Hallgrimsson, var þó annað
og meira i hug en safnvinnan og
kennslan, þótt þetta tvennt væri
ærið starf. Hann hafði einsett sér
að koma á fót náttúrurannsókna-
stöð og i þvi skyni keypti hann
býlin þrjú, sem nú nefnast einu
nafni Vikurbakki, i félagi við þá
Svein bónda Jónsson á Kálfs-
skinni og Guðmund Ólafsson
menntaskólakennara. Blaða-
maður Timans heimsótti Helga
nýverið á Vikurbakka, þar sem
hann hefur nú um skeið starfrækt
rannsóknastöðina Kötlu.
Mér þótti við fslendingar vera
langt á eftir öðrum menningar-
þjóðum, hvað náttúrurannsóknir
varðar. segir Helgi. Hér var
engin náttúrurannsóknastöð, sem
kalla mátti þvi nafni. Auðvitað
má sinna rannsóknum á rann-
sóknastofum i borg, en þar eru
sjálf náttúrufyrirbærin yfirleitt
vifts fjarri, og þau eru sjaldnast
þess eölis að hægt sé að flytja þau
áfallalaust.
Vistfræði og náttúruvernd
Flestar rannsóknastöðvar af
þessu tagi hafa eigin rannsóknar-
verkefni, þar sem reynt er að
spanna náttúrufar i nágrenni
þeirra, hafa upp á og skrá sem
flestar tegundir dýra og jurta og
grafast fyrir um og kanna sam-
félög og samskipti tegundanna og
nauðsynleg lifsskilyrði. Þessi
siðasttöldu atriði eru nú orðið oft-
ast talin til sérstakrar fræði-
greinar, sem mætti kalla vist-
fræði á islenzku. Vistfræðirann-
sóknum er svo háttað, að þeim er
ekki hægt að sinna nema við nátt-
úrleg skilyrði. Þess vegna þarf að
koma upp rannsóknastöðvum,
sem eru sæmilega búnar að tækj-
um, ef stunda á slikar rannsóknir.
Til marks um gildi vistfræðirann-
sókna get ég sagt, að nú er al-
mennt viðurkennt, að náttúru-
vernd er ekki raunhæf og kemur
ekki að notum, nema menn þekki
náttúruna og samskipti einstakra
þátta hennar, en það er flóknara
mál en halda mætti fljótt á litið.
Náttúrurannsóknastöðvar eru
þess vegna nauðsynlegar, ef við
viljum koma i veg fyrir, aft þau
spjöll, sem vift höfum sjálfir
unnift á náttúrunni, nái þvi marki,
aft okkur verfti ekki vært, en aft
þvi hlýtur aft reka, ef ekki verftur
tekift i taumana.
Helgi Hallgrimsson fyrir dyrum úti.