Fréttablaðið - 29.02.2004, Blaðsíða 18

18 29. febrúar 2004 SUNNUDAGUR
Hver er maðurinn?
Leikhús með geðveiki
Það hefur verið í nógu að snúasthjá Jóni Atla Jónassyni leik-
ritaskáldi síðustu daga. Leikrit
hans Draugalestin var frumsýnt
fyrir skömmu í Borgarleikhúsinu
og um síðustu helgi frumsýndi
leikhópurinn Vesturport verkið
Brim. Það styttist einnig í að
þriðja verk Jóns Atla, Rambó 7,
verði frumsýnt í Þjóðleikhúsinu.
„Ég skrifaði smásagnasafnið
Brotinn takt árið 2001 en fyrir það
hafði ég ekki skrifað af neinu viti.
Ég gaf bókina út og í kjölfarið fór
ég að gera léttar tilraunir með að
skrifa leikrit,“ segir Jón Atli
spurður um aðdraganda þess að
hann fór að skrifa. „Ég skrifaði
leikritið Draugalest í desember
2001 og í byrjun árs 2002 skilaði
ég leikritinu inn í keppni hjá
Borgarleikhúsinu. Svo leið eitt og
hálft ár án þess að nokkuð væri
gert við verkið því leikhúsið átti í
fjárhagsvandræðum. Á meðan
var ég að skrifa hin verkin en það
kemur furðu oft út í þessari um-
fjöllun að ég hafi skrifað þrjú
leikrit í einu. Það er alls ekki þan-
nig.“
Frelsi leikara
Rambó 7 skrifaði Jón Atli árið
2002 en hugmyndin að verkinu
Brim hafði hann gengið með í
kollinum um nokkurt skeið. Um
síðustu áramót hófst svo vinna
með leikhópnum Vesturporti.
„Það kom þannig til að þau
voru að ræða um hvert þau vildu
fara sem leikhópur. Þá voru nokk-
ur handrit á borðinu og þau voru
að velta því fyrir sér hvert væri
næsta lógíska skrefið sem ætti að
taka. Svo var ég kallaður inn og
lét þau hafa þetta handrit. Við höf-
um síðan verið að vinna með það
síðustu mánuði,“ segir Jón Atli.
Þó leikritaskáldið eigi hug-
myndina og megnið af texta
verksins finnst honum gott að
gefa leikhópnum frelsi til að
vinna það áfram. „Mér finnst hið
besta mál hvernig leikararnir
koma verkinu til skila, þau syngja
til dæmis mikið og spila á hljóð-
færi. Það hefur líka ákveðinn
spuni átt sér stað og það finnst
mér hið besta mál. Það má eigin-
lega segja að þau hafi beta-testað
það með mér. Ég held að það sé
eina orðið sem er til yfir þá
vinnu.“
Tilraunakennt leikhús
Þótt Jón Atli hafi verið iðinn
við leikritaskrif undanfarið hefur
hann lítið sem ekkert komið ná-
lægt leikhúsi. „Ég tók þátt í einni
uppsetningu í menntaskóla og lék
síðan í einu verki með Jóni Gnarr.
Það var að vísu svona sjoppuleik-
hús. Ég held að ég hafi fengið
hlutverkið út af röddinni,“ segir
Jón Atli en þær eru ófáar auglýs-
ingarnar sem hann hefur lesið
fyrir útvarp og sjónvarp og sumir
vilja reyndar ganga svo langt að
kalla hann „auglýsingarödd Ís-
lands“.
„Leikhúsið upplifði ég sem
létta fangavist,“ segir hann. „Ég
held að það leikhús sem ég er að
gera og það leikhús sem er í gangi
hér á Íslandi séu tveir ólíkir hlut-
ir.“ Hann tekur sem dæmi verk-
efnaval leikhúsanna. „Mikilvæg-
asta spurningin sem þú spyrð þig
að í leikhúsi er: Af hverju? Ég hef
ekkert á móti klassík en mér
finnst hlutföll verkanna sem valin
eru vera svolítið brengluð. Það er
til svo mikið af fínum leikritum og
ég sé enga ástæðu fyrir því að
setja upp klassísk verk æ ofan í
æ.“
Í samræmi við þetta telur Jón
Atli sig ekki eiga fullkomlega
heima í hinum hefðbunda leikhús-
heimi. „Það hefur komið á daginn
að gagnrýnendur hafa enga hug-
mynd um hvað ég er að gera. Þeir
nálgast verkin eins og eitthvað
rjómabolluleikhús. Ég er bara að
gera allt aðra hluti en tíðkast. Ég
vil gera tilraunakennt leikhús
með einhverri avant garde geð-
veiki. Ég hef mest gaman af því.“
Leikhús er ekki skemmtun
Jón Atli segir að gott leikhús sé
alltaf tíu skrefum á undan gagn-
rýnendum. „Það sem styrkir mig í
þeirri trú er að í jafn litlu sam-
félagi og á Íslandi er auðvelt að
detta ofan í eitthvað smáborgara-
leikhús. Það finnst mér bara vera
tímaeyðsla. Ég trúi ekki á leikhús
sem einhverja skemmtun og ef
það er tekið sem partur af ein-
hverjum afþreyingariðnaði ertu
strax búinn að tapa. Þá tapar þú
einfaldlega fyrir 24, Lord of the
Rings og Sugababes í Laugardals-
höllinni. Leikhús getur verið af-
þreying, eins og það getur verið
skemmtilegt að hlusta á einhvern
segja frá, en fyrst og fremst snýst
þetta um að sýna eitthvað. En leik-
hús er ekki skemmtun og ég neita
að trúa því.“
Jón Atli vill þó ekki meina að
afþreying sé slæm. „Ég fer í bíó
og allt það, færi jafnvel á Suga-
babes ef miðaverðið væri ekki
svona hátt. Það sem ég hins vegar
kýs að gera í leikhúsi er ekki
skemmtun, þó ég sé skemmtileg-
ur. Það eru tveir ólíkir hlutir.“
Íslendingar áhugaverðir
Leikritið Brim gerist um borð í
litlu fiskiskipi og nálægð þeirra
sem þar vinna. Draugalestin fjall-
ar um fjóra karlmenn á mismund-
andi aldri sem hittast í lítilli her-
bergiskompu og ræða saman á
býsna persónulegum nótum. Í
Rambó 7 reynir Jón Atli hins veg-
ar að fanga tíðaranda aldamótar-
kynslóðarinnar í Reykjavík.
„Ég er oft spurður að því hvað
ég eigi sjálfur í persónunum, það
er hvað komi frá mér sjálfum. Að
mörgu leyti er ég að skrifa um
fólk sem ég hef kynnst eða þekki.
Síðan þarf að raða því saman og
þetta er svolítið púsl. Það eru
kannski viss element í mér sem
nýtast vel í sumar persónur og
önnur sem nýtast alls ekki,“ segir
Jón Atli og bætir við að þær per-
sónur sem líkist honum séu
kannski svolítið geggjaðar. „Ég
held að útgangspunkturinn í því
að skapa góða persónu sé að þykja
svolítið vænt um þær. Þegar
manni þykir vænt um fólk er það
líka vegna galla þeirra en ekki
bara vegna kostanna.“
Jón Atli segist skrifa um Ís-
lendinga, sem eru spennandi og
ekki eins og fólk er flest. „Þeir
eru mjög spennandi og þá sérstak-
lega ungt fólk. Mér finnst ungt
fólk ekki hafa náð að skila sér al-
veg nóg yfir í íslenskt leikhús. Það
er svo mikil orka í gangi hér því
Ísland er svo furðulegt og það
þarf því að gera mjög lítið til að
gera þetta fólk áhugavert.“
Fólk gerir bara það sem
það gerir
Draugalestin varð til þess að
Jóni Atla var boðið að vinna í
mánuð við Royal Court leikhúsið í
Englandi, sem hefur verið leið-
andi afl í Evrópu í áratugi, sér-
staklega þegar kemur að því að
uppgötva nýja höfunda.
„Það var mjög skemmtilegt
reynsla. Þar kynntist ég öðrum
leikskáldum og fékk góða mynd af
því sem er í gangi. Ég lærði líka
mjög mikið um leikhús en mikil-
vægasta lexían er samt að maður
verði að halda sínu striki,“ segir
Jón Atli. „Svo ég vitni í Brimið og
sjálfan mig, þá gerir fólk bara það
Það hefur komið á
daginn að gagn-
rýnendur hafa enga hug-
mynd um hvað ég er að
gera. Þeir nálgast verkin eins
og eitthvað rjómabollu-
leikhús. Ég er bara að gera
allt aðra hluti en tíðkast.
Ég vil gera tilraunakennt
leikhús með einhverri
avant garde geðveiki. Ég hef
mest gaman af því.“
,,
Jón Atli Jónasson hefur skrifað þrjú leikverk. Búið er að frumsýna tvö þeirra en það
þriðja verður frumsýnt seinna á árinu. Í viðtali við Fréttablaðið segir Jón Atli að íslenskur
leikhúsheimur eigi illa við sig og hann vilji gera annars konar leikhús:
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/T
EI
TU
R
ÞYKIR SKEMMTILEG
Manneskjan sem við spyrjum þykir ekki
bara samviskusöm og dugleg heldur líka
skemmtileg.
Samviskusöm
og dugleg
Við spyrjum um konu. GautiGrétarsson, sjúkraþjálfari og
íþróttagarpur, þekkir nokkuð til
hennar og segir hana ákveðna:
„Hún er afar fylgin sér og berst
fyrir hugsjónum sínum, sem hún
á nóg af. Hún er líka góður vinur
vina sinna, ræktar vinskapinn vel
og passar upp á alla.“ Já, góður
vinur vina sinna, segir Gauti, en
það er ótvíræður kostur við
hverja manneskju.
Vigdís Hauksdóttir, blóma-
skreytingameistari og háskóla-
nemi, hefur hinsvegar þetta að
segja: „Hún er ofboðslega sam-
viskusöm og klárar alltaf vel það
sem hún tekur sér fyrir hendur.
Hún er líka afar skemmtileg.“
Skemmtileg já, það er líka mikill
kostur.
Við förum svo alla leið inn á Al-
þingi Íslendinga til að finna síð-
ustu umsögnina. Hana á Rannveig
Guðmundsdóttir, alþingismaður
Samfylkingarinnar. „Hún er fal-
leg kona með bjart bros, alltaf vel
klædd en þó ekki að sama skapi
smart í klæðaburði. Það er ákveð-
in reisn yfir henni, hún er metnað-
arfull baráttukona, dugleg og hef-
ur staðið sig vel í starfi. Á það þó
til að bregðast við í fljótfærni.“
Og nú spyrjum við, hver er
maðurinn? Svarið er að finna á
blaðsíðu 28. ■
GEORGE HARRISON
Aðdáendur hans í Liverpool vilja sérstaka
minningarathöfn um hann.
George Harrison hefði
orðið 61 árs á dögunum.
Aðdáendur hans hafa
ekki gleymt honum:
Vilja messu
um Harrison
Bítillinn George Harrison hefðiorðið 61 árs þann 25. febrúar
síðastliðinn. Aðdáendur hans í
Liverpool notuðu daginn til að
hvetja borgaryfirvöld til að minn-
ast hans með sérstakri minningar-
hátíð. Ári eftir morðið á John
Lennon var haldin vegleg minn-
ingarhátíð í Liverpool og aðdáend-
ur Harrisons vilja að hið sama
gildi um hann. Harrison lést í des-
embermánuði árið 2001, 58 ára
gamall og hafði í nokkurn tíma
barist við krabbamein. Aðdáend-
ur hans vilja minningarathöfn í
rómversk kaþólskri kirkju bæjar-
ins í vor og segjast fullvissir um
að fólk víða að úr heiminum muni
streyma til Liverpool og minnast
Harrisons. Einnig hafa komið
fram hugmyndir um minningar-
garð og styttu af Bítlunum. Tals-
maður borgarstjórnar segist vera
í sambandi við fjölskyldu Harri-
sons og verið sé að skoða ýmsa
möguleika en allt taki það sinn
tíma. ■