Fréttablaðið - 07.03.2004, Blaðsíða 10

Talsverðrar spennu hefur gættsíðustu daga, sérstaklega í
vesturbæ Reykjavíkur, vegna
áhuga knattspyrnumannsins
Veigars Páls Gunnarssonar á að
flytja til Noregs og leika með þar-
lendu félagi.
Áhugi hans á að fara til Noregs
er efni í sérstaka grein en hitt er
annað mál að knattspyrnumenn
hafa gengið kaupum og sölu á
milli félaga um langt árabil. Fé-
lögin eignast sumsé leikmennina
og ráða yfir þeim á meðan samn-
ingur er í gildi. Oftast eru leik-
menn látnir spila fyrir eiganda
sinn en stundum eru þeir lánaðir
annað. Berist gott tilboð eru þeir
svo seldir, ýmist til liða í sama
landi eða til félaga í öðrum ríkj-
um. Verði síðari kosturinn ofan á
er um milliríkjaviðskipti að ræða
og þau sjálfsagt vegin inn í við-
skiptajöfnuðinn við útlönd.
Sú var tíðin að knattspyrna var
leikur og þeir sem hana stunduðu
gerðu það af áhuga og skemmtun.
Sú tíð er liðin því nú er knatt-
spyrnan orðin eins og hver önnur
viðskipti og félögin eins og hver
önnur fyrirtæki. Styrkur þeirra
er ekki síður metinn í fjárhags-
stöðu en gengi á vellinum sjálf-
um, eigið fé, hagnaður og skuldir
eru jafn mikilvægar stærðir og
styrkur varnarinnar, hraði væng-
mannanna og markheppni fram-
herjans.
Um leið og þetta hefur gerst
eru knattspyrnumennirnir orðnir
eins og hver önnur vara. Keyptir
og seldir og seldir og keyptir. Og
viðskiptin snúast ekki bara um að
efla liðin heldur – og kannski um-
fram allt – að laga fjárhagsstöð-
una. Grynnka á skuldunum eða
auka hagnaðinn. Leikmenn eru
jafnvel framleiddir með sölu í
huga. Ungir og efnilegir piltar eru
þá þjálfaðir sérstaklega til að
koma þeim annað, oftast fyrir
poka af norskum krónum.
Allt eru þetta þekkt sannindi.
Mál Veigars Páls er hins vegar
af öðrum og sérstæðari toga.
Hann er nefnilega ekki í eigu
knattspyrnuliðs heldur fjárfest-
ingarfélags sem á sitt lögheimili
og varnarþing á Kýpur. Fjárfest-
arnir keyptu hann frá Noregi,
leigðu eða lánuðu til KR og vilja
nú selja hann aftur til Noregs. Allt
til að hagnast.
Það hlýtur að vera óhuggulegt
að vera í eigu annarra. Að menn
sem hafa það eitt að leiðarljósi að
græða peninga ráði næsta áfanga-
stað einstaklings, hvar hann vinn-
ur og við hvaða aðstæður. Ekkert
í þá áttina tíðkast á venjulegum
vinnumarkaði. Þar er samið um
vinnuframlag gegn launum. Og
menn eru frjálsir ferða sinna.
Erfitt er að segja hvers vegna í
ósköpunum þessi tilhögun hefur
orðið ofan á í knattspyrnunni en
auðvelt er að segja að fyrirkomu-
lagið er ga ga. ■
10 7. mars 2004 SUNNUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúi: Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Verðmætum breytt í malbik
„Samkvæmt rannsókn á húsnæð-
is- og búsetuóskum borgarbúa
árið 2003 sem unnin var fyrir þró-
unar- og fjölskyldusvið og skipu-
lags- og byggingarsvið Reykja-
víkurborgar á árunum 2002 og
2003 vilja flestir búa í miðbænum
eða Vesturbænum og er það eftir-
sóttast meðal ungs fólks.
Skref hafa verið stigin til að
fjölga íbúðum á þessum svæði.
Uppbygging Skuggahverfis mun
fjölga íbúðum á svæðinu og ger-
breyta svæði sem hefur verið lýti
á miðborginni. Fyrirhuguð bygg-
ing íbúðahúsnæðis fyrir stúdenta
í suðausturhluta Skuggahverfis-
ins er framfaraskref og mun vega
þungt fyrir framtíð miðborgarinn-
ar. Vonandi mun þessi þróun
halda áfram og fleiri íbúðir fyrir
stúdenta og ungt fólkt verði
byggðar í miðbænum.
Í þessu ljósi er athyglisvert og að
sama skapi furðulegt að nýverið
auglýsti borgin eftir tilboðum í
færslu Hringbrautar. Hin nýja
fyrirhugaða Hringbraut er teikn-
uð sem sex akreina stofnbraut of-
anjarðar frá gatnamótum Snorra-
brautar og Miklubrautar niður
fyrir Læknagarð og BSÍ og lang-
leiðina upp að Melatorgi. Slík sex
akreina braut verður því svipuð
að stærð og Miklabrautin er frá
Grensásvegi að Ártúnsbrekku.
Verðmætu byggingarlandi á ein-
um eftirsóttasta stað í borginni
verður því ef fram heldur sem
horfir breytt í malbik og næsta
nágrenni við slíka umferðargötu
er ekki eftirsótt til búsetu. Ekki
er einungis verið að sóa eftirsóttu
byggingarlandi heldur er verið að
kljúfa miðbæinn frá Háskóla-
svæðinu og Vatnsmýrinni. Með
slíkum aðgerðum er verulega
dregið úr aðdráttarafli Vatnsmýr-
innar sem nýbyggingarlands og
mun leiða til enn frekari dreifingu
byggðarinnar. Hvort sem það er
markmið borgarinnar að draga úr
aðdráttarafli Vatnsmýrarsvæðis-
ins og varðveita flugvöllinn er
annað mál.
[...]
Fá atriði hafa eins mikil áhrif á
umhverfi okkar og ásýnd borgar-
innar, flesta dreymir vafalaust
um miðborg með iðandi mannlífi
með ungum sem öldnum á vappi.
Við viljum geta farið um miðborg-
ina og verið stolt af henni. En til
að ná því markmiði verðum við
að koma í veg fyrir að þessari
fáránlegu hugmynd um færslu
Hringbrautarinnar verði hrundið í
framkvæmd.“
BERGLIND HALLGRÍMSDÓTTIR Á DEIGLAN.COM
■ Af Netinu
Að eiga mann Smáa letriðBJÖRN ÞÓR SIGBJÖRNSSON
■ spáir í kaup og sölu
á knattspyrnumönnum.
Gallinn við tillögu BjörnsBjarnasonar dómsmálaráð-
herra um flutning sérsveitar lög-
reglunnar í Reykjavík til Ríkislög-
reglustjóra og fjölgun sérsveitar-
manna er að hún er ekki sett í sam-
hengi við frekari endurskoðun lög-
gæslu í landinu. Ráðuneytið vinnur
nú að endurskoðun lögreglulaga í
samvinnu við lögregluembættin og
telja mætti eðlilegt að þessi form-
breyting – að færa sérsveitina und-
ir Ríkislögreglustjóra – yrði skoðuð
samhliða breytingum á lögum um
lögregluna, stjórn-
skipan hennar og
skyldur. Fjölgun
sérsveitarmanna
mætti að sama skapi
ræða í samhengi við
mörkun stefnu í lög-
gæslumálum. Á
undanförnum árum
höfum við mátt þola
tilviljanakenndar
aðgerðir í þessum
málaflokki og því
miður annars vegar
aðgerðir til sparnað-
ar og samdráttar í
einstökum lögreglu-
umdæmum en hins vegar flutning á
verkefnum og valdi til Ríkislög-
reglustjóra. Þetta hefur gerst í
smáum skömmtum þannig að sjald-
an gefst tækifæri til víðtækrar um-
ræðu um löggæsluna; hvaða að-
gerðir séu árangursríkastar til að
sporna gegn því að hér vaxi upp öfl-
ugir undirheimar og með hvaða
hætti megi varðveita – eða endur-
vekja – þá tilfinningu að í íslensku
samfélagi þurfi borgarar ekki að
óttast um líf sitt eða limi á götum
úti. Slík umræða þyrfti að spanna
forvarnir, sýnileika lögreglunnar,
þol samfélagsins gagnvart smá-
glæpum og viðbúnað lögreglunnar
gegn stórglæpum.
Sögulegt hlutverk Björns
Það er einn helsti kostur Björns
Bjarnasonar sem stjórnmálamanns
að hann tjáir sig um löggæslumál og
varnarmál eins og hann hafi hugleitt
þau. Það er fátítt meðal stjórnmála-
manna – sem og reyndar alls al-
mennings. Björn er því skiljanlega
orðinn hálf hvumpinn á þeim hálf-
kæringi sem hann mætir í hvert
sinn sem hann vill ræða þessa frum-
skyldu ríkisvaldsins; að verja
öryggi borgaranna. Það er hins veg-
ar ekki til bóta að hann sveigi starf-
semi lögreglunnar á þá leið sem
hann telur heppilegasta án víðtækr-
ar umræðu eða í svo smáum
skömmtum að raunverulegt tilefni
til heildarendurskoðunar virðist
vera fyrir hendi. Björn verður að
axla sögulegt hlutverk sitt sem eini
íslenski stjórnmálamaðurinn með
áhuga á þessu grundvallaratriði
ríkisvaldsins; ekki með því að
hrinda sínum hugmyndum í fram-
kvæmd heldur með því að neyða
kollega sína til að axla ábyrgðina
með honum og efna til löngu tíma-
bærrar umræðu um löggæslumál á
Íslandi.
Glæpur og refsing
Það er hvorki séríslenskt fyrir-
brigði né nýtt í sögunni að mönn-
um veitist erfitt í stjórnmálum að
ræða löggæslu og öryggi borgar-
anna. Stjórnmál fóstra hugsjónir,
siðfræði og háleitar manngildis-
hugmyndir. Í löggæslu ríkisvalds-
ins rekast á gagnstæð gildi. Ann-
ars vegar er það krafan um öryggi
borgaranna og réttur ríkisvaldsins
til að tryggja framgang laganna.
Hins vegar er það líf einstaklings-
ins í skipulögðu samfélagi. Við
þekkjum vel af íslenskri umræðu
hvernig afstaða manna breytist
eftir því frá hvorum sjónarhólnum
er horft. Þegar upp kemst um glæp
litast tal manna gjarnan af kröfu
um að hinn seki verði gripinn og
verði úthlutað réttlátri refsingu.
Þegar refsing hefur verið kveðin
upp snýst afstaðan við og umræða
manna litast af löngun til að fyrir-
gefa hinum seka. Til að samþætta
þessi sjónarmið þyrftum við að
finna upp mannúðlegar refsingar
og milda löggæslu – en hvort
tveggja er líklega öfugmæli. Það
er sama þótt við höfum afnumið
líkamlegar refsingar, samið lög
um réttindi fanga og hvaðeina;
mannúðin eltir allar slíkar breyt-
ingar uppi og finnur sér nýja víg-
stöðu. Mannúðinni verður ekki
fullnægt fyrr en hinum seka hefur
verið fyrirgefið. Hún gerir í raun
ekki meiri kröfur til hans en að
hann lofi að vera góður í framtíð-
inni. Refsingar á vegum hins opin-
bera eru í eðli sínu hefnd – fælnis-
áhrif þeirra eru oftast stórlega of-
metin – en mannúðin vill fyrirgefa.
Við situm því uppi með tvenns kon-
ar kröfur; báðar réttmætar en hins
vegar algjörlega gagnstæðar. Það
er því ekki að furða þótt umræða
um löggæslu og framgang laganna
geti reynst stjórnmálamönnum
erfitt umfjöllunarefni. Hlutverk
þeirra er að stilla áhersluna ein-
hvers staðar á skalanum frá ofríki
lögreglunnar, sem hefur óskoraða
heimild til að fylgjast með og
skipta sér af borgurunum, yfir í
stjórnleysi fyrirgefningarinnar.
Það er nefnilega svo að þótt fyrir-
gefningin sé okkur nauðsynleg í
samskiptum við aðra menn og ver-
öldina alla, þá er hún afleitur horn-
steinn að réttarríkinu eða störfum
lögreglunnar. Þegar kemur hins
vegar að því að ræða löggæslu og
skylda hluti láta flestir stjórnmála-
menn það eftir sér að skreppa und-
an og leita skjóls fyrirgefningar-
megin í lífinu og fyllast tortryggni
gagnvart valdboði lögreglunnar og
ríkisvaldsins. Á stundum spinnst
umræðan upp í einhverjar ósk-
hyggjuhæðir og menn vilja vopna
lögregluna með góðum vilja og
skilningi – en engum ofbeldistækj-
um. Kannski hefur siðferðisgrund-
völlur „góða fólksins“ spillst af
Hollywood – ekki síður en að við
höfum meðtekið hernaðardýrkun-
ina þaðan. Getuleysi okkar til að
ræða löggæslu af þokkalegu viti
afhjúpar ef til vill hvað við erum
orðin æði grunn og getulaus: Sum
byggja á Steven Seagal þegar hann
var harðjaxl og sérsveitarkappi –
en hin eru hrifnari af honum eftir
að hann varð góður og greip ekki
til vopna nema til að verja dýr í út-
rýmingarhættu.
Gamall ósiður eða nýr
vandi
Þegar rætt er um þörfina fyrir
bætta löggæslu þarf að sjálfsögðu
að byggja á einhvers konar grein-
ingu á vandanum. Liggur hann í van-
getu lögreglunnar til að mæta
hryðjuverkaárásum eða vopnuðum
glæpum? Eða þarf að leggja meiri
áherslu á sýnileika lögreglunnar
dags daglega – og einkum að kvöld
og næturlagi? Þarf að efla serstök
svið löggæslunnar; til dæmis fíkni-
efnalögregluna? Geta forvarnir
dregið úr þörf á auknum útgjöldum
og viðbúnaði lögregluliðsins?
Þannig má lengi spyrja – og það er
löngu tímabært að stjórnvöld og Al-
þingi fari yfir þessi mál og marki
skýra stefnu. Við eigum ekki að éta
upp tískusveiflur frá útlöndum –
eins og virðist hafa verið raunin á
þeim árum sem liðin eru frá 11.
september 2001. En við eigum held-
ur ekki að halda að okkur höndunum
og vona hið besta. Það heyrist nú oft
að ekki sé það nú víst að glæpum og
ofbeldisverkum hafi fjölgað svo
mjög á undanförnum árum að það
kalli endilega á eflingu löggæslunn-
ar. Ég held reyndar að auðvelt sé að
sanna hið gagnstæða. Gróf ofbeldis-
verk og morð eru fleiri í seinni tíð,
auðséð er að undirheimar eru að
styrkjast og ofbeldi þar að aukast.
En það er heldur ekki svo að það
ástand sem ríkti hér áður hafi verið
kjörástand. Þótt menn hafi barið
hvern annan til óbóta á sveitaböllum
er ekki þar með sagt að það sé sá
standard sem við viljum hafa á líf-
inu í miðbæ Reykjavíkur eftir
klukkan tólf á kvöldin. Það er ekkert
að því þótt þol samfélagsins gagn-
vart ofbeldi fari þverrandi. Það er
þvert á móti visst þroskamerki. Þol
samfélagsins gagnvart áfengis-
drykkju hefur minnkað og ég held
að fáir séu til að hallmæla því. Það
er ekki svo langt síðan áfengis-
drykkja setti ljótan svip á ferming-
arveislur og aðrar fjölskylduhátíðir,
það þótti til siðs að drekka áfengi á
vinnustöðum og þar fram eftir göt-
unum. Það er á engan hátt eðlilegt að
götulíf Reykjavíkur markist af
drykkju, eiturlyfjanotkun og of-
beldi. Og það er heldur ekki sjálf-
sagt eða óviðráðanlegt að hér dafni
og vaxi undirheimalíf sem markar
líf fjölda fólks með ofbeldi, kúgun
og áþján. Það er ekki varða á leið
okkar til nútímalifnaðarhátta heldur
á miklu meira skylt við gamlan ósið
sem við getum ekki mannað okkur
upp í að losa okkur við.
Bobby og Lalli Johns
Allar þjóðir eiga sér goðsagnir.
Bretar vilja til dæmis halda í Bobby
– góðlega, óvopnaða lögregluþjón-
inn sem er tilbúinn að hjálpa hverj-
um sem er. Ef við Íslendingar eig-
um einhverjar mótaðar hugmyndir
um lögregluþjóna eru þær helst um
vitgranna menn og lata. En hug-
myndir okkar um lögbrjóta eru
mótaðri. Þeir eru góðkunningjar
lögreglunnar; óforbetranlegir
ólukkumenn sem hafa gott hjarta-
lag en ráða illa við sig. Við höfum
meira að segja fundið nafn og andlit
á þessa goðsögn: Lalla Johns. En
eins og Bretar geta ekki byggt lög-
gæslu sína á Bobby getum við ekki
sniðið íslenska löggæslu að Lalla
Johns. Þó að það sé mannlegt að
vilja mæta þeim ólukkumanni með
skilningi er engin ástæða til að
byggja upp þol gagnvart afbrotum
eða líta á þau sem eðlilegan hluta
samfélagsins. Og enn síður að laga
löggæsluna að góðkunningjum lög-
reglunnar. Því miður vitum við að
alvarlegri glæpum og ofbeldisverk-
um fer fjölgandi og það er nauðsyn-
legt að mæta þeirri þróun. Það verð-
ur hins vegar ekki gert með tilvilj-
anakenndum aðgerðum heldur með
alvarlegu átaki sem spannar for-
varnir, daglega löggæslu og viðbún-
að við alvarlegri verkum. Stjórn-
völd eru sífellt að efna til átaka í
vegamálum og jarðgangagerð – að
ekki sé talað um utanríkisþjónustu
eða landkynningum. Því miður hef-
ur mannlífið hér þróast með þeim
hætti að fyrir löngu er tímabært að
efna til átaks í löggæslu og við-
spyrnu við glæpum og vexti undir-
heimastarfsemi. Ef stjórnmála-
menn tækju sig saman, hættu
gamanmálum og efndu til samtals
um þessi mál við Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra myndu þeir
vinna samfélaginu þarft verk og
tímabært. ■
Aðalfundur Samfylkingarinnar á Akureyri verður haldinn
laugardaginn 13. mars kl 17.00
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf
2. Önnur mál.
Að loknum fundi verður boðið upp á léttar veitingar að tilefni
vígslu húsnæðis í breytti mynd.
Stjórnin.
Samfylkingin á Akureyri
Aðalfundur.
Sunnudagsbréf
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um löggæslu og
öryggi borgaranna.
■
Hugmyndir
okkar um lög-
brjóta eru mót-
aðri. Þeir eru
góðkunningjar
lögreglunnar;
óforbetranlegir
ólukkumenn
sem hafa gott
hjartalag en
ráða illa við
sig. Við höfum
meira að segja
fundið nafn og
andlit á þessa
goðsögn: Lalla
Johns.
Björn Bjarnason
vantar viðmælanda