Fréttablaðið - 12.03.2004, Blaðsíða 16

Það hefur verið skammt stórrahögga á milli hjá skipulagsnefnd
Reykjavíkurborgar að undanförnu.
Skyndilega virðist sem allar flóð-
gáttir hafi opnast eftir langvarandi
stöðnun og kyrrstöðu. Kynntar hafa
verið tillögur um raunhæfa og rót-
tæka uppbyggingu í Kvosinni og
nýtt hverfi á Slippsvæðinu. Færsla
Hringbrautar hefur verið boðin út.
Tilkynnt hefur verið að blessunar-
lega sé hætt við uppbyggingu hafn-
arsvæðis á Geldinganesi – enda þeg-
ar nóg til af höfnum og vænlegum
hafnarstæðum öðrum á höfuðborg-
arsvæðinu. Og síðan er það Sunda-
brautin – hvar á hún að liggja?
Skipulagsnefnd vill að hún komi upp
hjá Holtagörðum en Vegagerðin vill
að hún fari framhjá Húsasmiðjunni.
Það er erfitt að sjá í hverju munur-
inn liggur en það er ekki hægt að
gruna annað en að borgaryfirvöld
óttist að eftir því sem umferð inn í
bæinn færist austar sé hætt við að
verslun og viðskipti geri það einnig –
færist austar og sunnar á höfuðborg-
arsvæðinu; í átt að Smáralind.
Í sjálfu sér er það ágætt að borg-
aryfirvöld gæti að þröngum hags-
munum Reykjavíkur. En það væri þó
betra að þau horfðu til höfuðborgar-
svæðisins sem heildar og tækju for-
ystu um að aðrar sveitarstjórnir á
svæðinu gerðu það einnig. Það getur
ekki verið annað en tímaspursmál
hvenær skipulagsmál á svæðinu
verða flutt í einhvers konar samráð
allra sveitarfélaga á höfuðborgar-
svæðinu. Það er komið nóg af
skrítnu sambandsleysi milli hverfa
sem liggja hlið við hlið og ójafnvægi
í þróun byggðarinnar. Nágranna-
sveitarfélög Garðabæjar þyrftu til
dæmis að taka í hnakkadrambið á
sveitarstjórninni þar og fá hana til
að fylgja nágrönnum sínum í þróun
byggðar til austurs. Kópavogur er á
leið austur fyrir Elliðavatn og Hafn-
arfjörður farinn að umkringja álver-
ið í Straumsvík á meðan Garðabær
kemst ekki lengra austur en að
Reykjalundi. Hvar Sundabraut verð-
ur lögð má ekki ráðast af þröngum
hagsmunum. Með byggð í Geldinga-
nesi munu aðeins líða fáein ár þar til
farið verður að horfa til uppbygging-
ar Viðeyjar. Þar er kjörið byggingar-
land; bæði vegna legu og eins af
sögulegum ástæðum. Það er í raun
hneisa að Viðey sé í eyði. Uppbygg-
ing miðbæjarins og Vatnsmýrarinn-
ar og uppfyllingar við Örfirisey og
tengsl þaðan út í byggðina á Sundun-
um í Viðey og Geldinganesi gæti
endurnýjað byggðastæði Reykjavík-
ur og flutt miðkjarna byggðarinnar á
höfuðborgarsvæðinu nær miðbæn-
um – þar sem hann á heima.
Það væri gleðilegt ef ákvörðun
um lagningu Sundabrautar yrði tek-
in í einhverju slíku samhengi – frem-
ur en af þrengri hagsmunum eða að
henni sé einfaldlega skellt niður þar
sem það er ódýrast. Það er ef til vill
frekt að óska eftir meiri stórhug af
borgaryfirvöldum þegar þau eru
loks vöknuð full af framkvæmda-
gleði – en það er nú einu sinni svo að
um leið og byrjað er að vinna opnast
enn fleiri tækifæri. ■
Nú velta menn því fyrir sér áhinum pólitísku vefsíðum
hvort og þá hvenær verði af hin-
um boðuðu skattalækkunum
sem ríkisstjórnarflokkarnir
lögðu áherslu í kosningabarátt-
unni. Borgar Þór Einarsson
skrifar til dæmis á deiglan.com í
gær og ekki verður annað séð en
að Borgar hafi talsverðar
áhyggjur af því hvort af þessum
skattalækkunum verður. Og
hann styður þær áhyggjur
nokkrum rökum: „Bæði fjár-
málaráðherra og forsætisráð-
herra hafa lýst því yfir að
skattalækkanir myndu verða
lögfestar þegar kjarasamningar
lægju fyrir og þeir væru innan
skynsamlegra marka,“ skrifar
Borgar. „Hins vegar kvað við
nýjan tón hjá utanríkisráðherra,
formanni Framsóknarflokksins,
í kvöldfréttum Sjónvarpsins nú í
vikunni þar sem hann sagði að
svo gæti farið að lögfesting
skattalækkana yrði látin bíða til
hausts.“
Framsókn dragbítur?
Borgar, sem er sjálfstæðis-
maður, hefur þannig áhyggjur af
Framsóknarflokknum í þessu
sambandi, og er spurning hvort
þessi skrif séu á einhvern hátt
lýsandi fyrir titring sem hugsan-
lega er að myndast í röðum sjálf-
stæðismanna vegna forsætisráð-
herraskipta í haust. Borgar
skrifar: „Ef marka má þessa
yfirlýsingu verðandi forsætis-
ráðherra og formanns Fram-
sóknarflokksins er ljóst að
flokkurinn er að verða dragbítur
á flest þau mál sem til framfara
horfa í stjórnarsamstarfinu. Það
getur ekki verið geðslegt fyrir
sjálfstæðismenn til þess að
hugsa, að þjóna sem burðarvirki
í ríkisstjórn undir forsæti Fram-
sóknarflokksins við slíkar kring-
umstæður.“
Á heimasíðu Vefþjóðviljans,
www.andriki.is, er ekki laust við
að greina megi kaldhæðnislegan
tón í umfjöllun pistlahöfundar
um skattamál: „En um leið og
skattgreiðendur hafa nú glaðst
yfir auknum ríkisútgjöldum eru
þeir hryggir yfir að þau skyldu
ekki verða enn meiri,“ segir
pistlahöfundur. „Sumir hafa
nefnilega lent í því að við lestur
skattskýrslu sinnar hafa þeir
áttað sig á því að þeir þurfa að
halda eftir nokkru af því fé sem
þeir hafa aflað og þeim er það
vitaskuld óskapleg raun. Það er
að vísu bót í máli að þeir geta
drifið sig út í næstu verslun og
keypt eitthvað til að koma á að
giska fimmtungnum af því sem
eftir er í hendur ríkisins. Þetta
er þó langt í frá nóg fyrir þá sem
vilja ólmir berjast gegn eigin
ómenningu og forða fjármunum
sínum úr eigin greipum. Þeim
skal þó bent á að hægt er að
bæta hlutfallið verulega með því
að eyða peningunum í áfengi,
bensín, bíla eða aðra óþarfa lúx-
usvöru. Með því að kaupa slíkar
vörur má losna við ríflega helm-
ing þess sem ríki og sveitarfélög
taka ekki með beinum sköttum,
þannig að með góðum vilja og
einbeittri skapfestu er hægt að
tryggja að drjúgur helmingur
þess fjár sem menn afla fari
þangað sem féð á heima, það er
að segja til hins opinbera.“ ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um Sundabraut
og skipulagsmál í Reykjavík.
Hlerað á Netinu
■ Greina má vaxandi áhyggjur af því á
Netinu að ríkisstjórnin ætli að bakka
með skattalækkanir.
16 12. mars 2004 FÖSTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúi: Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Það var fróðlegt að lesa fréttirúr þinginu í blöðum gærdags-
ins. Svo virðist sem óvenjuleg ein-
drægni hafi gripið þingmenn og
lítinn mun var að sjá á málflutn-
ingi stjórnar og stjórnarandstöðu.
Þetta átti í það minnsta við um tvö
mál sem rædd voru ogþau snerta
hvort með sínum hætti allan al-
menning í landinu. Málin eru
vissulega ólík, en bæði vekja þau
þó ákveðinn óhug og kvíða.
Aron Pálmi
Fyrra málið er mál íslenska
drengsins, Arons Pálma Ágústs-
sonar, sem dæmdur var barnung-
ur í 10 ára fangelsi í Texas fyrir
kynferðisafbrot. Halldór Ás-
grímsson hafði augljóslega allan
þingheiminn (og þjóðina) að baki
sér þegar hann kvartaði undan
samskiptum við yfirvöld i Texas
og lýsti áformum og tilraunum til
að fá drenginn framseldan til Ís-
lands af mannúðarástæðum. Það
er átakanlegt að horfa upp á af-
leiðingar fanatíkur, heimsku og
tvöfalds siðgæðis í Texas. Hvern-
ig svokallað réttarkerfi hefur
hlaupið eftir dægurvindum og
trúir því að flókin samfélagssann-
leikur geti einskorðast við eina
vídd og þannig opinberað skefja-
lausan skort á sjálfsgagnrýni og
íhygli. Einnarvíddarhugsunin er
svart/hvít og hættuleg, eins og
þetta íslenska barn hefur fengið
að reyna. Að sama skapi er hugg-
un í því að íslenskir stjórnmála-
menn skuli kunna að snúa bökum
saman þegar mikið liggur við. Það
sorglega er þó að skaðinn er að
verulegu leyti skeður í Texas –
það er búið að ræna Aron Pálma
æskunni og hann á aldrei eftir að
bíða þessarar reynslu bætur
hvernig sem fer.
Samstíga fóstbræður
Öfugt við Texasmálið er hitt
álitaefnið, sem menn urðu svo
merkilega samstiga um á Alþingi,
enn ekki komið fram. Í það
minnsta eru neikvæðar hliðar
þess ekki enn komnar fram og
koma vonandi aldrei fram. Þetta
eru skuldamál þjóðarinnar. Óhjá-
kvæmilegt er annað en leggja við
hlustir þegar þeir fjandvinir Dav-
íð Oddsson og Steingrímur J. Sig-
fússon verða sammála um eitt-
hvað annað en Evrópumál. Þessir
tveir menn voru eins og síamství-
burar í þessari skuldaumræðu,
sem Steingrímur bryddaði upp á
og Davíð botnaði. Milliraddir
komu úr öllum öðrum flokkum
þannig að úr varð heildstæð varn-
aðarhjómkviða vegna skuldasöfn-
unar. Almennt er ekki ástæða til
þess að fara úr límingunum þegar
einn reykskynjari fer að ýla. Þeg-
ar allir reykskynjararnir í húsinu
fara að væla samtímis er hins
vegar ástæða til að skoða hvað er
í gangi. Tölurnar eru enda um-
hugsunarverðar. Skiptir þá ekki
máli þótt menn séu almennt
hlynntir sem frjálsustu og vax-
andi fjármagnsflæði til og frá
landinu og jafnvel talsmenn þess
að fjármagnsviðskipti milli landa
séu bæði mikil og blómleg. Stein-
grímur benti á að skuldir þjóðar-
búsins næmu 100% af landsfram-
leiðslu og Davíð fóstbróðir hans
dró það fram að viðskiptabank-
arnir hefðu á einu ári tekið að láni
erlendis 300 milljarða króna, sem
að verulegu leyti væru á breyti-
legum vöxtum, og þessir peningar
væru síðan endurlánaðir hér.
Skuldirnar eru fyrst og fremst að
hlaðast upp hjá fyrirtækjum og
heimilum í landinu og hjá sveitar-
félögum. Ríkið sem slíkt er ekki
sökudólgurinn að þessu sinni. Það
þarf ekki miklar breytingar á pen-
ingamörkuðum í útlöndum til að
vaxtabreytinga verði vart hér á
landi. Þegar efnahagsstaðan er
ekki sterkari en hún er, með sjáv-
arútveg í vaxandi erfiðleikum og
fjölga gjaldþrota bæði í þeirri
grein og öðrum, er eðlilegt að
menn spyrji hvort ekki sé verið að
leika sér að eldinum. Vissulega
berast líka fréttir af ofsagróða og
velgengni, en gallinn við þær
fréttir er að þær virðast flestar
koma úr „matador“ efnahagslíf-
inu þar sem menn kaupa, selja,
umbreyta og yfirtaka án þess að
sjáanlega sé verið að búa til nein
stórkostleg ný verðmæti. Nú, eða
þá úr bankakerfinu sjálfu.
Excel-trúboðið
Íslendingar eiga glæsilegan
hóp athafnamanna, sem kunna
margt fyrir sér og virðast vera
að gera það gott. Þeir eru hvergi
bangnir við að taka áhættu og
tefla djarft, enda hafa þeir marg-
ir hverjir uppskorið ríkulega
fyrir snilld sína og hugdirfð. Al-
mannavarnaflaututónninn frá
Alþingi er þó hljómsterkur og
sannfærandi. Upp í hugann koma
dæmi um hvernig excel-kynslóð-
ir athafmanna – excel-trúboðið –
hafa haft rangt fyrir sér. Nægir
að minna á vatnsgreiddu verð-
bréfapiltarna, sem við vorum öll
svo stolt af, sem þó áttuðu sig
ekki á hvernig hlutabréfamark-
aðurinn virkaði og héldu að bréf
gætu einungis hækkað. Eða
mennirnir sem voru svo sann-
færðir um að eftirlitskerfið með
bókhaldinu hjá Símanum væri
pottþétt – þangað til upp komst
um stórfelldan fjárdrátt. Ein-
hvern veginn virðist sem excel-
hugmyndafræðin sé hugmynda-
fræði velgengninnar, hugmynda-
fræði hagnaðarins. Hún fái menn
til að einblína á dægurgróðann
og trúa því að flókinn samfélags-
sannleikur geti einskorðast við
eina vídd – vöxtinn. Þannig opin-
bera menn í raun skefjalausan
skort á sjálfsgagnrýni og al-
mennri íhygli, en bara á öðrum
sviðum en menn gera í Texas.
Einnarvíddarhugsunin er
svart/hvít og hættuleg, hvort
sem hún gerir vart við sig í Am-
eríku eða á Íslandi. ■
Þvílík
samþykkt
Fjóla Felixdóttir skrifar:
Ég vaknaði einn morgun, mag-inn þurr og sár, og myrkur
fyrir augum. En hvað nú? Allt í
einu glenni ég upp skjáinn og
sperri eyru. Hvað er að gerast?
Nú ætluðu verkalýðsformenn að
fara í alvöru kjaraviðræður fyr-
ir umbjóðendur sína. Nú skyldi
farið fram á 130 þúsund krónur
í lágmarkslaun. Loksins, loks-
ins, vöknuðu þeir af svefni
hinna „réttlátu“ þessar elskur
hugsaði ég.
En framkvæmdin varð allt
önnur en ég hugði í fyrstu. 4%
þarna, 4% þarna og svo fram-
vegis. Útkoman við undirskrift
varð í kringum 108 þúsund, eftir
3,5-4 ár.
Þvílík samþykkt! Það dimmdi
snarlega fyrir augum mér aftur.
Það voru þó sex formenn aðild-
arfélaga sem létu vera að skrifa
undir slíka fornaldarsamninga.
Þeir hafa þó gert sér grein fyrir
því að þeir voru ekki í sjálfboða-
vinnu við að gegna þessu starfi
og hafa líka séð að þessi upphæð
væri ekki mannsæmandi og
mönnum ekki bjóðandi að lifa af
slíku „snjótittlingaskít“ og það
eftir þrjú til fjögur ár. Hvernig
er með þá hina sem léðu hönd
sína til slíks samþykkis? Hve
mikla virðingu bera þeir fyrir
sjálfum sér og þeim sem þeir
hafa ákveðið að lifi á slíkri upp-
hæð? Ég bara spyr?
Virðing mín stendur alla vega
á núlli gagnvart slíkum for-
svarsmönnum. ■
Einnarvíddarhugsun■ Bréf til blaðsins
Mun framsókn
lækka skatta?
HALLDÓR ÁSGRÍMSSON
Á deiglan.com er spurt hvort hann ætli að verða dragbítur á skattalækkanir og hvort sjálf-
stæðismenn telji það geðslegt að „þjóna sem burðarvirki í ríkisstjórn undir forsæti Fram-
sóknarflokksins“.
Um daginnog veginn
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
■
skrifar um eindrægni
á Alþingi, Texas og
skuldir Íslendinga.
Rembingur
„Þeir eru m.a.s. með Starbucks,
sem er ein af fáum keðjum sem
ég get verið mjög jákvæður í
garð. Þar er bara besta kaffið og
Frappuchinóið mar, grrrrr. Mér
væri sama þó Kaffitár hyrfi af
markaðnum fyrir Starbucks. Já,
mér er alveg sama þó einhver
reki nú upp þjóðrembingsgól. En
kannski kemur Starbucks aldrei
til Íslands. Það er víst svo dýrt að
stofna svona.“
DR. GUNNI LÝSIR FERÐ SINNI TIL GLASGOW
Á VEF SÍNUM WWW.THIS.IS/DRGUNNI.
Ritstjórarnir skipta mestu máli
„Morgunblaðið og íslenskur þing-
heimur hafa áhyggjur af því
hverjir eigi fjölmiðla á Íslandi.
Menn vilja setja lög. Þannig geti
stjórnmálamenn ákveðið hverjir
eigi fjölmiðil. Snjallt; eftir að
stjórnmálaflokkarnir settu þrjú
dagblöð á hausinn og kipptu
grundvellinum undan íslenskum
blaðamarkaði, birtast þeir á nýj-
an leik eftir að einkaframtakið
hefur endurreist tvö dagblöð og
vilja löggjöf.“
INGÓLFUR MARGEIRSSON Á WWW.KREML.IS
Sundabraut tengist byggð í Viðey
■ Af Netinu