Fréttablaðið - 03.04.2004, Blaðsíða 40

Ich bin ein Berliner sagði John F.Kennedy við Berlínarmúrinn í
júní 1963 og vitnaði í sjálfan
Cicero sem hafði miklast af því að
vera fullgildur rómverskur borg-
ari: civis romanus sum. Með orð-
um sínum vildi Kennedy samsam-
ast Berlínarbúum í miðju kalda
stríðinu, tveimur árum eftir að
múrinn var reistur. Nú þessa
dökku daga eftir sprengjutilræðið
hér í Madríd 11. mars leyfi ég mér
að stæla Kennedy og segja á
spænsku: Soy madrileño/Ég er
Madrídingur. Ég þarf þó ekki að
samsamast borgarbúum, ég er
einn þeirra. Slíkt er reyndar ekk-
ert afrek; það tekst ekki að vera
aðkomumaður lengi í Madrídar-
borg. Fólk þarf að leggja sig í líma
til þess að standa utandyra. Þessi
borg hér uppá miðri Spánarheiði
býður mönnum strax að stíga inn-
fyrir, gerir þá að heimamönnum.
Kannski af því að
hér eru allir nánast
nýkomnir. Hrein-
ræktaðir Madríd-
ingar, þeir sem
geta rakið madr-
ískar ættir sínar
lengra en í tvo-þrjá
ættliði, eru svo fáir
að þá má næstum
því telja á fingrum
annarrar handar.
Madríd er deigla
Spánar, íbúarnir úr
öllum áttum/af öllum ættum. Hún
varð ekki höfuðborg landsins fyrr
en 1561 að Filippusi öðrum Spán-
arkóngi veltist þannig vömbin að
setja hirðina hér niður. Og Madríd
var vart nema bær þartil á sjötta
áratug 20. aldar þegar fólk fer að
flykkjast á mölina og hún tekur að
þenjast út. Madríd, þrátt fyrir
langa sögu, er því eiginlega ný-
flutt inntil sjálfrar sín. Og enn-
meiri er sá sannleikur nú allrasíð-
ustu ár með komu tugþúsunda, ef
ekki hundraða þúsunda, erlendra
innflytjenda sem skyndilega hafa
málað mannlífið öllum regnbog-
ans litum.
Ég er Madrídingur
Ég er Madrídingur og hef ver-
ið það alveg frá fyrstu stundu að
ég settist hér að fyrir mörgum
árum, nánar tiltekið á sjöunda
tímanum síðdegis hinn 30. desem-
ber 1977. Þá steig ég útúr þotu á
Barajasflugvelli, kominn alla leið
frá Heimaey, um Reykjavík/-
Keflavík og Kaupmannahöfn, með
bakpoka einan hafurteskis og í
honum nokkra fatalarfa. Innan-
klæða bar ég sjóð minn sem átti
að nægja fyrstu vikurnar: nokkur-
þúsund peseta í ávísun frá Út-
vegsbankanum heima í Eyjum. Til
viðbótar átti ég síðan þúsund
bandaríkjadollara í veskinu en þá
hafði ég keypt á svörtu svoað-
segja í skjóli nætur af ónefndum
Eyjamanni sem trúði á frjáls
gjaldeyrisviðskipti á tímum bjór-
banns og fjármagnsfjötra.
Sagan endurtekur sig
Daginn sem ég kom hingað,
fyrir 26 árum, 3 mánuðum og 3
dögum, höfðu eflaust flestir
Madrídingar verið búnir að kaupa
sér katalónskt kampavín og hefð-
bundin áramótavínber, einsog
þorri annarra Spánverja. Kvöldið
eftir gleyptu þeir hver sínar 12
þrúgurnar á miðnætti og skáluðu
til að fagna nýju ári – og ég, nýbú-
inn, líka. Og margur hefur litið
yfir farinn veg þetta mikla breyt-
ingaár í Spánarsögu, árið sem
landsmenn höfðu fengið að ganga
til fyrstu þingkosninganna í 40 ár
– 15. júní þá um sumarið – að lýð-
ræði endurreistu, eða hálfendur-
reistu enn, aðeins tæpum tveimur
árum eftir að El Generalísimo,
þ.e. Franco einræðisherra, hafði
loksins lagt upp laupana. En lýð-
ræðisendurreisnin var sársauka-
full, ekki laus við blóðsúthelling-
ar: 30 Spánverjar höfðu látið lífið
þetta ár í tilræðum ýmissa inn-
lendra ógnarverkasamtaka eða í
átökum við lögreglusveitir. Nú
eru fórnarlömb hryðjuverka hér í
landi komin yfir þúsund síðustu 4
áratugi. Spánverjar eru því ekki
óvanir slíkri ógn, þvímiður.
Merkilegt – rek ég augun í nú
þegar ég grúska í gagnasafninu
hjá dagblaðinu El País – að þennan
dag sem ég varð Madrídingur
sagði blaðið í baksíðufyrirsögn:
Auðvelt að ræna dýnamíti á Spáni
en hundruðum kílóa sprengiefnis
hafði verið stolið á ýmsum stöðum
í landinu þetta ár. Böndin bárust
að hryðjuverkahópum með tor-
ræð fangamarkanöfn á borð við
ETA, GRAPO, MPAIAC eða að
ótilteknum stjórnleysingjahreyf-
ingum. 26 árum síðar er fyrrver-
andi spænskur námumaður grun-
aður um að hafa stolið 110 kílóum
af dýnamíti úr námu í Astúrías-
héraði á N-Spáni og selt það fyrir
eiturlyf íslömskum ofsamönnum
sem notuðu það til að myrða nær
200 Madrídinga, jafnt innfædda
sem innflutta, og særa 1900 í
sprengjuárásinni á grannlestirnar
fjórar 11-Madríd. ■
■
Ég er Madríd-
ingur og hef
verið það alveg
frá fyrstu
stundu að ég
settist hér að
fyrir mörgum
árum, nánar til-
tekið á sjöunda
tímanum síð-
degis hinn 30.
desember 1977.
28 3. apríl 2004 LAUGARDAGUR
FYRIR HANA:
Bolir frá kr. 490
Peysur frá kr. 1.990
Buxur frá kr. 1.490
Úlpur frá kr. 2.990
kápur kr. 8.990
FYRIR HANN:
Bolir frá kr. 990
Skyrtur frá kr. 1.990
Peysur frá kr. 2.990
Buxur frá kr. 2.990
Úlpur frá kr. 2.990
Frakkar kr. 8.990
RISA ÚTSALA
helgina 2.-4. apríl
40-70 % afsl. af völdum vörum
KRINGLUNNI, 1. HÆÐ
Venus as a Boy er heiti á einu afþekktari lögum Bjarkar
og komst árið 1993 á
vinsældalista víða
um heim. Nú hefur
rithöfundurinn Luke
Sutherland sent frá
sér nýja skáldsögu
og fengið titil hennar
að láni frá þessu lagi
Bjarkar. Gagnrýn-
andi The Guardian
segir að við lestur
bókarinnar taki það
lesandann nokkra
stund að víkja laginu
úr huga sér. Það takist
samt vegna þess að
bókin sé sérlega góð
og hafi sterka eigin
rödd.
Í bókinni, sem er
að nokkru leyti ævi-
söguleg, er sögumað-
ur fallegur drengur sem elst upp í
Orkneyjum innan um
hóp af öðrum börnum.
Þar á meðal er blökku-
drengur sem hann
stríðir miskunnar-
laust. Blökkudrengur-
inn er greinilega
Sutherland, en hann
var ættleiddur af
hvítum foreldrum.
Hann er þó einungis
aukapersóna í bók-
inni. Fallegi drengur-
inn sem segir söguna
býr yfir sérstakri
gáfu; með því að
snerta fólk með
höndum sínum getur
hann fært því kyn-
ferðislega fullnægju.
Venus as a Boy er
þriðja skáldsaga
Sutherlands og hún
virðist ætla að fá góðar viðtökur.
Höfundurinn þekkir vel til í tónlist-
arheiminum en hann starfaði með-
al annars áður fyrr í hljómsveitun-
um Mogwai og Long Fin Killie.
Hann er sannarlega ekki eini höf-
undurinn sem hefur fengið titil að
skáldsögu að láni frá dægurlagi.
Ian Rankin fékk titil að einni af
Rebus-glæpasögum sínum frá lagi
Rolling Stones, Let It Bleed. Bret
Easton Ellis valdi sér lag Elvis
Costello, Less than Zero, sem bók-
artitil, Ray Davies kallaði smá-
sagnasafn sitt Waterloo Sunset eft-
ir lagi Kinks og ein vinsælasta
skáldsaga Haruki Murakami heitir
Norwegian Wood eftir samnefndu
lagi Bítlanna. Hér heima fékk Stef-
án Máni titilinn að skáldsögunni
Hótel Kalifornía frá Eagles og
glæpasögur Árna Þórarinssonar
hafa nokkrar fengið titla sína frá
þekktum dægurlögum. ■
KRISTINN R. ÓLAFSSON
skrifar frá Madríd.
■ Skámánifrá Spáni
Soy madrileño
LUKE SUTHERLAND
Ný skáldsaga hans, Venus as a
Boy, virðist líkleg til að vekja at-
hygli. Titillinn er fenginn frá lagi
Bjarkar.
Venus as a Boy á bók
BJÖRK GUÐMUNDSDÓTTIR Á GÓÐRI STUNDU
Nafnið á laginu hennar Venus as a Boy er titill nýútkominnar skáldsögu.