Fréttablaðið - 08.04.2004, Blaðsíða 30

22 8. apríl 2003 FIMMTUDAGUR
Tinna Gunnlaugsdóttir lætur afstarfi forseta Bandalags ís-
lenskra listamanna í haust. Þá
hefur hún gegnt starfinu í sex ár.
Hún segir að tími sé kominn til að
hætta. „Þetta starf hefur verið
mikil reynsla og hefur gert það að
verkum að ég hef fengið æ meiri
áhuga á þjóðfélagsmálum og þeim
lögmálum sem almennt gilda í
samféalginu.“ Tinna hóf MBA-
nám við Háskólann í Reykjavík
síðastliðið haust, en það er
tveggja ára nám á mastersstigi og
hægt að stunda það með vinnu.
„Ég hef starfað við leiklist í 25
ár og notið þeirra tækifæra sem
ég hef fengið,“ segir Tinna. „Ég
get ekki leyft mér að kvarta, en
það er þó ögn kaldhæðnislegt að
hugsa til þess að þegar leikkonur
eru að komast á miðjan aldur, og
eru í raun hæfari til að takast á
við verkefni en þegar þær eru
ungar, fækkar tækifærunum og
þær hverfa meira og minna af
sjónarsviðinu. Þetta er sá raun-
veruleiki sem blasir við mér í dag.
Karlleikarar lenda ekki í þessu
með sama hætti, bæði eru hlut-
verk fyrir þá fleiri, þannig eru nú
einu sinni leikbókmenntirnar, auk
þess sem karlmenn geta verið „á
besta aldri“ lengur en almennt
virðist viðurkennt þegar konur
eru annars vegar.
Ég ákvað að líta á þetta sem
tækifæri til að takast á við nýja
hluti og hef markvisst verið að
nýta þær glufur sem hafa verið að
myndast í starfi mínu fyrir Þjóð-
leikhúsið til að auka við þekkingu
mína og færni á öðrum sviðum.“
Kostir og hættur alþjóða-
væðingar
Tinna segist í námi sínu hafa
sérstakan áhuga á því hvernig
listunum reiði af í alþjóðavæðing-
unni. „Þar er ýmislegt að varast
og líka ýmislegt til að þakka fyrir.
Alþjóðavæðingin gerir það að
verkum að markaðir fyrir vörur
og þjónustu eru að opnast um all-
an heim og þar með aukast mögu-
leikar á að tengjast og ná sem
mestri hagkvæmni, en um leið
standa þjóðir heims frammi fyrir
meiri samkeppni en þær hafa
áður kynnst. Áhyggjuefnið sem
snýr að listunum er hvort ríkis-
stjórnum um heim allan tekst að
standa vörð um sérstöðu sinnar
eigin menningar og tryggja henni
þann grunn að hún fái þrifist.
Menn hafa með öðrum orðum
áhyggur af því að þegar sá
sterkasti á markaði fær að fullu
að nýta forskot sitt drekki hann
hugsanlega um leið þeim lág-
gróðri sem minna má sín. Þar með
gætum við staðið frammi fyrir
því að innan tíðar verði heimurinn
ekki eins fjölbreyttur og litskrúð-
ugur með tilliti til menningar og
hann er í dag og við sitjum eftir
með einn stóran glugga, eða speg-
il, sem allir verða að spegla sig í.
Það er því ef til vill brýnna
núna en oft áður að stjórnmála-
menn átti sig á þeirri auðlegð sem
íslenskt listalíf býr yfir og leggi
sig fram um að tryggja frumsköp-
un í listum viðunandi jarðveg.
Stjórnmálamenn verða líka að
vera á verði þegar fríverslunar-
samningar eru gerðir milli ríkja,
ekki síst í því samningaferli um
vörur og þjónustu sem nú stendur
yfir. Þeir verða að tryggja að allir
slíkir samningar séu með þeim
hætti að ekki verði hægt að vé-
fengja rétt þjóða til sértækra að-
gerða í þágu menningar og lista á
sínu svæði með vísan í alþjóða
samkeppnisreglur.“
Listir og fjárfesting
Bandalag íslenskra lista-
manna, sem varð 75 ára á haust-
dögum 2003, hefur veitt ákveðið
aðhald fyrir stjórnvöld og lagt til
hugmyndavinnu í ýmsum mikil-
vægum málum í gegnum tíðina.
„Listamenn á Íslandi hafa borið
gæfu til að standa saman þegar
kemur að stóru málunum, þó það
geti oft á tíðum verið nokkuð snú-
ið að finna sameiginlegan flöt og
sætta sjónarmið í einstökum
málaflokkum. Hagsmunir geta
auðveldlega skarast og það hefur
stundum reynst erfitt að rata
þann meðalveg sem allir stjórnar-
menn í öllum greinum hafa getað
sæst á,“ segir hún.
Tinna segir að reynsla sín sé sú
að stjórnmálamenn, hvar í flokki
sem þeir standa, hafi yfirleitt góð-
an skilning á mikilvægi lista. „Það
sem fyrst og fremst skortir er
skilningur á því hversu mikil
framlegð listanna til samfélagsins
raunverulega er, ekki bara hvað
varðar andleg verðmæti, heldur
ekkert síður í beinu efnahagslegu
tilliti. Og þá um leið hversu góð
fjárfesting það er að ríkisvaldið
skapi jarðveg fyrir gróskumikið
listalíf.
Gott dæmi um góða fjárfest-
ingu þess opinbera í listum er
starfslaunasjóðirnir sem voru
ákvarðaðir með lagasetningu árið
1991, en sú mikilvæga og merka
lagasetning þarfnast þó endur-
skoðunar, þar sem það er ákveðið
vandamál að fjöldi starfslauna í
hverjum flokki skuli vera bund-
inn í lög. Hæfum og vel mennt-
uðum listamönnum hefur stöðugt
verið að fjölga frá því að rammi
laganna var markaður og eins
hafa komið til nýjar greinar og
svið sem þarf að sinna, til dæmis í
léttari geira tónlistarinnar, í
sviðslistum og innan flóru mynd-
listarinnar. Það skortir sveigjan-
leika í kerfið svo eðlilegt og reglu-
legt endurmat á uppbyggingu
sjóðanna og fjölgun starfslauna í
hverjum sjóði geti átt sér stað.“
Listræn fjölskylda
Tinna á ekki langt að sækja
áhuga sinn á listum. Faðir hennar,
Gunnlaugur Þórðarson hæstarétt-
arlögmaður, var ástríðufullur
málverkasafnari. „Sem ungur
maður ákvað faðir minn að reykja
ekki, en leggja fyrir peningana
sem hefðu annars farið í sígarett-
ur og kaupa fyrir þá myndlist.
Strax sem ungur námsmaður í
París var hann farinn að safna
málverkum. Pabbi vissi ekkert
skemmtilegra en að fara á mál-
verkasýningar og ræða málaralist
og við systkinin nutum þess að
menn eins og Gunnlaugur Schev-
ing voru heimagangar og borðuðu
reglulega með fjölskyldunni.“
Móðir Tinnu er hin ástsæla
leikkona Herdís Þorvaldsdóttir
og elsti bróðir Tinnu er kvik-
myndagerðarmaðurinn og rithöf-
undurinn Hrafn Gunnlaugsson,
en hún lék í mynd hans Í skugga
hrafnsins. Kunnugir segja að
Hrafn og Tinna séu gjörólík og
hún viðurkennir sjálf að svo sé:
„Við erum fjögur systkinin, hann
er elstur og ég er yngst. Ég
kynntist honum í rauninni ekki
fyrr en ég var orðin fullorðinn.
Við erum mjög ólíkir einstakling-
ar og höfum ólík gildi í lífinu. Ég
kann að meta ýmislegt í fari hans
en annað síður, eins og gengur og
gerist. Mér þykir vænt um
Hrafn, hann er bróðir minn og
eins og pabbi sagði alltaf; blóð er
þykkara en vatn.“
Leiða hjá sér slúðursögur
Það var kannski óhjákvæmi-
legt að Tinna fengi áhuga á leik-
list vegna starfs móður hennar.
„Eins og önnur leikarabörn naut
ég þess að hafa aðgengi að leik-
húsinu,“ segir hún. „Fimm ára
gömul var ég statisti í leikritinu
Andorra, gekk yfir sviðið í skrúð-
göngu með blómakrans á höfði.
Vissulega fannst mér leikhúsið
heillandi heimur, ég neita því
ekki, en ég var sein til að viður-
kenna að það var þangað sem hug-
ur minn stefndi.“
Þegar Tinna lauk menntaskóla-
námi tók hún sér ársfrí og skoðaði
sig um í heiminum. Að því loknu
kom hún heim og fór í nám í líf-
fræði við Háskóla Íslands. Tilvilj-
un réð því síðan að hún innritaðist
jafnframt í nám í leiklistarskóla
SÁL, sem þá var kvöldskóli.
„Þetta voru tveir ólíkir heimar og
mikið kapphlaup en um leið
Tinna Gunnlaugsdóttir tekst nú á við nýja hluti í lífinu eftir 25 ára farsælan leiklistarferil. Hún lætur af starfi forseta Bandalags íslenskra lista-
manna í haust, hefur hafið MBA-nám við Háskólann í Reykjavík og hefur ákveðið að sækja um stöðu Þjóðleikhússtjóra þegar hún losnar.
Tinna á tímamótum
Við Egill höfum
alltaf leitt allar slúðursögur
hjá okkur. Það eina sem
hefur truflað mig í því sam-
bandi er þegar ég hef ein-
staka sinnum orðið vör við
að fólk sem stendur okkur
nokkuð nærri, og ætti að
vita betur, leggur trúnað á
slíkt.
,,
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/S
TE
FÁ
N
K
AR
LS
SO
N
TINNA GUNNLAUGSDÓTTIR
„Ég get ekki leyft mér að kvarta, en það er þó ögn kaldhæðnislegt
að hugsa til þess að þegar leikkonur eru að komast á miðjan ald-
ur, og eru í raun hæfari til að takast á við verkefni en þegar þær
eru ungar, fækkar tækifærunum og þær hverfa meira og minna af
sjónarsviðinu. Þetta er sá raunverueiki sem blasir við mér í dag.“