Fréttablaðið - 22.04.2004, Blaðsíða 36

Nýlega mátti lesa í Morgunblað-inu að Bretar íhugi að taka upp
kvótakerfi að íslenskri fyrirmynd.
Vitnað var í breska skýrslu sem
samin er af breska forsætisráðu-
neytinu. Þessi frétt kom mér alger-
lega í opna skjöldu og voru ástæð-
urnar tvær. Sú fyrri er að reynslan
af íslenska kvótakerfinu er langt
frá því að vera góð. Þorskafli er
mun minni nú en fyrir daga kerfis-
ins. Kvótakerfið hvetur til brott-
kasts og hefur valdið gífurlegri
skuldaaukningu sjávarútvegsins.
Það hefur komið fram að þingmenn
í öllum íslenskum stjórnmálaflokk-
um hafa lýst því yfir að kerfið valdi
byggðaröskun.
Hin ástæðan er sú að ég heim-
sótti síðastliðið haust útgerðarbæi í
Skotlandi, Norður Írlandi og Írlandi
og ræddi við sjómenn og útgerðar-
menn, m.a. um fiskveiðistjórn og
reynslu þeirra af
Evrópusambandinu.
Það var ekki á þeim
að heyra að þeim lit-
ist neitt á framselj-
anlega kvóta að ís-
lenskri fyrirmynd,
nema þá helst til að
stjórna kolmunna-
og makrílveiðum.
Bretarnir litu hins
vegar margir til
færeyska sóknar-
kerfisins, sem skynsamlegs kerfis
til að stjórna blönduðum botnfisk-
veiðum enda hefur það gefið góða
raun við Færeyjar.
Gaddafi veit betur
Það varð því úr að ég útvegaði
mér umrædda skýrslu til lestrar en
hana má finna á netinu og slóðin er:
strategy.gov.uk/files/pdf/net–bene-
fits.pdf. Skýrslan felur í sér 33 til-
lögur að breyttri skipan á fiskveiði-
stjórn við Bretlandseyjar og eru til-
lögurnar hugsaðar sem umræðu-
grundvöllur að bættu kerfi til að
stjórna fiskveiðum.
Skýrslan er nokkuð löng eða vel
á þriðja hundruð blaðsíður og er
forvitnileg fyrir ýmsar sakir en alls
ekki hafin yfir gagnrýni og t.d. lét
breskur þingmaður hafa eftir sér
að sig grunaði að Gaddafi í eyði-
mörkinni í Líbíu væri betur að sér
um skoskan sjávarútveg en
skýrsluhöfundar.
Helsti kostur skýrslunnar að
mínu mati er að menn spyrja spurn-
inga um hvað megi betur fara við
stjórn fiskveiða og leggja upp með
tillögur – misviturlegar að vísu –
um hvernig hægt er að gera betur.
Það er ólíkt og íslensk stjórnvöld
aðhafast en hér á bæ reyna stjórn-
völd að telja umheiminum trú um
að við höfum fundið upp bestu
stjórnun í heimi þrátt fyrir tveggja
áratuga afleita reynslu.
Helsta ritaða heimild sem
skýrsluhöfundar vitna í er ritið
„Overfishing, the Icelandic solu-
tion“ (Ofveiði, íslenska lausnin) eft-
ir ævisagnarithöfundinn Hannes
Hólmstein Gissurarson. Í íslenska
kaflanum er rakið að kvótakerfið
hafi verið sett á í kjölfar þess að
þorskstofninn hefði mælst í lág-
marki en því var þó alveg sleppt að
nefna að stofnarnir mælast enn
neðar eftir 20 ára kvótakerfi.
Tillögur skýrslunnar
Tillögurnar eru 33 eins og áður
segir og margar þeirra snúa ein-
göngu að breskum sjávarútvegi og
stjórnsýslu, s.s. að það skuli leggja
til frambúðar 13 % af fiskiskipum
sem veiða botnfisk og leggja 30 % af
flotanum tímabundið. Ég mun reyna
að draga út og fjalla um nokkrar
þeirra tillagna sem eru áhugaverðar
fyrir okkur Íslendinga.
Svæðisbundin stjórnun
Tillögur númer 13, 14, 18, 20, 21
og 23 fela í sér að snarauka svæðis-
bundna fiskveiðistjórn innan sam-
eiginlegrar fiskveiðistjórnar
Evrópusambandsins. Það er greini-
legur vilji meðal breskra stjórn-
valda og sjávarútvegs að minnka
miðstýrða fiskveiðistjórn og það
verður fróðlegt og lærdómsríkt
fyrir Íslendinga að fylgjast með
hvernig Bretum tekst til að ná fram
breytingum. Ef það verða meiri-
háttar breytingar á fiskveiðistjórn
Evrópusambandisins þá breytast
allar forsendur umræðunnar um
inngöngu í sambandið.
Sóknarstýring
Tillaga nr. 7 felur m.a. í sér að
beitt verði sóknarstýringu á blönd-
uðum botnfiskveiðum líkt og Fær-
eyingar stjórna fiskveiðum.
Skýrsluhöfundar viðurkenna að í
kvótakerfum líkt og er notað á Ís-
landi er hætt við að landaður afli
endurspegli alls ekki þann afla sem
í raun og veru er veiddur. Rakinn er
hvatinn í kvótakerfum til að landa
ekki verðminni smáfiski til þess að
hann dragist ekki frá kvóta sem
hægt væri nýta í að landa stærri og
verðmeiri fiski. Farið er yfir þá
vondu stöðu sem sjómenn eru sett-
ir í að veiða tegundir sem þeir hafa
ekki kvóta í og eru í raun settir í þá
vondu stöðu að henda fiski.
Niðurstaða skýrslunnar er að
allar líkur eru á að sóknarkerfi
muni án efa leysa mörg vandamál
sem varða brottkast og að landaður
afli muni án efa gefa raunsærri
mynd af því sem er að gerast á mið-
unum.
Við ákvörðun stærðar fiski-
stofna er að miklu leyti stuðst við
aldursaflaaðferð en aðferðin bygg-
ist á því að landaður afli endur-
spegli veiddan afla. Ef smáfiski er
hent í miklu mæli og ekki landað þá
leiðir það til þess að með reikni-
aðferðinni er ályktað að fáir smá-
fiskar séu á veiðislóðinni og nýlið-
un því algerlega vanmetin.
Framseljanleg
fiskveiðiréttindi
Tillaga nr. 5 felur í sér að hægt
sé að framselja veiðiréttindi til
þess að koma á aukinni hagræð-
ingu og samkeppni. Það ber að
vekja sérstaka athygli á orðalag-
inu í tillögunni en þar er ekki tal-
að um framseljanlega kvóta held-
ur fiskveiðiréttindi enda hafa höf-
undar skýrslunnar komið auga á
kosti sóknarstýringar og þá sóun
sem fylgir því að stjórna fiskveið-
um með kvótum.
Í skýrslunni segir í einum kafl-
anum frá kostum og göllum fram-
seljanlegra kvótakerfa. Ekki
verða kostir og gallar framseljan-
legra fiskveiðikvóta raktir hér en
þó ber að nefna að ein af grund-
vallarforsendum slíks kerfis að
mati skýrsluhöfunda er að fisk-
veiðiauðlindin verði skilgreind
sem þjóðareign, sem handahafi
réttinda hafi einungis rétt til að
nýta með vissum skilyrðum.
Einnig er lagt til að það verði í
upphafi skýrar leikreglur um
hvernig beri að innkalla réttindin
ef það er talið á annað borð nauð-
synlegt, t.d. á 15 ára tímabili.
Byggðakvótar
Í upptalningu á ókostum þess
að stjórna fiskveiðum með
framseljanlegum kvótum eru
leiddar líkur, með réttu, að því
að slíkt kerfi valdi byggðarösk-
un. Í tillögu nr. 26 er lagt til að
komið verði á byggðakvóta sem
ætlaður verði þeim byggðum
sem eru hve háðastar fiskveið-
um til þess að koma í veg fyrir
byggðaröskun.
Fréttin í Morgunblaðinu
Í allri umfjöllun um sjávar-
útvegsmál finnst mér einkenn-
andi hve Morgunblaðið hefur
dregið taum kvótakerfisins og
gert almennt lítið úr þeim aug-
ljósu göllum sem eru á kerfinu og
hampað mögulegum kostum kerf-
isins.
Eftir að hafa kynnt mér efni
skýrslu Tonys Blair um stjórn
fiskveiða þá tel ég að það sé víðs
fjarri að Bretar séu að íhuga
kvótakerfi að íslenskri fyrir-
mynd. Frétt Morgunblaðsins
byggði á misvísandi frétt í bresku
dagblaði og er greinilegt að blaðið
hefur birt fréttina án þess að
kynna sér í neinu efni skýrslunn-
ar. Það verður fróðlegt að fylgjast
með hvort Morgunblaðið geri
skýrslunni betri skil með hlut-
lausari hætti og reyni með því að
öðlast trúverðugleika í umfjöllun
um stjórn fiskveiða. ■
22. apríl 2004 FIMMTUDAGUR
Umræðan
SIGURJÓN
ÞÓRÐARSON
■
alþingismaður skrifar
um breska skýrslu um
fiskveiðistefnu.
Skýrsla Tonys Blair
Grill kebab
me› kús kús og salati
600 g fituhreinsaður lambabógur, skorinn í u.þ.b. 2½–3 cm bita
½ dl ólífuolía
safi úr einni sítrónu
1 msk. salvía, smátt söxuð
½ msk. óreganó (ferskt), saxað
laukur, skorinn í báta
1 paprika, skorin í bita
Setjið kjötið í skál ásamt ólífuolíu, sítrónusafa,
salvíu og óreganó og látið standa í u.þ.b. 3 klst.
Raðið upp á pinna og setjið lauk og papriku til
skiptis á milli kjötbitanna.
Grillið í u.þ.b. 8–12 mín. og snúið
nokkrum sinnum á meðan.
Berið fram með t.d. kús kús og
salati.
Þegar Villi Naglbítur er búinn að græja kryddlöginn og skera lambakjötið í hæfilega
bita setur hann allt í skál og fer svo að gera eitthvað annað næstu 3 tímana. Síðan
þræðir hann kjötið og tilheyrandi grænmeti upp á pinna og grillar á svipstundu.
F
í
t
o
n
/
S
Í
A

F
I
0
0
9
1
5
7
Uppáhald íslensku þjóðarinnar
Fjöldi uppskrifta á www.lambakjot.is
Villa
Lambakjöt
fyrir
og ekkert
bull
Naglbít
Á TOGARA
Greinarhöfundur telur reynsluna af íslenska kvótakerfinu langt frá því að vera góða.
■
Eftir að hafa
kynnt mér efni
skýrslu Tonys
Blair um stjórn
fiskveiða þá tel
ég að það sé
víðs fjarri að
Bretar séu að
íhuga kvóta-
kerfi að ís-
lenskri fyrir-
mynd.