Fréttablaðið - 23.04.2004, Blaðsíða 38

26 23. apríl 2004 FÖSTUDAGUR
BLAÐAÚTGÁFA „Þriggja ára afmæli
Fréttablaðsins er ekki stórt í sam-
anburði við að hin dagblöðin eru
bæði komin á tíræðisaldur. En við
ætlum samt að fá okkur köku í til-
efni dagsins og taka upp þær gjaf-
ir sem okkur berast – vonandi þar
á meðal frumvarp Davíðs Odds-
sonar um hvernig má beita ríkis-
valdinu til að skaða útgáfu blaðs-
ins,“ segir Gunnar Smári Egils-
son, útgáfustjóri Fréttar og rit-
stjóri Fréttablaðsins, en í dag eru
þrjú ár liðin síðan Fréttablaðið
hóf göngu sína þann 23. apríl 2001.
Gunnar Smári segir að þótt al-
menningur hafi tekið Fréttablað-
inu vel frá fyrsta degi hafi aldrei
ríkt sérstök gleði með blaðið hjá
stjórnarherrum. „Þeir virðast
hafa litið á Fréttablaðið sem boð-
flennu á íslenskum fjölmiðla-
markaði. Góður vinur minn sagði
mér að þegar þingmenn skoðuðu
fyrsta tölublaðið fyrir þremur
árum hafi Davíð Oddsson látið
þau ummæli falla að blaðið bæri
dauðann með sér. Þetta fannst
mér spekilega mælt. Öll verk okk-
ar mannanna bera dauðann í sér
eins og við sjálfir. Ekkert er eilíft
í mannheimum. Það sést ágætlega
í áhrifum Fréttablaðsins á fjöl-
miðlamarkaðinn. Þar hafa hlutföll
breyst; þeir sem áður voru óhagg-
anlegir eiga nú í vök að verjast og
þar sem áður ríkti stöðnun kraum-
ar allt af spennandi tækifærum.
Fjölmiðlar búa því ekki síður yfir
lífskrafti en dauða,“ segir Gunnar
Smári.
Brösótt upphaf
– Það útgáfufélag sem stofnaði
til Fréttablaðsins fór á hausinn.
Það hefur því ekki alltaf horft vel
með framtíð blaðsins?
„Nei. Frjáls fjölmiðlun stofnaði
Fréttablaðið skömmu áður en
hlutabréf féllu í verði víða um
heim um páskana 2001. Tveimur
mánuðum síðar féll gengi ís-
lensku krónunnar. Þetta tvennt
gerði í raun út um fjárhagsgrund-
völl Frjálsrar fjölmiðlunar. Eig-
endur þess fyrirtækis nutu ekki
mikillar velvildar; hvorki í við-
skiptalífinu né meðal stjórnmála-
manna. Í kjölfar áfallanna um
vorið stóðu ríkisbankarnir fyrir
því að flytja skuldir Frjálsrar fjöl-
miðlunar yfir í Útgáfufélag DV og
koma því félagi í hendur manna
sem forsvarsmenn bankanna ann-
að hvort treystu betur til útgáf-
unnar eða hugnuðust þeim betur
af öðrum ástæðum. Ég held að
sagan hafi sýnt að þetta var mis-
ráðið – í það minnsta út frá öllum
eðlilegum viðskiptalegum sjónar-
miðum. Þeir DV-feðgar, Sveinn R.
Eyjólfsson og Eyjólfur Sveinsson,
bjuggu yfir mikilli reynslu en
nýju eigendurnir ekki. Niðurstað-
an varð sú að þeir ráku DV beint á
hausinn; töpuðu gríðarlega á
rekstrinum og náðu DV aldrei á
flug. Undir það síðasta var blaðið
í raun lifandi dautt; lesendur voru
svo fáir að fréttir blaðsins spurð-
ust varla út um samfélagið.
Forsendur stofnenda Frétta-
blaðsins brustu á fyrstu metrun-
um. Til rekstrarins var hvorki
lagt nægjanlegt stofnfé né hafði
blaðið aðgang að lánsfé. Tilraunir
DV-feðga til að fá nýja hluthafa að
rekstrinum tókust ekki og útgáf-
unni var hætt í lok júní 2002. Síð-
asta blaðið var aðeins 16 síður og
prentað í rúmlega 30 þúsund ein-
tökum. Félagið átti ekki meiri
pappír. Auk þess var hluti starfs-
fólksins kominn í setuverkfall til
að knýja á um launagreiðslur og
aðrir búnir að yfirgefa skútuna.“
– Frétt hóf útgáfu Fréttablaðs-
ins að nýju í júlí 2002. Hvað sáu
nýir aðilar við Fréttablaðið eftir
svona hraksmánarlegt upphaf?
„Hugmyndir eru ekki annað
hvort góðar eða slæmar heldur
eru þær ýmist gerðar góðar eða
slæmar. Rekstur Fréttablaðsins
fram að þroti Frjálsrar fjölmiðl-
unar var í raun aðeins skólabókar-
dæmi um að ef til fyrirtækja er
stofnað með of litlu stofnfé og
engum aðgangi að lánsfé fara þau
á hausinn. Þetta er lögmál í blaða-
útgáfu sem öðrum viðskiptum.
Þótt rekstur Fréttablaðsins hafi
verið hryllilegur hafði útgáfa
blaðsins sýnt að það mátti vel
reka Fréttablaðið réttu megin við
núllið. Lesendur höfðu tekið blað-
inu vel og það hafði lífgað við
staðnaðan auglýsingamarkað. Það
er líka spurning hversu mikinn
lærdóm má draga af rekstri sem
er að kafna úr fjárskorti. Forsend-
ur útgáfunnar voru líka veikar á
fleiri sviðum. Blaðið var prentað á
aflóga prentvél sem skilaði litlum
gæðum og réð ekki við stærri blöð
en 24 síður. Ef við starfsfólkið
vorum í keppni við hin blöðin vor-
um við eins og berfætt fótboltalið.
Og ef við náðum að skora þá reið
einhvert áfallið yfir; launagreiðsl-
ur drógust eða önnur áföll settu
okkur í vörn.“
Allt stefndi í fákeppni
„Ástandið á fjölmiðlamarkaðn-
um um vorið og snemmsumars
2002 var dálítið háskalegt. Annar
ríkisbankinn hafði gert samkomu-
lag við eigendur Skjás eins um að
knýja Íslenska útvarpsfélagið í
þrot og koma eignum þess til
nýrra eigenda. Eins og ég sagði
áðan höfðu ríkisbankarnir í raun
skipt um eigendur að DV. Stjórn
Ríkisútvarpsins var sífellt að
verða flokkspólitískari. Og
Fréttablaðið var komið í þrot.
Fram undan virtist blasa við um-
hverfi þar sem Ríkisútvarpið,
Stöð 2/Skjár einn, DV og Morgun-
blaðið yrðu ein á fjölmiðlamark-
aði og allir þessir fjölmiðlar undir
stjórn aðila sem væru stjórnvöld-
um – og þá sérstaklega forsætis-
ráðherra – sérstaklega að skapi.
Þetta var staða sem var ótrúlegt
að væri uppi snemma á 21. öldinni
– og hvorki holl fyrir fjölmiðla né
stjórnmálin. Ef við viljum stefna
að opnu og lýðræðislegu samfé-
lagi, svipuðu og best hefur lukk-
ast í nágrenni við okkur, verðum
við að aðskilja stjórnmál og fjöl-
miðla. Stjórnmálamenn verða að
hafa burði til þess að vinna málum
sínum fylgis án þess að handstýra
fjölmiðlum eða hafa sterk ítök í
þeim. Og fjölmiðlar verða að
byggja á almennu sjónarhorni en
ekki vera aðeins framlenging hins
pólitíska valds.
Auðvitað var það ekki svo að
þeir sem komu að stofnun Fréttar
GUNNAR SMÁRI EGILSSON, RITSTJÓRI FRÉTTABLAÐSINS OG ÚTGÁFUSTJÓRI FRÉTTAR
„Ef menn halda að ríkisfjölmiðlar veiti frjálsum miðlum aðhald ættu menn að skoða hvort þessu geti ekki einmitt verið öfugt farið.
Hvernig væri dagskrá Ríkisútvarpsins ef einkaaðilar hefðu ekki veitt því aðhald með samkeppni? Mig syfjar af tilhugsuninni einni.“
Fréttablaðið kom fyrst út fyrir réttum þremur árum. Síðan hefur ýmislegt gengið á í útgáfunni;
fyrst stefndi allt niður á við en síðan flest upp. Allan tímann hefur nokkur styr staðið um útgáf-
una. Í viðtali við Gunnar Smára Egilsson ritstjóra er farið yfir þetta tímabil og átökin um blaðið.
Var tekið sem boðflennu
á dagblaðamarkaði
Fréttablaðið:
Tímamót á
þremur árum
23. APRÍL 2001
Fréttablaðið hefur göngu sína.
24 síðna blaði dreift á heimili á
höfuðborgarsvæðinu alla virka
daga.
OKTÓBER 2001
Um 87 þúsund manns lesa
Fréttablaðið að meðaltali á
hverjum degi. Um 143 þúsund
manns lesa blaðið einhverju
sinni vikunnar.
MARS 2002
Um 92 þúsund manns lesa
Fréttablaðið að meðaltali á
hverjum degi. Um 130 þúsund
manns lesa blaðið einhverju
sinni vikunnar.
12. JÚLÍ 2002
Frétt ehf. endurvekur Frétta-
blaðið eftir að fyrra útgáfufélag
fór í þrot.
18. SEPTEMBER 2002
6.000 heimili á Akureyri bætast
í dreifikerfi Fréttablaðsins. Blað-
ið berst nú á meira en 70 pró-
sent heimila á Íslandi. Frétta-
blaðinu er auk þess dreift á
sölustaði á leiðinni norður.
OKTÓBER 2002
Um 120 þúsund manns lesa
Fréttablaðið að meðaltali á
hverjum degi. Um 175 þúsund
manns lesa blaðið einhverju
sinni vikunnar.
14. MARS 2003
Birta, vikulegt tímarit, kemur út.
Fylgir Fréttablaðinu á föstudög-
um.
27. MARS 2003
6.000 heimili á Suðurnesjum
bætast við dreifikerfið. 75 pró-
sent heimila á Íslandi fá nú
Fréttablaðið á morgnana.
MARS 2003
Um 143 þúsund manns lesa
Fréttablaðið að meðaltali á
hverjum degi. Um 189 þúsund
manns lesa blaðið einhverju
sinni vikunnar.
13. JÚLÍ 2003
Sunnudagsútgáfa Fréttablaðsins
hefst. Fréttablaðið kemur út sjö
daga vikunnar – 360 daga á
ári.
OKTÓBER 2004
Um 150 þúsund manns lesa
Fréttablaðið að meðaltali á
hverjum degi. Um 202 þúsund
manns lesa blaðið einhverju
sinni vikunnar.
14. NÓVEMBER 2003
Útgáfufélag Fréttablaðsins, Frétt
ehf., tekur yfir útgáfu DV.
FEBRÚAR 2004
Um 160 þúsund manns að
meðaltali lesa Fréttablaðið á
hverjum degi. Um 210 þúsund
manns lesa blaðið einhverju
sinni vikunnar.
2. APRÍL 2004
Daglegt fylgiblað Fréttablaðsins,
Allt, hefur göngu sína. Frétta-
blaðið er að meðaltali um 56
síður á dag – sjö daga vikunn-
ar.