Fréttablaðið - 05.05.2004, Blaðsíða 16

Sauðasala
Dagblaðið Arab News, sem er helsta
fréttablaðið á ensku í arabaheiminum,
birti á vefsíðu sinni á mánudaginn viðtal
við kunnan íslenskan
athafnamann, Jón
Ólafsson, fyrrum
aðaleiganda Norð-
urljósa. Kemur á
daginn að Jón er að
leita fyrir sér um við-
skiptatækifæri í
Rauðahafsborg-
inni Jeddah í
Sád i -A rab íu
og býður
a r ö b u m
sauðfé frá Ís-
landi - ekki
l ambak jö t
heldur lif-
andi fé. „Við erum eitt fárra landa í heim-
inum sem stunda lífræna sauðfjárrækt,“
segir Jón í viðtalinu. Hann er kynntur
sem stjórnarformaður fyrirtækisins
Urban Venture Partners í London.
Athyglisvert er að Jón lýkur miklu
lofsorði á stjórnarfar og efnahagslíf
á Íslandi og hann talar eins og sendi-
herra á vegum Davíðs Oddssonar
þegar hann flytur boðskapinn um
ástæður þess að Íslendingar standa
utan Evrópusambandsins: „Ef við
göngum inn töpum við 80% af fisk-
veiðiréttindum okkar“.
Dýrkeyptur greiði
Reykjanesbær gekkst fyrir átta árum í
fjárhagslega ábyrgð fyrir atvinnustarf-
semi Hauks nokkurs Guðmundssonar,
sem þjóðkunnur varð á sínum tíma
sem rannsóknarlögreglumaður í
Geirfinnsmálinu. Haukur reyndi m.a.
að bjarga togaranum Guðrúnu Gísla-
dóttur GK sem sökk við Noregs-
strendur en tapaði á því miklu fé.
Og nú er atvinnurekstur hans all-
ur suður frá kominn á hausinn
og lánardrottnar farnir að banka
upp á á bæjarkontórnum í Kefla-
vík þar sem Árni Sigfússon situr.
Þeir telja sig geta fengið 33 millj-
ónir úr bæjarsjóðnum. Málið er
rakið í DV í gær og þar kallar bæj-
arstjórinn Samfylkinguna og sér-
staklega bæjarfulltrúa hennar Jó-
hann Geirdal til ábyrgðar á mál-
inu. Hann hafi á sínum tíma knú-
ið í gegn ábyrgðina handa Hauki.
Síðan hafi reglum verið breytt og
sveitarstjórnum sé ekki lengur
heimilt að veita slíkar ábyrgðir.
Nú hafa stjórnarflokkarnir lýst
því yfir að brýnt sé að hafa gagn-
sæi í eignarhaldi á fjölmiðlum og
vísað til þess að lög sem tryggi
slíkt hafi verið sett í nágranna-
löndum. Í þeim sömu löndum
gilda skýr lög um fjárreiður
stjórnmálaflokka. Krafan um op-
inber fjármál íslenskra stjórn-
málaflokka verður sífellt hávær-
ari, enda fjölgar þeim sífellt sem
halda því fram að hagsmuna-
aðilar gefi hugsanlega stórar
fjárhæðir til flokkanna tveggja
sem fara með meirihluta á Al-
þingi, flokkanna sem ráða mestu
um hvernig löggjöfin lítur út.
Hvað er hér í húfi? Það er lýð-
ræðið sjálft, hvorki meira né
minna. Við viljum trúa á lýðræð-
ið, en hversu bjöguð verður
myndin af lýðræðinu í kosninga-
baráttu á Íslandi þegar litlir
flokkar, með málstaðinn einan að
vopni, berjast við stóru flokkana
sem hafa tugi milljóna að spila úr.
Samkvæmt nýjustu fréttum
dagblaða virðast sumir þessara
flokka jafnvel vera með mánað-
aráskrift að greiðslum frá fyrir-
tækjum.
Slíkir flokkar hafa efni á að
láta dýrustu auglýsingastofur
hanna þá ímynd sem þeir telja
vænlegast að ginna kjósendur
með hverju sinni, hvort sem það
eru skammvinn loforð um
skattalækkanir eða fagurgali um
bættan hag öryrkja.
Í Bandaríkjunum eru áhrif
peninga á stjórnmál með þeim
hætti að mönnum hrýs hugur
við. En í mörgum ríkjum Evr-
ópu, þ.á m. á Norðurlöndum, hef-
ur verið tekið á þessum málum
með löggjöf. Þar eru flokkar
t.a.m. skyldugir til að gefa upp
nöfn þeirra aðila sem gefa meira
en ákveðna viðmiðunarupphæð
(miðað hefur verið við nokkur
hundruð þúsund ísl. krónur).
Frá því Frjálslyndi flokkurinn
var stofnaður hefur hann verið
með opið bókhald og reglulega
birt fjármálayfirlit á heimasíðu
sinni www.xf.is
Og einnig var ákveðið þegar
við stofnun hans að upplýsa um
gefendur ef framlög næmu
meira en 300.000 krónum. Var sú
viðmiðun hækkuð í 500.000 krón-
ur fyrir síðustu alþingiskosning-
ar. Flokkurinn hefur ávallt haft
það á stefnuskrá sinni að fjár-
reiður stjórnmálaflokka verði
opinberaðar.
Auk frjálsra framlaga félaga
sinna njóta íslenskir stjórnmála-
flokkar fjármagns frá ríkissjóði
í hlutfalli við fylgið á landsvísu.
Er það m.a. gert til þess að jafna
aðstöðu flokkanna. Það samræm-
ist nefnilega ekki hugmyndum
almennings um lýðræði ef aðeins
fjárhagslega sterk samtök geta
boðið fram til Alþingis.
Það er mjög alvarlegt íhugun-
arefni ef flokkar á þingi geta girt
völd sín fjárhagsmúrum svo eng-
um verði hleypt þar að. Það er
varinn réttur stjórnmálasam-
taka samkvæmt stjórnarskrá að
bjóða fram. Flokkar á þingi eiga
styrkina nefnilega alltaf vísa -
þeim mun stærri sem flokkarnir
eru, þeim mun hærri eru fram-
lögin á meðan ný framboð eiga
erfitt uppdráttar í landi okkar
sem við viljum þó kalla lýðræð-
isríki.
Grunsemdir um að unnt sé að
kaupa sértækum hagsmunum
framgang á Alþingi grafa undan
trausti almennings á íslenskum
stjórnmálum og stjórnmála-
mönnum og þar með lýðræðinu
sjálfu. Það mætti ætla að stjórn-
arflokkarnir kysu að svipta hul-
unni af fjármálum sínum til að
þagga slíkar sögursagnir niður –
sanna að þar sé ekkert að fela.
En það er öðru nær. Stjórnar-
flokkarnir hafa ávallt verið mjög
tregir til að gefa upp nokkuð
varðandi fjárreiður sínar og það
kyndir vissulega undir grun-
semdum almennings um óhreint
mjöl í því pokahorninu.
Flestir Íslendingar telja það
nefnilega mjög alvarlega spill-
ingu og mútur, ef hagsmunaaðil-
ar gefa gjafir til þeirra sem ráða
löggjöf, enda er hagsmunaaðil-
um bannað með lögum að bera
gjafir á embættismenn, einmitt
af þessari ástæðu.
Ekki skal fullyrt að slíkt sé
gert, eða hafi verið gert, en það
er nauðsynlegt að almenningur
fái að vita hvaðan stjórnmála-
flokkar fá peninga sína því
leyndin sem yfir því hvílir í dag
vekur grunsemdir og vantraust
og grefur undan lýðræðinu í
landinu. ■
Þá hefur umboðsmaður Alþingis fundið að skipun Björns Bjarna-sonar á frænda forsætisráðherra í embætti Hæstaréttadómara.Umboðsmaður gefur ekki mikið fyrir þær málefnaástæður sem
Björn hefur réttlætt skipunina með; að honum hafi fundist rétturinn
þurfa á þekkingu Ólafs Barkar í Evrópurétti að halda. Umboðsmaður
efast um að það sé í verkahring dómsmálaráðherra að skilgreina
hvers kyns reynslu eða þekkingu Hæstarétt skorti helst. Og ef Björn
hafi viljað fá sem mesta þekkingu á Evrópurétti inn í Hæstarétt hefði
hann átt að láta þar til hæfa meta þekkingu allra umsækjenda á þessu
sviði. Niðurstaða umboðsmanns er að skipan Björns á frænda Davíðs
í Hæstarétt hafi ekki fullægt lagakröfum.
Af áliti umboðsmanns má lesa að málefnaástæður Björns standast
ekki. Það má allt eins kalla þær yfirvarp. Björn réttlætir ákvörðun
sína með vísan í sérstaka þekkingu Ólafs Barkar án þess að skoða
sambærilega þekkingu annarra umsækjenda. Með sömu rökum hefði
Björn getað sniðið málefnaástæður sínar að hverjum þeim þætti í ferli
Ólafs Barkar sem hann hefði kosið. Umboðsmaður Alþingis fellst ekki
á þessar ástæður. Kærunefnd jafnréttismála hafði áður komist að
sambærilegri niðurstöðu. Sömu sögu er að segja um fjölda lögfræð-
inga sem hafa tjáð sig um þetta mál. Þrátt fyrir að Ólafur Börkur sé
mörgumn kostum búinn er ekki hægt að horfa fram hjá þeirri stað-
reynd að meðal umsækjenda um stöðu hæstaréttardómara voru marg-
ir hæfari og flestir með meiri reynslu og betri próf. Umboðsmaður
hefur nú hafnað þeirri mælistiku sem Björn ákvað að taka upp eftir að
Hæstiréttur hafði veitt umsögn sína um umsækjendur. Þá stendur að-
eins eftir sú staðreynd að Ólafur Börkur er frændi forsætisráðherra,
formannsins í flokknum hans Björns. Það stendur eftir sem einu verð-
leikar Ólafs Barkar umfram aðra umsækjendur.
Úrskurður umboðsmanns er auðvitað áfall fyrir dómsmálaráðherr-
ann okkar. Úrskurðurinn er líka áfall fyrir hinn nýja hæstaréttardóm-
ara, sem mun sitja í réttinum undir því ámæli að hafa verið troðið þar
inn af einhverjum annarlegum klíkuskap. En úrskurðurinn er fyrst og
fremst áfall fyrir okkur öll. Hversu lengi eigum við að þurfa að bíða
þess að borgarar í þessu samfélagi okkar verði metnir af verðleikum
og þeir hafi allir jafnan rétt? Hversu lengi ætlum við að skaða sam-
félagið með því að velja menn með lakari reynslu, minni þekkingu – en
sterkari tengsl við ráðamenn – til mikilvægra starfa? Erum við ekki
nógu fámenn? Þurfum við ekki að fara betur með hæfileika okkar og
getu?
Stjórnsýslulögin, upplýsingalögin og aðrar réttarbætur sem við
höfum fengið á undanförnum árum í kjölfar nánari tengsla við Evrópu
hafa því miður ekki náð að lyfta stjórnsýslunni og störfum ráðamanna
upp úr gamla farinu. Af máli hæstaréttardómarans sést að einu áhrif
þeirra eru að ráðherrar hafa þurft að temja sér nýjan talanda. Þeir
bregða fyrir sig tali um málefnaástæður sem þó standast ekki skoðun.
Annað hefur ekki breyst. Tryggð ráðherra við flokksgæðinga og
skyldmenni er enn æðri en sanngirni og réttlæti. ■
5. maí 2004 MIÐVIKUDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Umboðsmaður Alþingis segir dómsmálaráðherra ekki
hafa fullnægt lagakröfum.
Málefnaástæður ráð-
herra reyndust yfirvarp
Gagnsæ fjármál flokka
ORÐRÉTT
Alltaf jafn málefnalegur
Valdapólitísk samlegðaráhrif af
því að eiga marga fjölmiðla eru
aftur á móti geigvænleg eins og
alþjóð veit af reynslu undanfar-
inna daga þar sem fjölmiðlar
Baugs hafa pískað upp móður-
sýki í þjóðfélaginu með ósvífnum
afflutningi á umræðunni.
Páll Vilhjálmsson blaðamaður leggur
orð í belg um fjölmiðlafrumvarpið.
Morgunblaðið 4. maí.
Hvers konar fólk?
Kunningi Víkverja var nýlega
beðinn, af yfirmanni, um að
vinna í raftækjaverslun 1. maí,
með þeirri duldu hótun að neit-
un kallaði á „vesen“ fyrir félag-
ann. Og Víkverji spurði: „Hvers
konar fólk kaupir sér raftæki
fyrsta maí?“
Víkverji Moggans reynist hafa
nokkurn áhuga á kjarabaráttu og
rifjar upp að afi hans lét „pípu-
hattakapítalistana“ ekki komast upp
með neitt múður.
Morgunblaðið 4. maí.
Mannþekking
Af ávöxtunum skuluð þér þekkja
þá.
Halldór Blöndal, forseti Alþingis,
þegar hann frétti að mannfjöldi
veifaði banönum fyrir utan þinghúsið
þegar rætt var um fjömiðlafrum-
varpið.
Fréttablaðið 4. maí.
Sekir en sönnunargögn vantar
Það er ekki alltaf hægt að
greina fingraför þeirra enda
kunna þeir að lemja
án þess að sjáist á fólki.
Ólafur Hannibalsson telur að kona
sín, Guðrún Pétursdóttir, hafi verið
svipt stjórnarsetu í Nýsköpunarsjóði
vegna greinar sem hann skrifaði um
möguleika Frjálsynda flokksins til að
komast í oddaaðstöðu eftir þingkosn-
ingarnar í fyrra. „Þeir" eru forystu-
menn Sjálfstæðisflokksins.
DV 4. maí.
Flókin tilvera
Einhvern tímann var sagt að til
að koma á hægristjórn ætti að
kjósa til vinstri og til að koma á
vinstristjórn ætti að kjósa til
hægri. Þessi orð verða ljóslifandi
þegar horft er á hið pólitíska
landslag á Íslandi í dag.
Geir Ágústsson, „sjálfskipaður
frjálslyndur hægrimaður“, veltir fyr-
ir sér hvernig stækka megi „hægrið“
hér á landi.
DV 4. maí.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Hversu lengi ætlum við að skaða samfélagið með
því að velja menn með lakari reynslu, minni þekkingu –
en sterkari tengsl við ráðamenn – til mikilvægra starfa?
Erum við ekki nógu fámenn?
,,
degitildags@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 515 75 00 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 515 75 06
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift
ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Stjórnarflokkarnir
hafa ávallt verið
mjög tregir til að gefa upp
nokkuð varðandi fjárreiður
sínar og það kyndir vissu-
lega undir grunsemdum
almennings um óhreint
mjöl í því pokahorninu.
MARGRÉT SVERRISDÓTTIR
FRAMKV.STJ. FRJÁLSLYNDA FLOKKSINS
UMRÆÐAN
Fjármál flokkanna
,,