Fréttablaðið - 22.05.2004, Blaðsíða 24

hægt að vita allt sem skiptir
máli,“ segir hann.
Bandaríkin og Evrópa í takt
Andri nefnir að í Bandaríkjun-
um hafi heimildir til samkeyrslu
gagnagrunna verið auknar til
mikilla muna á síðustu árum.
„Bandaríska þingið samþykkti
svokölluð Patriot-lög sem gefa yf-
irvöldum mjög rúmar heimildir
til innrásar í einkalíf fólks og
mörg önnur ríki tóku svipuð skref
í kjölfarið,“ segir hann. Hann seg-
ir að Evrópusambandið hafi ekki
verið eftirbátur Bandaríkjaþings.
„Þar voru samþykkt lög sem
heimila aðildarríkjum að skylda
netþjónustufyrirtæki til að halda
eftir gögnum um netnotkun við-
skiptavina sinna,“ segir hann.
Hleranir á Íslandi
Á síðustu vikum hefur töluverð
umræða skapast hérlendis vegna
lagafrumvarps dómsmálaráð-
herra um meðferð opinberra
mála. Í frumvarpi dómsmálaráð-
herra er lagt til að lögreglu verði
gefin heimild til þess að hefja
símahleranir án þess að fá úr-
skurð dómara. Meirihluti allsherj-
arnefndar Alþingis hefur lagt
fram álit sitt á lögunum og tillög-
ur um breytingar á þeim. Þar er
lagt til að það skref verið ekki
stigið að heimila lögreglu að hefja
símahlerun án undangengins
dómsúrskurðar.
Í greinargerð dómsmálaráð-
herra með upprunalegu frum-
varpi segir að „reynsla undanfar-
inna ára og ný tækni í fjarskiptum
með símum án beintenginga hefur
leitt til fleiri símhlustana en áður.
Þá hafa tíð skipti á símum og
númerum hjá þeim sem sæta
hlustun orðið til þess að réttar-
spjöll hafa orðið.“
Dópsalar hleraðir
Símahleranir á Íslandi munu
fyrst og fremst vera notaðar þeg-
ar grunur vaknar um að einstak-
lingar stundi brot á fíkniefnalög-
um. Núgildandi lög um símahler-
anir eru hins vegar hamlandi í
rannsóknum slíkra mála meðal
annars af þeirri ástæðu að dómari
getur einungis heimilað hlerun á
samskiptum sem fara í gegnum
tiltekin símanúmer. Breytingarn-
ar sem nú eru lagðar til fela í sér
að í stað þessa geti dómari veitt
lögreglu heim-
ild til að
h l e r a
s í m a
sem er í „eigu eða umráðum til-
greinds manns“. Með þessu er
brugðist við þeim tæknibreyting-
um sem orðið hafa á síðustu árum
og gera mönnum kleift að skipta
oft um símanúmer, til dæmis í
gsm-símum. Það er þekkt aðferð
fíkniefnasala, og annarra sem
hafa grun um að símtöl þeirra séu
hleruð, að henda einfaldlega sím-
tækjum eftir notkun - og eins geta
menn með auðveldum hætti orðið
sér út um ný símanúmer með því
að notast við svokallaða frelsis-
þjónustu símafyrirtækjanna.
Meira um símagögn en
hleranir
Í skýrslu dómsmálaráðuneytis-
ins frá apríl 1999 er fjallað um
„óhefðbundnar rannsóknarað-
ferðir“ og er þar að finna yfirlit
frá árunum 1995-1998 um notkun
þeirra úrræða. Í svari dómsmála-
ráðherra við fyrirspurn Svavars
Gestssonar frá því í janúar 1996
fást einnig upplýsingar um þróun
í fjölda símahlerana samkvæmt
dómsúrskurði frá árinu 1992.
Í svarinu við fyrirspurn Svav-
ars kemur fram að árið 1992
heimiluðu dómstólar í þrígang að
símanúmer væru hleruð. Í skýrsl-
unni frá 1999 kemur fram að árið
1998 voru slíkar heimildir veittar
jafnoft. Þar kemur einnig fram að
í langflestum tilvikum óskar lög-
regla aðeins eftir heimild til þess
að nálgast upplýsingar um sím-
notkun grunaðra einstaklinga en
ekki eftir því að fá að hlusta á
símtöl þeirra.
Hægt að fylgjast með öllu
„Ef við lítum svartsýnum aug-
um á þróun mála þá er ástandið í
raun þannig fyrir okkur flest að
hægt er að vita hvar við borðum,
kaupum í matinn, hvar við
skemmtum okkur, hvort við för-
um í bíó og hvenær, hvort við not-
um lyf eða hittum lækna og svo
fram eftir götunum með því að
fylgjast með greiðslukortum. Það
er hægt að fletta því upp mörg ár
aftur í tímann hvað við leigjum á
myndbandaleigum og hvaða bæk-
ur við tökum á bókasafni. Það er
hægt að sjá við hverja við tölum í
símann og hversu lengi með því
að skoða gögn frá símafyrirtækj-
um. Eftirlitsmyndavélar lögreglu
geta fylgst með því hvar við erum
og nú er verið að þróa hugbúnað
sem þekkir fólk í sundur á slíkum
myndum þannig að hægt yrði að
„fletta mönnum upp“. Með lág-
markstölvuþekkingu er líka hægt
að sjá hverjum við sendum tölvu-
póst, hvaða netsíður við skoðum
og svo fram eftir götunum,“ segir
Andri.
Persónuvernd aldrei mikil-
vægari
Sökum þess hversu gríðarlega
miklir möguleikar eru á því að
fylgjast með fólki segir Andri að
persónuverndarsjónarmið séu
mikilvægari nú en nokkru sinni
fyrr. „Ef við erum ennþá með
svartsýnu gleraugun þá er augljóst
að núna eru möguleikarnir til að
stjórna samfélagi með alræðis-
valdi sennilega meiri en nokkru
sinni fyrr. Þess vegna eru öll skref
í átt til minni persónuverndar
hættuleg. Það verður alltaf að gera
ráð fyrir því þegar vald hins opin-
bera yfir borgurunum er aukið að
hugsanlega kunni einhverjir vald-
hafar í framtíðinni að misnota það.
Það er því góð meginregla í þess-
um efnum að gera ráð fyrir hinu
versta jafnvel þótt maður leyfi sér
að vona það besta,“ segir hann.
thkjart@frettabladid.is
LAUGARDAGUR 22. maí 2004 23
DSC-P73/S
4.1 milljón pixlar
PictBridge (USB Direct Print)
MPEG Movie VX með hljóði
3.299 krónur í 12 mánuði*
eða 39.588 krónur
Flestir velja Sony
myndavélar**
DSC-T1 stafræn Cybershot
myndavél frá Sony.
Myndavélin er með nýrri innbyggðri Carl Zeiss

“
Vario-Tessar”linsu sem er með 3x aðdrátt(optical).
Hún er ótrúlega nett, einungis 60 mm. á hæð og
21 mm. á breidd. Hleðsla og tenging við tölvu er leikur
einn með hleðslustöðinni sem fylgir.
5.0 milljón pixlar
2.5” hágæða litaskjár
Memory Stick Pro Duo
5.799 krónur í 12 mánuði*
eða 69.588 krónur

DSC-P93
5.1 milljón pixlar
PictBridge (USB Direct Print)
MPEG Movie VX með hljóði
3.799 krónur í 12 mánuði*
eða 45.588 krónur
*Miðað við 12 jafnar vaxtalausar greiðslur á Visa eða Mastercard
skuldabréf. 0,5% stimpilgjald bætist við samningsfjárhæðina og greiðist með
jöfnum greiðslum yfir samningstímann.
**Samkvæmt nýrri skýrslu er talið að 100 milljónir stafrænna myndavéla seljist árið 2008. Í fyrra
seldust 47.9 milljónir slíkra myndavéla en að mati greiningarfyrirtækisins IDC má reikna með að 68.6
milljónir stafrænna myndavéla seljist á þessu ári. Í fyrra nam aukningin milli ára 71%. Af einstökum
framleiðendum er Sony með mestu markaðshlutdeildina, 18%, Canon í 2. sæti með 16% og
Olympus og Kodak í næstu sætum.
NýttNýtt
Opið um helgina!