Fréttablaðið - 23.05.2004, Blaðsíða 14

14 23. maí 2004 SUNNUDAGUR
Mér finnst við vera kominbýsna langt inn á þá braut að
formenn stjórni flokkunum. Það
hefur dregið mjög úr umræðu
innan stjórnmálaflokka og sam-
tölum milli manna til að ná niður-
stöðu. Síðustu árin hefur færst í
vöxt að ákvarðanir um mikilsverð
málefni séu teknar án þess að
flokksmenn eða þingmenn komi
að þeim í nægilega miklum mæli,
og stundum alls ekki. Foringja-
stjórnun hefur vaxið mjög,“ segir
Kristinn H. Gunnarsson, þing-
maður Framsóknarflokksins, en
hann hefur einn þingmanna Fram-
sóknarflokksins lýst yfir eindreg-
inni andstöðu við hið umdeilda
fjölmiðlafrumvarp.
Kristinn segir þessa þróun
vera afar óæskilega. „Ég bendi
sem dæmi á að verið var að fresta
miðstjórnarfundi Framsóknar-
flokksins sem átti að halda um
þessa helgi. Ég er ekki sammála
þeirri ákvörðun. Mér finnst að
það eigi að halda miðstjórnar-
fundi þegar Alþingi er að störfum,
þannig að þeir sem sitja í mið-
stjórn geti sagt sínar skoðanir á
málum sem eru til umfjöllunar og
forystumenn síðan tekið mið af
áliti flokksmanna þegar mál eru
tekin til endanlegrar afgreiðslu.
Ég tel að sérstök þörf hefði verið
á að halda miðstjórnarfund áður
en fjölmiðlafrumvarpið og fleiri
umdeild mál fengju endanlega af-
greiðslu. Það verður ekki og búið
verður að afgreiða öll málin þegar
miðstjórnarmenn koma saman til
fundar og þeir hafa þá ekkert um
að tala, annað en að segja álit sitt
á því sem búið er að gera. Og til
hvers að gagnrýna eitthvað sem
ekki verður breytt, er þá ekki best
að þegja eða tala um annað? Hlut-
verk miðstjórnarmanna á hins
vegar fyrst og fremst að vera að
hafa áhrif á það sem eftir á að
gera.“
Grafið undan lýðræðinu
Ef Halldór Ásgrímsson ráðfær-
ir sig ekki við allan þingflokk sinn
hverja ráðfærir hann sig þá við?
„Hann, eins og aðrir, kemur sér
upp hópi manna sem hann ráðfær-
ir sig við og það eru menn utan og
innan þingflokks. En forystumenn
verða að gæta að því að þing-
menn, og aðrir sem eru sérstak-
lega kjörnir til trúnaðarstarfa, fái
að koma sínum sjónarmiðum að
og tekið sé tillit til þeirra sjónar-
miða. Þeir eru kjörnir til þess að
eiga þátt í niðurstöðunni. Það er
ekki nóg að tilkynna mönnum
hvað hafi verið ákveðið og hafa
síðan einhverja málamyndaaf-
greiðslu, það verður að gefa þeim
kost á að eiga hlutdeild í niður-
stöðunni. Ég hef áhyggjur af þess-
ari þróun sem endurspeglast ekki
bara í Framsóknarflokknum,
heldur sér maður hana einnig í
Sjálfstæðisflokknum. Þeir sem
eru í forystu starfa oft og tíðum
eins og forstjórar í fyrirtækjum
og taka ákvarðanir einhliða eða
hafa samráð við mjög þröngan
hóp. En stjórnmál eru auðvitað
ekki það sama og atvinnurekstur.
Þeir sem eru forystumenn í
stjórnmálum geta ekki tekið
ákvarðanir með sama hætti og
forstjórar. Menn eru að grafa
undan lýðræðinu með því að
stytta sér leið til ákvörðunar
framhjá kjörnum fulltrúum þjóð-
arinnar eða flokksins.“
Ef foringjastjórnun er orðin svo
mikil verður það þá ekki til þess
að þingmenn fara að greiða at-
kvæði gegn samvisku sinni, eins
og manni skilst að eigi sér stað
innan Framsóknarflokksins í fjöl-
miðlafrumvarpinu?
„Þessi staða er ekki góð en er
ekki ný og mun alltaf gerast öðru
hvoru. Það getur auðvitað ekki
verið þannig að hver og einn þing-
maður geri nákvæmlega það sem
honum sýnist. Menn verða að tala
sig saman og ná sameiginlegri
niðurstöðu í málum. Menn eiga
því að gefa sér tíma til að fjalla
um mál, til dæmis í þingflokki,
þannig að allir telji sig geta staðið
að niðurstöðunni, þó hún sé
kannski ekki eins og hver og einn
vildi hafa hana. Oft er unnið
þannig, en svo koma upp mál eins
og fjölmiðlamálið þar sem er ver-
ið að fá hóp af þingmönnum til að
gera það sem þeir vilja ekki.“
Þetta er umdeilt frumvarp en
er ekki grafalvarlegt mál að keyra
í gegn frumvarp sem engan veginn
er víst að standist stjórnarskrá?
„Alþingismenn vinna dreng-
skaparheit að því að virða stjórn-
arskrána í störfum sínum. Ef
fram koma frumvörp sem færa
má rök fyrir að gangi gegn stjórn-
arskránni á einhvern hátt þá
verða menn að staldra við og
skoða málin. Það þýðir að menn
verða leita til sérfræðinga sem
geta gefið þingmönnum álit sitt
sem kunnáttumenn. Síðan taka
menn ákvarðanir þegar það liggur
fyrir. Núna horfir málið þannig
við að þeir sem eru beðnir um álit
eru ýmist í miklum vafa eða segja
frumvarpið ekki standast stjórn-
arskrá. Það liggur ekki fyrir eitt
einasta skriflegt álit frá sérfræð-
ingi sem telur málið standast
stjórnarskrá. Það nægir mér til að
segja: Nú þurfum við að staldra
við, hugsa málið betur og taka
okkur tíma til þess að gera breyt-
ingar.“
Vond mál ríkisstjórnarinnar
Hefur þú efasemdir um ríkis-
stjórnarsamstarfið?
„Ríkisstjórnin er á rangri
braut og í vetur hefur hún lagt
fram mörg vond mál. Þar er mér
efst í huga fjölmiðlafrumvarpið,
frumvörp frá dómsmálaráðherra;
ákvæði í útlendingafrumvarpinu
og frumvarp um meðferð opin-
berra mála þar sem lagt er til að
hægt verði að hlera síma án dóms-
úrskurðar og hægt að halda vitn-
isburði frá sakborningi og verj-
anda hans. Þarna er verið að
brjóta á grundvallarmannréttind-
um. Fleiri mál má nefna þar sem
menn eru ekki á réttu spori.
Dæmi um það er þegar afnema á
áminningu hjá starfsmönnum rík-
isins og gera forstöðumönnum
ríkisstofnanna kleift að reka fólk
með miklu auðveldara hætti en nú
er. Mér finnst þetta ekki leið til að
bæta eitt né neitt. Þá finnst mér
furðuleg ákvörðun ríkisstjórnar-
innar um sérsveitirnar og dóms-
málaráðherra gekk fram af mér
við ráðningu dómara í Hæstarétt
nýlega.
Ríkisstjórnin verður að vanda
sig betur. Ég geri þá kröfu til ráð-
herra Framsóknarflokksins í rík-
isstjórninni að þeir hleypi ekki í
gegn máli eins og frumvarpi um
meðferð opinberra mála. Þeir
eiga að stöðva þetta strax. Menn
mega ekki vera svona andvara-
lausir, en kannski eru þeir of upp-
teknir við að vinna að eigin mál-
um og skoða ekki mál annarra
ráðherra með nægilega gagnrýn-
um hætti. Menn verða að athuga
að helmingur þingmanna Fram-
sóknarflokksins er í ríkisstjórn og
það sem þeir hafa samþykkt þar
verður ekki stöðvað í þingflokkn-
um og til marks um það þá hefur í
vetur engu frumvarpi ríkisstjórn-
arinnar verið breytt í meðförum
þingflokksins þrátt fyrir að komið
hafi fram athugasemdir við ein-
stök mál.“
Hver er ábyrgð Halldórs Ás-
grímssonar sem formanns flokks-
ins?
„Hann er verkstjóri af okkar
hálfu og á að gæta þess að hlutir
séu í lagi.“
Þú ert mjög opinskár og
óhræddur að setja fram skoðanir
þínar, en er ekki afar ólíklegt að
þú verðir nokkru sinni ráðherra
meðan Halldór Ásgrímsson er for-
maður flokksins? Forystan kann
þér varla miklar þakkir.
„Þær þakkir eru sjálfsagt í
mismiklum mæli. Ég geri ekki ráð
fyrir að ráðherradómur bíði mín á
næstunni.“
Nauðsyn á áherslubreytingum
Nú myndu sjálfsagt einhverjir
segja að þú rekist í illa í flokki.
„Ég hef lagt mig fram um það í
samstarfi við aðra að ná sameigin-
legri niðurstöðu. Í vetur hef ég
verið formaður iðnaðarnefndar
Alþingis. Þar hef ég unnið sam-
kvæmt þeim vinnubrögðum sem
ég hef tamið mér; að ná samkomu-
lagi. Mér finnst mikilvægt að
maður átti sig á mismunandi sjón-
armiðum í málum og reyni að ná
samkomulagi ef það er mögulegt.
Ég hef farið með mál iðnaðarráð-
herra í vetur í gegnum iðnaðar-
nefnd Alþingis og langsamlega
flest í samkomulagi. Ég var starf-
andi formaður sjávarútvegs-
nefndar á haustþingi og það sama
var upp á teningnum þar, mál
voru yfirleitt afgreidd í sam-
komulagi. Mér finnst það vera
sönnun fyrir því hvernig ég vinn
og hvernig ég vil vinna.“
Þú gekkst úr Alþýðubandalag-
inu á sínum tíma og fórst í Fram-
sóknarflokkinn. Voru það kannski
mistök? Áttu ekki heima í Sam-
fylkingunni?
„Ég gekk í Framsóknarflokk-
inn af því hann skilgreinir sig sem
félagshyggjuflokk. Framsóknar-
flokkurinn hefur þann kost að
hann er mjög praktískur í at-
vinnumálum og hefur staðið sig
vel í efnahagsmálum. Það var all-
ur gangur á því með gömlu flokk-
ana. Síðan leist mér ekki á áhersl-
urnar í Samfylkingunni í byggða-
málum og hafði meiri trú á að
Framsóknarflokkurinn stæði sig
vel í þeim efnum. Samanlagt var
það þetta sem réði afstöðu minni.“
Ætlarðu þér að vera áfram í
Framsóknarflokknum?
„Ég hef áform um það. Síðustu
vikur hef ég fengið mikil viðbrögð
frá flokksfólki. Ég tel að afstaða
flokksmanna til þeirra umdeildu
mála sem ég hef nefnt sé miklu
nær þeim skoðunum sem ég hef
sett fram en skoðunum ríkis-
stjórnarinnar. Ég tel mig standa
fyrir stóran hóp kjósenda og
flokksmanna. Það má búast við að
skoðanir í þessum málum séu
skiptar en þær eru alls ekki á einn
veg eins og ríkisstjórnin heldur
fram.“
Óttastu ekki um örlög flokksins
haldi hann áfram á sömu
braut?
„Ég held að flokkurinn sé
að ganga í gegnum ákveðna
erfiðleika, það er komin
upp mikil þreyta eftir
langt samstarf við
Sjálfstæðiflokk-
inn og mörgum
finnst að flokkur-
inn sé kominn of
langt til hægri. Ég
minni á að flokk-
urinn skilgreinir
sig sem félags-
Þeir sem eru í
forystu starfa oft og
tíðum eins og forstjórar í
fyrirtækjum og taka ákvarð-
anir einhliða eða hafa sam-
ráð við mjög þröngan hóp.
En stjórnmál eru auðvitað
ekki það sama og atvinnu-
rekstur. Þeir sem eru for-
ystumenn í stjórnmálum
geta ekki tekið ákvarðanir
með sama hætti og forstjór-
ar. Menn eru að grafa undan
lýðræðinu með því að stytta
sér leið til ákvörðunar fram-
hjá kjörnum fulltrúum þjóð-
arinnar eða flokksins.“
,,
KRISTINN H. GUNNARSSON
„Menn eiga því að gefa sér tíma til að fjalla um mál, til dæmis í þing-
flokki, þannig að allir telji sig geta staðið að niðurstöðunni, þó að hún
sé kannski ekki eins og hver og einn vildi hafa hana. Oft er unnið
þannig, en svo koma upp mál eins og fjölmiðlamálið þar sem er verið
að fá hóp af þingmönnum til að gera það sem þeir vilja ekki.“
Kristinn H. Gunnarsson telur foringjastjórnun vera vandamál í íslenskum stjórnmálum og segir nauðsyn á
áherslubreytingum innan Framsóknarflokksins.
Ríkisstjórnin er á rangri braut