Fréttablaðið - 02.06.2004, Blaðsíða 16

Í vikunni sem leið var haldin á
Broadway fegurðarsamkeppnin
Ungfrú Ísland. Þar var valin
fallegasta kona landsins á aldrin-
um 18-24 ára. Ekki þarf að taka
fram að einungis var valið á milli
ógiftra og barnlausra kvenna, aðr-
ar eru að sjálfsögðu ekki gjald-
gengar. Reyndar skilst mér að
keppendur í Herra Ísland megi
vera giftir og eiga börn, enda rýr-
ir slíkt að sjálfsögðu ekki útlit
þeirra.
Keppnir sem þessar lögðust af
hér á Íslandi um árabil, en hafa nú
verið enduruppvaknar. En hver er
hinn raunverulegi tilgangur kepp-
na sem þessarra? Er í raun hægt
að segja að ein kona beri af öðrum
íslenskum í þessum aldursflokki?
Er ekki tilgangurinn í raun sýn-
ingin sjálf, konusýning?
Á Íslandi og í mörgum öðrum
löndum er löng hefð fyrir sýning-
um á hinum ýmsu dýrategundum,
hér á landi eru til dæmis vinsælar
hrútasýningar, kattasýningar og
hundasýningar, ásamt konu- og
karlasýningum. Á dýrasýningum
er dæmt eftir fyrirframákveðn-
um ræktunarstöðlum sem segja
til um vægi hinna ýmsu þátta í
keppninni, til dæmis hárafars, lík-
amsbyggingar og fleira. Nú veit
ég ekki hvort almennur staðall um
mannlega fegurð hefur verið sett-
ur fram, en eitthvað hljóta dómar-
arnir að miða við þegar valið er á
milli keppenda, annað væri
svindl. Ég get ímyndað mér að
ástand hárs og húðar hafi eitthvað
að segja, ásamt lit. Einnig er lík-
legt að stærð, litur og lögun tanna,
nefs, vara og augna hafi mikið að
segja. Aðrir mikilvægir þættir
eru sjálfsagt beinabygging,
vöðvafylling og holdafar almennt.
Í dag þykir sjálfsagt að dæma
ekki einungis eftir ytra útliti og
hefur skapferlismat rutt sér til
rúms bæði á hunda- og konusýn-
ingum.
Nú kann einhverjum að þykja
þetta öfgafullar skoðanir og aðrir
verða sjálfsagt móðgaðir. Það er
ekki tilgangur minn að særa til-
finningar, en þetta er mín skoðun.
Staðreyndin er sú að fólk er líka
dýr og í raun og veru er enginn
eðlismunur á konusýningu og
hrútasýningu. Svo verður fólk
sjálft að dæma um það hvort því
finnist eðlilegt að dæma útlit
karla og kvenna eftir sömu stöðl-
um og annarra dýrategunda. ■
Kuldahroll setti að mér þegar ég
heyrði orð Sólveigar Pétursdóttur,
væntanlegs forseta Alþingis, á
Morgunvakt Rásar eitt á föstu-
dagsmorguninn. Frúin ræddi við
Kolbrúnu Halldórsdóttur, þing-
mann Vinstri grænna, um fjöl-
miðlafrumvarpið og nefndi mál-
þóf það sem Kolbrún kallaði um-
ræðu.
Kolbrún sagði að meirihluta-
flokkarnir hefðu gott af því að
sitja í minnihlutastjórn eins og
tíðkaðist í mörgum nágranna-
landa okkar, það veitti stjórnar-
flokkunum aðhald. Svar Sólveigar
var að slíkt væri sér ekki að skapi,
þingræðið þýddi að þeir sem
hefðu meirihluta gætu komið
fram hvaða málum sem væri.
Þannig ætti það að vera og það
væri gott fyrir lýðræðið.
Þetta hefur oft verið sagt áður
en mann setur hljóðan í hvert sinn
sem slík orð falla. Lýðræðisleg
umræða er samkvæmt þessu út-
skýringar meirihlutans á því
hvernig hann vill haga hlutunum,
hvað hann telur að sé sannleikur-
inn, lífið og réttlætið. Reyni aðrir
að bera fram aðrar skoðanir lítur
meirihlutinn á það sem málþóf
enda byggjast þessar „aðrar skoð-
anir“ að mati handhafa sannleik-
ans annað hvort á misskilningi
eða þær eru útúrsnúningur úr
orðum valdhafanna.
Ef meirihlutinn heldur því til
streitu að engin ástæða sé til að
hlusta á sjónarmið minnihlutans,
hvað þá taka tillit til hans, er eins
gott að senda hann heim. En þá
fáum við líka stjórnarfyrirkomu-
lag sem tíðkaðist á síðustu öld í
ríkjum sem óþarfi er að nefna.
Það eru á hinn bóginn vissulega
skilvirkari stjórnarhættir en lýð-
ræðið! ■
Á þessari stundu liggur ekkert
fyrir um hvaða afstöðu forseti Ís-
lands tekur til staðfestingar eða
synjunar fjölmiðlafrumvarpsins
sem mestur styr hefur staðið um
undanfarna daga. Ef forseti tekur
þá ákvörðun að synja frumvarp-
inu staðfestingar fær það þó engu
að síður lagagildi, en leggja skal
það svo fljótt sem kostur er undir
atkvæði allra kosningabærra
manna í landinu til samþykktar
eða synjunar.
Mörg stór orð hafa fallið um
það hvað gerðist ef forseti synjaði
og þarflaust að árétta þau hér, en
mörg þeirra eru þó fremur mælt
af ofsa en yfirvegun. Ef forseti
staðfesti og lögin öðluðust fram-
búðargildi má búast við klögumál-
um, kærum og stefnum til inn-
lendra og erlendra eftirlitsstofn-
ana og dómstóla. Ef forseti synj-
aði og lögin yrðu samþykkt í al-
mennri atkvæðagreiðslu mætti
gera ráð fyrir áþekkum ýfingum
þótt sú einkennilega staða kæmi
þá upp, að meirihlutinn hefði ef til
vill samþykkt brot á lögum og
milliríkjasáttmálum. Ef á hinn
bóginn lögin yrðu felld væru þau
úr sögunni og málið yrði væntan-
lega tekið til skoðunar að nýju.
Nú skulum við gera ráð fyrir
að forseti synji og verður þá að
gera ýmsar ráðstafanir, svo sem
að setja lög um atkvæðagreiðslu,
en það þyrfti þó ekki að vera ýkja
flókið og mætti í flestum greinum
styðjast við lög sem þegar gilda
um almennar kosningar hér á
landi, svo sem til Alþingis, sveit-
arstjórna eða embættis forseta Ís-
lands. Þá hlyti að verða einhver
fjárútlát við kynningu á lögunum
og þeir sem láta sig málið skipta
yrðu að bera kostnað við að koma
sjónarmiðum sínum á framfæri.
En væri nú ekki betra að leita
annarra leiða? Í stað alls þessa
umstangs, sem atkvæðagreiðslu
fylgdi, felldi Alþingi sjálft lögin
úr gildi, en samþykkti jafnframt
að taka málið til endurskoðunar.
Í 26. gr. segir að efnt skuli til
atkvæðagreiðslu allra atkvæðis-
bærra manna „svo fljótt sem kost-
ur er“. Ýmis vandkvæði sýnast
vera á að tengja atkvæðagreiðsl-
una um fjölmiðlafrumvarpið við
væntanlegar forsetakosningar og
sumarið hentar illa til almennrar
atkvæðagreiðslu, þannig að lík-
lega stæðist að fresta atkvæða-
greiðslu til haustsins. Þá fengi Al-
þingi ráðrúm til að fella lögin úr
gildi og taka til við endurskoðun.
Vel má vera að þingmönnum
sem samþykkt hafa frumvarpið
þyki það beizkur kaleikur að kyn-
gja slíkum viðsnúningi, en það
hlýtur þó að vera tilefni til endur-
mats þegar hinn handhafi löggjaf-
arvaldsins skv. 2. gr. stjórnar-
skrárinnar – forseti Íslands ñ
synjar atbeina sínum. Þá stendur
valið milli þess að taka mál til
endurskoðunar eða leggja það í
þjóðardóm.
Með slíku frumkvæði Alþingis
mætti miðla málum, þannig að
hvorirtveggju hefðu nokkuð síns
máls. Slík málamiðlun væri í anda
germanskra, og ekki sízt nor-
rænna og engilsaxneskra stjórn-
skipunarhefða um takmarkað
vald og fjölræði, sem íslenzka
þjóðveldið varpar skýru ljósi á og
á þannig djúpar rætur í íslenzkri
hefð. Slík lausn kynni að verða
upphaf venju sem sem tengist
hlutdeild forseta í löggjafarvaldi
og bryti blað í stjórnskipunarsögu
Íslendinga. Venja mótast af
reynslu og sátt, hún er því oftast
hollari til leiðsagnar en valdboð
settra laga. Synjun forseta á stað-
festingu yrði þá í reynd til þess,
að mál sem mikill styr stæði um
og naumur tími gæfist til að rök-
ræða, gengju aftur til Alþingis til
rækilegri skoðunar og sáttaum-
leitana. Þjóðaratkvæðagreiðsla
sem fylgdi ákvörðun forseta gæfi
henni meiri þunga en ella. Þessi
leið sparaði fé, eyddi óvissu,
slægi á deilur – og allir héldu
sæmd sinni. ■
Um daginn varð á vegi mínum bók
sem vakti athygli mína. Þetta var
bókin Og svo fór ég að skjóta eft-
ir Mark Lane. Bókin hefur að
geyma sannsögulegar frásagnir
bandarískra hermanna úr Víet-
namstríðinu. Þessi bók er ekki
fyrir viðkvæmar sálir því her-
mennirnir leyna engu fyrir les-
endum. Hermennirnir segja m.a.
frá þeirri þjálfun sem þeir fengu
fyrir stríðið þar sem bróðurpart-
urinn af þjálfuninni fólst í ýmsum
pyntingaraðferðum. Meðal annars
að hengja menn neðan í þyrlu og
láta þá tætast í trjánum, henda
þeim út úr þyrlu á fullri ferð, toga
neglur af fólki, stinga oddhvöss-
um spýtum inn í eyru fólks að við
tölum ekki um að berja fólk til
óbóta. Þetta er aðeins brot af þeim
pyntingaraðferðum sem þeim var
kennt, já sem þeim var kennt og
sagt að framkvæma og að þeim
yrði ekki refsað fyrir. Í einni frá-
sögninni segir hermaður svo frá
því þegar hann og félagar hans
hafi afklætt unga konu, nauðgað
henni, troðið síðan glóandi byssu-
sting inn í leggöngin á henni og að
lokum hengdu þeir hana.
Og afleiðingarnar stríðsins eru
margbreytilegar. Flestir sem
ganga í herinn eru sómafólk sem
þekkir ef til vill ekkert annað en
góðmennsku en stríðið gerir það
að villimönnum og gangandi
drápsvélum og vei þeim sem
óhlýðnast yfirmönnum sínum. Ein
aðferðin sem notuð var í Víetnam-
stríðinu gegn þeim sem óhlýðnuð-
ust var að setja glóandi byssu-
sting upp í munninn á þeim og
brenna tunguna.
Í Víetnamstríðinu sáu nokkrar
hersveitir alfarið um að gjöreyði-
leggja þorp og smábæi sem þær
rákust á. Þeim var gert að drepa
allt kvikt sem þær komu auga á,
síðan komu skriðdrekarnir og
jöfnuðu bæinn niður. Hvað voru
þetta annað en hryðjuverk af ver-
sta tagi? Einn hermannanna sagði
í frásögninni að þeir væru engu
betri en nasistarnir, drepandi sak-
lausa borgara.
Á meðan ég las bókina hugsaði
ég til Íraks og Palestínu. Er þetta
ekki nákvæmlega sama þjálfunin
og skipanirnar sem hermennirnir
eru að fá nú til dags í Írak og feð-
ur þeirra fengu fyrir tæpum 40
árum í Víetnam.
Ég fór að hugsa um hvert væri
markmið stríðs. Ætli markmið
Bandaríkjamanna sé að eyði-
leggja heiminn í stað þess að
bjarga honum? Er það góðverk að
pynta fólk? Er það góðverk að
sprengja upp heilu landsvæðin og
byggingarnar því þeir telja að þar
séu hugsanlega fjórir hættulegir
hryðjuverkamenn en gleyma síð-
an öllum hinum saklausu borgur-
um sem falla?
Ég stillti upp í huga mér tveim-
ur mönnum, annar heldur að hann
sé Jesús og vill öllum gott og eng-
um mein en hinn er hermaður í
Íraksstríðinu sem skemmtir sér
við að pynta stríðsfanga og jafn-
vel drepur svona einn og einn.
Hvor af þessum mönnum er geð-
veikur? Svar mitt er báðir. En ef
við breytum spurningunni og
spyrjum hvor þeirra væri lokaður
inni? Nú, maðurinn sem heldur að
hann sé Jesús, fyrir það eitt að
vilja gera góðverk á meðan her-
maðurinn er hetja, ekki satt?
Og hverjir skyldu það nú vera
sem hvetja hermennina til þess-
ara pyntinga og fjöldamorða á
saklausum borgurum? Jú, það eru
háttsettir menn, ýmist innan eða
utan hersins: Liðþjálfar, ofurstar,
varnarmálaráðherrann og m.a
forseti Bandaríkjanna. Ég leyfi
mér hér að vitna í fræga setningu
sem Lyndon B. Johnson sagði við
hermenn sína á tímum Víetnam-
stríðsins: „Komiði aftur með húð-
ina af þeim til að hengja hana upp
á vegg“. Við þetta hefur banda-
rísk æska alist upp í marga tugi
ára svo það er ekkert skrýtið að
Bandaríkjamenn séu sjúkir og
þessa sjúku menn styður ríkis-
stjórn Íslands, sú sjúka stjórn.
Ríkisstjórn Íslands styður
stríðið en segist ekki styðja ekki
pyntingarnar en með því að styðja
stríðið styðja þeir líka afleiðingar
stríðsins. Þetta er alveg eins og að
segjast vilja fá pítsu með pepper-
oní og skinku en taka svo skink-
una í burtu því að þú vilt hana
ekki, en samt baðstu um hana.
Ef ég færi til útlanda í dag og
einhver myndi spyrja mig hvaðan
ég kæmi myndi ég ekki vera stolt-
ur af því að viðurkenna að ég væri
Íslendingur. Ég myndi hreinlega
skammast mín fyrir að vera þátt-
takandi í slíku stríði, stríði þar
sem Genfarsáttmálinn er brotinn
vitandi vits og fjöldamorð eru
framin á saklausum borgurum.
Ríkisstjórn Íslands: Þið báðuð
um þessa pítsu. Nú skulið þið éta
hana ofan í ykkur. ■
2. júní 2004 MIÐVIKUDAGUR16
Ýmis vandkvæði
sýnast vera á að tengja at-
kvæðagreiðsluna um fjöl-
miðlafrumvarpið við vænt-
anlegar forsetakosningar og
sumarið hentar illa til al-
mennrar atkvæðagreiðslu,
þannig að líklega stæðist að
fresta atkvæðagreiðslu til
haustsins. Þá fengi Alþingi
ráðrúm til að fella lögin úr
gildi og taka til við endur-
skoðun.
SIGURÐUR LÍNDAL
FYRRVERANDI LAGAPRÓFESSOR
UMRÆÐAN
SYNJUNARVALD
FORSETANS
,,
Ætli markmið
Bandaríkjamanna sé að
eyðileggja heiminn í stað
þess að bjarga honum?
Er það góðverk að pynta
fólk? Er það góðverk að
sprengja upp heilu land-
svæðin og byggingarnar
því þeir telja að þar séu
hugsanlega fjórir hættulegir
hryðjuverkamenn en
gleyma síðan öllum hinum
saklausu borgurum sem
falla?
ÞÓRGNÝR HELGASON
FRAMHALDSSKÓLANEMI
UMRÆÐAN
,,
Alþingi og forseti Íslands fara
saman með löggjafarvaldið
Er stjórnarandstaðan óþörf?
Lýðræðisleg um-
ræða er samkvæmt
þessu útskýringar meiri-
hlutans á því hvernig hann
vill haga hlutunum, hvað
hann telur að sé sannleikur-
inn, lífið og réttlætið.
,,ÞORGRÍMUR GESTSSON BLAÐAMAÐUR OG RITHÖFUNDUR
UMRÆÐAN
LÝÐRÆÐI
SIF TRAUSTADÓTTIR
SKRIFAR UM FEGURÐARSAMKEPPNI
Keppnir sem þessar
lögðust af hér á Ís-
landi um árabil, en hafa nú
verið enduruppvaknar. En hver
er hinn raunverulegi tilgangur
keppna sem þessarra? Er í
raun hægt að segja að ein
kona beri af öðrum íslenskum
í þessum aldursflokki? Er ekki
tilgangurinn í raun sýningin
sjálf, konusýning?
,,
Um fegurðarsamkeppni kvenna og dýra
Bandaríkin engu
skárri en nasistar