Fréttablaðið - 09.06.2004, Blaðsíða 8

8 9. júní 2004 MIÐVIKUDAGUR
Nefnd landlæknis um kynskiptiaðgerðir:
Alltaf einhverjir í viðtölum
HEILBRIGÐISMÁL „Við geðlæknarnir
í nefndinni erum alltaf með ein-
staklinga, sem við erum að
meta, í viðtölum“ sagði Óttar
Guðmundsson geðlæknir, sem
sæti á í nefnd landlæknisemb-
ættisins sem metur stöðu þeirra
sem óska eftir að fara í kyn-
skiptiaðgerð. Í nefndinni eiga
þrír sérfræðilæknar sæti.
Óttar sagði að venjan væri að
gefa aldrei upp fjöldi þeirra ein-
staklinga sem biðu á hverjum
tíma, hversu margir væru í við-
tölum eða hefðu farið í kyn-
skiptiaðgerðir. Matsferli nefnd-
arinnar væri margþætt og tæki
langan tíma. Síðan tæki nefndin
ákvörðun um
hvort viðkom-
andi einstaklin-
gur mætti fara í
aðgerð eða ekki.
„Viðkomandi
þarf að fara í við-
töl við geðlækni,
s á l f r æ ð i p r ó f ,
skoðun og viðtal
við kvensjúk-
dómalækni og
þvagfæralækni,
það eru hormóna-
próf. Þá þarf ein-
staklingurinn að
lifa í hlutverki
hins kynsins tals-
vert lengi, þannig að hann viti í
raun og veru hvað hann er að
fara út í. Svo er hormónameð-
ferð í eitt ár,“ sagði Óttar. „Eftir
þetta kemur aðgerð, ef af henni
verður. Þetta er stór ákvörðun
og alveg óafturkræf eftir að að-
gerð hefur farið fram.“
Hann sagði að ef nefndin
hafnaði fólki um að fara í aðgerð
fengi það hjálp til að sætta sig
við það kyn sem það væri fætt
inn í. Þá væri vitað að Íslending-
ar hefðu farið í slíkar aðgerðir í
útlöndum, en það hefði verið
áður en möguleikar hefðu opn-
ast til að fara í aðgerð hér
heima. ■
Tvær kynskipti-
aðgerðir hér á landi
Tvær kynskiptiaðgerðir hafa verið gerðar hér á landi. Í öðru tilvikinu
var karli breytt í konu, en í hinu var konu breytt í karl. Hljótt hefur ver-
ið um að möguleiki væri á að gangast undir slíkar aðgerðir hér á landi.
HEILBRIGÐISMÁL Það er Jens Kjart-
ansson, lýtalæknir á Landspítala -
háskólasjúkrahúsi, sem fram-
kvæmdi báðar aðgerðirnar fyrir
allnokkru síðan. Hann vann á
Karolínska sjúkrahúsinu í Stokk-
hólmi áður en hann hóf störf hér
heima. Ytra öðlaðist hann þekk-
ingu á kynskiptiaðgerðum og hef-
ur framkvæmt tvær slíkar á LSH.
Hljótt hefur verið um að mögu-
leiki væri á að gangast undir slík-
ar aðgerðir hér á landi.
„Þegar þetta kom upp sóttist
landlæknisembættið eftir því að
ég gerði þetta hér og það hefur
gengið vel, sem betur fer,“ sagði
Jens. „En það er ekki þar með sagt
að ég sé að sækjast eftir að gera
meira af þessu heldur en orðið er.“
Jens hefur gert kynskipti-
aðgerð á karli annars vegar og
konu hins vegar. Hann sagði að
komist væri nær raunveruleikan-
um með því að breyta karlmanni í
konu, en að breyta konu í karl.
Þessar aðgerðir væru mjög stórar
og oft kæmi til smávægilegra lag-
færinga eftir þær.
„Ekki eru allir sem óska eftir
kynskiptiaðgerð til þess bærir,“
sagði Jens. „Það eru kannski ekki
réttar forsendur fyrir hendi til að
fólk fari í svona aðgerð. Megin-
málið er að reyna að fyrirbyggja
það að einhverjir séu að fara í að-
gerð, sem ekki þurfa á því að
halda. Þar getur verið um að ræða
fólk, sem áttar sig ekki á kynferð-
isstöðu sinni, en heldur að þetta sé
vandamálið. En þetta er mjög vel
skilgreint vandamál innan geð-
læknisfræðinnar, það er fólk sem
upplifir sig ekki í réttum líkama,
heldur er „transsexual“.
Þá kvaðst Jens nýlega hafa gert
tvær óvenjulegar aðgerðir. Um
hefði verið að ræða stúlkur sem í
hefði vantað skeiðina, það er
leggöngin, en ytri kynfæri hefðu
verið til staðar.
„Það er mjög sjaldgæft að
stúlkur fæðist án þess að hafa
skeið, en einhverra hluta vegna
hafa tvö tilfelli dottið inn mjög ný-
lega. Þetta eru fyrstu aðgerðirnar
mínar af þessu tagi. Þetta er með-
fæddur galli.“
Önnur stúlkan var með leg,
þannig að búa þurfti til skeiðina og
tengja legið síðan við hana. Í hinu
tilvikinu vantaði legið alveg, þan-
nig að þá voru einungis búin til
leggöng.
jss@frettabladid.is
Morð í Svartfjallalandi:
Karatemeist-
ari ákærður
SVARTFJALLALAND, AP Karatemeist-
ari í Svartfjallalandi hefur verið
ákærður fyrir morð á ritstjóra
stjórnarandstöðublaðs í landinu.
Ritstjórinn hét Dusko Jovanovic
og var hann myrtur 28. maí.
Damir Mandic hefur verið
ákærður fyrir hlutdeild í verk-
naðinum en hann er fyrrverandi
karatemeistari Svartfjallalands.
Mandic hefur auk þess verið
bendlaður við eiturlyfjahring.
Jovanovic, sem ritstýrði blaði
hægrimanna, Dan Daily, var
skotinn til bana fyrir utan heimili
sitt. ■
Mengunarvarnir:
Poppkorn
í sjóinn
NOREGUR, AP Norðmenn eru farnir
að nota nýtt efni við æfingar gegn
olíuleka í sjó. Efnið sem þeir telja
hentugast til að líkja eftir olíu-
slikju, án þess að hafa neikvæð
áhrif á umhverfið, er poppkorn.
Poppið verður notað við æfing-
ar undan vesturströnd Noregs í
dag. Þar verður fimm rúmmetr-
um af poppi sturtað í sjóinn.
Björgunarsveitir á bátum munu
svo nota búnað sinn til að skófla
poppinu upp úr sjónum.
Aðgerðastjórinn, Kaare Jörg-
ensen, segir kostinn við poppið
þann að það hverfi. „Það sem verð-
ur eftir verður fæðuviðbót fyrir
fugla og fiska,“ sagði hann. ■
Átta mánaða fangelsi:
Stal 3,6
milljónum
DÓMSMÁL Maður fæddur 1975
hefur verið dæmdur í átta mánaða
fangelsi fyrir þjófnaði og fjár-
svik.
Maðurinn braust inn á heimili
við Langholtsveg í september í
fyrra og hafði með sér innbú að
værðmæti 700 þúsund krónur. Sex
dögum síðar braust hann inn í
Hampiðjuna og stal tölvu- og
tæknibúnaði fyrir tæplega hálfa
milljón króna. Loks sveik hann sjö
sinnum út vörur og þjónustu frá
fyrirtækjum fyrir tæpar 2,2 millj-
ónir og lét skrifa á Hampiðjuna.
Maðurinn játaði brot sín. Hon-
um er gert að greiða Bræðrunum
Ormsson rúmlega eina milljón
króna auk vaxta og allan sakar-
kostnað ásamt þóknun verjanda. ■
SORPURÐUN „Það er vel fylgst með
því að ekki sé urðað hærra í nýj-
um reinum heldur en deiliskipu-
lag segir til um,“ sagði Sigurður
Jónsson, skipulags- og bygginga-
fulltrúi sveitarfélagsins Ölfuss,
vegna ágreinings sem uppi er um
urðun Sorpstöðvar Suðurlands.
Talið er að sorphaugurinn sé
nú orðinn fimm metrum hærri
heldur en deiliskipulag segir til
um. Sveitarstjórn Ölfuss hefur
haft afskipti af málinu. Þá gætir
viðvarandi óánægju meðal á-
búenda í nágrenni við sorpstöðina
Sigurður sagði, að ekki yrði
farið í að lækka hauginn nema að
mjög vel athuguðu máli, þar sem
af slíkum aðgerðum gæti stafað
mengunarhætta vegna gas-
myndunar og annars. Því væri í
athugun hvað ætti að gera við
eldri reinarnar.
„Við erum með mælingamann
sem fylgist grannt með þessu,“
sagði Sigurður. „Hann lætur okk-
ur vita ef sorp í nýju reinunum
fer hærra heldur en skipulagið
segir til um.“ ■
Í NORÐUR-KÓREU
Suðurkóreskir vöruflutningabílar sóttu jarð-
vegsefni til Norður-Kóreu á dögunum. Það
vekur vonir um betri samskipti þjóðanna.
Neyðaraðstoð:
Milljónir
þurfa hjálp
NORÐUR-KÓREA, AP Milljónir Norð-
ur-Kóreumanna líða skort og
þarfnast læknishjálpar, sagði
Alistair Henley, fulltrúi Rauða
krossins í Peking, höfuðborg
Kína. Hann hvatti alþjóðasam-
félagið til að halda áfram neyðar-
aðstoð við Norður-Kóreu þrátt
fyrir að ekki hafi náðst sátt um
kjarnorkuvopnaáætlun þarlendra
stjórnvalda.
„Óháð því hvert pólitíska sam-
hengið er þá er viðvarandi þörf
landsins mjög, mjög mikil,“ sagði
Henley, sem var nýsnúinn aftur
úr fjögurra daga könnunarferð til
Norður-Kóreu. ■
ÓTTAR GUÐ-
MUNDSSON
Á sæti í nefnd
sem fjallar um
mál þeirra sem
óska eftir að fara í
kynskiptiaðgerð.
AÐGERÐIR
Á Landspítala - háskólasjúkrahúsi vinnur Jens Kjartansson lýtalæknir, sem gert hefur
tvær kynskiptiaðgerðir hér á landi.
SORP
Affall frá sorphaugnum sem rennur í Ölfusá.
Sorpstöð Suðurlands:
Vel fylgst með nýjum reinum
SVONA ERUM VIÐ
HEILDARFJÖLDI GISTINÁTTA
Á HÓTELUM OG GISTIHÚSUM
Fjöldi gistinátta
Hlutfall útlendinga
1995 2000 2002
84
4.
07
0
1.
18
6.
45
5
1.
26
0.
50
1
77,0%75,4%
70,9%