Fréttablaðið - 19.06.2004, Blaðsíða 32

Æ visaga hinnar sérvitrudrottningar Svía, Krist-ínar, hefur fengið af-
bragðsdóma gagnrýnenda, enda
ákaflega skemmtilega skrifuð
bók og læsileg. Höfundurinn Ver-
onica Buckley er fædd á Nýja-
Sjálandi en býr í París. Þetta er
fyrsta bók hennar en ber ekki
með sér vott af byrjendabrag. Í
bókinni er meðal annars sagt frá
samskiptum Kristínar við heim-
spekinginn Descartes en hann
lést úr vosbúð við hirð hennar.
Þegar Kristín fæddist árið 1626
var talið að hún væri drengur og
vonbrigðin voru ægileg fyrir for-
eldra hennar en þrjú börn þeirra
höfðu dáið kornung. Móðir Krist-
ínar leit hana aldrei réttum augum
en faðir hennar dó þegar hún var
sex ára. Kristín varð þá erfingi
krúnunnar og var krýnd við hátíð-
lega athöfn 23 ára gömul. Hún
sökkti sér snemma niður í bækur,
var greind og hafði gott minni.
Hún var sérvitur og dyntótt og
harðneitaði að ganga í hjónaband,
ráðgjöfum sínum til mikillar hrell-
ingar. Um tíma gekk hún í karl-
mannsfötum og sögur komust á
kreik um að hún væri lesbísk.
Á fund drottningar
Kristín var 22 ára gömul þegar
hún komst í bréfasamband við
hugsuðinn, stærðfræðinginn og
rökhyggjumanninn René
Descartes. „Ég hugsa, þess vegna
er ég,“ sagði Descartes eitt sinn.
Hann bjó í litlu þorpi í Hollandi
þar sem hann vann í friði fjarri
skarkala heimsins. Kristín vildi
kynna sér kenningar hans betur
og bauð honum til Svíþjóðar.
Descartes varð ekki um sel. Hann
skrifaði franska sendiherranum
og sagði að sig langaði ekki mikið
í þá ferð, Stokkhólmur væri of
langt í burtu, þar væri of kalt og
ferðin yrði ekki auðveld og svo
væri hann alltaf að verða latari.
Hann virtist líta svo á að heim-
sókn til drottningar hefði engan
tilgang og sagðist í bréfinu hafa
komist að raun um að mjög fáir
skildu hugmyndir hans til fulls,
hversu lærðir sem þeir annars
væru.
Kristín var vön að fá sínu fram
og sendi hóp manna til að sækja
Descartes Ferðin til Svíþjóðar tók
sex vikur. Kristín varð fyrir mikl-
um vonbrigðum þegar hún sá
mann sem hún hafði talið mikil-
menni. Hann var lágvaxinn og
feitur, sem var ekki það sem hún
hafði ímyndað sér. Descartes
hreifst af þekkingu og gáfum
Kristínar og var snortinn vegna
örlætis sem hún sýndi honum. En
þegar Kristín var búin að fanga
Descartes vissi hún ekkert hvað
hún ætti að gera við hann. Hún
átti erfitt með að einbeita sér að
ákveðnu málefni lengi og nú hafði
hún misst áhuga á heimspeki og
var farin að sökkva sér niður í
grísku. Hún stakk upp á því að
Descartes notaði nokkrar vikur í
að ferðast um Svíþjóð. Hugmynd-
in hugnaðist Descartes ekki.
Kristín stakk þá upp á því að hann
semdi texta við ballettverk sem
frumflytja átti á 23. afmælisdag
hennar. Descartes var tregur til
en tók þetta að sér með þeim ár-
angri að drottning bað hann
skömmu síðar að semja leikverk.
Kvenhetjan átti að vera íslensk
prinsessa og við sögu áttu að
koma ástmaður hennar og
grimmur harðstjóri. Descartes
byrjaði á verkinu en lauk ekki við
það.
Drottning drepur heimspeking
Janúar 1650 var ískaldur mánuður
í Svíþjóð. Descartes hafði í um
fjóra áratugi haft þann sið að eyða
morgnum sínum í rúminu, vel dúð-
aður, í vel kyntu herbergi þar sem
hann las og skrifaði. Nú hafði
Kristín ákveðið að kominn væri
tími til að læra heimspeki. Hún
þurfti ekki nema um fimm tíma
svefn á sólarhring og kvaddi
heimspekinginn á sinn fund þrisv-
ar í viku klukkan fimm á morgn-
ana. Heimspekitímarnir fóru fram
í bókasafni drottningar, sem var
ókynt. Í lok mánaðarins var
Descartes kominn með inflúensu
sem varð að lungnabólgu. Hann
sagðist vera sáttur við að draga
sig í hlé frá þessum heimi, eins og
sannur heimspekingur og sannur
kaþólikki. Hann lést 11. mars.
Kristín, sem hafði óviljandi ýtt
honum út í dauðann, var harmi
slegin – í stutta stund. Hún ákvað
að láta greftra hann í Riddar-
holm-kirkju við hlið allra kon-
unga Svíþjóðar. Legsteinn hans
átti að vera úr marmara með
fallegri grafskrift. Meðan Kristín
gældi við þessar hugmyndir sínar
var Descartes grafinn í kirkju-
garði í Stokkhólmi í reit sem ætl-
aður var þeim óskírðu og gröf
hans merkt með tréplanka. Krist-
ín gleymdi Descartes fljótlega og
ekkert varð úr hugmyndum henn-
ar um stórbrotna útför heimspek-
ingsins.
Árið 1667 var lík Descartes
grafið upp og flutt til Frakklands.
Á leiðinni voru líkræningjar ansi
athafnasamir og stálu beinum úr
kistunni. Sama dag og komið var
með líkamsleifarnar til Parísar
(eða það sem eftir var af þeim)
bannaði kaþólska kirkjan útgáfu
á verkum heimspekingsins.
Það átti ekki við Kristínu að
vera drottning. Henni leiddist
hlutverkið og afsalaði sér ríkinu,
27 ára gömul. Seinna á ævinni sá
hún mjög eftir ákvörðun sinni.
Hún gerðist kaþólsk og hélt til
Rómar þar sem hún kynntist
kardínálanum Azzolino sem hún
elskaði af ákefð það sem hún átti
eftir ólifað. Hún lést 62 ára gömul
og Azzolino lést fimmtíu dögum
seinna.
kolla@frettabladid.is
Levy fær Oranginn
Small Island eftir Andreu Levy hlaut í síðustu viku
bresku Orange-verðlaunin, en þau eru veitt fyrir
bestu skáldsöguna sem skrifuð er af konu á ensku.
Úrslitin komu mjög á óvart en fyrir fram hafði verið
veðjað á skáldsögu Margaretar Atwood, Oryx and
Crake, og The Colour eftir Rose Tremain. Small
Island er gamansaga um innflytjendur í Bretlandi á
sjötta áratugnum. Verðlaunin eru 30.000 pund.
BÓKASKÁPURINN
Alþjóðlegur Booker
Fyrir tveimur árum komst sá
orðrómur á kreik að breyta ætti
bresku Booker-verðlaununum og
hleypa bandarískum rithöfundum
að þeim. Þetta olli nokkrum deilum
í breskum bókmenntaheimi. Nú
hefur niðurstaða fengist í þetta um-
deilda mál því framvegis verða veitt
alþjóðleg Booker-verðlaun, auk að-
alverðlaunanna til bresks rithöfund-
ar. Þeir rithöfundar sem gefið hafa
út verk á ensku eða verið þýddir á
ensku eru gjaldgengir til alþjóðlegu
Booker-verðlaunanna og verðlauna-
féð er 60.000 pund. Sérstök dóm-
nefnd sér um tilnefningar og velur
síðan vinningshafa. Verðlaunin
verða veitt í fyrsta sinn á næsta ári.
Formaður dómnefndar er gagnrýn-
andinn og bókmenntaprófessorinn
John Carey.
Argentínskur prestur hneykslar
Umtalaðasta bókin í Argentínu þessa daga er játningabók rómversk-kaþólsks
prests. Jose Mariani er 77 ára og hefur verið prestur í 53 ár. Í bókinni segir prest-
urinn frá kynferðissamböndum sínum við konur. Kirkjuyfirvöld hafa reiðst prest-
inum og talsmaður erkibiskups hefur sagt að svo opinská skrif lýsi vanþroska og
bókin hefði ekki átt að koma út. Fyrsta prentun var 3.000 eintök og þau seldust
upp á nokkrum dögum.
Til þess talar maður að leyna
hugsun sinni.
Halldór Laxness
20 19. júní 2004 LAUGARDAGUR
AÐALLISTINN - ALLAR BÆKUR
DA VINCI LYKILLINN
Dan Brown
GENGIÐ UM ÓBYGGÐIR
Jón Gauti Jónsson
HÁLENDISHANDBÓKIN 2004
Páll Ásgeir Ásgeirsson
BETTÝ
Arnaldur Indriðason
ÍSLENSKA VEGAHANDBÓKIN
Stöng
SKYNDIBITAR FYRIR SÁLINA
Barbara Berger
ÍSLENSK SPENDÝR
Páll Hersteinsson
UM HJARTAÐ LIGGUR LEIÐ
Jack Kornfield
STÓRA GARÐABÓKIN
Forlagið
GÖNGULEIÐIR Í REYKJAVÍK
Reykjavíkurborg
SKÁLDVERK - INNBUNDNAR BÆKUR
LJÓÐASAFN TÓMASAR GUÐM.
Tómas Guðmundsson
SÁLMABÓK
Ýmsir höfundar
PERLUR ÚR LJÓÐUM ÍSL. KV.
Ýmsir höfundar
HOBBITINN
J.R.R. Tolkien
UNGLINGURINN Í SKÓGINUM
Halldór Laxness
ÞÓRBERGUR ÞÓRÐARSON
- Stórbók. Þórbergur Þórðarson
DON KÍKÓTI I&II
Cervantes
BETTÝ
Arnaldur Indriðason
STEINN STEINARR
- Ljóðasafn. Steinn Steinarr
STÚLKA MEÐ PERLUEYRNAL.
Tracy Chevalier
SKÁLDVERK - KILJUR
DA VINCI LYKILLINN
Dan Brown
BETTÝ
Arnaldur Indriðason
SVO FÖGUR BEIN
Alice Sebold
ALKEMISTINN
Paulo Coelho
ÖXIN OG JÖRÐIN
Ólafur Gunnarsson
GRAFARÖGN
Arnaldur Indriðason
MÝRIN
Arnaldur Indriðason
ELLING - PARADÍS Í SJÓNMÁLI
Ingvar Ambjörnsen
ANNA, HANNA OG JÓHANNA
Marianne Fredriksson
RÖDDIN
Arnaldur Indriðason
Listinn er gerður út frá sölu dagana
02.06. - 08.06.2004 í Bókabúðum Máls og
menningar, Eymundsson og Pennanum.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
BARNIÐ OG TÍMINN
EFTIR IAN MCEWAN
Það er enginn vafi á því að Ian
McEwan er einn besti skáldsagna-
höfundur heims. Hann fékk á sínum
tíma Whitbread-verðlaunin fyrir
þessa bók, sem nú er komin út í ís-
lenskri þýðingu. Barnabókahöfund-
urinn Stephen Lewis fer með þriggja
ára dóttur sinni í stórmarkaðinn og
þar er henni rænt. Áhrifamikil bók
og endirinn er einstaklega fallegur.
EYMUNDSSON
MÁL OG MENNING
PENNINN
[ METSÖLULISTI ]
[ BÓK VIKUNNAR ]
West sendir frá sér skáldsögu Á þessum degi árið 1934 kom út hin kraftmikla og
fyndna skáldsaga Nathanael West, Cool Million, siðferðileg háðsádeila um mann
sem auðgast í kreppunni miklu. West var bandarískur gyðingur og naut ekki mikill-
ar velgengni í lifanda lífi. Hann lést í bílslysi árið 1940 ásamt eiginkonu sinni, 37 ára
gamall. Eftir dauða hans óx áhugi á verkum hans, sem njóta mikillar hylli í dag og
þá sérstaklega skáldsagan The Day of the Locust.
Árið 1649 kom Descartes til Svíþjóðar og það var síðasta ferð hans í þessum heimi:
Drottningin og
heimspekingurinn
RENÉ DESCARTES
Þessi mikli heimspekingur lést úr vosbúð
við hirð Svíadrottningar.
ÆVISAGA KRISTÍNAR DROTTNINGAR
Um ævi hinnar sérvitru Svíadrottningar er
fjallað í nýrri bók sem er ansi skemmtileg.